Stany lękowe: objawy, przyczyny, leczenie. Co to takiego?

Stany lękowe pojawiające się w przebiegu zaburzeń nerwicowych mają postać fobii, ataków paniki lub chronicznego niepokoju. Zobacz, jakie są typowe objawy stanów lękowych różnego typu? Skąd się biorą tego typu zaburzenia i jak należy je leczyć? 
 

Stany lękowe

Stany lękowe są immanentną cechą wielu chorób i zaburzeń.

Wymienić wśród nich można:

• schorzenia somatyczne, w tym na przykład zaburzenia hormonalne oraz kardiologiczne (tachykardia oraz inne arytmie, choroba wieńcowa, zawał – często występuje wówczas silny, pierwotny lęk przed śmiercią);
• dysfunkcje występujące w przebiegu uzależnień, zwłaszcza jako objaw tzw. zespołu abstynencyjnego, a także w wyniku zatrucia alkoholem lub nikotyną oraz wizji i urojeń narkotycznych;
• zaburzenia nerwicowe różnego typu, w tym: zaburzenia lękowe o charakterze fobii, w tym między innymi (agorafobia, fobie społeczne, izolowane postaci fobii), inne zaburzenia lękowe, np.: zaburzenia lękowe z napadami lęku, zaburzenia lękowe uogólnione (nerwica lękowa), zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw), zaburzenia adaptacyjne, ostra reakcja na stres, zaburzenia stresowe pourazowe, zaburzenia konwersyjne, zaburzenia dysocjacyjne.

O ile stany lękowe o charakterze somatycznym lub związane z uzależnieniami, mają charakter incydentalny, o tyle te występujące w przebiegu zaburzeń nerwicowych mogą z różną intensywnością trwać miesiącami, a nawet latami.

Stany lękowe o podłożu nerwicowym mają przy tym istotne, negatywne oddziaływanie na sposób myślenia i funkcjonowania człowieka, a także na stan jego zdrowia, często prowadząc na przykład do zaburzeń depresyjnych.

Szacuje się, że tego typu stany lękowe dotykają około 10-20 procent populacji, stanowiąc jeden z najbardziej upowszechnionych problemów zdrowotnych współczesnych czasów.

 

Co to są stany lękowe?

Co to są stany lękowe?

Jak nauka i medycyna definiują lęk?

Pojęcie to jest niejednorodne.

Lęk o charakterze fobii to inaczej strach.

Strach przed konkretną sytuacją, wydarzeniem, otaczającymi nas ludźmi.

Typowym przykładem jest agorafobia, czyli lęk wyzwalany pod wpływem takich czynników, jak:

• otwarta przestrzeń,
• zamknięta przestrzeń,
• tłum ludzi.

 

Cechą łączącą te wszystkie okoliczności jest dominujące poczucie, iż wydostanie się z określonego miejsca jest niemożliwe, albo też zostałoby zauważone przez innych ludzi (np. wyjście z zatłoczonego kościoła w czasie mszy).

Przenikająca się niekiedy z agorafobią jest fobia społeczna, czyli irracjonalny lęk przed wszelkiego rodzaju sytuacjami społecznymi, nie tylko publicznymi wystąpieniami, ale nawet wyjściem po zakupy do hipermarketu.

Tego typu stany lękowe błędnie są niekiedy utożsamiane z nieśmiałością.

Strach w tym przypadku powodowany jest wystawieniem się na publiczną ekspozycję, ocenę (faktyczną lub domniemaną) ze strony innych ludzi.

Konsekwencją tego jest:

• unikanie trudnych sytuacji,
• ograniczenie kontaktów towarzyskich,
• postępująca izolacja społeczna,
• problemy ze znalezieniem pracy,
• mało satysfakcjonujące życie emocjonalno-uczuciowe.

 

Oprócz tego wyróżnia się cały szereg pomniejszych, izolowanych fobii, w tym strach przed wężami, pająkami, szczurami, burzą, ciemnością, lataniem samolotami, śmiercią etc.

Innego typu stanami lękowymi są lęki epizodyczne lub napadowe, będące krótszymi lub dłuższymi atakami paniki, objawiającymi się najczęściej na płaszczyźnie somatycznej.

Często bez żadnej konkretnej, uchwytnej przyczyny, jak ma to miejsce w przypadku tzw. zespołu lęku napadowego.

Pojedyncze ataki paniki trwają zazwyczaj 10-20 minut, do czasu uspokojenia przez czynnik zewnętrzny lub zmobilizowania pokładów adrenaliny w organizmie, która pozwoli przezwyciężyć stan lękowy.

Z kolei zespół lęku uogólnionego, czyli nerwica lękowa, ma charakter ciągły – to wyniszczający stan chronicznego niepokoju i poczucia zagrożenia, nie znajdującego żadnego racjonalnego wytłumaczenia.

 

Objawy stanów lękowych

Objawy stanów lękowych są bardzo zróżnicowane w zależności od postaci, jaką przyjmuje zaburzenie. I tak:

• agorafobia powodować może kołatanie serca, potliwość, duszność, drżenie, uczucie suchości w ustach, ucisk w gardle, bóle głowy, bóle serca, nudności, zawroty głowy,
• fobia społeczna objawia się poprzez rumienienie się, pocenie się, drżenie rąk, drżeniem głosu, niemożność prawidłowego wysławiania się,
• epizodyczny lęk napadowy to przede wszystkim panika: duszność, kołatanie serca, ból w klatce piersiowej, uczucie zagrożenia, chęć ucieczki, przeczucie nadchodzącej śmierci,
• zespół lęku uogólnionego: utrzymujące się przez dłuży czas napięcie emocjonalne, zamartwianie się, bezsenność, problemy z koncentracją, zaburzenia wegetatywne, takie jak chroniczny ból brzucha lub głowy, tachykardia, męczliwość, drżenie mięśni,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne: występowanie natrętnych myśli oraz przymusowych czynności. nawet jeśli pacjent próbuje się z natręctw i przymusów wyzwolić, zazwyczaj jest to bezskuteczne.

 

Przyczyny stanów lękowych

Przyczyny stanów lękowych również są niezwykle zróżnicowane.

Wymienić w tym kontekście można między innymi:

• uwarunkowania genetyczne – w przypadku około 30 procent pacjentów cierpiących na stany lękowe, można zidentyfikować podobne zaburzenia u innych członków rodziny,
• czynniki osobowościowe. występowaniu stanów lękowych sprzyjają określone typy osobowości, zniekształcenia poznawcze, wysoki poziom samokrytycyzmu, zaniżona samoocena, nadmierne skupienie na własnym zdrowiu,
• depresja – stany lękowe występują nawet u 60 procent pacjentów mających zaburzenia depresyjne,
• czynniki środowiskowe: przemoc, prześladowanie, upokorzenie, wyśmiewanie, udział w traumatycznych wydarzeniach (wypadek, wojna, gwałt), choroby, rozczarowania,
• czynniki biologiczne, związane z zaburzeniami w obrębie układu limbicznego (jądro migdałowate i hipokamp), siatkowatego i hormonalnego, a także wzgórza, podwzgórza i kory czołowej.

 

Leki na stany lękowe

Leczenie stanów lękowych zależne jest od postaci zaburzenia.

Standardem jest psychoterapia, a w poważniejszych przypadkach także farmakoterapia zalecona przez lekarza psychiatrę.

Leki na stany lękowe w dużej mierze pokrywają się ze środkami stosowanymi w depresji.

Najczęściej przez lekarzy przepisywane są w takiej sytuacji leki na receptę:

• benzodiazepiny (uwaga: leki te powodują silne uzależnienie),
• buspiron,
• trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• czteropierścieniowe leki przeciwdepresyjne,
• inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, ,
• inhibitory monoaminooksydazy,
• leki przeciwhistaminowe (np. hydroksyzyna),
• neuroleptyki,
• ß-blokery.

 

Czytaj też:

• Jak pomóc osobie z depresją i gdzie szukać wsparcia?
• Ciężka depresja, łagodna i umiarkowana - objawy i różnice
• Depresja sezonowa - test, objawy i leczenie zaburzenia

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz psychiatra online

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.