Cukrzyca. Przyczyny, objawy, leczenie i diagnostyka choroby
Autor: Magdalena Sroka / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechurą
Podwyższony poziom glukozy we krwi – to może być cukrzyca. Każdego roku w Polsce i na świecie wzrasta liczba osób chorujących na cukrzycę. W dużej mierze odpowiada za to styl życia oraz nieleczona otyłość. Cukrzycę mogą powodować także choroby przewlekłe oraz predyspozycje genetyczne. Czy tę chorobę da się wyleczyć? Jakie objawy mogą sugerować, że chorujesz na cukrzycę? Czy cukrzyca może powodować poważne powikłania?
Cukrzyca – czym jest? Cukrzyca typu 1 i 2
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na cukrzycę choruje ponad 400 milionów ludzi.
Wielu z nich niestety bez świadomości choroby.
Cukrzyca (ICD-10: E10) należy do grupy chorób metabolicznych i objawia się podwyższonym poziomem glukozy we krwi (hiperglikemią), który wynika z zaburzeń związanych z pracą trzustki, a konkretnie wydzielaniem insuliny (hormonu regulującego metabolizm glukozy w organizmie).
Ze względu na przyczynę powstawania oraz przebieg, cukrzycę dzieli się na dwa główne rodzaje:
Do tego podziału można dodać także cukrzycę ciężarnych, która co prawda jest przejściowym zaburzeniem występujących u kobiet w czasie ciąży i ustępującym po porodzie, ale zwiększającym ryzyko ponownego wystąpienia choroby w kolejnych latach życia. Najczęściej diagnozowaną formą cukrzycy jest jednak cukrzyca typu 2.
W cukrzycy typu 2 organizm wykazuje się opornością na działanie insuliny. Z początku wrażliwość na insulinę jest zmniejszona, jednak w kolejnych fazach rozwoju choroby dochodzi do całkowitego zaprzestania produkcji i wyczerpania rezerw.
Ten typ cukrzycy odpowiada za ponad 80% przypadków zachorowań i może być uwarunkowany genetycznie, jednak częściej powstaje w wyniku chorób towarzyszących – głównie otyłości lub/ i insulinooporności. Na cukrzycę typu 2 najczęściej chorują osoby starsze, po 45 roku życia.
Inną postacią cukrzycy jest cukrzyca typu 1. Tę cukrzycę zwykle powoduje proces autoimmunologiczny, w którym układ odpornościowy sam niszczy komórki produkujące insulinę, prowadząc do jej braku.
Na cukrzycę typu 1 najczęściej chorują osoby młode i dzieci, a za powstanie choroby często odpowiadają predyspozycje genetyczne, choć nie jest to regułą.
Jak widzisz – oba typy cukrzycy mogą dawać różne objawy; dlatego tak ważne jest jej odpowiednie zdiagnozowanie.
Cukrzyca - objawy
Podstawowym objawem cukrzycy jest nadmiar glukozy we krwi. Badania diagnostyczne na cukrzycę to m.in. poziom glukozy na czczo, krzywa cukrowa i insulinowa. Prawidłowy poziom na czczo powinien mieścić się w granicach 70–99 mg/dl, a w 120 minucie testu doustnego obciążenia glukozą (to tzw. krzywa cukrowa pomagająca w diagnostyce cukrzycy), poniżej 140 mg/dl. Wyższe stężenia glukozy zwykle oznaczają albo stan przedcukrzycowy, albo już właściwą chorobę.
Badanie poziomu glukozy we krwi jest elementem typowej diagnostyki i lekarze często zlecają ją dodatkowo przy wykonywaniu podstawowych badań krwi. Jeśli potrzebujesz konsultacji wyników krwi lub drugiej opinii lekarskiej – możesz zrobić to w przychodni Dimedic.
Charakterystycznymi objawami cukrzycy są:
- utrata masy ciała,
- bardzo duże pragnienie, a co za tym idzie – częste oddawanie moczu,
- senność,
- uczucie wilczego głodu,
- utrata ostrości widzenia,
- osłabienie organizmu.
Takie objawy są charakterystyczne dla obydwu rodzajów cukrzycy.
Objawy cukrzycy typu 2 to również:
- długie gojenie się ran,
- częste stany zapalne pęcherza,
- suchość skóry,
- szybkie powstawanie siniaków.
Nieleczona lub nierozpoznana cukrzyca może się rozwijać, dając tym samym objawy zaawansowanego stadium choroby, takie jak:
- Swędzenie skóry – to jeden z objawów, który na pewno nie kojarzy się nikomu z cukrzycą, a już sygnalizuję pewien stopień rozwoju choroby. Szczególnie gdy towarzyszą mu dodatkowe problemy skórne, takie jak zmiany trądzikowe, łuszczenie się naskórka, brak odporności na skaleczenia, miniwylewy podskórne czy trudności z gojeniem się ran. Może tak się zdarzyć (ale nie musi), że problemy skórne rozwiną się w kierunku bielactwa, które charakteryzuje się powstawaniem plam, tzw. odbarwień na skórze.
- Grzybica skóry – dolegliwość, która w przypadku osób chorujących na cukrzycę najczęściej atakuje stopy (grzybica stóp).
- Problemy ze wzrokiem – zwykle pojawia się trudność w prawidłowym widzeniu obrazów – stają się zamazane, nieostre, często widoczne podwójnie.
- Problemy ze słuchem.
- Mrowienie i drętwienie kończyn.
Cukrzyca może rozwijać się latami i początkowo nie dawać żadnych objawów. Stopień zaawansowania choroby i jej objawów zależy od wielu czynników – jak szybko zgłosimy się do lekarza, czy następnie przestrzegamy jego zaleceń, przyjmujemy leki i zmieniamy złe nawyki (brak ruchu, nieprawidłową dietę, wysoką masę ciała itp.).
Diagnostyka cukrzycy
Aby postawić pewną diagnozę, poza objawami mogącymi sugerować cukrzycę, niezbędne jest wykonanie kilku badań diagnostycznych.
Są to między innymi:
- pomiar poziomu glukozy we krwi na czczo oraz po posiłku,
- wykonanie testu na wykrycie obecności glukozy w moczu,
- test doustnego obciążenia glukozą inaczej zwany krzywą cukrzycową,
- podanie pacjentowi insuliny i obserwacja jego reakcji,
- wykonanie badania moczu i osocza – kontrola obecności ciał ketonowych.
A jak w takim razie w ogóle dochodzi do rozwoju cukrzycy?
Cukrzyca - przyczyny choroby
Cukrzycę mogą powodować zarówno czynniki genetyczne, jak i przyjmowanie niektórych leków, czy substancji chemicznych.
Cukrzyca może pojawić się również jako choroba współistniejąca u osób z zespołem Turnera czy Downa, w chorobach trzustki, a także u osób w grypie podwyższonego ryzyka.
- w wyniku zakażenia
- poprzez współistnienie innych chorób, np. zespół Turnera, Downa, chorób trzustki i wątroby,
- u osób w grupie ryzyka.
Do grupy ryzyka zalicza się:
- wszystkie osoby będące w wieku 45 lat i powyżej,
- osoby zmagające się z otyłością,
- osoby z nadciśnieniem tętniczym,
- kobiety, które przeszły cukrzycę w ciąży,
- kobiety chorujące na zespół policystycznych jajników.
Leczenie cukrzycy
Czy cukrzycę da się całkowicie wyleczyć? Niestety nie. Jest to choroba nieuleczalna, ale da się z nią żyć.
Osoby chore na cukrzycę muszą jednak przestrzegać kilku ważnych zasad:
- regularnie przyjmować przepisane przez lekarza leki obniżające poziom cukru we krwi lub przyjmować insulinę, o ile jest takie zalecenie,
- stale kontrolować poziom cukru we krwi (na przykład przy pomocy domowych glukometrów paskowych),
- przychodzić na badania kontrolne w wyznaczonym terminie (co najmniej 4 razy w roku chodzić do diabetologa),
- regularnie badać mocz,
- raz w tygodniu mierzyć ciśnienie,
- unikać alkoholu oraz palenia tytoniu,
- pamiętać o zdrowej diecie i/ lub zmianie nawyków żywieniowych,
- utrzymywać masę ciała w normie, w przypadku występowania otyłości konieczne jest pozbycie się nadprogramowych kilogramów,
- podejmować aktywność fizyczną.
Dodatkowo dieta cukrzyka powinna:
- zawierać produkty o niskim lub średnim indeksie glikemicznym,
- być wzbogacona o węglowodany złożone, bogate w błonnik (warzywa, produkty z pełnego ziarna),
- ograniczać do minimum spożycie cukru, w tym cukrów prostych,
- zawierać chudy nabiał i mięso,
- mieć dodatek zdrowego tłuszczu np. oliwy z oliwek.
Jadłospis cukrzyka może być rozłożony na 4-6 posiłków dziennie. Co może się stać, jeśli chorujesz na cukrzycę, a nie przestrzegasz diety i zaleceń lekarza?
Cukrzyca i możliwe powikłania
Osoby chore na cukrzycę powinny ściśle przestrzegać wszystkich rekomendacji lekarza. Dotyczy to nie tylko przyjmowania leków czy zmiany stylu życia, ale także badań kontrolnych, które należy regularnie wykonywać. W innym przypadku może dojść do rozwoju chorób powodowanych przez cukrzycę, zagrażających życiu i zdrowiu.
Powikłaniami cukrzycy mogą być:
- zmiany w obrębie narządu wzroku – zaćma, a nawet ślepota,
- choroby nerek, w tym niewydolność, a nawet konieczność wykonywania dializ albo przeszczepu,
- udar mózgu,
- nadciśnienie tętnicze,
- miażdżyca,
- martwica tkanek,
- rozwój innych chorób układu krążenia,
- zwyrodnienie dna oka,
- i inne.
Jeśli do tej pory nie chorujesz na cukrzycę, możesz jej zapobiec przede wszystkim poprzez utrzymywanie codziennej aktywności fizycznej, prawidłową masę ciała oraz zdrową dietę każdego dnia.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
