Krtań: czy odpowiada tylko za Twój głos?
Autor: Paulina Szwaczyna / tekst konsultowany z dr Agnieszką Dobkowską
Czy wiesz, że to konstrukcja krtani odpowiada za to, jak brzmi Twój głos? Niski, wysoki, z delikatną chrypką. Na pewno: unikalny dla każdego człowieka. Ale to nie jedyne zadania tego narządu. I przekonujesz się o tym nie tylko, kiedy dotknie go infekcja.
Czym jest krtań i za co odpowiada?
Krtań to narząd głosu położony w przedniej części szyi, który jest jednym z najbardziej złożonych organów w ciele człowieka. Jest ona elementem górnego układu oddechowego, łączącym tchawicę z gardłem.
Ma ona dwie bardzo ważne funkcje:
- chroni górne drogi oddechowe przed zanieczyszczeniami,
- umożliwia mówienie i definiuje ton głosu.
Budowa krtani jest niezwykle skomplikowana i przypomina odwróconą piramidę. Jej wielkość u dorosłego człowieka wynosi od 5 do 6 cm.
Krtań można porównać do budynku, którego rusztowanie zbudowane jest z mocnych chrząstek powleczonych od wewnątrz błoną sprężystą. By budynek był solidny i służył przez lata, chrząstki połączone są ze sobą więzadłami, mięśniami i stawami.
Pusta przestrzeń krtani składa się z:
- trzech sporych odcinków chrząstki,
- sześciu mniejszych, które nie są sparowane.
Poszczególne chrząstki różnią się od siebie kształtem oraz tym, z czego są zbudowane.
Krtań można podzielić na trzy części: dolną, środkową oraz górną.
Dolna część znajduje się poniżej więzadeł głosowych.
Środkowa część krtani, inaczej nazywane szparą głośni, ograniczona jest przez sąsiadujące fałdy głosowe.
Górna część to przedsionek krtani.
Rozwój krtani w życiu płodowym
Krtań zaczyna się rozwijać u płodu już w piątym tygodniu ciąży. Oczywiście przechodzi ona wiele procesów rozwojowych, które przygotowują ją do pełnienia niezwykle ważnych funkcji.
Jednak już w życiu płodowym spełnia ona bardzo istotną funkcję. Mianowicie płód połyka niewielkie ilości płynu owodniowego.
Aby nie doszło do tak zwanego „zachłyśnięcia”,' spowodowanego połknięciem zbyt dużej ilości płynu, krtań musi poprawnie funkcjonować i chronić przed tym.
Gdzie znajduje się krtań?
Pozycja krtani na każdym etapie życia ulega zmianie, jednak ostatecznie jest ona zlokalizowana w przedniej części szyi, pomiędzy tchawicą a gardłem.
I tak w okresie niemowlęcym znajduje się zaraz za szczęką, na wysokości 2-4 kręgu szyjnego.
Kiedy człowiek wchodzi w okres dojrzewania, krtań przesuwa się w dół gardła oraz do tyłu.
Podróż krtani w obrębie szyi kończy się w jej połowie, powyżej tchawicy, na wysokości 4-7 kręgów szyjnych.
Właśnie na tym etapie, już u osób dorosłych, jedna z chrząstek budujących krtań tworzy na szyi charakterystyczny wzgórek zwany „jabłkiem Adama”.
Ciekawym zjawiskiem jest to, że krtań u kobiet zazwyczaj leży wyżej niż u mężczyzn.
Funkcje krtani
Podstawową funkcją krtani jest wszystkim dobrze znana: to właśnie ten narząd umożliwia mówienie.
Dźwięk powstaje w krtani dzięki ruchom fałd głosowych, które znajdują się pośrodku tego narządu.
Wskutek przepływającego przez drogi oddechowe powietrza, fałdy głosowe wprawiane są w wibracje i ostatecznie dzięki temu możesz wydać z siebie głos.
Wokalizacja oraz powstawanie głosu to nie jedyne funkcje krtani.
Zabezpiecza ona drogi oddechowe przed dostawaniem się do nich różnych zanieczyszczeń, w tym ciał obcych, np. pokarmów.
To właśnie w krtani generowany jest odruch kaszlu, który w niektórych sytuacjach może uratować nam życie.
Jak powstaje głos w krtani?
Krtań, poza tym, że jest głównym odcinkiem dróg oddechowych, jest również narządem głosu.
Proces emisji głosu jest efektem ścisłej współpracy:
- ośrodkowego układu nerwowego,
- mięśni oddechowych,
- mięśni krtani,
- mięśni artykulacyjnych gardła i jamy ustnej.
Cały narząd głosu jest ściśle podporządkowany układowi nerwowemu. Lekki niedowład któregoś z nerwów potrafi diametralnie wpłynąć na brzmienie głosu, ponieważ od nich zależy praca mięśni.
Siła i barwa głosu zależy w dużej mierze od jamy ustnej, gardła, zatok oraz jamy nosowej. Wysokość głosu uzależniona jest od stopnia napięcia więzadeł, ich długości oraz częstości drgań.
Na samo brzmienie głosu ma również wpływ układ hormonalny i jego działanie – testosteron wpływa na jego obniżenie – oraz budowa ciała (np. drobna klatka piersiowa sprawia, że głos jest wyższy).
Sam struny głosowe przypominają swoim kształtem wargi w ustniku trąbki – z pewnością nie są podobne strun, dlatego też dawna nazwa strun głosowych, została zastąpiona nową: więzadła głosowe.
I tak Twój głos jest wynikiem wibracji więzadeł głosowych, które znajdują się one po obu stronach krtani, a powietrze wydychane z płuc doprowadza do ich poruszania się.
W pierwszej fazie wdechu więzadła przywierają do siebie i zamykają szparę głośni, która znajduje się pomiędzy nimi.
Ciśnienie w wydychanym powietrzu sprawia, że rozsuwają się one, a następnie napinają jak elastyczne gumki, po czym ponownie wracają do swojego położenia.
Rozwieranie i zwieranie więzadeł jest czynnością powtarzaną od kilkudziesięciu do kilkuset razy na sekundę.
Powoduje ona wibracje powietrza i powstawanie dźwięku, który jest jednak bezbarwny oraz niezwykle słaby.
Dopiero kiedy powietrze przechodzi przez nos, gardło oraz usta, zyskuje odpowiednią siłę oraz barwę.
W prawidłowych warunkach głos powinien powstawać bez większego wysiłku.
Oznacza to, że fałdy głosowe powinny zaczynać zwierać się dopiero w chwili, gdy dociera do nich powietrze z płuc.
W sytuacji, gdy zwierają się zbyt silnie i wcześnie, głos nabiera twardego nastawienia i mamy wrażenie, że jego tworzenie połączone jest z dużym wysiłkiem.
Jeśli fałdy głosowe są zbyt słabe i zwierają się zbyt wolno, głoś ma nastawienie chuchające, i przypomina szum.
Krtań a hormony
Krtań i produkowany przez nią głos, są ściśle powiązane z płcią oraz działaniem hormonów.
W okresie dojrzewania, w organizmie każdego człowieka szaleją hormony.
Właśnie wtedy może dojść do nieprawidłowej mutacji, przedmutacyjnych zaburzeń głosu czy pojawienia się bardzo wysokiego głosu u chłopców.
Ale zmiany głosu pojawiają się również w czasie dojrzewania dziewcząt.
Hormony są również niedołączonym towarzyszem kobiet.
U kobiet w czasie miesiączki występują objawy dysfonii (czyli zaniku głosu), zaś w okresie ciąży zmiany zanikowe bądź obrzękowe błony śluzowej krtani.
W sytuacji menopauzy mogą wystąpić ograniczenia wydolności głosowej.
Często do zaburzeń głosu dochodzi w przebiegu nadczynności oraz niedoczynności tarczycy.
W pierwszym przypadku pojawia się nienaturalnie drżenie, zaś przy niedoczynności występuje obniżenie i zmniejszenie dźwięczności głosu oraz chrypka.
Również dolegliwości takie jak ból, suchość czy pieczenie krtani mogą być częścią zespołu zaburzeń hormonalnych.
Choroby krtani
Najczęstsze choroby, które dotykają krtań, to infekcje wywoływane przez wirusy lub bakterie.
Często schorzenia krtani wiążą się również z chorobami innych odcinków górnych dróg oddechowych.
Najczęściej zgłaszane objawy chorób krtani to:
- suchość w ustach,
- chrypka, a nawet bezgłos
- ból przy przełykaniu,
- zmiana brzmienia głosu,
- trudności z mówieniem (ból przy mówieniu).
Warto wiedzieć, że choroby krtani są niezwykle ciężkie do zdiagnozowania, ponieważ często w swojej pierwotnej fazie mogą przypominać zwykłe przeziębienie.
W sytuacji, gdy nasza krtań potrzebuje pomocy, należy skontaktować się z lekarzem, który po wstępnym wywiadzie i rozpoznaniu problemu, może wystawić skierowanie na specjalistyczne badania.
Jednym z nich jest badanie stroboskopowe, za pomocą urządzenia oświetlającego krtań światłem przerywanym.
W niektórych przypadkach może zlecić wykonanie tomografii komputerowej bądź badań histopatologicznych.
Jednak najczęściej problemy z krtanią wiążą się z jej zapaleniem.
Jeśli potrzebujesz szybkiej pomocy lekarskiej związanej z infekcją krtani, to możesz skorzystać z konsultacji telemedycznej w kierunku leczenia infekcji górnych dróg oddechowych.
Jest dostępna 7 dni w tygodniu w godzinach 8-20 (też w weekendy i święta), a lekarze mogą wystawić e-receptę na niezbędne leki oraz – jeśli zajdzie taka potrzeba – również elektroniczne zwolnienie lekarskie (L4 online).
Innymi słowy: lekarz online może Ci pomóc kiedy rozłoży Cię infekcja krtani.
Niemniej: metoda leczenia chorób krtani zależy przede wszystkim od jej rodzaju.
Do najczęściej występujących chorób krtani należą:
- J04.0 – ostre zapalenie krtani,
- J37.0 – przewlekłe zapalenie krtani,
- J38.4 – obrzęk krtani,
- J38.1 – polip struny głosowej i krtani,
- C32 – nowotwór złośliwy krtani.
Jak dbać o krtań?
Zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu krtani, wywołane schorzeniami bądź przejściowym atakiem wirusów, wymagają leczenia.
Można im zapobiec, stosując się do ogólnych zasad higieny głosu.
Jedną z najważniejszych jest unikanie przeciążeń narządu głosu – należy wystrzegać się długiego i wyczerpującego mówienia oraz krzyku.
Z pewnością w zapobieganiu problemów z krtanią pomoże nam również odpowiednie nawodnienie organizmu.
Należy wystrzegać się zimnych, gazowanych napojów.
Najlepiej spożywać około 8 szklanek niegazowanej wody dziennie oraz popijać podczas mówienia.
Krtań nie lubi przede wszystkim dymu nikotynowego, który podrażnia błonę śluzową więzadeł głosowych, a nagromadzony w obronie przed dymem śluz pokrywa fałdy głosowe i powoduje obrzęk oraz chrypkę.
Warto pamiętać, że palenie papierosów przyczynia się również w ogromnym stopniu do powstania raka krtani oraz płuc.
Aby zapobiegać chorobom krtani, warto zadbać o dobrą kondycję całego organizmu poprzez właściwą postawę oraz zdrową dietę.
Chcąc pomóc swojej krtani, należy zadbać o prawidłowy mikroklimat w mieszkaniu oraz odpowiednio częste pochrząkiwanie i pokasływanie.
W przypadku, kiedy dopadnie nas choroba związana z tym narządem, musimy oszczędzać krtań, aby mogła szybciej się zregenerować.
Dodatkowo warto wspomnieć o tym, że łatwiej leczy się zadbaną krtań, którą dopadnie wirusowe zapalenie, od tej, która jest niszczona na co dzień przez nas samych.
Nad profilaktyką krtani powinny w szczególności pochylić się osoby, które na co dzień pracują głosem, np. nauczyciele, dziennikarze radiowi czy piosenkarze.
To właśnie oni najczęściej borykają się ze schorzeniami tego narządu.
Do kogo udać się mając problemy z krtanią?
W sytuacji, gdy pojawią się u nas problemy z krtanią, powinniśmy udać się do lekarza.
Pierwsze kroki warto skierować do lekarza rodzinnego lub lekarza internisty, który wstępnie oceni nasz stan zdrowia.
W przypadku, gdy problemy z głosem będą utrzymywały się długo, warto wybrać się do specjalisty – laryngologa.
Należy udać się do niego również w sytuacji, gdy infekcje krtani powtarzają się zbyt często, a także, gdy ich objawy są niezwykle uciążliwe i bolesne.
Jednak laryngolog to nie jedyny lekarz, który może pomóc nam w diagnozie problemów z krtanią.
Jednym z nich jest także foniatra, który zajmuje się zarówno wrodzonymi wadami głosu, jak też nabytymi schorzeniami, mogącymi wynikać zarówno z niegroźnych infekcji, jak i poważnych chorób, w tym nowotworów.
W przypadku podejrzenia tych ostatnich, foniatra bądź laryngolog, może skierować nas na kolejne wizyty do onkologa.
Bardzo ważne jest również ustalenie dokładnej przyczyny powstania choroby.
W tym przypadku może okazać się również przydatny endokrynolog.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
