Przeziębienie: objawy, przyczyny, leczenie, ile trwa

To tylko przeziębienie, zapewniamy siebie i wszystkich dookoła, kiedy to zamiast zostać w łóżku, karnie idziemy do pracy. Kilka dni później możemy się już zmagać z katarem gigantem, kaszlem, dzięki któremu wypluwamy płuca, i osłabieniem, które nie pozwala wyjść spod kołdry. W dodatku mogliśmy zarazić kilkoro znajomych z pracy i jeszcze parę osób w sklepie. A wystarczyło zostać w domu i przechorować.

Zanim więc zlekceważysz pierwsze objawy przeziębienia, sprawdź czym dokładnie jest, jak się rozprzestrzenia i jak je szybko wyleczyć. Naucz się rozróżniać przeziębienie od grypy i poznaj zasady zapobiegania tym wirusowym infekcjom.

Przeziębienie - czym jest?

Dopadło mnie jakieś przeziębienie, czy inna grypa – tak często próbujemy opisać pewne specyficzne symptomy złego samopoczucia, szczególnie związane z katarem, kaszlem, gorączką czy bólem gardła. Czy nasza diagnoza jest trafna? W wielu przypadkach tak, chociaż już na wstępie warto zaznaczyć, że grypa i przeziębienie to dwie odrębne jednostki chorobowe.

Co to jest przeziębienie? To jedno z najbardziej rozpowszechnionych schorzeń zakaźnych wśród ludzi. Znane jest również jako choroba przeziębieniowa, zapalenie błony śluzowej gardła, nosa i krtani czy wirusowe zapalenie nosogardła. Charakteryzuje się dość łagodnym lub umiarkowanym przebiegiem, z objawami w obrębie błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych. Dotyka większość populacji, od jej najmłodszych przedstawicieli po seniorów. Różnica pomiędzy grupami wiekowymi jest taka, że z przeziębieniem najczęściej mają do czynienia dzieci, a najrzadziej chorują osoby starsze. Dlaczego?

Powodów jest kilka, ale kluczowe w częstym występowaniu przeziębienia u dzieci jest to, że ich układ odpornościowy jest jeszcze nie do końca ukształtowany, a zarówno młodsze, jak i starsze pociechy mają ciągły kontakt ze swoimi rówieśnikami. Nie stronią wówczas od dotyku, wspólnej zabawy czy bezinteresownych przytulasów, co sprawia, że non stop przekazują sobie różnorodne drobnoustroje.

Dorośli są już znacznie bardziej powściągliwi, przynajmniej w miejscu pracy, a ich układ immunologiczny jest w pełni dojrzały. Dzięki temu zapadają na przeziębienie od ok. 2 do 4 razy w roku, w zależności od kondycji swojego organizmu czy styczności z dziećmi.

Wraz z wiekiem nasze komórki odpornościowe wiedzą coraz więcej i są w stanie obronić nas przed znanymi organizmowi patogenami. To dlatego osobom w podeszłym wieku zdarza się jeden epizod przeziębieniowy w ciągu roku, albo w ogóle go nie odczuwają. W jaki sposób można się przeziębić?

Przeziębienie - co je wywołuje?

Za ujawnienie się charakterystycznych symptomów choroby przeziębieniowej odpowiadają różnorodne i niezwykle liczne wirusy. Z danych statystycznych wynika, że można wśród nich odnaleźć nawet ponad 200 różnych rodzajów drobnoustrojów!

W grupie tej prym wiodą:

• rynowirusy – prowadzące do około 50 procent wszystkich infekcji,
• koronawirusy – odpowiadające za ok. 15 procent zakażeń,
• pozostałe wirusy, takie jak m.in. wirus grypy, paragrypy, parwowirusy, RSV, adenowirusy czy enterowirusy.

Wymienione patogeny są aktywne przez cały rok, chociaż większość z nich preferuje umiarkowaną, niekiedy nieco chłodniejszą i bardziej wilgotną aurę. Dlatego też większy odsetek przeziębień odnotowujemy wczesną wiosną, jesienią czy zimą. Mimo tego przeziębienie latem też nie jest czymś niezwykłym. Na szczęście, pomimo zróżnicowania i imponującej liczebności, wirusy przeziębienia nie wywołują epidemii, ani pandemii.

A w jaki sposób się rozprzestrzeniają? Najszybciej w zamkniętych i słabo wentylowanych pomieszczeniach, w których przebywają duże skupiska ludzi. Mają zatem pole do popisu w żłobkach, przedszkolach, szkołach, miejscach pracy, sklepach czy w komunikacji miejskiej. Dostają się do dróg oddechowych przeważnie przez nos wraz z wdychanym powietrzem lub w wyniku dotykania nosa, ust, czy oczu rękami.

Wirus przeziębienia przenosi się najczęściej:

• drogą kropelkową – wystarczy, że kichasz lub kaszlesz, a rozpylasz drobne kropelki z wirusami, które bez problemu transmitują na inne osoby. Koniecznie pamiętaj o zakrywaniu nosa i ust podczas kichania i kasłania;
• drogą pokarmową – w wyniku kontaktu z zainfekowanymi obiektami. Wirusy mogą pozostawać przez jakiś czas na różnorodnych powierzchniach, w tym kubkach, klamkach, blatach, poręczach czy talerzach. Dlatego często myj ręce, wyrzucaj chusteczki higieniczne i dezynfekuj przedmioty codziennego użytku,
• na skutek bliskiego kontaktu z chorą osobą lub zwierzętami;
• poprzez spożycie skażonego pożywienia, np. surowego lub źle ugotowanego mięsa.

Wiesz już, że bezpośrednią przyczyną przeziębienia są wirusy, które przedostają się do organizmu na kilka wymienionych wyżej sposobów. Ale co sprawia, że twój organizm jest mniej lub bardziej narażony na inwazję chorobotwórczych mikroorganizmów?

Do głównych czynników ryzyka złapania infekcji przeziębieniowej zalicza się:

• częste przebywanie w zamkniętych i słabo wentylowanych pomieszczeniach z dużą liczbą ludzi,
• obniżenie odporności z powodu różnorodnych przyczyn, takich jak inne choroby, przemęczenie czy stres,
• wiek organizmu, czyli wspomniany okres dzieciństwa i prawdopodobieństwo zmniejszające się z biegiem lat,
• brak odpowiedniej higieny rąk i dbania o czystość otoczenia,
• nagminne dotykanie okolic ust, nosa i oczu,
• palenie tytoniu, zarówno czynne, jak i bierne, które prowadzi do osłabienia układu oddechowego,
• niezdrowy tryb życia, brak aktywności fizycznej i dieta uboga w witaminy i mikroelementy,
• bezpośredni kontakt z przeziębionymi osobami.

A co z powiedzeniem – ubierz się ciepło bo się przeziębisz? Wpływ zmiany warunków pogodowych na występowanie przeziębienia jest dość kontrowersyjny. Nigdy nie udowodniono, że nagłe wychłodzenie organizmu samo w sobie zwiększa ryzyko infekcji. To czemu akurat jesień, zimę i wczesną wiosnę nazywamy okresem przeziębień?

Prawdopodobnie:

• część wirusów wykazuje wówczas większą aktywność sezonową,
• w zimne i deszczowe dni rzadziej wychodzimy z pomieszczeń pełnych ludzi,
• w tym czasie spada nasza aktywność fizyczna i często zmienia się dieta, w której zaczyna brakować warzyw i owoców,
• wahania temperatury mogą wywoływać różne zmiany w układzie oddechowym, który staje się bardziej podatny na działanie patogenów,
• większa wilgotność powietrza sprzyja łatwiejszemu rozproszeniu wirusa drogą kropelkową.

Jak rozpoznać przeziębienie?

Przeziębienie - objawy i przebieg

Kiedy wirus przeziębienia wtargnie do organizmu zaczyna kolonizować błonę śluzową jamy nosowo-gardłowej i namnażać się w komórkach nabłonkowych górnego i dolnego odcinka dróg oddechowych.

Takiej formułki z lekcji biologii możesz nie zapamiętać, ale z pewnością rozpoznasz nawet pierwsze objawy przeziębienia, które są wynikiem powyższej inwazji patogenów. Infekcja rozwija się powoli i ma dość łagodny przebieg.

Na początku możesz nawet nie odczuć specjalnych dolegliwości, ale po około 3-4 dniach od kontaktu z wirusem następują po sobie charakterystyczne objawy przeziębienia, do których należą:

• osłabienie, zmęczenie i ogólne złe samopoczucie;
• uczucie kręcenia w nosie, suchość, pieczenie i obrzęk śluzówki nosa;
• bóle głowy o różnym nasileniu;
• niewielkie dreszcze i uczucie zimna pod skórą;
• ból gardła, któremu może towarzyszyć chrypka, uczucie drapania i wyraźne zaczerwienienie na tylnej ścianie gardła;
• katar, czyli klasyczny nieżyt nosa z kichaniem, obfitą wydzieliną i uczuciem zatkania nosa. Początkowo wodnisty wyciek z nosa z czasem gęstnieje i może przybrać żółtawe lub zielonkawe zabarwienie. Niestety zmiana koloru świadczy o rozwoju zakażenia bakteryjnego;
• kaszel, który w pierwszej fazie może być bardziej suchy i męczący, a później mokry z obecnością plwociny;
• stan podgorączkowy, ewentualnie gorączka nieprzekraczająca 38°C. Jeśli w ogóle występuje to nie trwa długo (do 3 dni) i dotyczy głównie dzieci;
• zaczerwienie i szczypanie oczu mogące świadczyć o zapaleniu spojówek. Jest to stosunkowo rzadki symptom.

Może się tak zdarzyć, że w przebiegu przeziębienia odczujesz jedynie część wymienionych objawów, a innym razem pojawią się wszystkie. Dlatego niektórzy kojarzy tę infekcję jedynie z katarem, a inni porównują ją do grypy.

Ile trwa przeziębienie? Standardowo niezbyt długo. Po stopniowym rozwoju infekcji i ujawnieniu się początkowych objawów, ustępuje przeważnie po około 7 dniach. Niektóre symptomy, takie jak kaszel, chrypka, czy suchość w nosie, mogą być jeszcze odczuwalne do około 3 tygodni.

Z drugiej strony, na to po ilu dniach przechodzi przeziębienie wpływ ma nie tylko sam organizm, ale to jak w tym czasie będziesz go traktować. Jeżeli nie zignorujesz pierwszych sygnałów przeziębienia, położysz się do łóżka i odpoczniesz, to istnieje duża szansa, że o zakażeniu zapomnisz nawet za dwa dni.

Jeśli jednak pomimo wyraźnego osłabienia, totalnego kataru i męczącego kaszlu będziesz wychodzić z domu, pracować i narażać się na stres, to z pozoru lekkie przeziębienie może się przerodzić w ostre przeziębienie, a nawet długotrwałe przeziębienie, a dodatkowo skończyć się powikłaniami.

Zatem wybór należy do ciebie. Jeśli mimo wszystko uparcie wierzysz w niezniszczalność swojego organizmu to pomyśl chociaż o innych. Nie wychodź z domu bez potrzeby i nie rozsiewaj wirusa. Skąd wiesz, że to tylko przeziębienie, a nie grypa?

Przeziębienie a grypa

Terminów grypa i przeziębienie często używamy do określenia tych samych symptomów chorobowych, gdyż potrafią być one do siebie łudząco podobne. Jednak warto rozróżnić te dwa schorzenia, gdyż jedno z nich jest zdecydowanie bardziej uciążliwe i może prowadzić do groźnych powikłań.

Zarówno za grypę, jak i przeziębienie odpowiadają wirusy, które są czynne przez cały rok, chociaż apogeum osiągają we wspomnianym już kilkukrotnie okresie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną.

Przenoszą się w taki sam sposób i przedostają do dróg oddechowym, w których wywołują stan zapalny. Jednak do przeziębienia przyczyniają się w głównej mierze wymienione wcześniej rynowirusy i koronawirusy, a przyczyną grypy są wirusy grypy typu A, B lub C.

Pomyślisz, co za różnica? Niestety wirus wirusowi nierówny.

Wirusy grypy są bardziej zjadliwe i wykazują wysoką zdolność do wywoływania epidemii i pandemii.

Z jednej strony przyczyniają się do znanej nam wszystkim grypy sezonowej, a z drugiej potrafią rozprzestrzeniać się globalnie prowadząc do bardzo groźnych odmian choroby, takich jak grypa pandemiczna, hiszpanka, czy świńska grypa. 

Różnice pomiędzy przeziębieniem a grypą przekładają się na objawy obydwu schorzeń. Już sam początek i intensywność opisywanych infekcji pozwala na wstępne odróżnienie grypy od przeziębienia.

Przeziębienie rozwija się stopniowo i łagodnie, a nasilenie dolegliwości ma miejsce po kilku dniach od wtargnięcia wirusa. Z kolei grypa atakuje gwałtownie i z dużą siłą już po 24 godzinach od inwazji drobnoustrojów.

Możesz wówczas odczuwać:

• wysoką gorączkę (niekiedy powyżej 39°C),
• bóle mięśniowo-stawowe,
• suchy, męczący kaszel,
• dreszcze,
• osłabienie i ogólne złe samopoczucie,
• bóle głowy,
• brak apetytu.

Zdecydowanie rzadziej do wymienionych objawów grypy dołączają katar, ból gardła, nudności i wymioty, czy biegunka, która czasem pojawia się w przypadku grypy u dzieci.

W porównaniu do przeziębienia, przebieg grypy jest bardziej ostry i intensywny. 

Przeziębienie - leczenie

Mawiają, że nieleczony katar trwa tydzień, a leczony siedem dni. Czy podobnie jest z przeziębieniem? To wszystko zależy od przebiegu i stopnia zaawansowania schorzenia, jak również od wieku, czy ogólnej kondycji chorego. W dodatku określenie nieleczony, nie do końca odnosi się do zaniechania jakichkolwiek działań, a raczej do braku konieczności wdrażania farmakoterapii.

Zatem jak szybko wyleczyć przeziębienie? Leczenie przeziębienia nie jest z reguły specjalnie inwazyjne i opiera się w głównej mierze na terapii objawowej. Po jakiekolwiek leki sięga się jedynie w razie konieczności.

Co jest dobre na przeziębienie? Zaleca się przede wszystkim:

• pozostanie w domu,
• długi odpoczynek polegający przede wszystkim na leżeniu w łóżku i spaniu,
• nawadnianie organizmu, szczególnie wodą niegazowaną i herbatą.

Nie brzmi najgorzej prawda? Ale czy to wystarczy? Wszystko zależy od tego jak się czujesz, jakie masz objawy i czy są bardzo nasilone.

Do domowych sposobów na przeziębienie zalicza się m.in.:

• chłodne okłady na czoło jeśli zmagasz się z podwyższoną temperaturą;
• nawilżanie powietrza i inhalacje na udrożnienie nosa i ułatwienie oddychania;
• picie naturalnych wzmacniaczy odporności i antyseptyków w postaci ziół na przeziębienie (np. lipy, czarnego bzu, jeżówki), herbaty z miodem, cytryną, imbirem i sokiem malinowym, syropu cebulowego, czy słynnego ciepłego mleka z miodem, masłem i czosnkiem;
• nacieranie klatki piersiowej i pleców specjalnymi olejkami lub maściami rozgrzewającymi, które mogą rozrzedzać wydzielinę, ułatwić oddychanie, czy odksztuszanie;
• stawianie baniek lekarskich w celu pobudzenia układu immunologicznego;
• odpowiednią, lekkostrawną dietę opartą przede wszystkim na warzywach, owocach, błonniku, rybach, zdrowych tłuszczach, czy przetworach mlecznej fermentacji. W tym czasie z pewnością nie pomogą ci fast foody i inne bezwartościowe potrawy.

Jeśli pomimo stosowania wszelkich naturalnych metod walki z przeziębieniem nadal potrzebujesz wsparcia to możesz sięgnąć po leki na przeziębienie dostępne bez recepty. Nie są to specyfiki, które zwalczają wirusa, a jedynie preparaty działające objawowo, czyli łagodzące konkretne dolegliwości.

Przy przeziębieniu stosuje się przeważnie leki:

• przeciwgorączkowe, przeciwzapalne i przeciwbólowe – w formie tabletek, proszku, zawiesiny, czy kropli, zazwyczaj na bazie paracetamolu, ibuprofenu, naproksenu, czy kwasu acetylosalicylowego;
• na katar – głównie krople do nosa, aerozole oraz tabletki obkurczające błonę śluzową nosa;
• na kaszel mokry lub suchy – najczęściej różnego rodzaju syropy lub tabletki;
• na ból gardła – przede wszystkim tabletki do ssania, spraye, płyny do płukania gardła;
• przeciwhistaminowe – poprawiające drożność nosa i ułatwiające oddychanie, głównie w formie tabletek, kapsułek, a niekiedy kropli do nosa;
• do inhalacji i płukania zatok – to m.in. sole fizjologiczne lub woda morska w aerozolu;
• wspierające odporność – on naturalnego tranu, czy roślinnych mieszanek, po bardziej specjalistyczne preparaty.

Co się sprawdza na przeziębienie w ciąży i dla dzieci? Jeśli zareagujemy odpowiednio szybko to zarówno przyszła mama, jak i potomstwo mogą z powodzeniem korzystać z naturalnych sposobów na przeziębienie. W tym przypadku przeciwwskazane mogą się okazać niektóre zioła, czy stawianie baniek.

Jeśli nie masz pewności czym leczyć przeziębienie w ciąży i co najlepiej podać dziecku to koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Ani w jednym, ani w drugim przypadku, nie warto w pierwszej kolejności sięgać po leki. Czym może grozić nieleczone przeziębienie?

Przeziębienie - możliwe powikłania

Nieleczone przeziębienie to pojęcie, które nie do końca mieści się w klasycznym rozumieniu tego sformułowania. Wiesz już, że nie musisz bez potrzeby faszerować się farmaceutykami, jeśli tylko pozwala na to twój stan zdrowia, a zalecenia odpoczynku nie zostały zignorowane.

Jeśli jednak pierwsze sygnały ataku wirusa nie zrobiły na tobie wrażenia, a codzienne obowiązki okazały się ważniejsze, to lekkie przeziębienie może się nieco wydłużyć lub skończyć komplikacjami.

Wyjątkowo narażone na powikłania przeziębienia są:

• małe dzieci, szczególnie poniżej 5.roku życia,
• osoby, które ukończyły 65 lat,
• kobiety w ciąży,
• osoby cierpiące z powodu różnorodnych przewlekłych schorzeń.

Brak odpowiedniej reakcji na objawy przeziębienia może prowadzić do wydłużenia okresu rekonwalescencji. Po ustąpieniu głównych dolegliwości może się utrzymywać uporczywy kaszel po przeziębieniu, bakteryjny katar, bóle głowy, czy ciągłe uczucie zmęczenia.

W tym czasie organizm jest bardziej narażony na inne infekcje, gdyż układ odpornościowy nie działa jeszcze na 100 procent swoich możliwości.

Do klasycznych powikłań przeziębienia zalicza się szereg stanów zapalnych, w tym przede wszystkim:

• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie zatok przynosowych,
• zapalenie gardła,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie krtani.

Lepiej więc w porę sobie odpuścić i o przeziębieniu zapomnieć w ciągu kilku dni, niż narażać się na tygodnie walk z uciążliwymi symptomami.

Przeziębienie - jak go unikać w sezonie infekcyjnym?

Wirusy przeziębienia są z nami przez cały rok. Chociaż nie dostrzegamy ich gołym okiem, to możemy mieć pewność, że krąży ich wokół nas całe mnóstwo. Dlaczego w takim razie nie jesteśmy przeziębieni non stop?

Ponieważ to, czy dany wirus nas zaatakuje w dużej mierze zależy od nas samych i ogólnej kondycji naszego organizmu. Z pewnością znasz osoby, które praktycznie nie chorują na przeziębienie i jednostki, które większość jesienno-zimowych dni spędzają na L4.

Ci pierwsi mają zapewne wyjątkowo silny układ odpornościowy, a drudzy wręcz przeciwnie, a z jakiegoś powodu patogeny czują się w ich ciele jak ryba w wodzie. Jeśli więc chcesz zapobiegać przeziębieniu, w pierwszej kolejności zadbaj o siebie i swoją odporność.

Profilaktyka przeziębienia opiera się w głównej mierze na prowadzeniu zdrowego i zrównoważonego trybu życia oraz przestrzeganiu pewnych zasad.

Możesz zminimalizować ryzyko choroby przeziębieniowej jeśli:

• dbasz o równowagę pomiędzy pracą, domowymi obowiązkami, a odpoczynkiem – z naciskiem na sen i relaks;
• zdrowo się odżywiasz i dostarczasz swojemu organizmowi wszelkich niezbędnych witamin i składników odżywczych – omijasz z daleka budki ze śmieciowym jedzeniem;
• odpowiednio często odkładasz komputer, wstajesz z kanapy i zapewniasz sobie właściwą dawkę aktywności fizycznej - nie musisz od razu biec na siłownię, czasem wystarczy dłuższy spacer;
• unikasz kontaktu z osobami, które mogą być przeziębione i stronisz od częstego przebywania w dużych skupiskach ludzkich – pomocna może okazać się również maseczka ochronna, szczególnie w okresie wzmożonej aktywności wirusów;
• często i dokładnie myjesz ręce, a w razie potrzeby dodatkowo je dezynfekujesz - zadanie proste, ale bardzo skuteczne;
• starasz się nie dotykać dłońmi twarzy, w tym okolic nosa, ust, czy oczu – zwłaszcza jeśli jesteś w miejscu publicznym;
• ubierasz się adekwatnie do panujących warunków atmosferycznych – żadne skrajności nie są wskazane, nie warto się ani wychładzać, ani przegrzewać;
• często wietrzysz, a jeśli masz możliwość to również nawilżasz, pomieszczenia w których przebywasz – cyrkulacja powietrza jest wyjątkowo ważna w sypialni;
• wspomagasz się dodatkowymi ziołami, czy naturalnymi preparatami na wzmocnienie odporności – o ile tego potrzebujesz.

Czy istnieje szczepionka na przeziębienie? Niestety, jak dotąd naukowcy nie zdołali takowej opracować, gdyż chorobę tę wywołuje zbyt duża i niejednorodna grupa wirusów, która nie przestaje się powiększać i różnicować. Przebycie przeziębienia również nie zapewnia odporności na inny typ patogenu. Warto zatem troszczyć się o swój organizm i w naturalny sposób unikać zakażenia.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.