Przyczyny niedoczynności tarczycy - co powoduje chorobę?

Przyczyny niedoczynności tarczycy nie muszą mieć związku z gruczołem tarczowym. Co powoduje niedoczynność tarczycy? Jak ją rozpoznać?

Przyczyny niedoczynności tarczycy nie muszą mieć związku ze zmianami w samym gruczole tarczowym. Często hipotyreoza jest efektem zaburzeń w przysadce mózgowej lub podwzgórzu. Sprawdź, co powoduje niedoczynność tarczycy oraz jak ją rozpoznać.

Przyczyny niedoczynności tarczycy

Niedoczynność tarczycy, inaczej hipotyreoza, jest zespołem objawów obserwowanym u pacjentów z obniżonym stężeniem hormonów tarczycy w organizmie. Niedoczynność tarczycy należy do najczęściej diagnozowanych chorób gruczołu tarczowego.

Szacuje się, że schorzenie występuje u 5-7 proc. kobiet i u 1 proc. mężczyzn, przy czym należy zaznaczyć, że częstość jego występowania wzrasta wraz z wiekiem. Wśród przyczyn niedoczynności tarczycy wymienia się:

• wrodzona niedoczynność tarczycy,
• niedoczynność poablacyjną lub pooperacyjną,
• polekowa niedoczynność lub powstała na skutek leczenia jodem promieniotwórczym,
• podostre zapalenie tarczycy,
• poporodowe zapalenie tarczycy,
• choroby autoimmunologiczne (choroba Hashimoto),
• limfocytarne zapalenie przysadki,
• niedobór jodu.

Jakie są przyczyny pierwotnej niedoczynności tarczycy?

Przyczyny niedoczynności tarczycy zależą przede wszystkim od postaci choroby. W medycynie wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje niedoczynności tarczycy:

• pierwotną – dotyczącą zmian w samym gruczole tarczowym,
• wtórną – będącą efektem zmian w przysadce mózgowej lub podwzgórzu.

Każda z nich cechuje się odmienną etiologią. Zarówno pierwotna niedoczynność tarczycy, jak i wtórna, mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Do podstawowych przyczyn pierwotnej niedoczynności tarczycy o charakterze nabytym zaliczają się:

• choroba Hashimoto,
• niedoczynność związana ze stosowaniem leków, terapią jodem promieniotwórczym, radioterapią lub zabiegiem chirurgicznym, nazywana niedoczynnością jatrogenną.

Natomiast wrodzona, pierwotna niedoczynność tarczycy ma następujące przyczyny:

• zaburzenia rozwojowe tarczycy, takie jak: agenezja, aplazja, hipoplazja, ektopia,
• dyshormonogeneza.

Co powoduje niedoczynność tarczycy wtórną?

Z goła odmienne przyczyny ma niedoczynność tarczycy wtórna. Tutaj także wyróżnia się dwie postaci choroby – wrodzoną oraz nabytą. Wrodzona, wtórna niedoczynność tarczyca zdarza się wyjątkowo rzadko i z reguły jest wynikiem:

• genetycznych nieprawidłowości podzwgórzowo-przysadkowych,
• wielohormonalnej niedoczynności przysadki mózgowej,
• izolowanego niedoboru TSH.

Natomiast wśród przyczyn wtórnej niedoczynności tarczycy o charakterze nabytym wymienia się przede wszystkim nowotwory (pierwotne lub wtórne) zlokalizowane w okolicy przysadki lub podwzgórza. Rzadziej zaś choroby autoimmunologiczne oraz chorobę Sheehana (niedobór hormonów przedniego płata przysadki mózgowej w wyniku martwicy wywołanej przez krwotok i wstrząs hipowolemiczny).

Przyczyny i diagnostyka chorób tarczycy

By wykryć chorobę tarczycy oraz poznać jej przyczyny, lekarze rodzinni oraz endokrynolodzy zlecają pacjentom wykonanie badań hormonalnych. W diagnostyce chorób tarczycy kluczową rolę odgrywają badania laboratoryjne sprawdzające stężenie hormonów TSH, T3 i T4 w surowicy krwi. Wykonuje się także badania obrazowe, głównie USG gruczołu tarczowego.

Najważniejszymi parametrami służącym do rozpoznania niedoczynności tarczycy jest stężenie TSH i wolnej tyroksycyny (fT4) w surowicy krwi. W przypadku niedoczynności pierwotnej obserwuje się wzrost stężenia TSH i spadek fT4, a w postaci wtórnej spadek TSH i spadek fT4.

Co warto podkreślić, wtórna niedoczynność tarczycy może wynikać z zaburzeń ze strony przysadki lub podwzgórza. Żeby ustalić pochodzenie wtórnej hipotyreozy wykonuje się dodatkowo test z TRH.

Jeśli wtórna niedoczynność tarczycy ma związek z przysadką, po podaniu TRH obserwuje się brak wzrostu stężenia TSH. Natomiast zmiana stężenia TSH po podaniu TRH sugeruje przyczynę podwzgórzową choroby.

Wyróżnia się także postać subkliniczną niedoczynności tarczycy, która charakteryzuje się brakiem objawów. W badaniach laboratoryjnych obserwuje się wzrost TSH i prawidłowe stężenie fT4. Do rozpoznania tej postaci niedoczynności konieczne jest wykonanie badań dodatkowych, takich jak:

• oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych i tyroglobuliny w surowicy,
• ultrasonografia lub scyntygrafia,
• biopsja cienkoigłowa celowana.

Przyczyny wzrostu TSH

Wzrost stężenia TSH w badaniach laboratoryjnych nie zawsze daje podstawy do zdiagnozowania pierwotnej niedoczynności tarczycy. Istnieją bowiem inne przyczyny wzrostu stężenia tyreotropiny, które nie mają związku z chorą tarczycą. Są to:

• okres zdrowienia po ciężkich chorobach,
• marskość wątroby,
• pierwotna niedoczynność kory nadnerczy,
• choroby psychiczne,
• gruczolak przysadki wydzielający tyreotropinę,
• zespoły oporności na hormony tarczycy.

Wzrost TSH obserwuje się także u noworodków tuż po urodzeniu.

Czytaj też:

• Leczenie niedoczynności tarczycy: leki, konsultacja medyczna online z e-receptą
• Nadczynność i niedoczynność tarczycy - objawy i różnice
• Jakie badania na niedoczynność tarczycy? Analiza krwi, USG

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.