Szacuje się, że trądzik różowaty dotyczy od 1 do 10% populacji. Oznacza to, że nawet co 10 osoba zmaga się z chorobą, która obniża samoocenę (w 70% przypadków), stwarza opory przed publicznym kontaktem (41%) i negatywnie wpływa na relacje międzyludzkie (70%).

Dlatego warto wiedzieć, jak wygląda ta choroba oraz z jakich leków na trądzik różowaty korzysta się, by zapobiec jego nawrotom. Ważne jest również, aby wiedzieć, jak leczyć trądzik różowaty, aby poprawić jakość życia osób na niego cierpiących. Dowiesz się o tym poniższego artykułu.

Czym jest trądzik różowaty?

Trądzik różowaty (TR, Rosacea) to przewlekła, nawrotowa i nieuleczalna choroba zapalna skóry lub (rzadziej) oczu. Dotyka zazwyczaj osób w przedziale 30-60 lat, a szczególnie kobiet w wieku menopauzalnym. Dokładna przyczyna choroby nie jest znana, ale podejrzewa się, że w jej rozwoju biorą udział czynniki genetyczne, naczyniowe i immunologiczne.

Zmiany najczęściej są zlokalizowane w centralnej części twarzy. Na początku pojawia się zaczerwienienie, a w miarę postępu choroby również grudki i wypryski. Objawy zależą jednak głównie od postaci TR. Wyróżnia się ich 4, przy czym każda wykazuje inne, charakterystyczne symptomy:  

• rumieniowa z teleangiektazjami (tzw. pajączkami) – rumień środkowej części twarzy, przemijające zaczerwienienie, teleangiektazje;
• grudkowo-krostkowa – grudki rumieniowo-obrzękowe, grudki i krosty oraz trwały rumień w środkowej części twarzy, pieczenie i kłucie;
• przerostowa – grudkowa faktura skóry, przerost nosa, czoła, uszu lub policzków, pogrubienie skóry, mogą się pojawić teleangiektazje;
• oczna – przekrwienie, świąd i łzawienie oczu, zapalenie powiek i/lub spojówek, zamazane widzenie, nadwrażliwość na światło, uczucie obecności ciała obcego w oku. 

Ostateczny obraz choroby zależy od jej podtypu, stopnia nasilenia oraz czynników współistniejących, np. obecności Helicobacter pyroli, Staphylococcus epidermidis czy liczebności nużeńców Demodex folliculorum oraz żyjących w ich wnętrzu bakterii Bacillus oleronius. Na ich podstawie decyduje się o wyborze terapii. 

W trądziku różowatym zazwyczaj w pierwszej kolejności stosuje się leczenie miejscowe (głównie żele i kremy, ale również maści na trądzik różowaty). Jeśli okaże się ono nieskuteczne lub objawy są nasilone, wprowadza się terapię systemową (działającą na cały organizm), zazwyczaj doustnymi antybiotykami na trądzik różowaty. Przy dalszym braku efektów lekarz może przepisać niskie dawki retinoidów. Przy częstych nawrotach stosuje się antybiotyki w niższych dawkach.

Przy poszczególnych podtypach TR zazwyczaj stosuje się różne sposoby leczenia i substancje. 

• Postać grudkowo-krostowa – zazwyczaj dobrze odpowiada na terapię miejscową, m.in. kwasem azelainowym, metronidazolem, nadtlenkiem benzoilu, klindamycyną czy erytromycyną. 
• Postać rumieniowa zazwyczaj słabo odpowiada na leczenie. W jej przypadku coraz częściej stosuje się lasery naczyniowe i terapię światłem.
• Łagodna postać oczna zazwyczaj dobrze reaguje na preparaty miejscowe i higienę powiek, a przy większym nasileniu – doustne antybiotyki (zazwyczaj tetracykliny) stosowane jako kapsułki lub tabletki na trądzik różowaty. 

Większość preparatów stosowanych w takich przypadkach to leki na trądzik różowaty na receptę (tradycyjną lub e-receptę). W tym przypadku lekarzem decydującym o farmakoterapii jest zazwyczaj dermatolog. 

Definicja i objawy trądziku różowatego

Trądzik różowaty to przewlekła choroba skóry, która objawia się przede wszystkim na twarzy, choć czasem może dotyczyć także innych części ciała. Charakterystyczne dla trądziku różowatego są zaczerwienienia, grudki i krostki, które pojawiają się na skórze. W zaawansowanych przypadkach mogą wystąpić teleangiektazje, czyli tzw. pajączki naczyniowe, oraz przerost tkanek, głównie w obrębie nosa. Objawy te mogą być uciążliwe i wpływać na jakość życia pacjentów, dlatego ważne jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie trądziku różowatego.

Przyczyny występowania trądziku różowatego

Przyczyny trądziku różowatego są złożone i nie do końca poznane. Uważa się, że w jego rozwoju biorą udział czynniki genetyczne, naczyniowe i immunologiczne. Zaburzenia hormonalne również mogą odgrywać istotną rolę w pojawieniu się tej choroby. Dodatkowo, niewłaściwa dieta oraz czynniki środowiskowe, takie jak ekspozycja na słońce, stres czy ekstremalne temperatury, mogą przyczyniać się do zaostrzenia objawów trądziku różowatego. Zrozumienie tych czynników jest kluczowe dla skutecznego leczenia i zapobiegania nawrotom choroby.

Metody leczenia trądziku różowatego

Leczenie trądziku różowatego może obejmować różne metody, w tym leczenie miejscowe, ogólne i laserowe. Leczenie miejscowe polega na stosowaniu kremów, maści i żeli zawierających substancje przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, takie jak metronidazol, nadtlenek benzoilu i kwas azelainowy. Te preparaty pomagają zmniejszyć stan zapalny i zaczerwienienie skóry. Leczenie ogólne może obejmować stosowanie antybiotyków, które pomagają w redukcji objawów choroby. W niektórych przypadkach, zabiegi laserowe mogą być skuteczne w redukcji zaczerwienienia i poprawie wyglądu skóry. Ważne jest, aby leczenie było dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta i stopnia nasilenia objawów.

Kremy na trądzik różowaty

W Polsce dostępne są kremy na trądzik różowaty z: iwermektyną, tetracykliną (antybiotyk), kwasem azelainowym (OTC) czy retinoidami (np. tretynoina). Kremy na trądzik różowaty na receptę wprawdzie łączy formuła, jednak sposób ich działania jest odmienny. Trądzik młodzieńczy, powszechna choroba skóry u nastolatków, również wymaga stosowania dermokosmetyków oraz leków miejscowych i doustnych.

• Iwermektyna działa przeciwzapalnie i roztoczobójczo – podejrzewa się, że w rozwoju TR mogą brać udział nużeńce, czyli roztocza naturalnie bytujące w gruczołach łojowych.
• Tretynoinę, podobnie jak inne retinoidy, z uwagi na liczne działania niepożądane, stosuje się przy braku skuteczności innych form leczenia. Tretynoina przywraca drożność gruczołów łojowych i przeciwdziała tworzeniu ognisk zapalnych oraz zaskórników.

Maści na trądzik różowaty

Jako maści na trądzik różowaty wykorzystuje się (rzadko) preparaty z takrolimusem. Takrolimus to tzw. inhibitor kalcyneuryny. Działa immunomodulująco. Jego skuteczność udowodniono w posteroidowym (powstałym na skutek leczenia miejscowymi glikokortykosteroidami) trądziku różowatym. 

Antybiotyk na trądzik różowaty

Antybiotykoterapia jest powszechnym elementem procesu leczniczego, mającym na celu wyleczyć trądzik różowaty. Do antybiotyków na trądzik różowaty należą: metrodnidazol, tetracykliny (limecyklina, tetracyklina, doksycyklina), klindamycyna, erytromycyna, nadtlenek benzoilu.

• Metronidazol to tzw. złoty standard w terapii TR, dostępny w postaci żelu oraz kremu. Jest skuteczny i zazwyczaj dobrze tolerowany. Przypuszcza się, że jego efektywność w leczeniu TR wynika z eliminowania reaktywnych form tlenu.
• Tetracykliny również są stosowane głównie ze względu na swoje działanie nieantybiotykowe, m.in. hamowanie tworzenia nowych naczyń krwionośnych.
• Klindamycyna i erytromycyna zmniejszają nasilenie się objawów ropnych.

Leki na trądzik różowaty bez recepty

Obecnie dostępne są dwa warianty leków z kwasem azelainowym – 15%-owy żel i 20%-owy krem – oba dostępne bez recepty. Żel jest lepiej tolerowany i łatwiej się wchłania. Kwas azelainowy (który zresztą naturalnie występuje w skórze) działa przeciwzapalnie, przeciwdrobnoustrojowo przeciwutleniająco i złuszczająco. Efektywność w leczeniu TR zawdzięcza jednak zdolności do hamowania katelicydyn, które rozszerzają naczynia krwionośne i pobudzają ich rozrost.

Na polskim rynku farmaceutycznym, jako OTC (lek dostępny bez recepty) występuje również żel z nadtlenkiem benzoilu. Jest wskazany w leczeniu trądziku pospolitego oraz może być pomocny w leczeniu trądziku różowatego. W trądziku różowatym stosuje się go jedynie off-label, dlatego należy zachować szczególną ostrożność i mimo możliwości zdobycia leku bez okazania recepty, nie podejmować samodzielnie decyzji o wykorzystaniu go w terapii. Nadltlenek benzoilu działa przeciwzapalnie, hamuje namnażanie bakterii i zapobiega powstawaniu zaskórników.

Bezpieczeństwo stosowania leków na trądzik różowaty

Stosowanie leków na trądzik różowaty może wiązać się z ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Dlatego ważne jest, aby pacjenci zachowali ostrożność i konsultowali się z lekarzem przed rozpoczęciem terapii. Szczególnie istotne jest informowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, aby uniknąć potencjalnych interakcji. Pacjenci z chorobami przewlekłymi powinni być szczególnie ostrożni, ponieważ niektóre leki mogą wpływać na ich stan zdrowia. Regularne monitorowanie i współpraca z lekarzem są kluczowe dla bezpiecznego i skutecznego leczenia trądziku różowatego.

Jakie są ryzyka związane ze stosowaniem leków na trądzik różowaty?

Ryzyka związane ze stosowaniem leków na trądzik różowaty mogą obejmować różne działania niepożądane. Mogą to być zaostrzenie objawów choroby, podrażnienie skóry, świąd i pieczenie. Interakcje między lekami mogą prowadzić do poważnych działań niepożądanych, dlatego ważne jest, aby lekarz był świadomy wszystkich przyjmowanych przez pacjenta leków. Długotrwałe stosowanie niektórych leków może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy choroby serca. Inne efekty uboczne mogą obejmować suchość skóry, łuszczenie się skóry i zmiany w jej wyglądzie. Każdy pacjent jest inny, dlatego ryzyka związane ze stosowaniem leków na trądzik różowaty mogą się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia pacjenta.

Co warto stosować poza lekami w leczeniu trądziku różowatego?

Oczyszczanie i nawilżanie skóry jest niezbędnym elementem leczenia trądziku różowatego. Co najmniej raz dziennie należy delikatnie oczyścić skórę twarzy palcami przy użyciu letniej wody. Nie szorować skóry i unikać środków złuszczających i peelingów. Najlepiej sprawdzą się środki myjące bez mydła, czyli syndety, szczególnie o obojętnym lub lekko kwaśnym pH. Syndety nie przesuszają skóry i ani osłabiają płaszcza hydrolipidowego. Aby ukoić uczucie ciepła i zaczerwienie, można również sięgnąć po wodę termalną.

Do pielęgnacji najlepiej wybierać dermokosmetyki przeznaczone do skóry z trądzikiem różowatym lub naczynkowej. Do makijażu sprawdzą się tzw. zielone kremy, które zatuszują zaczerwienienie skóry. Lepiej natomiast zrezygnować z silnie kryjących podkładów, do których usunięcia najczęściej niezbędne są produkty z drażniącymi substancjami. Pomiędzy aplikacją leku na trądzik różowaty a kremu należy zachować co najmniej 30-minutowy odstęp.

Ponieważ najczęstszym aktywatorem zaostrzeń jest promieniowanie UV, przy TR niezbędna jest ochrona przeciwsłoneczna (co najmniej SPF 30). Następne w kolejności są stres i upały.

Przebieg choroby nasilają również inne czynniki, tj.:

• fizyczne – skrajne temperatury, wiatr, gorące powietrze
• chemiczne – mięta pieprzowa, olejek eukaliptusowy oraz niektóre składniki kosmetyków, tj. etanol, aceton, alkohol benzylowy, alfa-hydroksykwasy, mentol, kamfora, oczar wirginijski*
• produkty spożywcze – nabiał, czekolada, wanilia, ostre przyprawy, kofeina (w kawie lub mocnej herbacie), sosy sojowe, ocet, alkohol
• leki – m.in. wit. PP (niacyna), leki rozszerzające naczynia krwionośne, glikokortykosteroidy
• inne – silne emocje, np. gniew, menopauza, wysiłek fizyczny, sauna.

Ponieważ promieniowanie słoneczne może sprzyjać zaostrzeniu choroby, warto ograniczyć kontakt z nim lub całkowicie z niego zrezygnować.

*Zachować szczególną ostrożność. Kosmetyki z oczarem wirginijskim są często zalecane do pielęgnacji skóry naczynkowej.

W przychodni online Dimedic możesz umówić wideokonsultację lub teleporadę z lekarzem dermatologiem.