Morfologia krwi (ogólna i z rozmazem): czym jest, badanie, parametry, normy

Konsultacja z e-receptą Lek. rodzinny Specjalista

Morfologia to jedno z ważniejszych badań krwi, jakie możesz wykonać, aby poznać stan swojego zdrowia. Co więcej, nawet jeśli wykonujesz ją prywatnie – to nie zapłacisz za nią więcej, niż paręnaście złotych. Wyniki morfologii krwi mogą pomóc w wykryciu wielu chorób (w tym nowotworów) w pierwszych stadiach, a więc... wtedy, kiedy masz największe szanse na wyleczenie. Warto wykonywać to badanie raz do roku, aby na bieżąco monitorować swój stan zdrowia. Jakie są normy morfologii krwi i czy musisz specjalnie przygotowywać się do jej pobrania?

Morfologia ogólna, a morfologia z rozmazem – czy badanie krwi jest ważne dla Twojego zdrowia?

Morfologia krwi to niewątpliwie jedno z podstawowych badań diagnostycznych, które może być zlecane zarówno przez lekarza rodzinnego, jak i specjalistę w danej dziedzinie medycyny, np. ginekologa czy endokrynologa.

Możesz to badanie wykonać na NFZ lub prywatnie, bo choć nie kosztuje wiele – w zależności od miasta i przychodni nie więcej niż 20-30 zł – to jej wyniki wiele mówią o Twoim zdrowiu.

Musisz wiedzieć, że wyniki morfologii stanową podstawę do wstępnego rozpoznania wielu schorzeń, od stanów zapalnych, po niedokrwistość, białaczkę i nowotwory.

Brzmi poważnie?

Niestety tak, ale za to regularnie wykonywanie badania, wraz z innymi podstawowymi badaniami, tj. badania hormonalne, glukozy, cholesterolu czy moczu, może w porę wykryć ewentualnie nieprawidłowości.

A co dokładnie badane jest w morfologii?

Morfologia krwi obejmuje badanie zróżnicowanych parametrów kilku składników krwi: czerwonych krwinek (czyli erytrocytów), białych krwinek (leukocytów) oraz płytek krwi (trombocytów).

Samo badanie morfologii można podzielić na badanie ogólne jak i to z rozmazem.

Co to znaczy?

W sytuacji, gdy wyniki podstawowej morfologii krwi są nieprawidłowe lub niejednoznaczne, lekarz może zlecić pogłębioną diagnostykę.

Tak zwana morfologia z rozmazem jest badaniem laboratoryjnym polegającym na mikroskopowej ocenie czerwonych i białych krwinek.

Tego typu badanie przeprowadza się między innymi pod kątem potwierdzenia lub wykluczenia:

• zakażeń,
• stanów zapalnych,
• niedokrwistości,
• zaburzeń odporności,
• nadczynności tarczycy i niedoczynności tarczycy,
• białaczki i zmian nowotworowych,
• także wielu innych schorzeniach.

Generalnie – dobrze jest wykonać takie badanie chociaż raz w roku, aby sprawdzić swój stan zdrowia, nawet jeśli nie odczuwasz, że coś złego z nim się dzieje.

Tym bardziej wtedy, kiedy zauważasz zmianę w swoim samopoczuciu lub takie objawy, jak:

• nagły spadek wagi;
• bóle kości;
• ciągłe infekcje;
• uporczywe objawy grypopodobne;
• wysypki i inne zmiany skórne;
• występowanie trudnych do zagojenia siniaków;
• nagłą żółtaczkę;
• złe samopoczucie;
• ospałość.

Morfologia krwi - normy

Tak naprawdę wyniki morfologii (a także innych badań diagnostycznych) odczytywać powinien lekarz pierwszego kontaktu lub specjalista, który zalecił badania (możesz je też skonsultować z lekarzem w Dimedic)

Lekarz także powinien być autorem diagnozy oraz ewentualnych dalszych zaleceń dotyczących kolejnych badań lub leczenia.

Pacjenci mogą oczywiście przed wizytą u lekarza samodzielnie interpretować wyniki, niezbędna do tego jednak jest wiedza odnośnie norm morfologii.

I choć pojedyncze wyniki mogą być zawyżone lub zaniżone, czasem ważna jest ich wzajemna zależność, a to ciężko ocenić poprzez, np. fora internetowe.

Ale musisz mieć świadomość, że poszczególne laboratoria, z uwagi na zróżnicowany sprzęt i procedury badawcze, mogą nieco inaczej określać zakres prawidłowych parametrów (dlatego tak ważne jest czytanie opisów załączonych do wyników badań).

Jakie parametry możesz znaleźć w morfologii?

Są to między innymi:

1. Krwinki czerwone (erytrocyty):

• Poziom czerwonych krwinek – RBC;
• Średnia objętość krwinki – MCV;
• Średnia masa hemoglobiny – MCH;
• Średnie stężenie hemoglobiny – MCHC;

1. Krwinki białe (leukocyty):

• Poziom białych krwinek – WBC;
• Poziom eozynofilii – EOS;
• Poziom bazofili – Baso;
• Poziom limfocytów – LYM;

1. Krwinki płytkowe (trombocyty):

• Średnia objętość trombocytów – MPV.

Warto także pamiętać, że normy badania krwi powstają na podstawie wyników 95 procent przebadanych zdrowych osób, zatem jeśli są jakieś niewielkie zmiany – nie wpadać w panikę.

Naprawdę wiele wyników zależne jest od Twojej diety czy aktywności fizycznej, co warto wziąć pod uwagę przy ocenie morfologii.

Dlatego tak ważne jest, aby diagnostykę morfologii zostawić lekarzowi.

Co poddawane jest szczególnej analizie podczas badania morfologii?

Morfologia to badanie biorące „na warsztat” składniki budujące Twoją krew, transportowaną przez układ krwionośny.

Za co odpowiadają poszczególne jej składniki?

Komórki krwi to:

• Leukocyty, czyli krwinki białe odpowiedzialne za działanie Twojego układu immunologicznego. Chronią Cię m.in. przed nowotworami i zakażeniami, a ich zwiększona ilość może wskazywać, np. infekcje bakteryjne, uraz, ale także... białaczkę.
• Erytrocyty, to z kolei krwinki czerwone przenoszące tlen z płuc do innych organów Twojego ciała. Ich ilość różni się w zależności od wieku czy płci, a samą ich ilość łączy się w ocenie razem z hemoglobiną. Zbyt wysoka ilość może wskazywać na problemy z wątrobą i uzależnieniami od alkoholu czy palenia papierosów, a ich mała ilość może wskazywać na anemię i problemy ze stawami, czyli reumatologiczne.
• Hemoglobinę, która jest białkiem znajdującym się w wyżej opisanych erytrocytach. Dlaczego krew jest czerwona? To właśnie dzięki hemoglobinie. Jeśli jesteś przemęczony – prawdopodobnie jest jej za mało w Twoim organizmie. Jeśli z kolei hemoglobiny jest za dużo – może się to wiązać z nadkrwistością.
• Hematokryt (HCT), to współczynnik określający procent krwinek czerwonych w krwi. Wskaźnik poniżej normy może wskazywać problemy z układem pokarmowym lub... ciążę!
• MCV to objętość erytrocytów, a jej zbyt mała ilość świadczy często o problemach z przyswajaniem żelaza, i witamin z grupy B. Jest to całkiem częsta przypadłość w przypadku osób stosujących diety odchudzające, a także wegetariańskie i wegańskie.
• MCH i MCHC to wskaźniki monitorujące średnią masę hemoglobiny w krwinkach czerwonych, a także ich stężenie.
• RDW obrazuje zmienność objętości erytrocytów, Wzrost objętości występuje w przypadku niedoboru żelaza czy witaminy B12 lub kwasu foliowego, a także po przetoczeniu krwi.
• PLT, czyli ogólna liczba płytek krwi, zwanymi trombocytami. Pełnią ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi i warto zwrócić uwagę na ten wskaźnik, np. z trudno gojącymi się siniakami czy ukrytą w kale krwią.
• PCT, to substancja zwana płytkokrytem, która może świadczyć o występowaniu infekcji bakteryjnej w Twoim organizmie. Jej bardzo zawyżony wynik może świadczyć o sepsie.
• MPV, czyli średnia objętość płytki krwi zależna od szpiku kostnego. Jeśli ich jakość jest niska, to płytki są małe, a to z kolei wpływa na niski ich stan w organizmie. Podwyższona wartość może powodować krwotoki, bardzo obfite miesiączki lub świadczyć o białaczce szpikowej.
• P-LCR, to tzw. duże płytki, które w zaniżonym stężeniu w krwi występują niezwykle rzadko. Jeśli są zawyżone – może to świadczyć o małopłytkowości immunologicznej.
• PDW, to wskaźnik objętości czerwonych płytek krwi. Wynik pomocny jest przy analizie stanów nowotworowych.

Czerwone krwinki, czyli RBC

Uwzględniony w wynikach morfologii krwi wskaźnik RBC to parametr określający liczbę erytrocytów.

Obniżony poziom czerwonych krwinek w morfologii krwi jest jednym z czynników wskazujących na anemię.

Z kolei wyniki przekraczające normę w Twoim badaniu mogą być efektem odwodnienia, ale też poważniejszych dolegliwości, jak niedokrwienie, a nawet nowotwór wątroby.

Choć w tym wszystkim należy pamiętać, że normy RBC są silnie uzależnione są od wieku i płci, dlatego warto zwrócić na to szczególną uwagę:

• noworodki (1 - 3 dzień życia) – 4,0-6,6 mln/mm3;
• noworodki (1 tydzień) – 3,9-6,3 mln/mm3;
• noworodki (2 tydzień) – 3,6-6,2 mln/mm3;
• noworodki (3 tydzień) – 3,6-6,2 mln/mm3;
• niemowlęta (1 miesiąc) – 3,0-5,4 mln/mm3;
• niemowlęta (2 miesiąc) – 2,7-4,9 mln/mm3;
• niemowlęta (3 – 6 miesiąc) – 3,1-4,5 mln/mm3;
• niemowlęta (7 – 24 miesiąc) – 3,7-5,3 mln/mm3;
• dzieci (3 – 6 rok) – 3,9-5,3 mln/mm3;
• dzieci (7 – 12 rok) – 4,0-5,2 mln/mm3;
• dziewczynki (13 – 16 rok) - 4,1-5,1 mln/mm3;
• chłopcy (13 – 16 rok) – 4,5-5,9 mln/mm3;
• kobiety – 4,0-5,5 mln/mm3;
• mężczyźni – 4,7-6,1 mln/mm3.

Morfologia krwi a wskaźnik MCV

Wyniki morfologii uwzględniają też parametr opisujący średnią objętość czerwonej krwinki.

W jakim celu się go bada?

Wskaźnik MCV wykorzystywany jest głównie w diagnozowaniu niedokrwistości.

Prawidłowe parametry w tym przypadku także uzależnione są od wieku i płci:

• noworodki (1 dzień życia): 15,2 – 23,5 g/dl;
• noworodki (2 - 6 dni): 15,0 – 24,0 g/dl;
• noworodki (14 – 23 dni):  12,7 – 18,7 g/dl;
• niemowlęta (24 – 37 dni): 10,3 – 17,9 g/dl;
• niemowlęta (40 – 50 dni):  9,0 – 16,6 g/dl;
• niemowlęta (2 – 2,5 miesiąca):  9,2 – 15,0 g/dl;
• niemowlęta (3 – 5 miesięcy):  9,6 – 12,8 g/dl;
• niemowlęta (5 – 7 miesięcy): 10,1 – 12,9 g/dl;
• niemowlęta (8 - 10 miesięcy): 10,5 – 12,5 g/dl;
• niemowlęta (11 – 13,5 miesiąca): 10,7 – 13,1 g/dl;
• dzieci (1,5 – 3 lata): 10,8 – 12,8 g/dl;
• dzieci (5 rok życia): 11,1 – 14,3 g/dl;
• dzieci (10 rok życia): 11,9 14,7 g/dl;
• dzieci (15 rok życia): 12,8 – 16,8 g/dl;
• dorośli (kobiety): 12,0 – 16,0 g/dl;
• dorośli (mężczyźni): 14,0 – 18,0 g/dl.

MCH, czym jest ten parametr w morfologii krwi

Kolejny z uwzględnionych w morfologii krwi parametrów opisujących czerwoną krwinkę, to MCH, czyli średnia masa hemoglobiny.

Za co odpowiada hemoglobina?

Hemoglobina, to białko zawarte w erytrocytach, odpowiedzialne za transport tlenu.

A jak się ją mierzy?

Współczynnik MCH oblicza się dzieląc masę hemoglobiny w danej objętości przez liczbę czerwonych krwinek.

Norma MCH wynosi 24 – 35 pg.

Jeśli wynik jest podwyższony, to może wskazywać na niedokrwistość hemolityczną.

Natomiast wartości poniżej normy mogą świadczyć o innych typach niedokrwistości (np. z powodu niedoboru żelaza, albo rozwoju choroby nowotworowej), utracie dużej ilości krwi, czy zaburzeniach gospodarki żelazem.

Obecność MCHC w morfologii

Ostatni z parametrów opisujących czerwone krwinki, który możesz znaleźć w wynikach morfologii krwi, to średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie, czyli MCHC.

W tym przypadku norma wynosi 32-36 g/dl.

Wyniki plasujące się powyżej tego przedziału mogą wskazywać na niedokrwistość hemolityczną lub zaburzenia hipertoniczne gospodarki wodno-elektrolitowej.

Z kolei obniżona wartość MCHC może być świadectwem niedokrwistości wynikającej z niedoboru lub niewłaściwego metabolizmu żelaza.

Białe krwinki (WBC) w Twoim organizmie

Morfologia krwi obwodowej pozwala także określić parametry dotyczące białych krwinek, czyli leukocytów odpowiedzialnych za obronę organizmu przed bakteriami i wirusami.

Podstawowym wskaźnikiem jest WBC, czyli poziom leukocytów.

Obniżony poziom białych krwinek (leukopenia) może być spowodowany białaczką lub innymi chorobami szpiku kostnego.

Z kolei wynik powyżej normy wskazywać zarówno na ostrą białaczkę, jak i reakcję organizmu na zakażenie, stan zapalny, a nawet... stres.

Dlatego odstępstwo od norm w tym zakresie obliguje do skierowania na pogłębione badania.

Jeśli chodzi o prawidłowe parametry, są one oczywiście zależne od wieku:

• noworodki (1 dzień): 9 400 – 34 000/µl;
• niemowlęta (1 miesiąc): 5 000 – 19 500/µl;
• dzieci (1 – 3 lata): 6 000 – 17 000/µl;
• dzieci (4 – 7 lat): 5 500 – 15 500/µl;
• dzieci (8 – 13 lat): 4 500 – 13 500/µl;
• młodzież i dorośli: 4 300 – 10 000/µl.

Eozynofile (EOS) w morfologii krwi

Musisz wiedzieć, że białe krwinki dzielą się na kilka podstawowych typów.

Jednym z nich są powstające w szpiku kostnym eozynofile, których zadaniem jest niszczenie obcych białek.

Prawidłowa wartość EOS w morfologii krwi mieści się w przedziale 35 – 350 na 1 milimetr sześcienny, przy czym liczba eozynofilii nie powinna przekraczać 5 procent liczby wszystkich białych krwinek. 

Co jeśli jest ich zbyt dużo?

Podwyższony poziom EOS może kierować podejrzenia w stronę takich chorób, jak białaczka, reumatoidalne zapalenie stawów, atopowe zapalenie skóry, zapalenie płuc czy astma, a także zakażenia pasożytnicze

Jeśli wyniki morfologii EOS są niższe od norm, przyczyną może być groźna choroba, jak dur brzuszny lub czerwonka, ale z większym prawdopodobieństwem jest to rezultat przemęczenia lub długotrwałej ekspozycji na stres.

Za co odpowiadają bazofile (Baso)?

Bazofile to inne z białych krwinek, również odpowiedzialne za odporność organizmu.

Norma Baso wynosi 0 – 0,13 x 109/l, przy czym nie powinny one stanowić więcej niż 1 procent ogólnej liczby leukocytów.

Podwyższony poziom Baso w morfologii krwi to możliwość rozpoznania takich schorzeń, jak: białaczka szpikowa, niedoczynność tarczycy, stan zapalny jelit i przewodu pokarmowego.

Natomiast obniżone Baso wskazywać może między innymi na nadczynność tarczycy czy ostre zapalenie płuc.

Limfocyty w krwi (LYM)

Wyniki morfologii uwzględniają też współczynnik LYM.

Opisuje on poziom limfocytów, będących kolejnym z rodzajów białych krwinek.

Za co odpowiadają?

Limfocyty wytwarzają przeciwciała oraz niszczą komórki wirusowe i nowotworowe.

Podwyższona ilość limfocytów w morfologii krwi oznaczać może rozwój takich chorób, jak białaczka limfocytowa, szpiczak mnogi, toksoplazmoza czy nadczynność tarczycy.

Z kolei obniżone limfocyty to potencjalne świadectwo zakażeń wirusowych, od tych niegroźnych przez wirusowe zakażenie wątroby, aż po AIDS.

Jeśli chodzi o normy, prawidłowy LYM zależny jest od wieku i wyrażony jako procent wszystkich białych krwinek:

• niemowlęta: 20 – 70 procent;
• dzieci: 25 – 50 procent;
• dorośli: 25 – 40 procent.

MPV, czyli ważne trombocyty

Morfologia krwi pozwala też określić średnią objętość trombocytów, czyli płytek krwi wytwarzanych w szpiku kostnym.

Prawidłowy wskaźnik MPV w przybliżeniu mieści się w przedziale 7- 14 fl.

Dlaczego taka niedokładna liczba?

W przybliżeniu dlatego, że każde laboratorium stosuje w tym zakresie własne normy, a zatem czytając wynik morfologii, należy się odnieść do informacji zawartych w wydruku, w których powinny być określone widełki stanowiące normę.

Zawsze możesz się także skonsultować z lekarzem, np. poprzez konsultację z lekarzem rodzinnym online w Dimedic, który przeanalizuje Twoje wyniki badań.

Dlaczego jest to istotne?

Podwyższony wskaźnik MPV wskazywać może m.in. na zapalenie trzustki, reumatoidalne zapalenie stawów czy białaczkę szpikową.

Z kolei MPV poniżej normy każe podejrzewać takie schorzenia, jak: niewydolność wątroby, białaczka, przerzuty nowotworowe.

Z tych lżejszych... może to też być efekt zatrucia, niedoboru witaminy B lub długotrwałej antybiotykoterapii.

Czy musisz specjalnie przygotować się do badania morfologii krwi?

Tak naprawdę nie ma szczególnych uwarunkowań, które musisz spełnić chcąc zbadać morfologię.

Możesz ją zbadać o każdej porze, jednak zazwyczaj badania wykonuje się w godzinach porannych, na czczo.

I to najczęściej zalecane jest przez lekarzy.

Choć właściwie to jest to zależne od sytuacji, ale zakładając, że masz skierowanie na takie badanie od lekarza i idziesz je wykonać w przychodni, to tak to zazwyczaj wygląda.

Ale jeśli z jakiś przyczyn trafiasz do szpitala, a jak wiadomo – morfologia jest jednym z podstawowych badań, to lekarze mogą ją zalecić nawet w nocy i nie na czczo.

Nie ma tutaj także żadnych przeciwwskazań co do zażywanych na stałe leków, choć jeśli masz możliwość – zbadaj krew przed ich przyjęciem.

Nie tyczy się to np. chorób tarczycy (niedoczynności lub nadczynności), przy której często leki zażywa się od razu po przebudzeniu.

Oczywiście najlepiej jest to wcześniej ustalić z lekarzem lub pielęgniarką, bo może okazać się, że występują jakieś indywidualne uwarunkowania w Twoim przypadku.

Krew pobierana jest przez pielęgniarkę na siedząco, wystarczy mieć odpowiednie ubranie, które pozwoli na swobodne odsłonięcie zgięcia łokciowego, skąd najczęściej pobierana jest krew.

Jeśli boisz się całej procedury, a pobieranie krwi to dla Ciebie nie lada wyzwanie, warto powiadomić o tym wcześniej osobę w punkcie poboru.

Prawdopodobnie, aby uniknąć nieplanowanych sytuacji i stresu za równo Tobie, jak i specjaliście, będziesz musiał położyć się na leżance, co ochroni Was przed ewentualnym omdleniem.

Warto także wspomnieć o tym, że masz, np. skłonność do krwawień (skaza krwotoczna) lub występują odczyny i zasinienia po pobraniu krwi.

Co jeszcze może być pomocne?

Dobrze jest wypić przed padaniem co 1-3 szklanki wody przegotowanej (lub mineralnej), zwłaszcza, jeśli Twoje żyły są słabo widoczne.

W momencie, kiedy organizm jest nawodniony, to Twoje żyły są bardziej uwypuklone, a co za tym idzie – łatwiejsze do wkłucia przez pielęgniarkę.

To jest powiązane także z wysiłkiem fizycznym – lepiej odpocznij przed badaniem, a poranny jogging przełóż tego dnia na godziny popołudniowe.

Odwodnienie może fałszować niektóre parametry morfologii.

I przede wszystkim... nie martw się. :)

Pobranie krwi to tak naprawdę chwila, a z im większym luzem postarasz się do tego podejść, tym prawdopodobnie – lepiej to zniesiesz.

Pamiętaj, że morfologia naprawdę wskazuje w jakim stanie jest Twoje zdrowie, a to ma się tylko jedno.

Poznaj swoją krew – parę ciekawostek

Czym w ogóle jest krew?

To płynna, ustrojowa substancja, w skład której wchodzą: część płynna, osocze, a także komórki dzielone na krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi.

Jest ona transportowana dzięki układowi krążenia, a jej działanie można porównać do paliwa samochodowego.

Bez niego niestety auto nie pojedzie.

Co ciekawe, w swoim organizmie masz jej około... 5 litrów!

To naprawdę dużo, nawet biorąc pod uwagę fakt, jak ciężko czasem jest wypić zalecane przez lekarzy i dietetyków 2 litry wody dziennie.

Taka ilość krwi stanowi około 7-8 procent całej Twojej masy ciała!

Kolejną ciekawostką jest także kwestia zróżnicowania ilości krwi między płciami, ponieważ mężczyźni mają jej o około 1 litr więcej niż kobiety.

Ale co najważniejsze... krew to taki wytwór ciała człowieka, którego nie da się niczym zastąpić.

Dlatego jeśli masz możliwość – dziel się nią z potrzebującymi.

Możesz ją oddawać nawet co 2 miesiące.

Tak właściwie jedyne co musisz spełniać to... być zdrowym i pełnoletnim.

Kobiety mogą oddawać krew do 60 roku, a mężczyźni do 65 roku życia.

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Udostępnij

Do znajomych

Tweetnij

Wyślij link