Wysoki cholesterol: przyczyny i objawy podwyższonego cholesterolu

Wysoki cholesterol to niebezpieczna sytuacja dla zdrowia. Jeśli stężenie złego cholesterolu lub cholesterolu całkowitego zdecydowanie przekracza dopuszczalną normę, należy podjąć działania zmierzające do jego obniżenia. Czy da się rozpoznać wysoki poziom cholesterolu po objawach zewnętrznych i jakie są przyczyny podwyższonego cholesterolu?

Wysoki cholesterol - kiedy o nim mówimy?

Określenia „wysoki cholesterol” używa się w potocznym języku w stosunku do poziomu cholesterolu całkowitego oraz/lub cholesterolu LDL (czyli złej frakcji cholesterolu). Cholesterol ma jeszcze dobrą stronę – HDL – nazywaną dobrym cholesterolem. O ile w przypadku pierwszych dwóch składników lipidogramu najlepiej utrzymywać jak najniższy ich poziom, tak w przypadku cholesterolu HDL obowiązuje zasada, że im wyższy, tym lepiej. 

Cholesterol całkowity jest w normie jeśli jego wartość nie przekracza 200 mg/dl. Prawidłowe stężenie złego cholesterolu to wynik nie przewyższający 115-116 mg/dl. Podane parametry dotyczą dorosłej, zdrowej osoby, nieobarczonej większym ryzykiem zachorowania na miażdżycę oraz niecierpiącej na schorzenia sercowo-naczyniowe.

W przypadku osób kwalifikujących się do grupy dużego i bardzo dużego ryzyka, z miażdżycą, cukrzycą, czy chorobą wieńcową, cholesterol całkowity nie powinien przerastać wartości 175 mg/dl. Dla tej kategorii osób inne będą także normy cholesterolu LDL (który powinien być niższy niż 100, a nawet 70 mg/dl – zależnie od konkretnego przypadku). 

Za wysoki cholesterol całkowity będzie wówczas, gdy będzie on oscylował wokół 250-300 mg/dl. Jednak o tym czy dane wartości są zawyżone dla danej osoby decyduje lekarz, który ocenia także ogólny stan zdrowia pacjenta. Ponadto bierze on pod uwagę ewentualne choroby towarzyszące, wiek, płeć, obciążenie genetyczne oraz czynniki ryzyka (takie jak np. palenie papierosów, brak ruchu, zła dieta, nadwaga).

Wysoki cholesterol LDL - normy

Podwyższony cholesterol LDL to sprawa indywidualna. Jeśli bierzemy pod uwagę dorosłą, zdrową osobę to dla niej za wysoki będzie wynik złego cholesterolu powyżej 116 mg/dl. 

Inaczej rozpatruje się wyniki osób z grupy obarczonej ryzykiem wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych (na co mają wpływ m.in. uwarunkowania genetyczne, tryb życia, otyłość, niska lub żadna aktywność fizyczna, itd.). W tej sytuacji zła frakcja cholesterolu nie powinna przekroczyć 100 mg/dl. Zatem wartości wyższe niż ta będą już traktowane jako za wysokie, podczas gdy u zdrowego człowieka byłyby one w normie. 

Jeszcze surowsze są analizy dotyczące osób chorujących na miażdżycę, cukrzycę, czy chorobę wieńcową lub znajdujących się w grupie bardzo wysokiego ryzyka miażdżycowego. Wynik przekraczający 70 mg/dl to w tym wypadku zbyt wysoki cholesterol LDL. Jak już wcześniej wspomniano każdorazowo wyniki badań powinien analizować lekarz. 

Wysoki cholesterol HDL - czy jest groźny?

Okazuje się, że jeden ze składowych profilu lipidowego (badania oceniającego poziom cholesterolu we krwi) – cholesterol HDL – wręcz powinien osiągać jak najwyższy wynik. Minimalna wartość dobrego cholesterolu, rozumiana jako zdrowa wynosi dla kobiety 45 mg/dl, natomiast dla mężczyzny – 40 mg/dl. 

Zadaniem dobrego cholesterolu jest przechwytywanie, a dalej transportowanie cząsteczek złego cholesterolu, przyklejającego się do ścianek naczyń krwionośnych, do wątroby, w której są one metabolizowane. Oznacza to, że ta frakcja cholesterolu zapobiega miażdżycy, a zatem przeciwdziała chorobom układu sercowo-naczyniowego. W konsekwencji wysokie stężenie dobrej frakcji cholesterolu jest jak najbardziej zdrowe i bezpieczne, a nawet pożądane. Ocenia się bowiem, że wysoki HDL przedłuża życie o kilka, a nawet kilkanaście lat. 

Jak osiągnąć wysoki i bardzo wysoki cholesterol HDL? Przede wszystkim troszcząc się o zdrowy tryb życia, w którym nie brakuje regularnej aktywności fizycznej, dobrej diety oraz odpoczynku. Nie ma tutaj miejsca na palenie papierosów, niezdrowe jedzenie oraz stres. 

Wysoki cholesterol - przyczyny

Co powoduje, że wyniki złego cholesterolu i/lub całkowitego cholesterolu są zawyżone? Skąd bierze się wysoki cholesterol? Przyczyny mogą być rozmaite. Należy tu wymienić przede wszystkim takie czynniki jak: 

• wiek – po 30-tym roku życia wartości odnoszące się do złego cholesterolu oraz całkowitego cholesterolu naturalnie wzrastają; 
• płeć – u pięćdziesięcioletnich kobiet poziom złej frakcji cholesterolu jest przeważnie niższy niż u mężczyzn będących w tym samym wieku, za co odpowiadają estrogeny; z kolei po menopauzie LDL u pań często wyraźnie skacze; 
• aktywność fizyczną – systematyczny, dostosowany do konkretnej osoby ruch może znacząco obniżyć LDL, a podwyższyć HDL; natomiast kiedy aktywności fizycznej nie ma w naszym życiu lub pojawia się ona sporadycznie, dzieje się odwrotnie: LDL rośnie, a HDL spada; 
• dietę – im więcej śmieciowego, szybkiego jedzenia, tym większe szanse na podwyższenie złej frakcji cholesterolu; 
• obciążenie rodzinne – jeżeli ktoś w bliskiej rodzinie cierpi lub cierpiał na schorzenia sercowo-naczyniowe i leczył się na wysoki cholesterol, zwiększa to ryzyko złych wyników oraz chorób związanych z układem krążenia; 
• palenie papierosów – im dłużej trwa nałóg, tym większe stężenie HDL we krwi; 
• stres i siedzący tryb życia – codzienny, długotrwały stres oraz siedząca praca, po której brakuje ruchu sprawiają, że poziom LDL rośnie; 
• wagę – nadprogramowe kilogramy oraz otyłość powodują spadek frakcji HDL oraz zwiększenie trójglicerydów we krwi; 
• ogólny stan zdrowia – jeśli w ustroju występują takie schorzenia jak np. cukrzyca, choroby związane z tarczycą (nadczynność tarczycy, niedoczynność tarczycy), nerkami, nadciśnienie tętnicze, mogą one powodować wyższe wartości złego cholesterolu. 

Bardzo wysoki cholesterol może także wynikać z uwarunkowań genetycznych. To tzw. hipercholesterolemia wielogenowa.

Podwyższony cholesterol LDL oraz/lub całkowity cholesterol może być spowodowany lekami, takimi jak preparaty przeciwpadaczkowe, antykoncepcyjne i glikokortykosteroidy. 

Lekarz na podstawie wyników profilu lipidowego oraz ewentualnie innych analiz, wywiadu rodzinnego (oceniającego jakie jest ryzyko zachorowalności na choroby sercowo-naczyniowe z uwagi na ich występowanie u krewnych I i II stopnia) oraz stwierdzonych chorób, występujących u danego pacjenta ocenia czy konkretny wynik cholesterolu jest dla danej osoby zbyt wysoki. 

Objawy wysokiego cholesterolu

O wysokim cholesterolu mówi się, że jest cichym wrogiem człowieka, ponieważ bardzo często rozwija się niezauważony i kiedy w końcu daje objawy, leczenie jest trudne. Niekiedy symptomy nadwyżki cholesterolu są bardzo poważne, może to być nawet zawał serca. Czasem jednak można odczytać znaki wysyłane przez organizm, które sugerują za wysoki cholesterol.

Objawy mogą pojawić się na skórze np. w postaci żółtawych grudek, zlokalizowanych często w kącikach oczu, w zgięciach nadgarstków, łokci, czy kolan. Innym symptomem zbyt wysokiego cholesterolu mogą być kłopoty z koncentracją, a także szybkie zmęczenie odczuwalne w nogach (np. jako ciężkość). Czynnikiem wskazującym na zawyżony poziom cholesterolu jest też nadwaga i otyłość. 

Jednak niejednokrotnie zdarza się tak, że zbyt wysoki cholesterol unaocznia się dopiero wtedy, gdy zostaje zidentyfikowana choroba wieńcowa. Rozpoznaje się ją po dławiącym bólu w klatce piersiowej, który czasem przemieszcza się do mostka i do barku. Dodatkowo można zaobserwować wówczas zawroty głowy, nudności, kołatanie serca oraz drętwienie rąk. Taki ból może początkowo być rejestrowany podczas wysiłku, z czasem – także w spoczynku. 

Do czego może doprowadzić nieleczony wysoki cholesterol?

Mając problemy z nadwyżką złego cholesterolu we krwi powinniśmy jak najszybciej podjąć właściwe kroki zmierzające do jego redukcji. Zbagatelizowanie tego problemu może okazać się bardzo niebezpieczne dla zdrowia i życia.

Czym grozi wysoki cholesterol?  Przede wszystkim może dojść do miażdżycy spowodowanej odkładaniem się blaszek miażdżycowych w ściankach naczyń. Miażdżyca z kolei może doprowadzić do zawału serca, udaru mózgu, choroby niedokrwiennej serca (czyli choroby wieńcowej) oraz do ostrego zapalenia trzustki. Miażdżyca dewastuje bowiem nie tylko naczynia serca i mózgu, ale cały ustrój.

Przez zmiany miażdżycowe może m.in. dojść do niedokrwienia kończyn, uszkodzenia siatkówki oka, czy niewydolności nerek.  Zważywszy na ogromne ryzyko, jakie niesie za sobą podwyższony cholesterol oraz objawy, które jeśli występują, to są niejednorodne, należy regularnie kontrolować profil lipidowy. Mężczyźni po ukończeniu 40-tego, a kobiety po skończeniu 50-tego roku życia powinni raz na 1-2 lata wykonywać to badanie, chyba że lekarz zadecyduje inaczej. 

Jak zwalczyć wysoki cholesterol? 

Jak można najskuteczniej obniżyć wysoki cholesterol? Dieta cholesterolowa jest odpowiedzią na to pytanie. Zmiana nawyków żywieniowych może pomóc radykalnie zredukować poziom złego cholesterolu.

W miejsce tłustych, ciężkich, mięsnych potraw lepiej wprowadzić posiłki lekkie, mniejsze, lepiej trawione przez organizm o dużej zawartości błonnika i witamin (szczególnie C i E), tłuszczy roślinnych i kwasów omega-3. Dania powinny być spożywane co około 3 godziny, tak aby w ciągu dnia zjeść 5, najwyżej 6 posiłków. 

Sprzymierzeńcem dobrego poziomu cholesterolu jest też regularna aktywność fizyczna oraz zdrowy tryb życia, w którym nie ma miejsca na nałogi, takie jak palenie papierosów. Warto także ograniczać stres w swoim życiu poświęcając wolny czas na realizację pasji i wypoczynek. 

Wysoki cholesterol należy kontrolować, lekarz zaleci właściwą częstotliwość analizy tej substancji we krwi. Jeśli będzie taka konieczność medyk wprowadzi leczenie farmakologiczne. Lekami na cholesterol, która najczęściej przepisywane są przez lekarza na receptę to statyny. 

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.