Onycholiza: co to, przyczyny, jak leczyć

Onycholiza, znana również jako odklejanie się paznokcia, jest powszechną dolegliwością paznokci, która może dotyczyć zarówno paznokci rąk, jak i nóg. Termin ten odnosi się do procesu, w którym płytka paznokcia oddziela się od łożyska paznokcia, tworząc przestrzeń, która sprzyja rozwojowi infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Chociaż onycholiza sama w sobie nie jest chorobą, stan ten może wskazywać na różnorodne problemy zdrowotne, zarówno dermatologiczne, jak i ogólnoustrojowe.

Onycholiza – co to jest?

Onycholiza to medyczny termin odnoszący się do odklejania się płytki paznokcia od łożyska paznokcia, czyli od podstawy, gdzie paznokieć jest przymocowany do skóry. Stan ten może dotyczyć zarówno paznokci u rąk, jak i u nóg, choć częściej występuje u paznokci stóp. Onycholiza sama w sobie nie jest chorobą, lecz objawem, który może wskazywać na różnorodne problemy zdrowotne, zarówno dermatologiczne, jak i systemowe. Proces odklejania się paznokcia może prowadzić do powstania przestrzeni między płytką a łożyskiem, co z kolei sprzyja rozwojowi infekcji bakteryjnych czy grzybiczych, pogłębiając problem i komplikując leczenie.

Jak wygląda onycholiza paznokci?

Onycholiza paznokci charakteryzuje się widocznym odklejeniem części lub całości płytki paznokcia od łożyska. Odklejona część paznokcia często przyjmuje kolor biały, żółtawy lub brązowy, co jest wynikiem nagromadzenia się płynów i substancji w miejscu odklejenia. W miarę postępu onycholizy paznokieć może stawać się coraz bardziej kruchy, co zwiększa ryzyko jego łamania. W niektórych przypadkach na obszarze odklejonego paznokcia mogą pojawić się zaczerwienienia, obrzęk oraz swędzenie, co wskazuje na możliwą infekcję. W zaawansowanych stadiach, paznokieć może całkowicie odpaść, pozostawiając otwarte miejsce, które wymaga odpowiedniej pielęgnacji, aby zapobiec dalszym komplikacjom.

Onycholiza: przyczyny

Onycholiza może mieć wiele przyczyn, które można podzielić na ogólne oraz specyficzne. Do najczęstszych przyczyn należą:

Onycholiza a grzybica paznokci

Grzyby dermatofitowe są jedną z głównych przyczyn onycholizy, zwłaszcza u paznokci stóp. Grzybica paznokci powoduje osłabienie struktury paznokcia, co sprzyja jego odklejaniu się. Onycholiza a grzybica często idą w parze, co utrudnia diagnozę i leczenie, gdyż oba stany wymagają specyficznych interwencji terapeutycznych.

Urazy mechaniczne a onycholiza

Uderzenia, długotrwałe narażenie na nacisk czy otarcia mogą uszkodzić paznokieć i prowadzić do jego odklejania się. Praca w zawodach wymagających intensywnego używania rąk lub obuwia może zwiększać ryzyko urazów paznokci.

Reakcje alergiczne 

Kontakt z alergenami, takimi jak metale (np. nikiel) w biżuterii, kosmetyki czy detergenty, może wywołać reakcję zapalną, która skutkuje onycholizą. Onycholiza może być jednym z objawów kontaktowego zapalenia skóry.

Choroby skóry a onycholiza

Schorzenia takie jak łuszczyca, atopowe zapalenie skóry czy egzema mogą wpływać na integralność paznokci, prowadząc do onycholizy. Onycholiza a choroby skóry często współistnieją, co wymaga kompleksowego podejścia terapeutycznego.

Nadmierna ekspozycja na wilgoć 

Częste moczenie rąk czy stóp, a także praca w wilgotnym środowisku, może osłabić paznokcie i sprzyjać ich odklejaniu się. Wilgoć może również sprzyjać rozwojowi infekcji grzybiczych.

Stosowanie leków 

Niektóre leki, takie jak retinoidy czy beta-blokery, mogą mieć jako efekt uboczny onycholizę. Onycholiza może być także wynikiem długotrwałego stosowania lakierów do paznokci zawierających szkodliwe substancje chemiczne.

Niedobory żywieniowe 

Brak odpowiednich składników odżywczych, takich jak biotyna, żelazo czy cynk, może osłabić paznokcie i sprzyjać onycholizie. Dieta uboga w niezbędne witaminy i minerały wpływa negatywnie na zdrowie paznokci.

Rodzaje onycholizy

Onycholiza może przyjmować różne formy w zależności od jej przyczyny oraz stopnia nasilenia. Najczęściej wyróżnia się następujące rodzaje:

Onycholiza infekcyjna 

Spowodowana przez infekcje grzybicze lub bakteryjne. Charakteryzuje się szybkim odklejaniem się paznokcia oraz często towarzyszy jej zmiana koloru płytki na biały, żółty lub brązowy. Onycholiza a grzybica to zjawisko, w którym infekcja grzybicza powoduje osłabienie i odklejanie się paznokcia.

Onycholiza mechaniczna 

Wynika z urazów mechanicznych, takich jak uderzenia czy ciągłe narażenie na nacisk. Odlepiona płytka jest zazwyczaj integralna i nie wykazuje zmian koloru. Onycholiza mechaniczna może być wynikiem noszenia zbyt ciasnych butów lub obuwia, które powoduje otarcia.

Onycholiza alergiczna

Powstaje w wyniku reakcji alergicznej na substancje kontaktowe. Zazwyczaj towarzyszy jej zaczerwienienie, obrzęk i swędzenie wokół paznokcia. Kontakt z alergenem, takim jak nikiel, może wywołać reakcję zapalną prowadzącą do odklejania się paznokcia.

Onycholiza idiopatyczna 

Przypadki, w których nie można jednoznacznie określić przyczyny onycholizy. Może być związana z ogólnym osłabieniem zdrowia paznokci lub innymi niewyjaśnionymi czynnikami. Onycholiza idiopatyczna wymaga dokładnej diagnostyki, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny.

Onycholiza związana z chorobami ogólnoustrojowymi 

Niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy, choroby autoimmunologiczne czy niedokrwistość, mogą objawiać się na paznokciach poprzez onycholizę. W takich przypadkach leczenie onycholizy wymaga zarządzania podstawową chorobą.

Onycholiza – jak leczyć?

Leczenie onycholizy zależy od jej przyczyny. Kluczowym elementem terapii jest identyfikacja i eliminacja czynników wywołujących. Poniżej przedstawiono główne metody leczenia:

Leczenie infekcji grzybiczych:

• Farmakoterapia miejscowa: stosowanie lakierów przeciwgrzybiczych, kremów czy maści, które są bezpośrednio aplikowane na paznokieć. Preparaty zawierający terbinafinę, klotrimazol czy amorolfine są często zalecane.
• Farmakoterapia doustna: w cięższych przypadkach lekarz może zalecić leki przeciwgrzybicze w formie tabletek, takie jak itrakonazol czy flukonazol. Terapia doustna jest skuteczna, ale może wiązać się z większym ryzykiem działań niepożądanych i interakcji lekowych.

Unikanie urazów mechanicznych:

• Noszenie odpowiedniego obuwia, które nie powoduje otarć i nie wywiera nadmiernego nacisku na paznokcie.
• Ochrona paznokci przed nadmiernym naciskiem i urazami poprzez stosowanie wkładek amortyzujących lub innych środków ochronnych.

Zarządzanie reakcjami alergicznymi:

• Unikanie kontaktu z alergenami: identifikacja i eliminacja substancji wywołujących reakcję alergiczną, takich jak metale w biżuterii czy chemikalia w kosmetykach.
• Stosowanie leków przeciwhistaminowych lub miejscowych kortykosteroidów: pomaga w złagodzeniu objawów alergii, takich jak zaczerwienienie, obrzęk i swędzenie.

Leczenie chorób skóry:

• Kontrola podstawowych schorzeń dermatologicznych za pomocą odpowiednich terapii medycznych, takich jak leczenie łuszczycy czy atopowego zapalenia skóry.
• Stosowanie nawilżających kremów i maści: pomaga w utrzymaniu integralności skóry wokół paznokci i zapobiega dalszemu uszkodzeniu.

Zarządzanie nadmierną wilgocią:

• Stosowanie nawilżających kremów do rąk i stóp, które pomagają w utrzymaniu odpowiedniego poziomu nawilżenia skóry.
• Noszenie oddychającego obuwia oraz regularna zmiana pończoch i skarpet na suche i czyste, co zmniejsza ryzyko rozwoju infekcji.

Zmiana leków:

• Jeśli onycholiza jest efektem ubocznym przyjmowanego leku, konieczna może być konsultacja z lekarzem w celu zmiany terapii lub dostosowania dawki.

Przycięcie odklejonej części paznokcia:

• W przypadku zaawansowanej onycholizy może być konieczne przycięcie odklejonej części paznokcia, aby zmniejszyć ryzyko infekcji i ułatwić gojenie się paznokcia.

Stosowanie preparatów wzmacniających paznokcie:

• Używanie specjalistycznych lakierów wzmacniających paznokcie, które pomagają w odbudowie struktury paznokcia i zapobiegają dalszemu odklejaniu się.

Terapie wspomagające:

• Kąpiele lecznicze: zanurzenie stóp w ciepłej wodzie z dodatkiem soli Epsom może pomóc w łagodzeniu objawów onycholizy oraz wspomagać proces gojenia.
• Stosowanie olejków eterycznych: niektóre olejki, takie jak olejek z drzewa herbacianego, mają właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, co może wspomagać leczenie infekcji.

Pielęgnacja płytki paznokcia i profilaktyka onycholizy

Pielęgnacja płytki paznokcia odgrywa ważną rolę w zapobieganiu onycholizy oraz w utrzymaniu zdrowia paznokci. Oto kilka zaleceń dotyczących pielęgnacji oraz profilaktyki:

• Regularne przycinanie paznokci: paznokcie powinny być regularnie przycinane na odpowiednią długość, co zmniejsza ryzyko ich uszkodzenia i odklejania się. Paznokcie przycinane równomiernie, bez zbyt ostrych krawędzi, są mniej podatne na urazy.
• Nawilżanie skórek: używanie kremów nawilżających do skórek pomaga w utrzymaniu ich elastyczności i zapobiega pękaniu. Suche i popękane skórki mogą sprzyjać odklejaniu się paznokci i rozwojowi infekcji.
• Unikanie agresywnych środków chemicznych: redukcja kontaktu z detergentami, rozpuszczalnikami oraz innymi substancjami chemicznymi może zmniejszyć ryzyko uszkodzeń paznokci. Noszenie rękawic ochronnych podczas pracy z chemikaliami jest zalecane.
• Noszenie odpowiedniego obuwia: wybór obuwia o odpowiednim rozmiarze i kształcie pomaga w zapobieganiu urazom paznokci. Buty powinny być dobrze dopasowane, aby unikać otarć i nadmiernego nacisku na paznokcie.
• Higiena: regularne mycie rąk i stóp oraz dbanie o suchość skóry wokół paznokci zmniejsza ryzyko infekcji. Po umyciu rąk czy stóp należy dokładnie osuszyć paznokcie i skórki.
• Dieta bogata w składniki odżywcze: spożywanie pokarmów bogatych w witaminy i minerały, takie jak biotyna, cynk, żelazo i witamina E, wspomaga zdrowie paznokci. Zbilansowana dieta sprzyja mocnym i zdrowym paznokciom, które są mniej podatne na odklejanie się.
• Unikanie nawyków szkodliwych: nieobgryzanie paznokci oraz unikanie stosowania paznokci sztucznych zmniejsza ryzyko uszkodzeń i infekcji. Paznokcie sztuczne mogą osłabiać naturalną strukturę paznokcia, co sprzyja onycholizie.
• Regularne badania dermatologiczne: regularne wizyty u dermatologa pozwalają na wczesne wykrycie problemów z paznokciami, takich jak onycholiza, i szybkie podjęcie odpowiednich działań terapeutycznych.
• Stosowanie odżywek i wzmacniaczy paznokci: używanie specjalistycznych odżywek i wzmacniaczy pomaga w odbudowie struktury paznokcia i zapobiega jego odklejaniu się. Produkty zawierające keratynę, witaminy i minerały są szczególnie skuteczne.
• Odpowiednia technika manicure: profesjonalne podejście do manicure, unikanie agresywnego cięcia skórek i paznokci oraz stosowanie odpowiednich narzędzi minimalizuje ryzyko uszkodzeń paznokci i rozwoju onycholizy.

Onycholiza paznokci jest złożoną dolegliwością, która wymaga dokładnej diagnostyki oraz indywidualnego podejścia terapeutycznego. Kluczowe znaczenie ma identyfikacja przyczyny onycholizy oraz wdrożenie odpowiednich metod leczenia i profilaktyki. Dzięki temu możliwe jest skuteczne zarządzanie tym stanem, minimalizacja ryzyka nawrotów oraz utrzymanie zdrowia i estetyki paznokci. Współczesne podejścia terapeutyczne, w połączeniu z odpowiednią pielęgnacją i świadomością pacjentów, stanowią fundament efektywnego leczenia onycholizy, przyczyniając się do poprawy jakości życia osób dotkniętych tym schorzeniem.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Dermatolog online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.