Choroby układu krążenia – rodzaje, objawy i leczenie
Autor: Magdalena Sroka / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Choroby układu krążenia są bardzo częstą przyczyną zgonów.
Według danych GUS – niemal 200 tysięcy rocznie.
Niestety do ich powstawania w dużym stopniu przyczynia się nasz tryb życia.
Niezdrowa dieta, wysoki cholesterol, stres czy brak ruchu – to tylko kilka powodów.
Niekiedy wpływ na rozwój tych chorób ma także genetyka i przypadłości występujące w rodzinie, jednak to styl życia wpływa na wysoką zapadalność i śmiertelność z powodu tych chorób.
Czym właściwie są choroby układu krążenia?
Czy da się je rozpoznać wcześniej, by w porę wdrożyć leczenie?
I najważniejsze: jak im zapobiegać?
Choroby układu krążenia – czym są i w jaki sposób powstają?
Choroby układu krążenia obejmują szereg dolegliwości występujących ze strony serca i układu krwionośnego (żył, tętnic i naczyń włosowatych).
Odpowiadają one za duży odsetek zawałów oraz przedwczesnych zgonów w Polsce.
Jest to szczególnie niepokojące, biorąc pod uwagę, że w większości przypadków (poza czynnikami genetycznymi), mamy duży wpływ na występowanie lub rozwój chorób układu krążenia.
Do najważniejszych czynników ryzyka mających wpływ na nieprawidłowe funkcjonowanie serca i układu krwionośnego zalicza się:
- stres (nadmierny i długotrwały),
- nieprawidłową dietę (nieregularne jedzenie, spożywanie bardzo kalorycznych i wysoko przetworzonych produktów, dieta uboga w składniki odżywcze, nadmierna ilość spożywanej soli etc.),
- zbyt wysoką masę ciała prowadzącą do rozwoju otyłości,
- brak ruchu i siedzący tryb życia,
- alkohol,
- palenie papierosów,
- brak profilaktyki badań krwi (szczególnie weryfikacji poziomu cholesterolu i jego frakcji),
- podłoże genetyczne i występowanie chorób serca w rodzinie.
Jakie konkretnie choroby mogą nam zagrażać, jeśli mówimy o chorobach układu krążenia?
Rodzaje chorób układu krążenia (serca i naczyń krwionośnych)
Już samo słowo „choroby” sugeruje, że problem dotyczy nie jednego, a kilku schorzeń.
Tak niestety jest.
Wśród najczęściej występujących chorób dotykających układ krążenia należy wymienić:
- nadciśnienie tętnicze,
- miażdżycę,
- udar mózgu,
- niewydolność serca,
- chorobę wieńcową,
- żylaki
- zawał serca,
- i wiele innych.
Nadciśnienie tętnicze
Ciśnienie tętnicze rozumie się przez nacisk przepływającego strumienia krwi na ścianę naczyń krwionośnych.
Zatem nadciśnienie tętnicze będzie wiązało się ze zbyt wysokim naciskiem krwi na ściany tętnic.
Przyjmuje się, że problem pojawia się w momencie, gdy ciśnienie przekracza wartość 140/90 mm Hg (milimetrów słupka rtęci), czyli 140 podczas skurczu i 90 podczas rozkurczu serca.
Samo ciśnienie mierzy się przy pomocy sfigmomanometru i stetoskopu (metoda Korotkowa) lub specjalnych opasek (nadgarstkowych, itp.).
Za normę u zdrowego człowieka przyjmuje się ciśnienie skurczowe w granicach od 90 do 135 mm Hg, a rozkurczowe – od 50 do 90.
Ciśnienie przekraczające te wartości (mierzone w spoczynku) w górę wskazuje na nadciśnienie tętnicze.
Dlaczego w spoczynku?
Może się tak zdarzyć, że ciśnienie wielokrotnie przekroczy te granice np. podczas uprawiania wysiłku fizycznego.
Dlatego pomiar w ciśnienia spoczynku pozwala określić, jaki jest realny poziom ciśnienia.
To, czy mamy wysokie ciśnienie tętnicze możemy sprawdzić poprzez jego pomiar przy użyciu ciśnieniomierza.
Taki pomiar należy wykonać w odstępach kilku lub kilkunastodniowych.
Nadciśnienie tętnicze mogą powodować:
- czynniki genetyczne,
- czynniki środowiskowe,
- rozwoju innych chorób tj.: nerek, tętnic, układu nerwowego.
Mimo, iż sama choroba często postępuje w sposób niezauważalny, to skutki nieleczonego nadciśnienia mogą być bardzo poważne.
Brak diagnozy i leczenia może przyczynić się do rozwoju niewydolności nerek, miażdżycy, a nawet udaru mózgu.
Poza koniecznością przyjmowania leków, obniżających ciśnienie, zmianie powinna ulec także dieta (jeśli jest nieprawidłowa tj. ciężkostrawna, uboga w błonnik, obfitująca w zbyt wysoką ilość soli itd.).
Miażdżyca
Miażdżyca jest chorobą układu krążenia, za której występowanie odpowiedzialne jest nagromadzenie złogów lipidowych w ściankach tętnic (cholesterolu).
Nadmiar złogów skutkuje zmniejszeniem możliwości przepływu krwi, co doprowadza do niedotlenienia narządów.
W zależności od tego, który narząd został niedotleniony, w tych miejscach pojawią się dolegliwości lub niedowład.
Niektórymi objawami świadczącymi o wystąpieniu miażdżycy są:
- ból w podudziu, skurcze,
- zawroty głowy,
- dezorientacja i częściowy niedowład kończyn.
Konsekwencją zaawansowanej miażdżycy może być udar mózgu, niewydolność i choroby nerek, a nawet zawał serca.
Można temu zapobiec w porę wdrażając odpowiednią dietę i aktywność fizyczną oraz zalecaną przez lekarza farmakoterapię.
Udar mózgu
Bardzo poważną chorobą układu krążenia, związaną z niedokrwieniem, jest udar mózgu.
Właśnie ten -niedokrwienny- udar mózgu dotyka pacjentów najczęściej.
Jest on związany z zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu i częściowym obumarciem organu.
W każdym wypadku udar jest bardzo niebezpieczny dla życia i zdrowia człowieka i wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
Na szczęście jego objawy są dość charakterystyczne (co może wpłynąć na szybkość interwencji).
Symptomy zwiastujące udar mózgu to:
- zaburzenia koordynacji ruchowej,
- zaburzenia mowy,
- częściowy niedowład kończyn,
- osłabienie mięśni twarzy, języka, warg – opadający kącik ust po jednej stronie,
- pojawiający się silny ból głowy i problem z widzeniem,
- utrata przytomności.
Udar może wystąpić u osób, które chorują na nadciśnienie, zwłaszcza jeśli choroba jest nieleczona, a także u osób chorujących na serce.
W przypadku podejrzenia udaru największe znaczenie ma szybkość działania.
Jeśli zauważysz u kogoś objawy kojarzące się z udarem mózgu, nie czekaj!
Udzielenie pierwszej pomocy oraz wezwanie karetki to najważniejsze czynności, jakie należy wykonać w pierwszej kolejności.
Jeśli doszło do nieodwracalnych zmian w mózgu, konieczna jest długa rehabilitacja oraz leczenie.
Sam udar mózgu jest chorobą, która jest realnym zagrożeniem dla życia.
Niewydolność serca
Niewydolność serca jest kolejną chorobą układu krążenia.
Termin „niewydolność” można rozumieć, jako niezdolność serca do pompowania odpowiedniej ilości krwi do innych organów, a przez to – niedostarczanie im odpowiedniej ilości substancji odżywczych i tlenu.
Przyczyną występowania niewydolności serca są inne choroby, takie jak nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, przebyty zawał, ale także ciężka niedokrwistość czy nadczynność tarczycy.
Jakie objawy towarzyszą niewydolności serca?
Występowanie konkretnych objawów świadczących o niewydolności jest powiązane z komorą, w której ta niewydolność występuje.
Jeśli dotyczy to lewej komory serca (odpowiedzialnej za duży obieg krwi), to objawami będą np.
- duszności,
- bezdechy senny,
- zawroty głowy,
- zimne stopy i ręce.
Z kolei niewydolność prawej komory serca wiąże się z powstawaniem obrzęków na nogach, czasem obrzękami brzucha i wątroby.
Leczenie niewydolności serca w dużej mierze opiera się na łagodzeniu objawów, ale także na farmakologii i leczeniu wspomagającym.
Choroba wieńcowa
W gronie chorób układu krążenia można odnaleźć także chorobę wieńcową, nazywaną chorobą niedokrwienną serca.
Powstaje ona na skutek długiego okresu niewystarczającego zaopatrzenia komórek sercowych w tlen i składniki odżywcze.
Konsekwencją niedotlenienia jest dusznica bolesna i zawał serca.
Choroba wieńcowa należy do chorób układu krążenia, na których występowanie ma wpływ styl życia:
- palenie papierosów,
- dieta, wysoki
- poziom cholesterolu,
- spożywanie alkoholu etc.,
oraz czynniki socjalne:
- stan cywilny,
- dochód,
- rodzaj zatrudnienia,
- sytuacja zawodowa, etc.
Oraz choroby współistniejące.
Leczenie choroby wieńcowej łączy się z wyeliminowaniem czynników ryzyka (powodujących lub nasilających chorobę), a także z farmakologią oraz kontrolą poziomu cholesterolu i glukozy we krwi.
Żylaki
Kojarzą się z bardzo nieestetycznym wyglądem nóg, jednak żylaki to choroba układu krążenia, która wpływa nie tylko na to, jak prezentują się nasze nogi.
Żylaki stanowią element niewydolności żylnej.
Czynnikiem rozwoju żylaków jest nadciśnienie żylne, które powstaje w wyniku uszkodzenia zastawek żylnych, ucisku na żyły czy ich niedrożności.
Problemy z niewydolnością żylną mogą zacząć się od odczuwania bólu nóg, które po całym dniu są obrzęknięte.
Często też na nogach pojawiają się pierwsze oznaki w postaci pajączków.
Prawdopodobieństwo ich wystąpienia z jednej strony wiąże się z genetyką (jeśli w rodzinie występowały żylaki – u rodziców czy dziadków), ale także z trybem życia, który może mieć duże znaczenie.
Aby zapobiegać żylakom, zaleca się:
- stosowanie zdrowej diety i utrzymywanie wagi w normie,
- dużą dawkę ruchu każdego dnia,
- unikanie ciągłego stania i siedzenia (ważne, aby robić sobie przerwy w pracy i chociaż na chwilę wyprostować nogi),
- unikanie długich, gorących kąpieli,
- noszenie wygodnych butów i odzieży (oraz – na przykład – skarpetek bezuciskowych).
Te wytyczne warto stosować także, gdy pojawią się już pierwsze oznaki występowania niewydolności (wspomniane „pajączki” pod skórą).
Jest to istotny element leczenia.
Lekarz może zasugerować także konieczność wykonania zabiegu np. laserowego czy skleoterapii, a także noszenie specjalnych rajstop i pończoch uciskowych, poprawiających krążenie krwi.
Zaburzenia rytmu serca
Zaburzenia rytmu serca (arytmia) również należą do chorób układu krążenia i polegają na zaburzeniach rytmiczności i częstotliwości pracy serca.
Standardowy, zdrowy rytm serca (w spoczynku) mieści się w zakresie 60-100 uderzeń na minutę.
Odchylenia od tej normy mogą być dwojakie:
- gdy dochodzi do znacznego przyspieszenia pracy, serce bije z częstotliwością ponad 100 uderzeń na minutę (tachykardia),
- gdy następuje zwolnienie normalnej rytmiczności serca do 50 uderzeń na minutę (bradykardia).
Objawy zaburzeń rytmu serca zależą od rodzaju zaburzenia.
Często nie występują żadne charakterystyczne objawy arytmii, a czasem odczuwalne jest:
- kołatanie,
- uczucie szarpania w klatce piersiowej,
- duszności.
Najtrafniej można odczytać pracę serca za pomocą badania EKG.
Jeśli występuje arytmia, lekarz zaleci leczenie farmakologiczne.
Jest to ważne ze względu na powikłania i niewydolności, jakie mogą wywoływać nieleczone zaburzenia rytmu serca.
Zawał serca (zawał mięśnia sercowego)
Zawał serca jest bardzo groźną chorobą układu krążenia, tzw. chorobą niedokrwienną.
Niedokrwienie serca następuje wskutek zamknięcia tętnicy wieńcowej doprowadzającej krew do organu (serca).
Mięsień serca nie jest dotleniony, a w konsekwencji: obumiera.
Do zawału dochodzi najczęściej w konsekwencji chorób towarzyszących tj.: miażdżycy tętnic wieńcowych, czy choroby wieńcowej.
Jednak istnieją czynniki ryzyka, które mogą sprzyjać zawałowi serca.
Są to między innymi:
- wiek,
- palenie tytoniu,
- nadciśnienie tętnicze,
- wysoki cholesterol,
- cukrzyca,
- otyłość,
- brak aktywności fizycznej.
Wśród charakterystycznych objawów świadczących o możliwym wystąpieniu zawału serca wymienia się:
- silny ból w klatce piersiowej,
- duszności,
- ataki paniki,
- bladość skóry,
- spadek ciśnienia tętniczego.
Leczenie zawału to przede wszystkim pierwsza pomoc, a następnie leczenie pozawałowe i rehabilitacja.
Jeśli już raz dojdzie do zawału, część mięśnia sercowego pozostanie stale uszkodzona.
Duże znaczenie ma zapobieganie, czyli profilaktyka zawału serca m.in.:
- zdrowy tryb życia,
- aktywność fizyczna,
- rezygnacja z używek,
- leczenie chorób współistniejących,
- ograniczenie stresu.
Choroby układu krążenia – kto je leczy i co zawsze powinno być sygnałem ostrzegawczym?
Choroby układu krążenia to przede wszystkim choroby sercowo-naczyniowe, a ich diagnostyką i leczeniem zajmuje się w dużej mierze kardiolog.
Gdy zaistnieje konieczność wykonania operacji – kardiochirurg bądź chirurg naczyniowy.
W przypadku podejrzenia jakichkolwiek dolegliwości związanych z sercem bądź układem krwionośnym należy niezwłocznie udać się do lekarza rodzinnego, który (jeśli to konieczne) pokieruje do lekarza specjalisty.
Wdrożenie szybkiego leczenie w momencie podejrzenia chorób układu krążenia może uratować życie i zdrowie pacjenta.
Mimo iż każdy przypadek wymaga osobnego rozpoznania, a objawy mogą się od siebie różnić, to zawsze powinny nas zaniepokoić:
- częste duszności,
- bóle w okolicy serca,
- osłabienie i zmęczenie nieadekwatne do wysiłku,
- utrata przytomności.
Jednak zanim dojdzie do jakiejkolwiek choroby sercowo-naczyniowej, warto zawczasu wdrożyć profilaktykę.
Zdrowy styl życia i regularne badania mogą nas uchronić przed rozwojem chorób układu krążenia.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
