Czy tabletki antykoncepcyjne mogą być szkodliwe dla zdrowia?
Autor: Marta Chruścińska
Nie ma antykoncepcji idealnej, jednak są metody, które mają więcej zalet niż wad i mogą się sprawdzić w Twoim przypadku.
Na przykład tabletki antykoncepcyjne cieszą się dużą popularnością oraz zapewniają wysoki poziom bezpieczeństwa stosowania, ale ich przyjmowaniu mogą towarzyszyć pewne skutki uboczne.
Do niepożądanych działań tabletek antykoncepcyjnych można zaliczyć m.in. tycie, problemy z cerą i włosami, a także spadek libido.
Jeśli pojawią się u Ciebie takie skutki uboczne przyjmowania tabletek – koniecznie skontaktuj się z lekarzem.
Odpowiednie dobranie tabletek antykoncepcyjnych jest bardzo ważne i – wbrew pozorom – nie musi być problemem dla doświadczonego lekarza.
Jednak na jakie skutki uboczne przyjmowania antykoncepcji hormonalnej (tabletek, plastrów, krążków dopochwowych) powinnaś zwrócić uwagę?
Jak tabletki antykoncepcyjne działają na Twój organizm?
Tabletki antykoncepcyjne wykazują wysoką (ok. 99%) skuteczność jeśli chodzi o ochronę przed ciążą.
Pomimo tego, że tabletki antykoncepcyjne są popularną metodą antykoncepcji w Polsce – pamiętaj, że nie są metodą idealną.
Teoretycznie każdy lek, który przyjmujesz, może mieć różny wpływ na Twój organizm.
Często powodem ewentualnych niepożądanych efektów przyjmowania antykoncepcji jest po prostu jej złe dobranie.
Chociaż zasada działania antykoncepcji hormonalnej jest niemal identyczna w przypadku różnych rodzajów tabletek, to ich skład czy proporcje różnią się – między innymi dlatego każdy organizm może reagować inaczej na różne dawki hormonów w tabletkach.
Oczywiście każda antykoncepcja może nieść za sobą ewentualne skutki uboczne, tj. problemy z cerą, czy gromadzenie się wody w organizmie.
Poza zewnętrznymi objawami mogą wystąpić także wewnętrzne, np. wzrost ciśnienia tętniczego krwi, np. wtedy, kiedy jesteś obciążona genetycznie możliwością wystąpienia problemów z ciśnieniem.
Doświadczony lekarz, na podstawie przeprowadzonych badań i wywiadu lekarskiego, może dobrać takie tabletki, na które Twój organizm będzie dobrze reagował.
Być może z jakiś względów nie możesz przyjmować tabletek hormonalnych dwuskładnikowych z zawartością estrogenów (np. karmisz piersią), wtedy lekarz zaleci Ci tabletki jednoskładnikowe lub zaleci inną formę ochrony przed nieplanowaną ciążą.
Choć problem skutków ubocznych przyjmowania antykoncepcji nie musi Cię dotyczyć, warto jednak żebyś wiedziała, na jakie ewentualne problemy powinnaś zwrócić uwagę, jeśli zażywasz tabletki antykoncepcyjne.
W jaki sposób tabletki antykoncepcyjne chronią Cię przed zajściem w nieplanowaną ciążę?
Tabletki antykoncepcyjne można podzielić na jednoskładnikowe i dwuskładnikowe.
Jednoskładniowe zawierają syntetyczny odpowiednik progesteronu, a dwuskładnikowe mają dodatkowo pochodną estrogenów.
Ponadto tabletki antykoncepcyjne dzieli się na jednofazowe, dwufazowe oraz trzyfazowe.
Hormony zawarte w antykoncepcji hormonalnej hamują owulację, przez co uniemożliwiają zapłodnienie dojrzałej komórki jajowej.
Antykoncepcja hormonalna jednoskładnikowa polega na przyjmowaniu bez przerw, każdego dnia o tej samej porze, tabletki, która uwalnia do organizmu hormon, zwany progestagenem.
Ten składnik zmienia konsystencję śluzu szyjkowego w pochwie na bardziej gęstą oraz zatrzymuje owulację.
Ten rodzaj tabletek może być dla Ciebie wskazany, jeśli masz (na przykład) mniej niż 25 lat lub karmisz piersią.
Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne z kolei zawierają (oprócz wyżej wymienionego progestagenu) również estrogen.
Ich działanie polega na stopowaniu dojrzewania pęcherzyków Graafa oraz całego procesu owulacji w Twoim organizmie.
Ponadto zadaniem tego rodzaju preparatów jest takie przeobrażenie cech błony śluzowej macicy tak, aby nie doszło do zagnieżdżenia się w niej zarodka.
W takiej sytuacji zapłodnienie dojrzałej komórki jajowej jest praktycznie niemożliwe.
Ten rodzaj tabletek zazwyczaj przyjmujesz przez 21 dni, a kolejne 7 dni cyklu miesięcznego przeznaczone jest na tzw. krwawienie z odstawienia.
Czy tabletki antykoncepcyjne szkodzą?
Przede wszystkim: warto zacząć od tego, że wszystko jest dla ludzi – również antykoncepcja.
Podczas procesu dobierania właściwej antykoncepcji dla Ciebie lekarz powinien przeprowadzić szereg badań, np. cytologię, czy USG dopochwowe.
Ginekolog może dobrać za pierwszym razem tabletki odpowiednie dla Ciebie i wtedy faktycznie – żadne niepożądane objawy mogą się nie pojawić.
Tak samo, jeśli przyjmujesz antykoncepcję zgodnie z zaleceniami swojego lekarza lub według zaleceń zawartych na dołączonej do leku ulotce.
Jest jednak grupa kobiet, które nie powinny decydować się na antykoncepcję hormonalną, żeby nie wywołać negatywnych konsekwencji zdrowotnych.
Jeśli jesteś np. osobą cierpiącą na otyłość lub choroby związane z układem krążenia, nowotwory, nadciśnienie tętnicze, padaczkę lub cukrzycę – antykoncepcja hormonalna może nie być dla Ciebie wskazana.
Doustna antykoncepcja hormonalna nie powinna być także przyjmowana, jeśli dokuczają Ci migreny oraz problemy z wątrobą.
Nawet jeśli nie znajdujesz się w wyżej wymienionej „grupie ryzyka”, powinnaś zdawać sobie sprawę z tego, jakie mogą być niepożądane skutki antykoncepcji hormonalnej (np. większa podatność na epizody depresyjne) i obserwować swój organizm.
Trzeba jednak dodać, że to tabletki antykoncepcyjne starszej generacji powodowały zazwyczaj najwięcej działań niepożądanych.
Dlaczego?
W swoim składzie miały one bardzo duże dawki hormonów, na które kobiety mogą negatywnie reagować – na szczęście są one coraz rzadziej stosowane.
Współczesna antykoncepcja hormonalna zawiera około 1/10 dawki hormonów swoich poprzedniczek sprzed lat – czyli tabletek antykoncepcyjnych tzw. starej generacji.
Obecnie tabletki antykoncepcyjne traktuje się ją jako bezpieczną antykoncepcję, jeśli jest odpowiednio dobrana do stanu zdrowia kobiety.
Jeśli zauważasz u siebie jakieś niepokojące skutku uboczne, zazwyczaj wystarczy zmiana tabletek antykoncepcyjnych na inne, aby organizm wrócił do normy.
Jakich objawów niepożądanych możesz się ewentualnie spodziewać?
Tabletki antykoncepcyjne mogą (ale nie muszą) powodować m.in.
- nadwagę;
- bóle głowy (także zawroty głowy);
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi;
- trądzik i łojotok;
- wymioty i nudności;
- grzybicę pochwy;
- spadek ochoty na seks (libido);
- plamienia śródcykliczne;
- tkliwość piersi;
- obniżenie nastroju (łącznie z depresją);
- chorobę niedokrwienną serca;
- żylaki oraz powikłania zakrzepowo-zatorowe (które mogą nawet doprowadzić do śmierci).
Kobiety, które przeszły raka piersi lub podejrzewa się u nich ten rodzaj nowotworu (lub innych nowotworów narządów płciowych) nie powinny zażywać doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Choć nie wykazano, że tabletki antykoncepcyjne „pomagają” rozwijać się tym chorobom, jednocześnie badania mówią, że kobiety zażywające doustną antykoncepcję minimalnie częściej chorują na raka piersi.
Jeśli występowały u Ciebie choroby wątroby czy zaburzenia czynności nerek lub trzustki – antykoncepcja hormonalna w postaci tabletek nie powinna być Ci zalecona przez lekarza ginekologa.
Nadwaga a antykoncepcja: czy przyjmując doustną antykoncepcję hormonalną możesz przytyć?
Zdarza się, że kobiety tyją podczas przyjmowania antykoncepcji hormonalnej.
Zazwyczaj dzieje się to wtedy, kiedy przyjmujesz antykoncepcję hormonalną dwuskładnikową (czyli dodatkowo z zawartością estrogenów).
Estrogen to hormon, który może negatywnie wpływać na Twoją wagę, ponieważ sprawia, że tłuszcze odkładają się w organizmie łatwiej, a dodatkowo proces ich spalania może być spowolniony.
Kobiety (zwłaszcza z nadprogramowymi kilogramami) dosyć często uważają, że antykoncepcja hormonalna pozwoli im uregulować pracę gospodarki hormonalnej i tym samym – zgubić zbędne kilogramy.
Jeśli tabletki są dobrze dobrane, to dodatkowe kilogramy nie powinny Ci się przytrafiać. Niektóre preparaty jednak mogą zwiększać u Ciebie łaknienie, a co za tym idzie – także i kilogramy.
Niestety często okazuje się, że to nie hormony są powodem tycia, a właśnie brak zbilansowanej diety i siedzący tryb życia.
Pamiętaj jednak, że racjonalne odżywianie się oraz dawka codziennego ruchu pomoże zachować Ci zdrową sylwetkę.
Lekarz, przy dobierając antykoncepcję, powinien również zwrócić uwagę na Twoje BMI, czyli czy masz prawidłową masę ciała.
Dlaczego?
Kobiety z nadwagą, które decydują się na antykoncepcję hormonalną, powinny wiedzieć, że może ona inaczej działać (być mniej skuteczna) niż w przypadku przyjmowania jej przez osoby z prawidłową wagą.
Hormony zawarte w tabletkach mogą nie być wystarczające, np. przez zaburzenia metabolizmu organizmu lub po prostu nie dostawać się do krwioobiegu w odpowiedniej ilości.
Ponadto, jeśli ze względów nadmiernej masy ciała masz podwyższone enzymy wątrobowe, to poprzez ich działanie hormony mogą być szybciej usuwane z krwi.
Dlatego tak ważne podczas przepisywania antykoncepcji jest doświadczenie lekarza i branie pod uwagę wszystkich czynników.
Jeśli masz nadwagę prawdopodobnie lepiej sprawdzi się u Ciebie spirala domaciczna lub zastrzyki hormonalne.
Bóle głowy i migreny a tabletki antykoncepcyjne
Estrogeny i progestageny, które znajdują się w tabletkach antykoncepcyjnych, mogą powodować u Ciebie zwiększone występowanie bólów głowy, a także migreny.
Jeśli cierpisz na migreny, to nie powinnaś przyjmować dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej.
Estrogeny mogą zwiększać ryzyko udaru niedokrwiennego, który u kobiet w wieku rozrodczym występuje rzadko, ale szanse na jego wystąpienie zwiększają się w przypadku kobiet, które cierpią na tzw. migreny z aurą.
Czy tabletki antykoncepcyjne mogą zwiększać ryzyko występowania nadciśnienia tętniczego krwi?
Jeśli masz problemy z ciśnieniem krwi, prawdopodobnie antykoncepcja hormonalna (zwłaszcza dwuskładnikowa) nie jest dla Ciebie.
Tabletki antykoncepcyjne mogą pogłębiać problemy z ciśnieniem, a także utrudniać utrzymanie ciśnienia w normie.
Tabletki antykoncepcyjne mogą zwiększać także występowanie problemów zakrzepowo-zatorowych, na które jesteś bardziej narażona, jeśli borykasz się także z problemami z ciśnieniem.
Problemy z cerą a antykoncepcja hormonalna
Leczenie trądziku preparatami hormonalnymi jest dosyć popularne i często skuteczne.
Dlatego jeśli tabletki antykoncepcyjne zostały Ci zalecone również z powodów dermatologicznych, na początku ich przyjmowania możesz spodziewać się pogłębionego stanu trądzikowego.
Można powiedzieć, że skóra się oczyszcza, a organizm – reguluje pracę gruczołów łojowych.
Oczywiście w takich sytuacjach praca ginekologa i dermatologa powinna być wspólna.
Jeśli objawy się nasilają, pamiętaj o odpowiedniej pielęgnacji skóry od zewnątrz (np. zalecone Ci także kremy od dermatologa, czy peelingi chemiczne) a także od wewnątrz – pij dużo wody.
Problemy żołądkowe i nudności podczas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych
Jeśli po zażyciu tabletki antykoncepcyjnej odczuwasz problemy z żołądkiem, może być to spowodowane działaniem estrogenów w Twoim organizmie.
Jeśli odczuwasz nudności, a finalnie prowadzi to nawet do wymiotów, powinnaś spróbować przyjmować tabletkę, np. z jedzeniem – podczas kolacji.
Przyjmowanie tabletki podczas posiłku może zminimalizować tego typu skutki uboczne.
W przypadku wymiotów działanie antykoncepcji może być mniej skuteczne, tzn. tabletka antykoncepcyjna potrzebuje około 4 godzin, aby się odpowiednio wchłonąć.
Jeśli wymioty wystąpiły wcześniej, a uprawiałaś seks, to jak najszybciej powinnaś zażyć kolejną tabletkę z blistra.
Pamiętaj jednak, że jeśli nudności towarzyszą przyjmowaniu tabletek antykoncepcyjnych dłużej, powinnaś skonsultować się ze swoim lekarzem.
Infekcje intymne a antykoncepcja hormonalna
Tabletki antykoncepcyjne dzięki zawartości żeńskich hormonów płciowych mogą zaburzać naturalną mikroflorę bakteryjną pochwy i sromu.
Dlaczego?
Jeśli przyjmujesz tabletki antykoncepcyjne, to ich działanie może (ale nie musi) zmniejszać liczbę pałeczek kwasu mlekowego, które otrzymują odpowiednie pH Twojej pochwy, a także chronią ją przed rozwojem infekcji.
Twoja pochwa powinna mieć bardziej kwasowe, niż zasadowe pH.
Niestety tabletki antykoncepcyjne mogą zwiększać zasadowość w pochwie, a to prowadzi do namnażania się grzybów i infekcji o podłożu grzybiczym.
W takiej sytuacji powinnaś nie tylko skonsultować się z lekarzem celem leczenia infekcji, ale także być może zmiany tabletek antykoncepcyjnych na inne.
Spadek libido związany z przyjmowaniem tabletek antykoncepcyjnych
Przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych może wpływać na Twoją ochotę (lub jej brak) na seks.
Dlaczego?
Kuracja hormonalna ingeruje w układ hormonalny w Twoim mózgu.
Choć antykoncepcja hormonalna często jest zalecana w celu unormowania gospodarki hormonalnej „w ciele”, to psychologicznie rzec ujmując – może ją także zaburzać.
Pamiętaj także, że spadek libido może wiązać się np. z odczuwaną suchością w pochwie, która także może być skutkiem ubocznym przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych.
Porozmawiaj ze swoim lekarzem, jeśli problem słabszego libido w czasie przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych nie ustępuje.
Prawdopodobnie zaleci zmianę antykoncepcji na inną, która nie będą powodować spadku libido.
Czy podczas przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych mogą występować plamienia międzymiesiączkowe?
Zazwyczaj plamienia występujące pomiędzy miesiączkami (krwawieniami z odstawienia tabletek) występują tylko na początku przyjmowania antykoncepcji.
Twój organizm po prostu dostosowuje się do zmieniających się stężeń hormonów.
Jeśli plamienia nie ustąpiły u Ciebie po 3 opakowaniu tabletek – powinnaś skonsultować się ze swoim ginekologiem.
Bolesne i tkliwe piersi w trakcie przyjmowania tabletek antykoncepcyjnych
Tabletki antykoncepcyjne mogą sprawiać, że Twoje piersi będą bolały.
Możesz odczuwać także, że są nabrzmiałe, a nawet lekko powiększone.
Jest to spowodowane zmieniającą się gospodarką hormonalną w Twoim organizmie.
Zazwyczaj po paru tygodniach od rozpoczęcia kuracji hormonalnej te objawy ustępują.
Jeśli jednak problem nasila się lub nie przemija, poza konsultacją z lekarzem być może konieczne będzie przeprowadzenie także kontrolnego badania USG piersi.
Pamiętaj o samobadaniu piersi!
Stany depresyjne a antykoncepcja hormonalna
Wahania samopoczucia i gorszy nastrój mogą być spowodowane działaniem progesteronu, a z drugiej jednak strony to właśnie progesteron może minimalizować gorsze samopoczucie w trakcie zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
Pamiętaj jednak, że nie jest to objaw, który powinnaś akceptować.
Na Twoje gorsze samopoczucie mogą wpływać także problemy w pracy lub niepowodzenia w życiu prywatnym.
W przypadku gorszego samopoczucia trafne może okazać się także przebadanie tarczycy lub innych hormonów, np. prolaktyny, które mogą odpowiadać za zmienny nastrój.
Jeśli jednak stany depresyjne pojawiły się u Ciebie w trakcie zażywania antykoncepcji – powinnaś pomyśleć o zmianie tabletek lub sposoby antykoncepcji na inną.
Choroba niedokrwienna serca a terapia doustną antykoncepcją hormonalną
Jeśli cierpisz na chorobę niedokrwienną serca lub masz wady zastawkowe – dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna nie jest dla Ciebie wskazana.
Zawartość estrogenów w tabletkach antykoncepcyjnych dwuskładnikowych powoduje ryzyko wystąpienia zatoru, a także nadciśnienia płucnego, czy zapalenia wsierdzia.
Dokładny wywiad lekarski pozwoli ustalić, czy możesz przyjmować jednoskładnikową antykoncepcję, jednak w przypadku tej choroby często zaleca się inne metody zabezpieczania przed nieplanowaną ciążą, np. wkładki domaciczne.
Powikłania zakrzepowo-zatorowe podczas terapii tabletkami antykoncepcyjnymi
Jeśli masz problemy zakrzepowo-zatorowe, jesteś po operacji lub – z jakiś powodów – unieruchomiona (np. po wypadku), to dwuskładnikowa antykoncepcja hormonalna z estrogenami jest zdecydowanie nie dla Ciebie.
Lekarz nie zaleci Ci także tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych jeśli przeszłaś udar mózgu, zator płucny lub masz zakrzepicę żył głębokich.
W przypadku tych chorób terapia estrogenowa nie jest wskazana.
Może się jednak zdarzyć, że ginekolog przepisze Ci tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, na bazie progesteronu, lub inne hormonalne metody zabezpieczania się przed ciążą, np. implant antykoncepcyjny.
Najlepsza antykoncepcja dla Ciebie to ta, która jest dopasowana do Twojego organizmu
Jaka jest zatem najmniej szkodliwa antykoncepcja i czy tabletki antykoncepcyjne nie są dla Ciebie?
Przede wszystkim musisz pamiętać, że najlepsza antykoncepcja to ta indywidualnie dobrana dla Ciebie przez Twojego lekarza ginekologa.
Być może przyjmowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej będzie dla Ciebie w danym momencie najbardziej odpowiednie, ponieważ zmagasz się np. dodatkowo z trądzikiem, na który często hormony zawarte w tabletkach mają zbawienny wpływ.
Jeśli jednak mowa o antykoncepcji, która jest skuteczna, a jednocześnie może powodować najmniej skutków ubocznych, to są to np. prezerwatywy (o ile nie masz uczulenia na jakiś składnik, np. lateks).
Jeśli bierzesz pod uwagę przede wszystkim skuteczność ochrony przed nieplanowaną ciążą, warto pomyśleć nad spiralą domaciczną (długoterminową metodą LARC).
Co więcej, nie jest to już metoda, jak wcześniej sądzono, która nadaje się jedynie dla kobiet, które już rodziły.
Możesz także bezpiecznie stosować inne hormonalne metody antykoncepcyjne, nawet jeśli jesteś nieródką, a także w przyszłości planujesz dzieci.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
