Łuszczyca stawowa - objawy, badania, leczenie i dieta
Autor: Piotr Brzózka
Łuszczyca stawowa obejmuje nie tylko skórę, ale też stawy, ścięgna, a nawet organy wewnętrzne, w tym serce. Prowadzić może do trwałego kalectwa, zwiększa ryzyko zawału. Zobacz, jakie są objawy łuszczycy stawowej i jakie należy wykonać badania, aby ją zdiagnozować. Poznaj metody leczenia łuszczycy stawowej.
Łuszczyca stawowa
Łuszczyca stawowa (łac.: psoriasis arthropathica), zwana też łuszczycowym zapaleniem stawów (ŁZS) jest ciężką chorobą zapalną, o charakterze znacznie odbiegającym od pozostałych postaci łuszczycy. Podręcznikowo ŁZS definiowane jest jako „zapalna, seronegatywna spondyloartropatia, w przebiegu której w surowicy chorych nie stwierdza się czynnika reumatoidalnego klasy IgM” (A. Kaszuba i inni, Dermatologia geriatryczna).
Łuszczyca stawowa ma bardzo zróżnicowany przebieg - spektrum objawów rozpięte jest od stanów lekkich po bardzo zaawansowane, których konsekwencją jest trwałe kalectwo.
Występujące w trakcie choroby odczyny zapalne obejmują skórę, stawy, niekiedy także ścięgna, kaletki, tkankę podskórną, a nawet narządy wewnętrzne (głównie serce) i oczy. Wśród głównych przyczyn łuszczycowego zapalenia stawów wymienia się czynniki:
- genetyczne - związek z antygenami HLA – B27, DR4, DR7,
- immunologiczne - znacząca rola cytokin prozapalnych: TNF-α, IL-1, IL-15, IL-10,
- środowiskowe: infekcje, uraz, stres.
Na łuszczycowe zapalenie stawów zapada około 25-30 procent pacjentów cierpiących na łuszczycę pospolitą, natomiast dla ogółu populacji zapadalność na to schorzenie szacowana jest na 0,04 do 0,67 proc., w zależności od rejonu świata. Najczęściej łuszczyca stawowa dotyka osoby między 30, a 50. rokiem życia, wyodrębnia się też jej postać młodzieńczą (szczyt zachorowań – 9-12 lat).
Objawy łuszczycy stawowej
Łuszczyca stawowa występuje w pięciu odmianach:
- niesymetryczne zapalenie kilku stawów,
- symetryczne zapalenie wielu stawów,
- zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych,
- postać osiowa,
- postać okaleczająca.
Pierwsze objawy łuszczycy stawowej zazwyczaj dotyczą skóry (w 68 proc. przypadków). Mogą to być klasyczne wykwity łuszczycowe – czerwone grudki pokryte srebrnymi łuskami. U 26-30 procent pacjentów choroba w pierwszej kolejności atakuje stawy, a dopiero później jej symptomy mogą być widoczne także na skórze i paznokciach. W pozostałych przypadkach stan zapalny obejmuje jednocześnie skórę i stawy.
W klasycznej postaci, choroba manifestuje się przede wszystkim poprzez zajęcie paliczków i stawów krzyżowo-biodrowych, a także bolesność przyczepów ścięgien. Z czasem może się pojawić sztywność stawów, ograniczenie ich ruchomości, a następnie deformacja, prowadząca do daleko posuniętej niepełnosprawności.
W przypadku objęcia innych organów, objawy łuszczycy stawowej przybierają mało charakterystyczny obraz – wśród ewentualnych symptomów wyróżnia się gorączkę, znużenie i stany depresyjne. Możliwy jest też rozwój schorzeń takich, jak zapalenie naczyniówki i tęczówki, wady zastawki aortalnej oraz amyloidoza (skrobawica – odkładanie się w komórkach nieaktywnego białka).
Badania na łuszczycę stawową
Jakie należy wykonać badania na łuszczycę stawową? Ze względu na charakter objawów rozpoznanie choroby jest względnie trudne, tym bardziej, że nie istnieją ściśle sprofilowane pod tym kątem i w pełni niezawodne metody diagnostyczne. Podstawowym testem jest badanie genetyczne (antygeny HLA – B27, DR4, DR7).
Wykonuje się je szczególnie przypadku bolesności stawów i ścięgien o niewyjaśnionym podłożu, w sytuacjach, gdy występują skórne objawy łuszczycy, a także wtedy, gdy wywiad rodzinny wskazuje na przypadki choroby wśród osób spokrewnionych. W przypadku choroby, jaką jest łuszczyca stawowa, badania tego typu mają jednak charakter wyłącznie pomocniczy.
Ostateczna diagnoza jest wypadkową wielu działań. Przeprowadza się bowiem także badania obrazowe stawów (USG, RTG, rezonans) oraz laboratoryjne badania krwi (do symptomów choroby należą podwyższone parametry OB, CRP, a także kwasu moczowego). Lekarz powinien ocenić też przeprowadzić analizę jakościową zmian skórnych.
Leczenie łuszczycy stawowej
Leczenie łuszczycy stawowej w pierwszej kolejności bazuje na takich lekach na łuszczycę, jak na niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) lub glikokortykosteroidy, które wykazują znaczną skuteczność w walce z wewnętrznymi objawami choroby, aczkolwiek ich stosowanie może nasilać zmiany skórne. Środki należące do obydwu grup są jednymi z podstawowych czynników środowiskowych inicjujących pospolite dolegliwości łuszczycowe.
W wielu przypadkach wiąże się to z koniecznością zastosowania bardziej zaawansowanego leczenia i włączenia substancji modyfikujących przebieg choroby (DMARD). Należy do nich przede wszystkim metotreksat, a także sulfasalazyna, leflunomid, cyklosporyna. W ostatnich latach dużą nadzieję pokłada się też w tzw. leczeniu biologicznym, w którym wykorzystywane są tzw. inhibitory genu TNF-alfa (adalimumab, etanercept, infliksymab oraz golimumab) lub przeciwciało monoklonalne przeciwko IL-12/ IL- 23.
Jaka dieta na łuszczycę stawową?
Leczenie farmakologiczne jest podstawową procedurą terapeutyczną, niezwykle istotna jednak jest także przy łuszczycy stawowej dieta. Codzienne menu osoby chorej powinno być wolne od produktów, w których znajdują się duże ilości substancji stanowiących mediatory reakcji zapalnych. W pierwszej kolejności wymienić w tym kontekście należy tłuszcze nasycone i tłuszcze trans, a także cukry proste. Na indeksie znajdują się w związku z tym między innymi:
- produkty wysokoprzetworzone (dania gotowe),
- fast foody, przekąski,
- jogurty i inne tego typu produkty mleczne,
- słodycze, napoje słodzone.
Dalece niewskazane jest też picie alkoholu i palenie papierosów. Jeśli natomiast chodzi o dietę zalecaną, warto ją komponować z takich składników, jak:
- ryby i owoce morza – źródło wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6,
- warzywa, takie jak kapusta, szpinak, rukola, zielona sałata, cebula, czosnek, kiszone ogórki.
Rokowania przy łuszczycy stawowej
Jak groźną chorobą jest łuszczyca stawowa? Rokowania nie są w tej materii szczególnie optymistyczne. Choroba ma charakter przewlekły, z wyraźnymi okresami zaostrzeń. ŁZS sprawia problemy diagnostyczne, nie poddaje się łatwo leczeniu.
W przypadku niekorzystnego rozwoju, może prowadzić do bardzo poważnych zmian w obrębie stawów, łącznie z całkowitą ich deformacją. W wielu przypadkach będzie to równoznaczne z kalectwem. Łuszczyca stawowa sama w sobie nie jest chorobą śmiertelną, ale znacząco zwiększa ryzyko zgonu z innych powodów, w tym przede wszystkim sercowo-naczyniowych (zawał serca).
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Andrzej Kaszuba, Sebastian Uczniak, Aleksandra Kaszuba, Łuszczyca, Dermatologia geriatryczna, Lublin 2016, Wydawnictwo Czelej
- Krystyna Romańska-Gocka, Farmakoterapia łuszczycy, Farm Pol, 2009, 65(9)
Podobne artykuły
