Co to jest owulacja, kiedy występuje, ile trwa i jakie są jej objawy?
Autor: Joanna Woźniak
Od dnia pojawienia się pierwszej miesiączki do menopauzy organizm kobiety zaczyna funkcjonować w cyklach menstruacyjnych. Każdy cykl składa się z trzech następujących po sobie faz. Najważniejszą z nich jest owulacja. Sprawdź, ile trwa owulacja, kiedy występuje, jaki jest czas owulacji oraz jakie ma objawy. Cykle bezowulacyjne są jedną z głównych przyczyn niepłodności, a istnieją różnorodne metody stymulacji owulacji, które mogą pomóc w rozwiązaniu tego problemu.
Co to jest owulacja?
Owulacja, inaczej jajeczkowanie, jest jedną z faz cyklu miesiączkowego. Cykl miesiączkowy u kobiety trwa około 28 dni. Rozpoczyna się krwawieniem miesięcznym i trwa do ostatniego dnia przed kolejną miesiączką. Pierwszy dzień miesiączki jest pierwszym dniem kolejnego cyklu, który kończy się krwawieniem menstruacyjnym. W cyklu miesiączkowym wyróżnia się trzy, następujące po sobie fazy:
- folikularną,
- owulację
- oraz lutealną.
W fazie folikularnej w jajnikach dojrzewa pęcherzyk Graafa. W dniu owulacji pod wpływem hormonu luteinizującego (LH) dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa i uwolnienia się oocytu, czyli komórki jajowej. Następnie komórka jajowa trafia do jajowodu, gdzie dojrzewa i oczekuje na zapłodnienie.
W fazie lutealnej resztki pęcherzyka Graafa przekształcają się ciałko żółte. W tej fazie błona śluzowa macicy przygotowuje się na przyjęcie zarodka. Ciałko żółte wydziela estrogen i progesteron, które są niezbędne do implantacji zarodka i utrzymania ciąży. Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, śluzówka macicy zaczyna się złuszczać, co objawia się krwawieniem miesięcznym. Wówczas rozpoczyna się kolejny cykl miesiączkowy, w czasie którego uwalnia się komórka jajowa, a kobieta kolejny raz będzie zdolna do zapłodnienia.
Proces owulacji w drogach rodnych kobiety
Owulacja to kluczowy moment w cyklu miesiączkowym kobiety, kiedy dojrzała komórka jajowa zostaje uwolniona z jajnika i przemieszcza się do jajowodu. W tym czasie kobieta może odczuwać różne objawy owulacji, takie jak zmiana konsystencji śluzu szyjkowego, wzrost temperatury ciała czy ból owulacyjny. Proces ten jest precyzyjnie kontrolowany przez hormony, które regulują cały cykl miesiączkowy.
Pod wpływem hormonu luteinizującego (LH) dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa i uwolnienia komórki jajowej. Następnie komórka jajowa przemieszcza się przez jajowód, gdzie może dojść do zapłodnienia przez plemnik. Jeśli do tego nie dojdzie, komórka jajowa obumiera i jest wydalana z organizmu podczas krwawienia menstruacyjnego. Zrozumienie tego procesu jest istotne dla kobiet, które chcą obliczyć dni płodne i zwiększyć swoje szanse na zajście w ciążę. Szczyt płodności występuje podczas owulacji, co stanowi najlepszy czas na poczęcie dziecka.
Objawy owulacji
W czasie owulacji zmienia się śluz w szyjce macicy. Dzień owulacji jest kluczowy dla rozpoznania objawów, takich jak zmiana śluzu w szyjce macicy. Śluz przed owulacją jest lepki, kleisty i nierozciągliwy. Ponadto jest nieprzejrzysty, może mieć biały, mleczny lub żółtawy kolor. W czasie owulacji z mętnego i gęstego staje się rozciągliwy i przeźroczysty. Śluz owulacyjny porównuje się do wyglądu białka surowego jajka kurzego.
Owulację można rozpoznać także po temperaturze ciała. Test owulacyjny, który można kupić w aptece, wykrywa skok stężenia hormonu luteinizującego (LH) w moczu, co wskazuje na zbliżającą się owulację. W czasie jajeczkowania temperatura wzrasta o około 0,5 stopnia Celsjusza. U niektórych kobiet występuje także ból owulacyjny – trwa on zazwyczaj kilka godzin i jest zlokalizowany w podbrzuszu. Czasami w czasie jajeczkowania występują tzw. plamienia śródcykliczne.
Czytaj także: Co zrobić, żeby okres szybciej się skończył
Kiedy występuje owulacja?
W wielu źródłach można spotkać się ze stwierdzeniem, że czas występowania owulacji przypada na połowę cyklu. Choć często mówi się, iż owulacja przypada na połowie cyklu, w rzeczywistości jest to uproszczenie, które może wprowadzać w błąd, zwłaszcza przy cyklach o różnej długości. Przy założeniu, że kobieta ma regularne, trwające 28 dni cykle menstruacyjne, jest to prawda, gdyż owulacja pojawia się pomiędzy 13. a 15. dniem przed miesiączką. Jeśli kobieta ma dłuższe cykle, owulacja nie występuje w środku cyklu. Przykładowo, jeśli cykl menstruacyjny kobiety jest regularny i trwa 35 dni (cykl trwający od 26 do 35 dni jest uznawany za prawidłowy), to owulacja powinna wystąpić u niej w 21. dniu cyklu.
Ile trwa czas owulacji?
Owulacja nie trwa długo – maksymalnie do 48 godzin, a najczęściej występuje w 14. dzień cyklu. W tym czasie komórka jajowa opuszcza dojrzały pęcherzyk Graafa i jest gotowa do zapłodnienia. Po dwóch dobach obumiera. Zrozumienie momentu owulacji jest kluczowe dla par starających się zajść w ciążę.
Kobiety, które stosują tzw. naturalne metody antykoncepcji powinny jednak pamiętać, że dni płodne u kobiety trwają dłużej niż dwie doby.
Ma to związek z żywotnością plemników. Są one w stanie przetrwać w drogach rodnych kobiety do 72 godzin. Innymi słowy są w stanie przeczekać trzy dni na wystąpienie owulacji i zapłodnić komórkę jajową. Dlatego parom stosujących kalendarzyk małżeński zaleca się wstrzemięźliwość seksualną przez co najmniej 5 dni – trzy dni przed owulacją i dwa dni po niej.
Metody określania owulacji
Istnieje kilka skutecznych metod, które pomagają określić, kiedy występuje owulacja. Dzięki nim kobiety mogą lepiej planować zajście w ciążę lub unikać dni płodnych, jeśli nie planują potomstwa.
Monitoring owulacji: To badanie przeprowadzane u ginekologa, które polega na regularnym monitorowaniu jajników i pęcherzyków Graafa za pomocą ultrasonografii. Monitoring owulacji pozwala dokładnie określić moment uwolnienia komórki jajowej.
Testy owulacyjne: Są to testy dostępne w aptekach, które wykrywają nagły wzrost stężenia hormonu luteinizującego (LH) w moczu. Skok LH następuje na około 24-36 godzin przed owulacją, co pozwala na precyzyjne określenie dni płodnych.
Obserwacja objawów: Kobiety mogą samodzielnie monitorować objawy owulacji, takie jak zmiana konsystencji śluzu szyjkowego, wzrost temperatury ciała czy ból w dolnej części brzucha. Regularne obserwacje mogą pomóc w identyfikacji dni płodnych.
Kalendarzyk małżeński: Metoda ta polega na notowaniu długości cykli miesiączkowych i obliczaniu dni płodnych na podstawie średniej długości cyklu. Choć mniej precyzyjna, może być pomocna dla kobiet z regularnym cyklem miesiączkowym.
Każda z tych metod ma swoje zalety i może być używana w zależności od indywidualnych potrzeb i preferencji kobiety. Dzięki nim można lepiej zrozumieć swój cykl miesiączkowy i zwiększyć szanse na zajście w ciążę.
Co to jest kalkulator i monitoring owulacji?
Pary korzystające z naturalnych metod antykoncepcji lub starające się o dziecko niekiedy korzystają z kalkulatorów owulacji. Tego typu kalkulatory można znaleźć w Internecie. Kalkulator wylicza termin owulacji na podstawie dwóch danych – daty pierwszego dnia ostatniej miesiączki oraz średniej długości cyklu miesiączkowego. Po wpisaniu danych kalkulator wskaże, kiedy kobieta ma dni płodne i niepłodne. Dokładne przewidywanie owulacji jest kluczowe dla par starających się o zajścia w ciążę.
Informacja jest przydatna zarówno dla par planujących założenie rodziny, jak i dla tych, którzy są odłożyć tę decyzję na później. Warto jednak pamiętać, że dostępne w internecie kalkulatory nie dają 100-procentowej pewności, gdyż cykle menstruacyjne u kobiety nie zawsze są regularne, a owulacja nie zawsze występuje dokładnie 14. dnia przed okresem. Tego typu urządzenia będzie pomocne w wyliczeniu dni płodnych jedynie dla kobiet, które mają regularny cykl miesiączkowy.
Zaburzenia cyklu miesiączkowego a płodność
Zaburzenia cyklu miesiączkowego mogą znacząco wpływać na płodność kobiety. Jednym z najczęstszych problemów jest nieregularna owulacja, która może utrudniać zajście w ciążę. W takich przypadkach, dni płodne są trudne do przewidzenia, co zmniejsza szanse na zapłodnienie. Innym poważnym zaburzeniem jest zespół policystycznych jajników (PCOS), który charakteryzuje się obecnością licznych pęcherzyków w jajnikach i nieregularnymi cyklami miesiączkowymi. PCOS może prowadzić do braku owulacji, co również utrudnia zajście w ciążę. Leczenie zaburzeń cyklu miesiączkowego, takich jak PCOS, często obejmuje terapię hormonalną, która pomaga regulować cykl i zwiększa szanse na zapłodnienie.
Stymulacja owulacji jako metoda na zwiększenie szansy na zapłodnienie
Stymulacja owulacji to metoda leczenia, która może być stosowana w przypadku nieregularnej owulacji lub innych zaburzeń cyklu miesiączkowego. Polega ona na podawaniu leków, które stymulują dojrzewanie komórki jajowej i wywołują owulację. Leki te, takie jak klomifen czy gonadotropiny, pomagają regulować cykl miesiączkowy i zwiększają szanse na uwolnienie komórki jajowej. Stymulacja owulacji może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z innymi metodami leczenia, takimi jak inseminacja domaciczna (IUI) czy zapłodnienie in vitro (IVF). Dzięki stymulacji owulacji, kobiety z problemami z owulacją mają większe szanse na zajście w ciążę i spełnienie marzeń o macierzyństwie.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Szymański Z., Płodność i planowanie rodziny, Szczecin 2004.
Podobne artykuły
