Łuszczyca. Początki, objawy, leczenie łuszczycy skóry

Łuszczyca to niestety choroba nieuleczalna. Istnieje wiele jej typów (od pospolitej po stawową), które po prostu trzeba zaakceptować. Pamiętaj jednak, że od Ciebie w dużej mierze zależy to, jak choroba będzie przebiegała. I czy wystarczą maści i codzienna profilaktyka, czy może jednak także... leczenie farmakologiczne.

Poza regularnymi wizytami u dermatologa, ogromne znaczenie ma Twój styl życia oraz unikanie stresowych sytuacji. Ktoś z Twoich bliskich choruje na łuszczycę i chcesz dowiedzieć się, jak postępować z tą chorobą? A może to Ty masz problem z pojawianiem się problematycznych zmian na skórze?

 

Łuszczyca - co to?

Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry o niezakaźnym i niezłośliwym charakterze. To istotne, ponieważ niektóre osoby boją się kontaktu z osobami chorującymi na łuszczycę. Łuszczycę powoduje nadmierna proliferacja (namnażanie się) i nieprawidłowe różnicowanie komórek naskórka, tak zwanych keratynocytów, co w połączeniu z występującym stanem zapalnym, jest przyczyną powstawania tej dermatozy.

Przyczyna łuszczycy

Osoby cierpiące na łuszczycę mają zaburzony proces dojrzewania i obumierania skóry. Do tego jest on przyspieszony. U osoby zdrowej taki proces trwa około 28 dni, natomiast jeśli cierpisz na łuszczycę, to całość trwa o 4 dni krócej. Niestety to wpływa na nadmierne złuszczanie się naskórka i jednocześnie jego szybkie narastanie, co w niektórych miejscach na ciele może tworzyć zmiany skórne pokryte łuskami. Łokcie, kolana, skóra głowy... pewnie to znasz? Niestety, pomimo licznych, zaawansowanych badań powody pojawienia się łuszczycy do dziś nie zostało bezsprzecznie wyjaśnione. Wedle najbardziej uprawdopodobnionych hipotez, część przypadków łuszczycy może mieć podłoże genetyczne (związek z antygenami zgodności tkankowej HLA: Cw2, Cw6, B13, Bw57, DR7, A30, B27), część zaś immunologiczne (kluczowa rola zlokalizowanych w naskórku tzw. komórek Langerhansa, a także limfocytów T).

Istotne są też czynniki środowiskowe (np. stres) oraz infekcyjne, wyzwalające chorobę. Dostępne dane epidemiologiczne wskazują, że łuszczyca na różnych etapach życia dotyka 2-4 procent populacji Europy (w Polsce cierpi na nią około 2 procent osób). Na szczęście mniej więcej w 2/3 przypadków choroba ma względnie łagodny przebieg, w pozostałych jednak przybiera jedną z ciężkich postaci. U około 10-30 procent pacjentów może przerodzić się w łuszczycowe zapalenie stawów, którego potencjalną konsekwencją jest niepełnosprawność ruchowa.

Między innymi dlatego nie należy bagatelizować tej choroby. Potrafi być bardzo dokuczliwa, a jak widzisz... może mieć też poważny wpływ na ogólny stan Twojego organizmu, a nie tylko skóry.

Początki łuszczycy

Początki łuszczycy, jednej z najczęstszych chorób skóry, są złożone i wieloaspektowe. W etiologii tego schorzenia odgrywają rolę czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Wykazano, że dziedziczność odgrywa istotną rolę w predyspozycji do łuszczycy, przy czym istnieje związek pomiędzy obecnymi zmianami genetycznymi a nasileniem objawów. Niezwykle istotną rolę w patogenezie odgrywa aktywacja układu immunologicznego, prowadząca do przewlekłej i nadmiernie nasilonej odpowiedzi zapalnej skóry. Czynniki środowiskowe, takie jak stres, infekcje, palenie papierosów czy dieta, mogą również wpływać na rozwój choroby poprzez modyfikację odpowiedzi immunologicznej. Początkowe objawy łuszczycy mogą być subtelne i łatwo przeoczone, co utrudnia wczesne rozpoznanie i leczenie. Zrozumienie mechanizmów prowadzących do początków łuszczycy ma kluczowe znaczenie dla opracowania skutecznych terapii interwencyjnych oraz prewencyjnych.

Łuszczyca - objawy

Objawy łuszczycy są złożone i obejmują różnorodne zmiany skórne oraz objawy towarzyszące. Typową cechą tej choroby są rumienień i łuszczenie się skóry, szczególnie na łokciach, kolanach, skórze głowy i okolicach lędźwiowych. 

Plamy łuszczycowe charakteryzują się wyraźnymi, czerwonawymi plamami pokrytymi srebrzystymi łuskami. Pacjenci często doświadczają świądu i pieczenia, co może znacznie wpływać na jakość ich życia. 

Oprócz zmian skórnych, łuszczyca może prowadzić do występowania zmian paznokciowych, takich jak zagłębienia, zgrubienia i zmiany barwy płytki paznokcia. W niektórych przypadkach mogą wystąpić także objawy ogólne, takie jak zmęczenie, złe samopoczucie czy problemy związane z układem stawowym. 

Różnorodność objawów łuszczycy wymaga holistycznego podejścia do diagnostyki i leczenia, uwzględniającego zarówno aspekty dermatologiczne, jak i ogólnoustrojowe. Dążenie do zrozumienia mechanizmów patofizjologicznych prowadzących do objawów tej choroby jest kluczowe dla skutecznego zarządzania nią oraz poprawy jakości życia pacjentów.

Rodzaje i typy łuszczycy

Łuszczyca jest chorobą niejednorodną w wielu aspektach, zarówno pod kątem tego, co ją wywołuje, jak też przebiegu oraz ulokowania ognisk zmian skórnych.

Jeśli chodzi o pochodzenie, to wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje łuszczycy:

• typ I łuszczycy – choroba występująca u osób przed 40. rokiem życia, w dużej mierze warunkowana genetycznie (w przypadku osób, których oboje rodzice cierpią na schorzenie tego typu, ryzyko zachorowania wynosi nawet 60-70 procent, podczas gdy dla ogółu populacji nie jest większe niż 2 procent). Udowodniony jest silny związek z antygenem Cw6, a wśród czynników zapalnych wyróżnić należy przede wszystkim determinanty infekcyjne. Łuszczyca typu I charakteryzuje się ciężkim przebiegiem, znacznym uogólnieniem objawów, słabą podatnością na leczenie oraz skłonnością do nawrotów;
• typ II łuszczycy – choroba rozpoczyna się zazwyczaj między 40., a 60. rokiem życia. Nie wykazuje się silnych uwarunkowań rodzinnych, nie ma związku z antygenem Cw6, istnieje natomiast związek z Cw2 i B27. Łuszczyca typu II ma lżejszy i stabilniejszy przebieg, jej ogniska zazwyczaj są ograniczone, choroba stosunkowo często atakuje paznokcie, a także stawy. Wśród czynników wywołujących należy wymienić przede wszystkim determinanty środowiskowe, takie jak alkohol, papierosy, leki (m.in. kortykosteroidy, beta-blokery i NLPZ) oraz dietę bogatą w tłuszcze.

Można wyróżnić kilkanaście postaci morfologicznych łuszczycy.

Czym się charakteryzuje każda z nich?

• Łuszczyca zwykła (pospolita) – typ dominujący (około 80-90 procent przypadków). Objawia się w postaci czerwonych grudek pokrytych srebrzystymi łuskami – jest to podstawowy wykwit łuszczycowy.
• Łuszczyca krostkowa objawia się w postaci ropnych wykwitów, z odczynem zapalnym wokół, może być bolesna. W zależności od lokalizacji zmian skórnych, wyróżnia się dwa jej podtypy: dłoni i stóp, uogólniona.
• Łuszczyca stawowa, czyli łuszczycowe zapalenie stawów – jedna z najgroźniejszych postaci choroby. W jej przebiegu stany zapalne obejmują stawy, ale też ścięgna, kaletki i tkankę podskórną. Może prowadzić do kalectwa. Objawia się poprzez ból i sztywność stawów, z ograniczeniem ruchomości, z czasem możliwa jest ich deformacja. Łuszczyca stawowa występuje w pięciu odmianach: niesymetryczne zapalenie kilku stawów, symetryczne zapalenie wielu stawów, zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych, postać osiowa, postać okaleczająca.
• Łuszczyca kropelkowa (kropelkowata, grudkowa) – jeden z typów łuszczycy pospolitej. Występuje zwłaszcza u dzieci, objawia się w postaci małych, owalnych wykwitów, na dużych powierzchniach – głównie na plecach. Ma podłoże infekcyjne, pojawia się nagle, około 2-3 tygodni po paciorkowcowych zakażeniach gardła i migdałków.
• Łuszczyca odwrócona (inna nazwa: łuszczyca wysiękowa) typowym objawem są zmiany skórne w miejscach zgięć kończyn (pod łokciami i kolanami). Wykwity są sączące, ale nie pokryte łuskami. Zazwyczaj występuje u osób starszych.
• Łuszczyca brodawkująca – na powierzchni ciała (zwłaszcza kończynach dolnych) pojawiają się grudki związane z przerostem komórek naskórka.
• Łuszczyca zadawniona – często systematyzowana jako jedna z postaci łuszczycy zwykłej. Zmiany skórne są pogrubione, w przebiegu choroby występują ogniska nieczynne, ale utrzymujące się latami.

Miejsca na ciele, które łuszczyca wyjątkowo lubi

Przede wszystkim musisz wiedzieć, że łuszczyca to choroba skóry.

Najczęściej występuje w postaci:

• łuszczycy kolan;
• łuszczycy łokci;
• łuszczycy dłoni;
• łuszczyca twarzy;
• łuszczyca stóp;
• łuszczyca skóry głowy;
• łuszczyca pośladków;
• jakieś konkretne większe miejsce na ciele, np. plecy, brzuch.

Charakterystyczną cechą łuszczycy są zmiany skórne objawiające się grudkami o zabarwieniu czerwonym z białoszarą łuską.

Dodatkowo skóra może:

• boleć;
• pękać;
• swędzieć;
• krwawić;
• piec;
• ciągle się łuszczyć;
• być napięta i zaczerwieniona.

Niestety... to nie wszystko. Łuszczyca może występować także, np. na paznokciach (czasem występuje jedynie na paznokciach, nie objawiając się nawet minimalnie na skórze). Częściej atakuje paznokcie u rąk, niż nóg.

Najbardziej typowym objawem jest powstanie punktowych dołków w płytce paznokciowej, całkiem często widoczne są też prześwitujące plamki w kolorze żółtobrązowym. Dodatkowo płytki paznokciowe stają się cienkie i podatne na rozwarstwianie oraz łamanie. W skrajnych przypadkach możliwa jest onycholiza, czyli odklejanie się paznokci od podłoża.

Czy to na pewno łuszczyca?

Skóra to największy organ ludzkiego organizmu, nie ma się więc co dziwić, że może ją spotkać naprawdę wiele chorób. Dermatolodzy, czyli lekarze zajmujący się chorobami skóry są jednak w większości pewni co do tego, że pacjent ma łuszczycę. Jest to na tyle charakterystyczna choroba, która, mimo wielu odmian, jest w dużej mierze do rozpoznania na pierwszy rzut doświadczonego oka. Nie bez znaczenia jest także dokładny wywiad lekarski, podczas którego omawia się także występowanie łuszczycy w rodzinie. Niestety uwarunkowania genetyczne w tym przypadku mają duże znaczenie.

Poza tym lekarz ocenia:

• wykwity grudkowe i ich charakterystyczne cechy, np. zmiany szerzące się odśrodkowo, pokryte srebrzystymi łuskami;
• symetryczne rozmieszczenie zmian skórnych;
• występowanie w konkretnych okolicach, czyli: kolana, łokcie, owłosiona skóra głowy;
• zmiany, które powracają.

Aby jednak bezsprzecznie zdiagnozować łuszczycę, lekarz dermatolog powinien pobrać próbkę ze skóry, która w danym momencie jest zmieniona chorobowo. Już na podstawie pierwszej oceny pod mikroskopem można stwierdzić, że dany fragment naskórka to zmiana łuszczycowa.

Łuszczyca - leczenie

Jakie leczenie podjąć w przypadku diagnozy: to jest łuszczyca? Przede wszystkim musisz pamiętać o tym, aby mądrze podejść do tematu. I słuchać swojego lekarza dermatologa. Wprowadzanie wszystkich możliwych form leczenia na raz nie będzie pomocne. Leczenie należy rozpoczynać na spokojnie, miejscowo i ostrożnie. Być może okaże się, że nie ma potrzeby stosowania doustnych leków. Dopiero wtedy, kiedy wskazane leczenie nie przynosi odpowiednich rezultatów, lekarz może zdecydować się na wprowadzenie bardziej radykalnych środków leczenia. W międzyczasie warto zwrócić uwagę na spożywane posiłki i ogólny styl życia. Nawet najlepsze leki na łuszczycę nie pomogą, jeśli nie będziesz dbać o skórę czy używać wyjątkowo drażniących środków do prania.

Poznaj formy farmakologicznego leczenia łuszczycy:

• metotreksat, czyli najczęściej stosowany lek cytostatyczny w leczeniu łuszczycy. Przed jego zażyciem należy zrobić szczegółowe badania, w tym podstawowe z krwi (np. morfologia z rozmazem), ale także badanie czynności nerek i wątroby;
• cyklosporyna, czyli silnie działający lek immunosupresyjny, który stosuje się w przypadkach problemów skórnych wyjątkowo opornych na inne metody leczenia;  
• retinoidy, stosowane często jako opcję dodatkową, na którą decyduje się osoba chora na łuszczycę. To znaczy? Retinoidy mają działanie teratogenne (działanie toksyczne na zarodek lub płód), które przy leczeniu muszą być wsparte antykoncepcją hormonalną nawet do 2 lat po zaprzestaniu leczenia. Efekty uboczne to brak możliwości zajścia w ciążę nawet przez pewien czas po leczeniu, a także duże problemy z przesuszeniem skóry i błon śluzowych w trakcie leczenia;  
• leki biologiczne (adalimumab, ustekinumab, etanercept, infiksymab), to leki stosunkowo nowe w leczeniu łuszczycy, które działają na określone cytokiny w procesie immunopatogenezy łuszczycy. Podawane są w zastrzykach (podskórnie lub dożylnie).

Czy maści wystarczą?

Czy samo zastosowanie maści jest wystarczające w leczeniu łuszczycy? Leczenie tej choroby nie ogranicza się wyłącznie do interwencji zewnętrznych na zmiany skórne, lecz obejmuje również aspekty wewnętrzne. Diagnoza łuszczycy powinna zatem motywować pacjenta do zmiany ogólnego stylu życia.

W kontekście terapii zewnętrznej, podstawowym celem jest złuszczanie łusek oraz kontrolowanie nadmiernego wzrostu naskórka. W tym celu wykorzystuje się maści zawierające składniki złuszczające, takie jak kwas salicylowy czy mocznik. Stężenie tych substancji zależy od zaleceń lekarza, zazwyczaj oscylując w zakresie 5-10 procent. Złuszczanie skóry przygotowuje ją do lepszej absorpcji substancji nawilżających.

Natomiast nawilżenie naskórka wymaga regularnego stosowania substancji natłuszczających, takich jak antralina, kortykosteroidy (w przypadku niewielkich zmian) oraz preparaty zawierające pochodne witaminy D, takie jak kalcypotriol czy takalcytol.

Warto podkreślić, że leczenie miejscowe jest zazwyczaj pierwszą linią terapeutyczną w przypadku łuszczycy, często stosowaną w połączeniu z terapią fotodynamiczną, która może przynieść istotną ulgę dla pacjentów. Jednakże w przypadku braku skuteczności terapii miejscowej, konieczne może być wdrożenie leczenia farmakologicznego.

Czy leczenie łuszczycy światłem jest pomocne?

W przypadku łuszczycy, jak najbardziej! Ale jedynie wtedy, kiedy wykonywana jest regularnie, około 2-3 razy w tygodniu. Musisz także odbyć konkretną liczbę zabiegów.

To jest dobierane indywidualnie przez lekarza, jednak zaleca się, aby było to około 15-20 zabiegów, a więc trzeba przyznać, leczenie jest trochę rozciągnięte w czasie. Fototerapia wykorzystuje działanie promieniowania UVA (metoda PUVA) i UVB.

Jak to działa?

Fale (wiązki światła) po uprzednim podaniu choremu związków fotouczulających działają na skórę zwłaszcza u osób, u których zmiany są większe niż 10 procent powierzchni ciała. Fototerapia i fotochemioterapia to po prostu ekspozycja ciała na światło ultrafioletowe wytwarzane przez specjalny sprzęt. Oczywiście leczenie przebiega pod okiem specjalistów lub w wyznaczony przez nich sposób. Najkrócej rzecz ujmując, połączenie fototerapii z leczeniem farmakologicznym okazuje się często dużo bardziej skuteczne i trwalsze. Mimo tego, że może trwać nawet parę miesięcy. Na rynku są już także dostępne specjalne aparaty emitujące światło ultrafioletowe, którymi (w zalecony sposób) możesz w warunkach domowych wspomagać leczenie.

Łuszczyca - pomoc dla trudnych przypadków

Niestety leczenie łuszczycy to żmudny proces. Proces, który... trwa całe życie chorego. Zdarza się niestety tak, że skóra uodparnia się na dane leczenie i jest ono nieskuteczne. Co wtedy?

Na szczęście naukowcy ciągle pracują nad lekami i formami leczenia łuszczycy, które idą z duchem czasu. Tak właśnie odkryto stosunkowo nową substancję o nazwie efalizumab. Stosuje się go tylko u dorosłych, z umiarkowaną, ciężką i przewlekłą łuszczycą plackowatą, która objawia się czerwonymi i wielkimi zmianami na skórze chorego.

Leczenie zalecane jest wtedy, kiedy inne znane formy radzenia sobie z łuszczycą niestety zawodzą. Lek podaje się podskórnie przez 12 tygodni. Podskórnie, czyli... podczas zastrzyku.

Ale nie martw się, jest to praktycznie bezbolesne i po wprowadzeniu przez pielęgniarkę czy lekarza, można to wykonywać samemu. Oczywiście dbając zawsze o możliwie jak najbardziej sterylne warunki i jednorazowe użycie igieł oraz strzykawek.

Łuszczyca, a inne choroby

Niestety chorowanie na łuszczycę, biorąc pod uwagę fakt, że jest to choroba autoimmunologiczna, może wiązać się z występowaniem innych schorzeń.

Jeśli jesteś łuszczykiem, to istnieje duże prawdopodobieństwo występowania chorób układu sercowo-naczyniowego oraz innych zaburzeń metabolicznych.

Bardzo ważne jest pozostawanie ze swoim lekarzem dermatologiem oraz lekarzem rodzinnym na bieżąco w kontakcie oraz regularne przeprowadzanie badań, od tych podstawowych, np. morfologii, po badania hormonalne.

Z czego mogą wynikać takie powiązania?

Między innymi z tego, że kwestie przyczyniające się do wywoływania łuszczycy to także czynniki, które wpływają na inne choroby. Mowa o stresie, nadwadze i... używkach, a zwłaszcza paleniu papierosów.

Niestety choroba łuszczycowa wiąże się często także z problemami o podłożu psychicznym i depresyjnym. Zły wygląd skóry może prowadzić do spadku samooceny, a to zwiększać poziom stresu, co może powodować nasilenie się objawów, co może prowadzić do… Warto zwrócić uwagę na swoje samopoczucie i akceptację najbliższych ludzi.

Poza tym przy łuszczycy często obserwuje się zwiększone stężenie cholesterolu czy wzrost stężenia trójglicerydów, które mogą prowadzić do miażdżycy i chorób serca. Powiązanie między łuszczycą a tego typu chorobami jest dodatkowo wzmożone występowaniem prozapalnych cytokin, które nie mają dobrego wpływu na układ sercowo-naczyniowy czy metabolizm, np. glukozy.

Dlatego chorzy na łuszczycę mogą chorować także na:

• chorobę wieńcową;
• zawał mięśnia sercowego;
• nadciśnienie tętnicze;
• otyłość;
• zatorowość płucną;
• udar mózgu;
• hiperlipidemię;
• miażdżycę.

Czy łuszczycą można się zarazić?

Nie można zarazić się łuszczycą od innej osoby ani poprzez kontakt fizyczny. Choroba ta ma podłoże genetyczne i immunologiczne, gdzie rozwój zależy od interakcji między dziedzicznymi predyspozycjami a czynnikami środowiskowymi. Chociaż nie jest chorobą zakaźną, towarzyszą jej czynniki ryzyka, takie jak stres, palenie papierosów czy infekcje, które mogą wpływać na jej nasilenie.

To choroba o podłożu autoimmunologicznym i immunometabolicznym, w związku z tym nie jest zakaźna.

Profilaktyka w leczeniu łuszczycy

Profilaktyka w kontekście leczenia łuszczycy stanowi istotny aspekt, który należy uwzględnić w codziennej praktyce zdrowotnej. Dieta odgrywa kluczową rolę nie tylko w ogólnym utrzymaniu zdrowia, ale także w łagodzeniu objawów łuszczycy. Optymalny skład diety powinien uwzględniać produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza omega-3, oraz obfitość warzyw i owoców, ograniczając jednocześnie spożycie cholesterolu oraz eliminując produkty pochodzenia zwierzęcego, takie jak mięso i jaja.

Kontrola masy ciała jest również istotna, gdyż otyłość zwiększa ryzyko wystąpienia łuszczycy. Warto zaznaczyć, że profilaktyka powinna być kontynuowana przez cały rok, nie tylko w okresach nasilonych objawów skórnych. Niezwykle istotne jest również utrzymanie odpowiedniego nawodnienia organizmu, co ma istotny wpływ na kondycję skóry.

Regularna aktywność fizyczna oraz unikanie produktów przetworzonych, czerwonego mięsa oraz alkoholu stanowią ważne elementy profilaktyki. Dodatkowo, należy dbać o regularne posiłki, higienę snu oraz stosowanie odpowiednich środków pielęgnacyjnych dostosowanych do problemów skórnych.

Warto również zwrócić uwagę na jakość codziennej higieny, wybierając delikatne produkty dermokosmetyczne, które można nabyć w aptekach. Ponadto, należy zadbać o odpowiednią jakość snu oraz unikać drażniących materiałów, preferując naturalne tkaniny, takie jak bawełna.

Podczas remisji choroby, istotne jest unikanie czynników mogących wywołać nawrót, takich jak palenie papierosów czy przeziębienia. Dodatkowo, konieczne jest zachowanie ostrożności w stosowaniu dodatkowych leków, takich jak glikokortykosteroidy, które mogą przyspieszyć pojawienie się objawów skórnych. Profilaktyka stanowi zatem kluczowy element zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu nawrotom łuszczycy.

Łuszczyca, a ozdabianie skóry

Niektórzy pytają czy cierpiąc na łuszczycę można zdecydować się na tatuaż?

Dermatolodzy raczej to odradzają. Choć w zaleceniach Państwowej Inspekcji Sanitarnej występowanie łuszczycy jest przeciwwskazaniem do zrobienia tatuażu, to jednak część osób się na to decyduje.

Na przykład wykonując go w miejscach, które do tej pory nigdy nie były objęte chorobą. Warto jednak zawrócić uwagę na sformułowanie „do tej pory”. Niestety łuszczyca jest przebiegłą chorobą, która może zaatakować nawet dotychczasowo zdrowe połacie skóry.

Może zdarzyć się tak, że po zabiegu pojawi się stan zapalny, podrażnienie, opuchnięcie. Tak jak w przypadku każdego tatuażu, lecz... u osób chorujących na łuszczycę może to doprowadzić do pojawienia się grudek i wykwitów, które mogą mieć ogromny wpływ na finalny wygląd tatuażu.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Dermatolog online

Recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.