Budowa piersi: anatomia, gruczoły, tkanka i wielkość

Wielkość i kształt piersi znajdują się w obszarze zainteresowań obu płci, jednak niewiele osób zastanawia się nad tym dlaczego budzą takie zainteresowanie, a tym bardziej – jaka jest ich rola w organizmie kobiety.

Budowa piersi nie musi od razu wszystkich fascynować, jednak powinna interesować.

I nie chodzi tu jedynie o anatomię kobiecych piersi.

Mężczyźni również zostali obdarzeni podobnymi gruczołami, chociaż nie w takiej samej formie i o ograniczonych funkcjach w stosunku do żeńskich odpowiedników.

Sprawdź z jakich elementów składa się pierś i za co odpowiadają gruczoły w piersiach.

Dowiedz się od czego zależy rozmiar i wygląd biustu!

 

Budowa piersi, czyli anatomia gruczołu sutkowego

Piersi kojarzą się przede wszystkim z symbolem kobiecości.

Najczęściej dyskutuje się o ich wyglądzie, a przede wszystkim o rozmiarze czy kształcie.

Ale czy ktoś zastanawia się nad ich budową?

Najczęściej dopiero wtedy, gdy powiększają się w okresie ciąży lub gdy pojawia się niepokój związany z dotykającymi je chorobami.

Dobrze jest jednak znać anatomię piersi, dzięki czemu łatwiej można zrozumieć wszelkie procesy, które w nich zachodzą, jak i odróżnić prawidłowe elementy struktury od pojawiających się patologicznych zmian.

Sam termin „pierś” to tak naprawdę bardziej potoczna nazwa największego gruczołu skórnego człowieka, zwanego gruczołem sutkowym czy piersiowym (łac. glandula mammaria), niekiedy gruczołem mlekowym (łac. glandula lactifera) czy po prostu sutkiem (łac. mamma).

Z kolei pojęcie „sutek” stosowane jest często zamiennie, jako synonim brodawki sutkowej, która jest tak naprawdę częścią tego gruczołu.

Pierś jest parzystym narządem o półkolistym lub stożkowatym kształcie.

Obie piersi położone są symetrycznie na przedniej ścianie klatki piersiowej.

Większość powierzchni piersi spoczywa na mięśniu piersiowym większym, a mała boczna część na mięśniu zębatym pierwszym.

Osie piersi biegną nieco rozbieżnie do przodu. Przestrzeń pomiędzy piersiami jest zmienna i jest kwestią indywidualną.

Gruczoły piersiowe występują zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn.

Jednak jedynie kobiece piersi są zdolne do pełnego rozwoju i spełniania konkretnych funkcji.

U mężczyzn gruczoł ten pozostaje na poziomie nierozwiniętym.

Na pierwszy rzut oka różnicę widać rzecz jasna w wielkości męskich i żeńskich piersi.

Kobieca pierś pokrywa stosunkowo duży obszar pomiędzy trzecim a siódmym żebrem. Jej zarys biegnie przyśrodkowo od mostka, z boku linii do pachy, aż do miejsca pod obojczykiem.

Piersi zbudowane są z:

• tkanki gruczołowej;
• tkanki tłuszczowej (podskórnej, międzygruczołowej i zagruczołowej);
• tkanki łącznej;
• naczyń krwionośnych, limfatycznych oraz nerwów.

 

Za co odpowiadają tkanka gruczołowa i inne elementy piersi?

Tkanka gruczołowa piersi znajduje się pomiędzy tkankami łączną i tłuszczową.

Zlokalizowana jest głównie w pobliżu otoczki brodawkowej.

To w jej strukturze zachodzi proces produkcji mleka.

Tkanka ta jest bardzo wrażliwa na wahania poziomu kobiecych hormonów płciowych, głównie estrogenów i progesteronu.

Podczas każdego cyklu miesiączkowego dochodzi do naturalnych zmian stężenia tych hormonów.

W pierwszej fazie cyklu estrogen stymuluje wzrost przewodów mlekowych.

W drugiej z kolei, pod wpływem progesteronu, który uaktywnia zraziki, tkanka gruczołowa zwiększa swoją aktywność.

Proces ten u wielu kobiet może objawiać się obrzękiem piersi ustępującym na początku miesiączki lub w czasie PMS-u.

Tkanka gruczołowa składa się ze stożkowatych grudek gruczołowych, przypominających kształtem kiście winogron.

To tzw. płaty, które dzielą się w swojej strukturze na mniejsze płaciki, nazywane również zrazikami.

Te ostatnie są skupiskami pęcherzyków mlecznych, tworzą więc tym samym gruczoły produkujące mleko.

Aby mleko mogło wydostać się ze zrazików, piersi wyposażone są w złożoną sieć kanalików zwanych przewodami mlecznymi.

To one odpowiadają za transport pokarmu, który wypływa na zewnątrz przez brodawkę sutkową.

Wspomniana brodawka sutkowa jest ujściem dla mleka.

Położona jest w centralnej części otoczki brodawki.

Otoczka brodawkowa to okrągły obszar wokół brodawki zawierający w swej strukturze drobne gruczoły potowe.

Otoczka ma różowe lub brązowe zabarwienie. 

Tkanka tłuszczowa piersi oraz tkanka łączna otaczają i chronią zraziki oraz przewody, nadając jednocześnie kształt piersi.

Podporę piersi stanowią z kolei łącznotkankowe więzadła Coopera, które biegną od skóry, przez pierś i przytwierdzają się do mięśni w klatce piersiowej.

W ten sposób podtrzymują tkankę tłuszczową i gruczołową.

Fachowa literatura przytacza również istnienie tzw. zatok mlecznych, czyli zbiorników wydzielanego mleka, które mają być umiejscowione pod otoczką brodawki.

Jednak prowadzone przez wiele lat badania USG piersi nie potwierdzają ich obecności.

W obszarze piersi znajdują się również naczynia i nerwy, w tym żyły, tętnice, naczynia chłonne, nerwy skórne, czuciowe czy autonomiczne sploty nerwowe okołonaczyniowe.

Wyjątkowo bogato unerwiona jest okolica brodawki i otoczki, co sprawia, że pierś należy do najbardziej wrażliwych na dotyk i inne bodźce miejsc na ciele kobiety, a przez to jedną z najistotniejszych sfer erogennych na ciele kobiety.

Nie mniej istotne są węzły chłonne piersi, wśród których wyróżnia się węzły nadobojczykowe, podobojczykowe, pachowe i zamostkowe, czyli węzły wewnętrznego łańcucha piersiowego.

Najwięcej chłonki z gruczołów piersiowych odpływa do węzłów pachowych (ok. 75%).

 

Budowa i kolor sutka, a w zasadzie brodawki sutkowej i jej otoczki

Jednym z bardziej charakterystycznych elementów piersi jest sutek, a w zasadzie brodawka piersiowa czy brodawka sutkowa (łac. papilla mammae, mammilla).

Przyjmuje ona zazwyczaj stożkowy lub cylindryczny kształt.

Umiejscowiona jest na szczycie piersi, nieco poniżej środka, wystając ku górze i do boku.

Wokół niej występuje tzw. otoczka brodawkowa.

Brodawka sutkowa wraz z otoczką wyróżniają się zdecydowanie ciemniejszym zabarwieniem od reszty piersi. Jednak zarówno ich barwa jak i wielkość różnią się w zależności od płci, wieku czy rasy.

W okresie ciąży i karmienia piersią barwa brodawki i otoczki staje się bardziej intensywna.

Od reszty piersi brodawkę i otoczkę odróżnia również faktura skóry.

Skóra brodawki sutkowej jest nieregularna i nieznacznie pofałdowana, gdyż znajdują się w niej ujścia przewodów mlecznych.

Również powierzchnia otoczki nie jest całkowicie gładka, bowiem na jej skraju występują gruczoły apokrynowe (np. potowe, mleczne) i łojowe, tzw. gruczoły Montgomery'ego.

Skóra brodawki i otoczki jest cienka oraz niezwykle wrażliwa na różne bodźce.

Nieodłączną częścią brodawki sutkowej wraz z otoczką jest również aparat sprężysto-mięśniowo-naczyniowy.

Jest on zbudowany z włókien mięśni gładkich, włókien sprężystych oraz naczyń żylnych.

U obu płci struktura ta odpowiada za erekcję brodawki sutkowej, która może wystąpić w wyniku działania bodźców mechanicznych, termicznych, czy psychicznych.

Brodawka sutkowa może więc zrobić się większa, bardziej stercząca i sztywna na skutek zimna, dotyku, stymulacji seksualnej czy podczas karmienia piersią.

Opisywany aparat pełni również funkcję zwieracza gruczołu sutkowego u kobiet.

 

Piersi dojrzewają wraz z kobietą. Jak wygląda ich rozwój?

Rozwój kobiecych piersi rozpoczyna się już na etapie życia płodowego, po około 6. tygodniach ciąży.

Wówczas po obu stronach ciała formuje się charakterystyczne zgrubienie skóry, zwane listewką mleczną.

Tkanka gruczołów piersiowych zmienia się wraz z wiekiem i w różnych okresach życia kobiety.

Inna jest przed okresem dojrzewania, a inna w stadium przekwitania.

Zmienia się podczas cyklu menstruacyjnego, w okresie ciąży, czy po menopauzie.

Aż do momentu dojrzewania kobiece piersi w zasadzie nie rosną.

W ich obszarze nie można wówczas wyczuć tkanki gruczołowej, a zabarwienie występuje jedynie na brodawce piersiowej.

Największy wzrost i rozwój piersi następuje w okresie dojrzewania.

Rozpoczyna się on mniej więcej pomiędzy 8. a 12. rokiem życia, ale dokładny moment jest kwestią indywidualną.

Ma to związek ze zwiększoną aktywnością żeńskich hormonów płciowych, które przyczyniają się do powiększenia piersi i rozrostu tkanki tłuszczowej.

W czasie mammogenezy, bo tak nazywa się ten proces, następuje podział komórek, rosną gruczoły i przewody piersiowe.

Skóra stopniowo się rozciąga i piersi zaczynają nabierać konkretnego kształtu.

Dojrzewanie gruczołu piersiowego opisał również James Mourilyana Tanner i stworzył skalę rozwoju piersi.

Tzw. skala Tannera dzieli ten proces na pięć etapów:

• Etap I (przed okresem dojrzewania): zabarwiona jest jedynie brodawka piersiowa, która ulega nieznacznemu uwypukleniu. Otoczka jest bezbarwna, a tkanka gruczołowa niewyczuwalna.
• Etap II (wiek 8-12 lat): pierś i brodawka nieznacznie unoszą się ponad poziom klatki piersiowej w postaci niewielkiego zaokrąglenia. Wzrasta średnica otoczki piersiowej.
• Etap III (wiek 9-14 lat): następuje dalsze powiększanie i zaokrąglanie piersi. Swoją średnicę zwiększa również otoczka piersiowa, która powoli nabiera barw, ale bez wyraźnego odgraniczenia konturów otoczki i brodawki.
• Etap IV (wiek 11-15 lat): otoczki brodawek wraz z brodawkami sutkowymi tworzą uwypuklenie w formie zaokrąglenia ponad kontur piersi. Średnica otoczki nadal się powiększa, a jej barwa staje się bardziej intensywna.
• Etap V (wiek 15-16): Piersi osiągają okres dojrzałości i kształt typowy dla dorosłego wieku. Są już całkowicie wykształcone. Kontur otoczki dopasowuje się do ogólnego zarysu piersi, a wystaje jedynie brodawka.

U młodych kobiet piersi mają zazwyczaj więcej tkanki gruczołowej, dzięki czemu ich budowa jest bardziej gęsta.

Z wiekiem, szczególnie po ciąży i menopauzie, struktura tkanki piersiowej ulega zmianie.

Zmniejsza się liczba płatów tkanki gruczołowej i następuje rozrost tkanki tłuszczowej.

Struktura piersi staje się mniej zwarta, więzadła tracą elastyczność i tym samym piersi zaczynają opadać.

Zmienia się również kolor brodawki sutkowej i otoczki.

Podczas ciąży zazwyczaj robi się ciemniejszy.

 

Produkcja pokarmu, czyli kluczowe zadanie kobiecych piersi

Zasadniczą funkcją kobiecych piersi jest rzecz jasna wytwarzanie pokarmu w postaci mleka.

Mleko powstaje w gruczołach piersiowych, a dokładniej w pęcherzykach mlecznych. Zbudowane są one ze specjalnych komórek zwanych laktocytami, które posiadają zdolność pobierania składników z krwi matki, syntezowania ich i wydzielania specjalnej odżywczej substancji.

Pęcherzyki mleczne zakończone są przewodami mlecznymi, które łączą się ze sobą, rozgałęziają i poszerzają w kierunku szczytu brodawki sutkowej.

Tą właśnie drogą mleko transportowane jest z wnętrza piersi i wydostaje się na zewnątrz przez brodawkę.

Czynność gruczołów sutkowych nosi nazwę laktacji. Jest ona regulowana na drodze hormonalnej i nerwowej.

Grupa hormonów wpływająca na produkcję pokarmu to kompleks laktogenny, w skład którego wchodzą progesteron, insulina oraz IGF-I, glikokortykosteroidy (kortyzol), prolaktyna, estrogeny, hormon wzrostu, oksytocyna.

Pokarmem produkowanym przez kobiece piersi jest wydzielina gruczołu sutkowego czyli mleko.

Pojawia się głównie po porodzie, ale potrafi również w ostatnich miesiącach ciąży.

Pierwsze mleko, produkowane przez około 5 dni po porodzie, to tzw. siara (colostrum, młodziwo).

Jest to niezwykle ważny pokarm, gdyż jest on bogaty w substancje odpornościowe, białko, immunoglobuliny, hormony, enzymy, czynniki wzrostu, witaminy oraz składniki mineralne.

W pierwszej dobie po porodzie noworodek otrzymuje wraz z mlekiem matki największe stężenie przeciwciał, które stanowią ochronę przed infekcjami czy alergiami.

 

Od czego zależy wielkość i kształt biustu?

Rozmiar i kształt kobiecego biustu jest tak naprawdę kwestią indywidualną i zależy przede wszystkim od czynników genetycznych.

Na to, jak się prezentuje wpływa również budowa całej sylwetki, stan zdrowia kobiety czy odpowiednia pielęgnacja.

Chociaż obie piersi położone są symetrycznie, to często różnią się między sobą wielkością.

Jest to całkowicie naturalne, a dysproporcja zazwyczaj nie jest bardzo widoczna.

Rozstaw piersi nie jest standardowy. Szerokość odcinka między nimi może być inna u każdej kobiety i dodatkowo zmienna.

Zwyczajowo mówi się o półkolistym lub stożkowatym kształcie piersi, jednak znawcy tematu potrafią wyróżnić biust okrągły, boczny, asymetryczny, smukły, o wyglądzie łezki czy dzwonków.

Niektórzy dopasują go nawet do cech charakteru.

Niezależnie od tego jakie określenie najbardziej trafnie opisze zarys twoich piersi, to na ich wielkość, strukturę czy wygląd wpływ mają również wiek, moment cyklu miesiączkowego czy ciąża.

Dlatego też młodsze kobiety cieszą się zazwyczaj bardziej jędrnymi piersiami, ciężarne nie mogą narzekać na rozmiar, a panie po menopauzie powoli odczuwają utratę sprężystości biustu.

To wszystko ma związek z konkretną ilością tkanki tłuszczowej, gruczołowej i łącznej w piersiach oraz z działaniem hormonów.

Wielkość gruczołu piersiowego uzależniona jest od ilości tkanki tłuszczowej.

Jednak na atrakcyjny wygląd biustu wpływa odpowiednie nagromadzenie tkanki gruczołowej oraz tkanka włóknista i więzadła, które podtrzymują strukturę piersi.

Więcej tkanki gruczołowej w piersiach występuje w młodości, co wpływa na to, że ich struktura jest bardziej zwarta.

Z wiekiem tkanka gruczołowa ustępuje miejsca rozrostowi tkanki tłuszczowej. Dodatkowo więzadła stają się mniej elastyczne, a piersi zaczynają być bardziej wiotkie i powoli opadają, tracąc dawny kształt. 

Bez względu na to, czy są małe, duże, okrągłe czy stożkowate, jędrne, czy wiotkie to należy o nie przede wszystkim dbać.

A radość z ich zdrowia z pewnością wyprze ewentualne kompleksy dotyczące wyglądu.

Pamiętaj, piękne piersi to zdrowe piersi. 

 

Odpowiednia pielęgnacja biustu wpływa na jego wygląd         

Odpowiednia pielęgnacja biustu nie powinna być odkładana na chwilę, kiedy zauważysz, że piersi zaczynają wiotczeć i opadać.

Dbanie o piersi powinno się rozpocząć już w momencie dojrzewania, czyli na samym początku rozwoju gruczołu piersiowego.

Dlaczego tak wcześnie?

Wszelkie zaniedbania w młodości mogą mieć negatywny wpływ na wygląd, strukturę, a nawet zdrowie piersi w kolejnych latach.

Pielęgnowanie piersi polega m.in. na:

• Stosowaniu zabiegów oczyszczających, ujędrniających skórę piersi oraz wzmacniających tkankę. Wystarczą do tego odpowiednie kosmetyki, oleje roślinne czy domowe naturalne sposoby. Możesz również skorzystać ze specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych w gabinetach.
• Noszeniu odpowiednio dobranych biustonoszy. Miseczka nie może być ani za duża, ani za mała. Biustonosz musi pasować do rozstawu piersi. Nie może powodować żadnego dyskomfortu (dlatego warto korzystać z usług salonów brafiterskich).
• Uprawianiu aktywności fizycznej, dzięki której wzmocnisz konkretne partie mięśniowe.
• Zdrowej, odpowiednio zbilansowanej diecie.
• Stosowaniu odpowiednich preparatów do skóry piersi w okresie ciąży.

Poza niezbędną pielęgnacją pamiętaj przede wszystkim o samobadaniu piersi oraz badaniach profilaktycznych.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Lekarz ginekolog

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.