Tabletki antykoncepcyjne
Recepta lub teleporada

Antykoncepcja to sposób zabezpieczania się przed ciążą. Jedną ze skuteczniejszych metod zapobiegania zapłodnieniu jest antykoncepcja doustna. Tabletki hormonalne są wybierane przez wiele kobiet i polecane przez lekarzy. Pamiętaj jednak, że aby zacząć brać leki antykoncepcyjne musisz skonsultować się ze specjalistą, który dobierze odpowiedni produkt dla Ciebie.

Tabletki antykoncepcyjne – co to?

Tabletki antykoncepcyjne to leki, które przyjmuje się w celu zabezpieczenia przed ciążą. Można rozróżnić przynajmniej dwa rodzaje tego leku – tabletki jedno- oraz dwuskładnikowe. Różnią się one przede wszystkim składem.

Jako, że w obu przypadkach jest to antykoncepcja hormonalna to właśnie te substancje znajdujące się w składzie mają za zadanie wstrzymać owulację oraz wprowadzić pewne zmiany w śluzie kobiety oraz warstwie endometrium. Wszystko to ma w efekcie skutecznie utrudnić, a w zasadzie wręcz uniemożliwić powstanie i zagnieżdżenie się zarodka w macicy.

Tabletki antykoncepcyjne są najpopularniejszą metodą antykoncepcji, jednak przed decyzją o rozpoczęciu kuracji konieczna jest wizyta u specjalisty – lekarza ginekologa. Jeśli zastanawiasz się czy tabletki antykoncepcyjne są na receptę to odpowiedź brzmi: oczywiście,  że tak. Recepta na tabletki antykoncepcyjne jest niezbędna, by je wykupić. Poza szeregiem pozytywnych efektów, które może przynieść ich stosowanie (w tym ochrona przed niechcianą ciążą), mogą występować również skutki uboczne przyjmowania tego leku. Poza tym specjalista doradzi konkretny preparat uwzględniając Twój stan zdrowia i sytuację życiową. 

Tabletki antykoncepcyjne – jak działają?

Działanie pigułek antykoncepcyjnych jest wielokierunkowe i opiera się na dostarczaniu doustnie do organizmu hormonów, które:

• hamują owulację, dzięki czemu komórka jajowa nie może zostać zapłodniona,
• zwiększają lepkość śluzu macicy, co utrudnia transport plemników do komórki jajowej,
• sprawiają, że warstwa endometrium staje się cieńsza, przez co (gdyby nawet dwa poprzednie zabezpieczenia okazały się niewystarczające) zapłodniona komórka jajowa nie powinna zagnieździć się w macicy.

Pigułki antykoncepcyjne – kiedy zaczynają działać?

Tabletki antykoncepcyjne, choć działają skutecznie, muszą również być odpowiednio dawkowane. Najwyższą skuteczność osiągają wtedy, gdy przestrzegany jest odpowiedni reżim przyjmowania ich.

Lekarz, zanim zostanie wystawiona przez niego recepta na tabletki antykoncepcyjne, powinien dokładnie poinstruować pacjentkę na temat sposobu ich działania i dać precyzyjne wskazówki dotyczące dawkowania. Jedną z ważniejszych informacji, która ma ogromny wpływ na skuteczność zabezpieczenia, jest to, że nie zawsze działają od razu.

Pierwszą tabletkę powinnaś wziąć w ciągu pierwszych 5 dni cyklu (czyli 5 dni od rozpoczęcia miesiączki). Jeśli tak zrobisz, to szanse na zajście w ciążę są minimalne, a antykoncepcja chroni Cię od początku. Jeśli natomiast decydujesz się na rozpoczęcie kuracji w innym momencie swojego cyklu miesiączkowego, musisz się liczyć z tym, że pigułka antykoncepcyjna nie będzie od razu skuteczna. W takiej sytuacji powstrzymaj się od seksu przez pierwsze 7 dni przyjmowania tabletek, albo stosuj prezerwatywy, jako dodatkowy środek zapobiegający niechcianej ciąży. 

Tabletki antykoncepcyjne – jak dobrać odpowiednie?

Dobór tabletek antykoncepcyjnych nie jest łatwy. Na rynku jest spory wybór firm, a tabletki różnią się rodzajem i składem. Dlatego właśnie to lekarz ginekolog, po wywiadzie i konsultacji z Tobą, powinien zaproponować Ci najlepszą dla Ciebie opcję.

Wizyta u specjalisty i tak będzie konieczna, ponieważ niezbędna jest recepta na antykoncepcję, którą wystawić może tylko osoba do tego uprawniona. Zamiast wizyty stacjonarnej możesz rozważyć też spotkanie z lekarzem online, gdzie na tabletki wystawiona zostanie e-recepta.  Antykoncepcja online może być dla Ciebie sporą oszczędnością czasu, szczególnie w wypadku, jeśli przyjmujesz antykoncepcję hormonalną od dłuższego czasu i potrzebujesz kolejnej recepty.  

Tabletki antykoncepcyjne – skuteczność

Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych określa współczynnik Pearl’a. Jest to liczba kobiet, które zaszły w ciążę pomimo stosowania przez min. rok konkretnej metody antykoncepcji. W przypadku DTA (tabletek antykoncepcyjnych) i idealnego modelu przyjmowania pigułek (czyli braku pomijania dawek, przyjmowania leku o odpowiednich godzinach itd.) współczynnik Pearl’a wynosi 0,3. Niestety podczas zalecanych warunków stosowania tej metody antykoncepcji jest on wyższy. Wynika to często z braku regularności i błędów popełnianych przez kobiety zabezpieczających się w ten właśnie sposób. 

Co obniża skuteczność tabletek antykoncepcyjnych?

Brak skuteczności danej metody może wynikać z kilku czynników:

• sama metoda jest nieskuteczna i nie działa odpowiednio na organizm kobiety (rzadziej),
• błąd lekarza, który źle dobrał metodę antykoncepcji, lub wprowadził w błąd pacjentkę np. podając nieprawidłowe dawkowanie,
• brak systematyczności i błędy popełniane przez kobietę przyjmującą tabletki antykoncepcyjne.

Jest również kilka czynników zewnętrznych, które mogą obniżać skuteczność leków antykoncepcyjnych, np. spożywanie niektórych ziół, takich jak:

• dzięgiel chiński,
• dziurawiec,
• babka płesznik,
• pluskwica groniasta.

Kiedy tabletki antykoncepcyjne nie działają?

Antykoncepcja hormonalna jest obiecującą formą ochrony przed zapłodnieniem. Niekiedy jednak zawodzi. Nawet w idealnych warunkach, codziennie biorąc tabletki o dobrych porach, istnieje niewielka szansa zajścia w ciążę. Tabletki są jednak przede wszystkim nieskuteczne wtedy, gdy nie są stosowane regularnie. Już jedna pominięta dawka może prowadzić do zajścia w ciążę. Po 12 godzinach od pominięcia tabletki, poziom hormonów w organizmie spada na tyle, że może pojawić się owulacja. W takiej sytuacji plemniki mogą mieć szansę zapłodnić komórkę jajową, a ta, zapłodniona, może wyjść z jajowodu i zagnieździć się w ścianie macicy. Wtedy zaczyna się ciąża.

Dlatego, by uniknąć zapłodnienia, musisz bardzo pilnować pór przyjmowania tabletek. Nie pozwól też, by zaskoczyło Cię puste opakowanie – postaraj się z wyprzedzeniem załatwić ze swoim lekarzem receptę na tabletki antykoncepcyjne np. online.

Oprócz braku regularności, na skuteczność antykoncepcji wpływać mogą też inne czynniki. Tabletki antykoncepcyjne mogą nie działać na kobiety o zbyt wysokim BMI. Problemem mogą okazać się również wymioty, czy biegunka, a nawet niektóre przyjmowane przez Ciebie leki, np.:

• antybiotyki (szczególnie tetracyklina, amoksycylina oraz kortimoksazol),
• leki na depresję,
• leki na przeczyszczenie,
• leki przeciwwirusowe,
• leki przeciwgrzybicze,
• leki przeciwpadaczkowe,

Na wizycie, na której planujesz poprosić o tabletki antykoncepcyjne, online czy stacjonarnie, zawsze pamiętaj, aby wspomnieć lekarzowi o wszystkich przyjmowanych lekach i chorobach przewlekłych. Od tego zależy nie tylko skuteczność terapii, ale również Twoje życie i zdrowie. 

Pigułki antykoncepcyjne: jak je stosować?

Pigułki antykoncepcyjne stosuj zgodnie z zaleceniami swojego lekarza. W większości przypadków bierze się je przez 3 tygodnie (codziennie o tej samej porze), a później należy zrobić tydzień przerwy. W jednym opakowaniu znajduje się 21 tabletek zawierających hormony.

Pierwszą tabletkę z substancją czynną należy wziąć w ciągu pierwszych 5 dni cyklu. Jeśli planujesz wziąć ją w innym momencie, musisz pamiętać o tym, że tabletka nie będzie Cię chroniła przed nieplanowaną ciążą przez pierwszy tydzień. Stosuj wtedy dodatkowo inny rodzaj zabezpieczenia, albo powstrzymaj się od współżycia.

Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych

Na rynku dostępne są dwa rodzaje tabletek – jednoskładnikowe i dwuskładnikowe. Różnią się one substancjami czynnymi. W pierwszym przypadku w pigułce zawarty jest tylko jeden hormon – progesteron albo jego odpowiednik. Natomiast jeśli chodzi o dwuskładnikowe pigułki – tutaj oprócz progestagenów, w składzie jest również estrogen.

Tabletki jednoskładnikowe

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe zawierają jedynie progestageny i to w niewielkiej dawce. Najczęściej jest to 0,35 mg noretysteronu albo 0,03–0,075 mg dezogestrelu. Ich działanie najczęściej opiera się na oddziaływaniu na śluz i endometrium. Dzięki temu zapobiegają zagnieżdżeniu się zapłodnionego zarodka. Hormony zawarte w tego rodzaju pigułkach nie mają natomiast wpływu na owulację. Są polecane szczególnie kobietom, które karmią piersią albo nie mogą przyjmować estrogenów ze względów zdrowotnych.

Do wad pigułek jednoskładnikowych zalicza się: nieregularne krwawienia, mniejszą skuteczność (w odniesieniu do tabletek dwuskładnikowych) oraz możliwy trądzik, jako skutek uboczny.

Tabletki dwuskładnikowe

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe w składzie mają zarówno estrogeny, jak i progesteron. W połączeniu składniki te działają wielokierunkowo. Nie tylko wpływają na śluz i endometrium, ale również prowadzą do zahamowania owulacji, dzięki czemu komórka jajowa nie może zostać zapłodniona. Ta metoda wykazuje wysoką skuteczność, o ile jest stosowana regularnie i zgodnie z zaleceniami lekarza.

Tabletki z przerwą w stosowaniu

Pigułki stosuj regularnie, a kiedy zdecydujesz się je odstawić – skonsultuj to z lekarzem. Specjalista wytłumaczy Ci, w jakim momencie najlepiej zrezygnować z tabletek oraz czego możesz się spodziewać po zakończeniu kuracji.

Po rezygnacji z przyjmowania antykoncepcji doustnej albo nawet w czasie przerwy w stosowaniu tabletek Twój organizm może różnie reagować. Może pojawić się m.in. krwawienie z odstawienia. 

Tabletki z placebo

W niektórych produktach, oprócz 21 tabletek z substancją czynną, dodatkowo znajduje się 7 tabletek placebo, które bierze się w tygodniu, w którym normatywnie nie trzeba przyjmować hormonów (wtedy powinno pojawić się krwawienie).

Tabletki placebo nie zawierają substancji czynnej, są w opakowaniu po to, by nie tracić rytmu – tabletki trzeba przyjmować codziennie przez  21 dni a później należy zrobić tygodniową przerwę. Niestety, przerwa może negatywnie wpływać na regularność, niektóre kobiety po tygodniu zapominają, by wrócić do kuracji. Tabletki placebo pomagają pozostać systematyczną w stosowaniu tej metody antykoncepcji.

Pamiętaj, by nie dać się zaskoczyć pustemu opakowaniu. Do dalszej terapii potrzebna jest recepta. Antykoncepcja nie powinna być przerwana ze względu na brak możliwości wykupienia tabletek.

Jakie badania warto zrobić przed doborem tabletek antykoncepcyjnych?

Przed decyzją o rozpoczęciu kuracji tabletkami antykoncepcyjnymi bezwzględnie należy udać się do ginekologa. Lekarz może zlecić dodatkowe badania, przed przypisaniem leków. Mogą to być np.:

• morfologia krwi,
• badanie na krzepliwość krwi,
• lipidogram,
• badania tarczycy,
• badania ginekologiczne.

Wyniki wyżej wspomnianych badań pomogą specjaliście dobrać odpowiedni lek pod względem bezpieczeństwa i skuteczności. 

Jakie hormony mogą zawierać tabletki antykoncepcyjne?

Tabletki antykoncepcyjne dostępne w Polsce najczęściej zawierają noretysteron lub dezogestrel (najczęściej w dawce 75 µg). W antykoncepcji dwuskładnikowej wykorzystuje się też trochę szerszą gamę progestagenów, które mają różne właściwości. Dzięki temu lek można dostosować do stanu zdrowia pacjentki.

Wskazania i przeciwwskazania do stosowania tabletek antykoncepcyjnych

Po tabletki antykoncepcyjne najczęściej sięgają kobiety, które są aktywnie seksualne, ale niekoniecznie gotowe na dzieci. Czasami jednak, ze względu na zawarte w nich hormony, pigułki przepisywane są również w innych przypadkach. Zdarza się, że lekarz decyduje się na włączenie terapii hormonami, podczas gdy kobieta cierpi na endometriozę, zespół policystycznych jajników, nieregularne i bolesne miesiączki albo nasilony trądzik.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do stosowania antykoncepcji hormonalnej (w tym tabletek antykoncepcyjnych) jest natomiast:

• rak piersi,
• zakrzepica,
• cukrzyca z powikłaniami,
• współistniejace czynniki ryzyka jak silne uzależnienie od tytoniu (powyżej 15 papierosów dziennie) oraz otyłość,
• Wysokie, niekontrolowane nadciśnienie.

Tabletki antykoncepcyjne: skutki uboczne

Każdy zażyty lek niesie ze sobą ryzyko wystąpienia przykrych działań niepożądanych. Nie inaczej jest z tabletkami antykoncepcyjnymi. Po wdrożeniu kuracji uważnie obserwuj swój organizm i zgłoś się do lekarza, w razie jakichkolwiek niepokojących objawów.

Jakie skutki uboczne mogą powodować tabletki antykoncepcyjne? M.in.:

• Zakrzepicę żył głębokich,
• Zawał serca,
• Nadciśnienie,
• Suchość pochwy i obniżone libido,
• Dolegliwości układu pokarmowego (bóle brzucha, nudności, biegunki),
• Zmiany apetytu i przybieranie na wadze,
• Zmęczenie i wahania nastroju,
• Bóle i zawroty głowy,
• Łysienie,
• Trądzik, rumień i wysypkę,
• Nowotwory (piersi i szyjki macicy).

Tabletki antykoncepcyjne a ciąża

Podczas przyjmowania tabletek szansa na zajście w ciąże jest niewielka, ale istnieje. Dlatego obserwuj swój organizm. Jeśli zauważysz u siebie objawy takie jak: tkliwość piersi, zmęczenie, nudności, wrażliwość na zapachy albo brak krwawienia przy odstawieniu pigułek, natychmiast skonsultuj się z lekarzem.

Jak rozpoznać ciążę będąc na tabletkach antykoncepcyjnych?

Rozpoznanie ciąży podczas przyjmowania pigułek jest trudne, z uwagi na to, że niektóre objawy ciąży mogą zostać odebrane przez pacjentkę, jako skutki uboczne przyjmowania pigułek. By mieć pewność najlepiej wykonać test ciążowy i skontaktować się ze swoim lekarzem ginekologiem, który przeprowadzi badania i potwierdzi, albo wykluczy ciążę.

Tabletki antykoncepcyjne a karmienie piersią

Antykoncepcja hormonalna po porodzie jest możliwa. Kobietom, które karmią piersią, zaleca się wybór jednoskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych. Przyjmowanie pigułek najczęściej zaleca się dopiero po 4-8 tygodni od porodu (chyba, że lekarz zaleci inaczej).

Tabletki antykoncepcyjne – nazwy dostępnych tabletek na rynku polskim

W Polsce dostępnych jest sporo preparatów antykoncepcyjnych. 

Wśród dostępnych tabletek dwuskładnikowych należy wymienić (uporządkowane ze względu na zawartość hormonów):

• Vines (28 tabletek, 0,015 mg ethinylestradiolum + 0,06 mg gestodenum);
• Artilla (Artizia), Harmonet, Kontracept, Logest, Sylvie 20 (21 tabletek, 0,02 mg ethinylestradiolum + 0,075 mg gestodenum);
• Dessette, Estmar 20, Mercilon, Novynette, Ovulastan (21 tabletek, 0,02 mg ethinylestradiolum + 0,15 mg desogestrelum);
• Axia, Lesinelle, Naraya, Sidretella 20, Teenia, Yasminelle, Hastina, Drosfemine – dostępność Hastiny i Drosfemine jest bardzo ograniczona w polskich aptekach (21 tabletek, 0,02 mg ethinylestradiolum + 3 mg drospirenonum);
• Femoden, Sylvie 30 – ostatni niedostępny w Polsce (21 tabletek 0,03 mg ethinylestradiolum + 0,075 mg gestodenum);
• Estmar 30, Marvelon, Regulon, Ovulastan Forte (21 tabletek, 0,03 mg ethinylestradiolum + 0,15 mg desogestrelum);
• Levomine, Microgynon, Rigevidon (21 tabletek, 0,03 mg ethinylestradiolum + 0,15 mg levonorgestrelum);
• Aidee, Atywia, Bonadea, Dionelle, Dorin, Jeanine (21 tabletek, 0,03 mg ethinylestradiolum + 2 mg dienogestum);
• Angiletta, Belara, Cleosensa, Madinette (21 tabletek, 0,03 mg ethinylestradiolum + 2 mg chlormadinoni acetas);
• Asubtela, Axia Forte, Lesine, Midiana, Sidretella 30, Yasmin (21 tabletek, 0,03 mg ethinylestradiolum + 3mg drospirenonum);
• Liberelle (21 tabletek, 0,035 mg ethinylestradiolum + 0,25 mg norgestimatum);
• Milvane (21 tabletek, 6 tabl. – 0,05 mg gestodenum + 0,03 mg ethinylestradiolum; 5 tabl. – 0,07 mg gestodenum + 0,04 mg ethinylestradiolum; 10 tabl. – 0,1 mg gestodenum + 0,03 mg ethinylestradiolum);
• Triquilar (21 tabletek, 6 tabl. – 30 mcg ethinylestradiolum + 50 mcg levonorgestrelum ; 5 tabl. – 40 mcg ethinylestradiolum + 75 mcg levonorgestrelum; 10 tabl. – 30 mcg ethinylestradiolum + 125 mcg levonorgestrelum);
• Axia Conti, Daylette, Lesiplus, Mywy, Naraya Plus, Yaz, Vibin Mini, Vixpo (24 tabl. + 4 tabl. placebo, 0,02 mg ethinylestradiolum + 3 mg drospirenonum);
• Orlifique (21 tabl. + 7 tabl. placebo, 0,02 mg ethinylestradiolum + 0,1 mg levonorgestrelum);
• Qlaira (26 tabl. + 2 tabl. placebo, 2 tabl. – 3 mg estradiolum; 5 tabl. – 2 mg estradiolum i 2 mg dienogestum; 17 tabl. – 2 mg estradiolum i 3 mg dienogestum; 2 tabl. – 1 mg estradiolum);
• Vibin (21 tabl. + 7 placebo, 0,03 mg ethinylestradiolum + 3 mg drospirenonum);
• Atywia Daily (21 tabl. + 7 tabl. placebo, 0,03 mg ethinylestradiolum + 2 mg dienogestum).

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe dostępne w Polsce, to: Azalia, Cerazette, Dessette Mono, Diamilla, Limetic, Ovulan, Symonette (28 tabletek, 0,075 mg desogestrelum).

Jak odstawić tabletki antykoncepcyjne?

Odstawienie tabletek najlepiej skonsultować z lekarzem. Jeśli nie jesteś pewna jak odstawić tabletki antykoncepcyjne – umów się na wizytę, by dowiedzieć się w jaki sposób powinien przebiegać ten proces i czego możesz się spodziewać po odstawieniu. 

Tabletki antykoncepcyjne a używki

Przyjmując tabletki antykoncepcyjne należy zachować ostrożność w przyjmowaniu jakichkolwiek używek. Niektóre z nich mogą mieć wpływ na działanie pigułek, a inne – na zdrowie kobiety, która prowadzi terapię.

Tabletki antykoncepcyjne a alkohol

Sam alkohol nie ma wpływu na skuteczność pigułek, ale wpływa na świadomość kobiety, która pod jego wpływem może np. pominąć dawkę. Ponadto wymioty, do których prowadzi nadmierne spożycie alkoholu mogą osłabiać działanie tabletek.

Tabletki antykoncepcyjne a palenie papierosów

Palenie dużej ilości tytoniu ma ogromny wpływ na zdrowie kobiety. Szczególnie groźne jest właśnie w połączeniu z przyjmowaniem antykoncepcji hormonalnej. Zawarte w papierosach substancje zagęszczają krew, co z kolei może prowadzić do powstawania zakrzepów.

Tabletki antykoncepcyjne a marihuana

Nie przeprowadzono konkretnych badań potwierdzających negatywnego wpływu marihuany na działanie tabletek antykoncepcyjnych. 

Recepta na tabletki antykoncepcyjne online

Na tabletki hormonalne może zostać wystawiona e-recepta. Antykoncepcja podlega ograniczeniom sprzedaży, ale z jej zakupem nie będziesz miała żadnego problemu, jeśli podczas wizyty w aptece podasz kod swojej recepty i numer PESEL.

Tabletki antykoncepcyjne to skuteczna metoda zapobiegania ciąży. Skonsultuj się z lekarzem, by pomógł Ci odpowiednio dobrać produkt do sytuacji życiowej i zdrowotnej. Pamiętaj - by wykupić tabletki antykoncepcyjne recepta jest niezbędna.