Hashimoto a niedoczynność tarczycy – jak choroba wpływa na Twój organizm?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Czy wiesz, że niedoczynność tarczycy może być wywołana chorobą Hashimoto?
Czyli takim podstępnym schorzeniem, które atakuje Twój organizm.
Niestety – nie da się tego zatrzymać, ale jeśli zdiagnozujesz się odpowiednio wcześnie, to zdecydowanie lepiej dla Ciebie.
Zmęczenie, senność, brak koncentracji czy... chęci do życia, to nie zawsze wynik jedynie codziennych problemów i stresu.
To mogą być objawy choroby Hashimoto.
Regularne badania często w porę odkrywają karty, np. wspomniane tutaj problemy z tarczycą – pamiętaj o tym prosząc lekarza o rutynowe badania w najbliższym czasie.
Oprócz morfologii czy badania moczu warto także zbadać hormony płciowe i tarczycowe.
Diagnoza: choroba Hashimoto, czyli... ?
Jeśli taką diagnozę wydał Twój lekarz endokrynolog, to z pewnością szukasz informacji na ten temat.
To zupełnie normalne, że chcesz się dowiedzieć, „z czym się to je”.
Trzeba zacząć od tego, że choroba Hashimoto to przewlekłe limfocytarne zapalenie tarczycy – inaczej rzecz ujmując, jest to choroba autoimmunologiczna.
Na czym to polega?
Twój układ immunologiczny traktuje gruczoł tarczowy jako ciało obce, które trzeba zwalczyć.
To właściwie wygląda tak, że Twoje ciało walczy samo ze sobą, po prostu – układ odpornościowy traci tolerancję immunologiczną na własne tkanki.
Zaczyna wtedy produkować przeciwciała, które atakują komórki tarczycy.
W normalnych warunkach układ immunologiczny chroni organizm przed zakażeniami.
W tym przypadku natomiast w wyniku nieprawidłowego pobudzenia układu immunologicznego dochodzi do powstawania przeciwciał przeciwko własnej tarczycy.
W konsekwencji w gruczole tarczycowym rozwija się niebolesne zapalenie tarczycy które prowadzi do jej stopniowego wyniszczenia.
No dobrze, ale... jeśli już wiesz co Ci dolega, to pewnie szukasz informacji – czy chorobę Hashimoto da się wyleczyć?
Niestety... w przebiegu choroby gruczoł tarczowy przestaje produkować i wydzielać hormony.
Musisz wiedzieć, że choroba Hashimoto ma przewlekły charakter i musi być leczona przez całe życie.
Tutaj nie ma wyjątków.
Pacjenci powinni pozostawać pod stałą opieką poradni endokrynologicznej i okresowo wykonywać badania kontrolne.
Bo niby tarczyca to tylko taki mały narząd, ważący około 30 gramów, ale...
Pełni naprawdę ważną funkcję w Twoim organizmie!
Kontroluje w praktyce pracę każdego układu, od nerwowego po sercowo-naczyniowy, a także... układ płciowy!
Niestety, osoby cierpiące na problemy z tarczycą często uskarżają się także na problem z libido.
Ten czynnik (poza innymi, oczywiście równie ważnymi aspektami) powinien Cię szczególnie zmotywować do obserwacji swojego organizmu i regularnych badań.
Zwłaszcza wtedy, kiedy w rodzinie są odnotowane przypadki występowania Hashimoto czy innych problemów z tarczycą.
Niestety obciążenia genetyczne mogą zwiększać szanse na pojawienie się choroby Hashimoto u Ciebie.
Jest to też choroba, która współwystępuje z innymi schorzeniami autoimmunologicznymi, jak np. cukrzyca typu 1.
A tak poza tym, to...
Skąd taka dziwna nazwa, kiedy zazwyczaj mówi się po prostu o niedoczynności czy nadczynności tarczycy?
Tak jak w większości tego typu przypadków – nazwa choroby pochodzi od nazwiska japońskiego chirurga, dr Hakaru Hashimoto, który w 1912 r. jako pierwszy opisał cztery przypadki choroby.
A dokładniej?
Cztery osoby ze zmianami w postaci woli tarczycowych (przerostu tarczycy) zostały poddane usunięcia narządu, co dr Hashimoto skrupulatnie udokumentował (wraz z wynikami tkanek zmienionych chorobowo).
Niestety początkowo odkrycie to zostało zlekceważone, traktując przedstawione dowody jako wczesny objaw zapalenia tarczycy Riedla (które w owych czasach było dosyć popularną diagnozą).
Tak naprawdę opisano tylko parę przypadków obecnej choroby Hashimoto w przeciągu kilku lat po odkryciu tej jednostki przez doktora.
Oficjalnie jednostka zwana chorobą Hashimoto została uznana dopiero w 1931 roku, kiedy Allen Graham potwierdził hipotezę z 1912 roku.
Ważnym momentem dla choroby Hahsimoto były także prace Rose'a i Witebskiego i ich badania na królikach, u których podanie ekstraktów z gruczołów tarczycowych powodowało zmiany podobne do tych, które pojawiają się u chorych na Hashimoto.
Odkryli oni także istnienie przeciwciał anty-TG w surowicy krwi tych zwierząt, które u zdrowych ludzi mają zachowywać harmonię w układzie hormonalnym.
Kolejnymi badaniami nad chorobą Hashimoto były te podjęte przez brytyjską lekarkę Deborah Doniach, która podając chorym tyreoglobulinę ludzką wykazała, że ich układ immunologiczny zareagował wydzielając przeciwciała (potwierdzając tym samym teorię dr Hakaru Hashimoto).
Mimo, że sama jednostka chorobowa Hashimoto poniekąd istniała w świecie medycznym, to dalej spotykano niewiele jej przypadków.
Dopiero w 1985 roku odkryto ludzką peroksydazę tarczycową (TPO) czyli białko, które jest autoantygenem dla anty-TPO, które z kolei nie powinny występować w wynikach osób zdrowych.
Choć brzmi to skomplikowanie, to zdecydowanie cieszy fakt, że lekarze coraz częściej biorą tę chorobę pod uwagę, poniekąd ratując tarczyce chorych pacjentów przed "autodestrukcją".
Niestety nadal nie poznano przyczyn, które mogą wpływać na jej występowanie.
Jakie badania wykonuje się w celu potwierdzenia choroby Hashimoto?
Choroba Hashimoto jest wyjątkowo podstępna i początkowo nie daje żadnych objawów.
Zazwyczaj pacjenci zaczynają odczuwać dolegliwości dopiero wtedy, gdy toczący się proces zapalny niemal całkowicie wyniszczy tarczycę.
Chyba że trafisz wcześniej na doświadczonego lekarza, który nie bagatelizuje objawów zgłaszanych przez swojego pacjenta, jednocześnie pozostając czujnym na symptomy, które nie są jednoznaczne.
Senność, problemy z koncentracją czy suchą skórą można dopasować do naprawdę wielu schorzeń a najczęściej zrzuca się to jednak na barki codziennego stresu.
Co ciekawe – jeśli choroba Hashimoto zostaje wykryta we wczesnym stadium, to zazwyczaj na podstawie badań laboratoryjnych wykonywanych rutynowo.
Jaki płynie z tego wniosek?
Jeśli jesteś w grupie ryzyka, regularnie przeprowadzaj badania tarczycowe!
Coraz więcej osób (nawet bez konkretnych wskazań) poza zwykłą morfologią, wykonuje także badania na oznaczenie stężenia TSH i hormonów tarczycy w surowicy krwi.
A jak rozpoznać chorobę Hashimoto?
Jeśli chorujesz na Hashimoto to zazwyczaj występuje podwyższone TSH i jednocześnie obniżone fT3 i fT4.
Jeśli właśnie takie wskaźniki widnieją na Twoim wyniku odebranym z laboratorium, to potrzebne będzie dodatkowe oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwko:
- peroksydazie tarczycowej: anty-TPO;
- tyreoglubulinie: anty-TG.
Wniosek jest taki, że jeśli w Twoim ciele występuje podwyższony poziom przeciwciał, to najprawdopodobniej zmagasz się z Hashimoto.
Ale pamiętaj!
Podwyższone wyniki to nie zawsze diagnoza, a z pewnością nie powinna to być diagnoza stawiana na podstawie własnych wniosków czy domniemań.
Skonsultuj się ze swoim lekarzem rodzinnym czy lekarzem endokrynologiem lub po prostu umów się z lekarzem online.
Lekarz na podstawie wykonanych przez Ciebie badań będzie w stanie wskazać kierunek, który należy obrać w celu uzyskania finalnej diagnozy.
Zapewne w tej sytuacji konieczne okaże się także wykonanie badania USG tarczycy, aby obrazowo skontrolować, w jakim jest ona stanie.
Chociaż trzeba przyznać, że poza rutynowymi badaniami z krwi warto od czasu do czasu pokusić się także na obrazowe badania jamy brzucha czy właśnie tarczycy.
Ważne: jeśli chcesz skonsultować wyniki badań z lekarzem, możesz to też zrobić w naszej przychodni.
Hashimoto czy niedoczynność tarczycy, a może... jedno i drugie?
No i tutaj może być dla Ciebie kolejne zaskoczenie.
Choroba Hashimoto jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy (hipotyreozy).
Przewlekły proces zapalny w tarczycy z czasem prowadzi do jej wyniszczenia.
To znaczy?
W konsekwencji choroby gruczoł tarczowy przestaje produkować i wydzielać hormony w ilości niezbędnej do prawidłowego funkcjonowania organizmu, a wtedy może u Ciebie rozwijać się niedoczynność tarczycy.
Niestety – szacuje się, że u ponad 90 procent pacjentów z chorobą Hashimoto, prędzej czy później, rozwinie się niedoczynność tarczycy.
Co bardzo istotne – hipotyreoza w przebiegu choroby Hashimoto może przybrać postać jawną (pełnoobjawową) lub subkliniczną niedoczynność taczycy (skąpoobjawową).
Dlatego naprawdę ważne jest obserwowanie własnego ciała i sygnałów, nawet tych najmniejszych.
W przypadku osób chorujących na tarczycę czasem nawet niewielkie różnice w codziennej rutynie mogą być klarownym sygnałem dla lekarza, że w organizmie dzieje się coś niepojącego.
Jakie są objawy niedoczynności tarczycy, na które musisz zwrócić uwagę:
- zmęczenie;
- senność;
- problemy z pamięcią i koncentracją;
- zaburzenia miesiączkowania i cykle bezowulacyjne;
- zaparcia;
- bezpłodność;
- zwiększenie masy ciała (nadwaga/otyłość);
- bradykardię;
- suchą i łuszczącą się skórę;
- kruche paznokcie;
- codzienna nadaktywność lub przeciwnie – obniżona aktywność;
- suche i wypadające włosy;
- bladość skóry;
- anemia;
- chrypka;
- powiększenie języka (uczucie spuchnięcia);
- ból i sztywność stawów;
- nadciśnienie tętnicze;
- opuchliznę twarzy;
- obecność wola (powiększonej tarczycy);
- odczuwanie zimna;
- stany depresyjne.
Hashimoto a depresja, czyli jak choroba obniża Twoją codzienną rutynę
Warto zwrócić uwagę na swoją codzienną rutynę i motywację.
Dlaczego?
Ponieważ choroba Hashimoto jest bardzo powiązana z psychiką.
W dodatku jeśli codziennie jesteś narażony na sporą dawkę stresu – to stwarza to ryzyko wystąpienia problemów z tarczycą.
Oczywiście – nie zawsze problemy z psychiką są związane z problemami natury hormonalnej, warto jednak się temu bliżej przyjrzeć.
Okazuje się, że często unormowanie działania układu hormonalnego sprawia, że choroba się normuje a tym samym – nastrój się polepsza.
To działa jak zamknięte koło.
Z kolei niewielkie zmiany hormonalne mogą być powodowane złą pracą psychiki i układu nerwowego.
Dlatego tak ważne są regularne badania, a także... zwracanie uwagi na nastroje najbliższych.
Nie każdy jednak ma tak silną intuicję, która pozwoli w porę zareagować, zbadać się, zdiagnozować i rozpocząć leczenie, które czasem ratuje nawet ludzkie życie.
Jak leczyć Hashimoto?
Przede wszystkim – porządnie się zdiagnozować i stosować do zaleceń lekarza.
A ponadto – regularnie badać hormony (i ogólny stan zdrowia – poza tarczycą).
Niestety – postępującego wyniszczania gruczołu tarczowego w przebiegu choroby Hashimoto nie da się zatrzymać.
Leczenie przewlekłego limfocytarnego zapalenia tarczycy (czyli choroby Hashimoto) polega jedynie na uzupełnianiu niedoboru hormonów, jeśli rozwinie się hipotyreoza.
A niedoczynność tarczycy leczy się lekami na niedoczynność tarczycy, zawierającymi lewotyroksyną, czyli otrzymywaną syntetycznie solą sodową lewoskrętnej tyroksyny.
I co istotne...
Terapia L-tyroksyną trwa do końca życia – trzeba się po prostu z tym pogodzić.
Leki należy przyjmować regularnie, najlepiej na czczo, co najmniej 30 minut przed pierwszym posiłkiem (chyba, że lekarz zaleci inaczej).
Warto mieć zawsze opakowanie tabletek przy łóżku, tak aby zażyć je od razu po przebudzeniu.
Dawka leku powinna być ustalone indywidualnie przez endokrynologa lub lekarza rodzinnego i tutaj ważne – nie zmieniaj jej na własną rękę.
Z hormonami nie ma żartów, jeśli czujesz, że dawka jest zbyt mała/duża – musisz skonsultować to ze swoim lekarzem.
Ale to nie wszystko.
Pacjenci z chorobą Hashimoto i niedoczynnością tarczycy zdecydowanie powinni wykonywać okresowo (najlepiej dwa razy do roku) badania kontrolne.
Na podstawie wyników badań lekarz powinien modyfikować dawkę lewotyroksyny.
Dużym ułatwieniem dla pacjentów cierpiących na niedoczynność tarczycy jest możliwość konsultacji medycznej w internetowej przychodni Dimedic.
Ponadto (co super ważne!) lekarze przyjmujący w internetowej przychodni mogą wystawić receptę na leki na niedoczynność tarczycy.
Takie rozwiązania są szczególnie istotne dla osób, które często podróżują, np. służbowo i ciężko jest się im umówić na wizytę stacjonarną.
Poza tym w przychodni Dimedic lekarze mogą także wypisać receptę możliwą do zrealizowania zagranicą!
Leki lekami a dieta dietą – przy chorobie Hashimoto musisz kompleksowo dbać o swoje zdrowie
Ważnym aspektem leczenia niedoczynności tarczycy w przebiegu Hashimoto jest dieta.
Warto jednak podkreślić, że tak naprawdę nie ma uniwersalnych zaleceń dietetycznych dla pacjentów z chorobą Hashimoto, dlatego jadłospis powinien być skomponowany przez doświadczonego dietetyka.
Najlepiej przez dietetyka klinicznego lub psychodietetyka, dla których ważne jest także Twoje psychiczne samopoczucie i warunki je dyktujące.
Przy Hashimoto naprawdę możesz odczuwać różne stany emocjonalne, które czasem zaburzają prawdziwy obraz rzeczywistości, przyprawiając Cię o za duże nerwy czy zbytnią drażliwość.
Wielu dietetyków zaleca pacjentom cierpiącym na Hashimoto i inne choroby autoimmunologiczne wykluczenie glutenu z diety, ponieważ może on przyczynić się do rozwoju stanu zapalnego w jelitach.
A o jelitach w ostatnim czasie mawia się, że pełnią rolę drugiego mózgu człowieka – to właśnie tam zachodzą ważne procesy, np. wchłaniania makro- i mikroskładników, a także... te związane z odpowiednim wydzielaniem serotoniny.
I chociaż nie ma ma jednoznacznych badań, które wskazywałyby na konieczność przejścia na dietę bezglutenową, jeśli cierpisz na Hashimoto, to warto wykonać badania w kierunku zdiagnozowania celiakii.
Czasem okazuje się, że w połączeniu z Hashimoto, także występuje nietolerancja laktozy.
Pamiętaj – przezorny zawsze ubezpieczony!
Oczywiście – nie można zapomnieć o piciu odpowiedniej ilości wody w ciągu dnia, a także o zapewnieniu własnemu organizmowi codziennej dawki ruchu.
Tak naprawdę zbilansowana dieta i zdrowy tryb życia mogą pomóc Ci zachować codzienną równowagę i psychiczną i fizyczną.
Poza tym pamiętaj, o spożywaniu takich składników, jak:
- selen (np. ryby, skorupiaki, orzechy);
- jod (np. ryby, otręby, skorupiaki);
- cynk (np. kasza gryczana, kasza jaglana, pestki dyni, pieczywo pełnoziarniste);
- żelazo (np. fasola, soczewica, żółtka jaj, sezam, pestki dyni).
Używki, tj. alkohol czy papierosy, lepiej odstaw na bok.
Jeśli jednak cierpisz z powodu Hashimoto, to naprawdę lepiej jest holistycznie podejść do leczenia i zmiany nawyków.
Hashimoto? To się leczy!
Nie zaniedbuj przyjmowania lekarstw, ani też nie bagatelizuj objawów, które próbuje przekazać Ci ciało.
Niestety nieleczona tarczyca może powodować szereg zaburzeń zagrażających nawet Twojemu żuciu.
Ma ona wpływ na:
- problemy z sercem, ponieważ problemy tarczycowe mogą powodować wzrost cholesterolu, a ten z kolei – do niewydolności serca;
- wole – Hashimoto może prowokować tarczycę do wytwarzania większej ilości hormonów, co z kolei prowadzi do jej powiększenia;
- psychikę - niestety początkowe stany lękowe czy obniżony nastrój może przerodzić się nawet w depresję;
- obrzęk śluzowaty, czyli stan zagrażający życiu, który jest wynikiem długoletnich zaniedbań tarczycy. Objawy to: senność, letarg i... utrata przytomności;
- śpiączkę, np. z powodu obrzęku śluzowatego, infekcji czy długofalowego nie zażywania leków normujących stan hormonów;
- wady płodu – kobiety będące w ciąży i jednocześnie mające problem z tarczycą szczególną uwagę powinny zwrócić na swoje hormony, w tym także tarczycowe. Problemy z tarczycą w ciąży mogą prowadzić do problemów psychicznych, np. opóźnienia rozwoju dziecka a także fizycznych – rozszczepu podniebienia.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Leki na niedoczynność tarczycy
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Paweł Tuchendler, Zygmunt Zdrojewicz, Dieta w chorobach tarczycy, Med Rodz 2017; 20(4): 299-303.
- Agata Lewandowska, Dieta w chorobie Hashimoto, Warszawa 2018.