Nadciśnienie tętnicze. Objawy, przyczyny, leczenie nadciśnienia

Nadciśnienie tętnicze jest powszechnie występującą chorobą, chociaż często ignorowaną lub niezauważaną. Szacuje się, że na nadciśnienie tętnicze choruje co trzeci dorosły Polak. Na rozwój choroby może mieć wpływ zarówno siedzący tryb życia, niezdrowa dieta, jak i stres, wysoki poziom cholesterolu i wiele innych. Czym właściwie jest nadciśnienie tętnicze? Jak się objawia? I najważniejsze: czy nadciśnieniu tętniczemu da się zapobiec, a jeśli się pojawi – skutecznie je leczyć?

Nadciśnienie tętnicze - kiedy o nim mówimy?

Ciśnienie tętnicze wywoływane jest przez napór krwi na ścianę tętnic. Jednak nie zawsze jest to ta sama siła nacisku. Jak to się dzieje?

Raz wykonujemy większą aktywność fizyczną – spacerujemy, biegamy, sprzątamy, a raz siedzimy lub leżymy i odpoczywamy. Wtedy nasze ciśnienie waha się i jest to normalne zjawisko. Podczas wysiłku wzrasta (bo organizm potrzebuje więcej utlenionej krwi), a podczas spoczynku – spada. Niebezpieczne pozostają jednak duże odchylenia od przyjętej normy 120/80 mm/Hg (milimetrów słupka rtęci). Pierwsza wartość dotyczy ciśnienia skurczowego, a druga rozkurczowego. Uznaje się, że wartości przekraczające 140/90 już świadczą o nadciśnieniu tętniczym.

Nadciśnienie tętnicze to choroba układu krwionośnego objawiająca się stałą lub okresową, podwyższoną wartością ciśnienia krwi. Może się tak zdarzyć, że tylko jedna z wartości będzie podwyższona (na przykład ciśnienie skurczowe wynosi 150, ale rozkurczowe 80 lub skurczowe 120, a rozkurczowe 100) i to także może wskazywać na nadciśnienie tętnicze.

Nadciśnienie tętnicze – objawy i diagnostyka

Objawy nadciśnienia tętniczego nie są oczywiste. Choroba przez długie lata może rozwijać się w ukryciu, czyli bezobjawowo. Jeśli wystąpią jakiekolwiek symptomy, to nie są one szczególnie charakterystyczne dla nadciśnienia, ponieważ mogą towarzyszyć człowiekowi na co dzień, np. po całym dniu pracy, gdy jesteśmy zmęczeni.

Objawami nadciśnienia tętniczego mogą być:

• bóle głowy,
• bezsenność,
• uczucie zmęczenia, w tym łatwe męczenie się przy jakimkolwiek wysiłku,
• pobudliwość,
• zaczerwienienie szyi i klatki piersiowej,
• czasem uczucie kołatania serca.

Niestety występowanie takich symptomów może wiązać się z bardziej zaawansowanym stadium nadciśnienia, jednak dokładną diagnozę może postawić wyłącznie lekarz. Jak zatem wygląda zdiagnozowanie ciśnienia tętniczego?

Najpierw musimy udać się do lekarza rodzinnego, który w pierwszej kolejności zleci pomiar ciśnienia tętniczego. Jak wygląda taki pomiar? Jeśli odbywa się on w gabinecie lekarskim, ważne aby pacjent był po kilkuminutowym odpoczynku (czyli nie bezpośrednio po wejściu do gabinetu, spacerze po schodach, czy korytarzu itd.) Pacjent powinien znajdować się w pozycji siedzącej, a sam pomiar wykonywany jest dwukrotnie, w odstępie kilku minut, za pomocą ciśnieniomierza.

Jeśli mierzymy ciśnienie samodzielnie, dobrze wykonywać pomiar dwukrotnie, rano i wieczorem w odstępie 2 minut. Wynikiem będzie średnia arytmetyczna pomiarów.

Poza pomiarem ciśnienia tętniczego istotny jest dokładny wywiad ze strony lekarza (np. czy mamy zdiagnozowane choroby współistniejące, w tym choroby nerek, a także jakie leki przyjmujemy i na co jeszcze się leczymy). Aby postawiona diagnoza była kompletna, lekarz powinien zlecić wykonanie badań dodatkowych.

Niezbędne będą wyniki:

• podstawowej morfologii, lipidogramu i trójglicerydów, kwasu moczowego, kreatyniny
• glukozy,
• poziomu sodu i potasu
• moczu ogólnego,
• EKG.

Zdiagnozowanie nadciśnienia zwykle rodzi u pacjentów podstawowe pytanie o przyczyny pojawienia się nadciśnienia tętniczego. Skąd się bierze? Co odpowiada za jego występowanie?

Nadciśnienie tętnicze - przyczyny, grupy ryzyka

Nadciśnienie tętnicze ma zwykle dwojaki charakter. Pierwotny, na który wskazuje się w 90% przypadków oraz wtórny (pozostałe 10%). Przy nadciśnieniu pierwotnym (samoistnym), ciężko ustalić dokładną przyczynę występowania. Może powstawać przez czynniki genetyczne (wrodzone) lub środowiskowe.

Nadciśnienia tętnicze o charakterze wtórnym (objawowym) wiąże się z występowaniem chorób współistniejących, dlatego tutaj przyczyna jest zwykle jasno określona.

Przyczyny nadciśnienia tętniczego wtórnego mogą być wynikiem:

• chorób układu nerwowego,
• chorób nerek,
• chorób serca i tętnic,
• chorób tarczycy,
• nowotworów,
• stresu,
• przyjmowania niektórych leków hormonalnych.

Wskazuje się także na niewielki odsetek chorób, które choć rzadko, to również mogą przyczynić się do powstawania nadciśnienia. Są to np. zespół Cushinga, zespół Conna czy guz chromochłonny. Istnieją również pewne czynniki, które dodatkowo mogą wpływać na powstawanie nadciśnienia tętniczego i są to tzw. czynniki ryzyka. Na ich występowanie mamy znacznie większy wpływ.

Wśród czynników ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego należy wymienić:

• nieprawidłową dietę (dieta uboga w witaminy, produkty pełnoziarniste, owoce, warzywa etc. Dieta złożona z produktów przetworzonych, z nadmierną ilością soli i dużą zawartością tłuszczu),
• siedzący tryb życia, brak aktywności fizycznej,
• palenie papierosów,
• zażywanie alkoholu i innych używek,
• otyłość.

Do grypy ryzyka można zaliczyć także mężczyzn powyżej 55 roku życia oraz kobiety powyżej 65, choć na nadciśnienie mogą zachorować nawet osoby w wieku od 18 do 79 roku życia.

Nadciśnienie tętnicze – jak obniżyć ciśnienie krwi?

Czy da się szybko obniżyć ciśnienie krwi? Czy można to zrobić bez leków? To pytania, które pojawią się w głowie każdej osoby, która ma problem z tym schorzeniem.

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która rozwija się stopniowo i postępuje. Jeśli przyczyną występowania jest zła dieta, wysoki cholesterol, używki i brak aktywności – to okres, w którym organizm się zregeneruje, a nadciśnienie ustabilizuje, może zająć trochę czasu.

Przy nadciśnieniu tętniczym koniecznie powinna nastąpić zmiana obecnego stylu życia. Przede wszystkim na bardziej aktywny. Zaleca się 30 do 45 minut aktywności każdego dnia lub chociaż przez większą część tygodnia. Można zacząć od kilkuminutowych spacerów, a następnie przejść do szybkiego marszu, jazdy na rowerze czy pływania. Aktywność fizyczna może obniżać ciśnienie skurczowe o 4–9 mm Hg. Konieczne będzie także włączenie odpowiedniej diety, która pomoże obniżyć ciśnienie tętnicze.

Dieta na nadciśnienie tętnicze nie może zawierać:

• alkoholu, papierosów i używek,
• tłustych i przetworzonych produktów,
• potraw ciężkostrawnych, ubogich w błonnik.

W diecie na nadciśnienie kluczową rolę odrywa wyeliminowanie lub znaczące zredukowanie ilości przyjmowanej soli, gdyż zawarty w niej sód mocno podwyższa ciśnienie tętnicze. Podobnie jak kofeina (zawarta między innymi w kawie) czy mocna herbata.

Warto postawić na:

• owoce, warzywa z dużą zawartością potasu (eliminuje sód z organizmu),
• produkty pełnoziarniste,
• chudy nabiał i mięso,
• orzechy, oliwę z oliwek, ryby i olej rybny.

Zalecenia dotyczące aktywności fizycznej oraz diety mogą pomóc w zapobieganiu nadciśnieniu tętniczemu. U osób, u których wykryto nadciśnienie, dieta i duża dawka ruchu działa wspierająco i niekiedy wystarczą, żeby zahamować rozwój choroby (ale wciąż – powinna być ona kontrolowana przez lekarza oraz regularne badanie ciśnienia krwi). Jednak często niezbędne jest także włączenie leków na nadciśnienie na receptę, o czym zawsze decyduje lekarz.

Nadciśnienie tętnicze - leczenie

Popularnymi lekami stosowanymi w celu leczenia nadciśnienia tętniczego są:

• inhibitory ACE. Leki zawierają substancję czynną który skutecznie obniża ciśnienie tętnicze,
• blokery kanału wapniowego, które zapobiegają wchłanianiu wapnia do tętnic, a tym samym zmniejszają ryzyko ich obkurczenia,
• beta-blokery, które obniżają napięcie w układzie współczulnym,
• diuretyki, czyli leki pobudzające nerki i działające moczopędnie – jest to ważne ze względu na konieczność wydalania wody (a w niej sodu) z organizmu.

A co, jeśli nie zastosujemy się do wytycznych lekarza dotyczących zmiany stylu życia i przyjmowania leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie)?

Nieleczone nadciśnienie tętnicze – konsekwencje

Nieleczone nadciśnienie tętnicze może wywołać konsekwencje i to niestety poważne. U pacjentów najczęściej dochodzi do uszkodzenia nerek prowadzących do przewlekłej niewydolności. Nieleczone nadciśnienie tętnicze może wpłynąć także na nasz układ nerwowy, uszkadzać naczynia krwionośne i doprowadzać do udaru mózgu. Zaniedbania mogą prowadzić także do rozwoju chorób serca, miażdżycy i zawału. Szybkie zdiagnozowanie oraz wdrożenie leczenia może zapobiec rozwojowi tych chorób.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.