Nieleczona niedoczynność tarczycy: co może powodować i czy zagraża Twojemu życiu i zdrowiu?

Przede wszystkim… skutki każdej nieleczonej choroby mogą być dla Ciebie bardzo poważne.

Dlatego nie warto ryzykować i jeśli wiesz, że chorujesz na niedoczynność tarczycy lub masz charakterystyczne objawy, koniecznie skonsultuj się z endokrynologiem.

Niestety, nieleczona postać tej choroby może wpływać nie tylko na Twoje ciało (duża senność i zmęczenie), ale także na psychikę (złe samopoczucie, a nawet depresja).

Poza tym… niedoczynność tarczycy może także wpływać na Twoje problemy z nadmierną masą ciała, a także na kłopoty z chudnięciem.

Myślisz, że to wszystko?

Otóż – niestety nie.

Jest to na tyle podstępna choroba, że może wcale nie sugerować w pierwszej kolejności problemów z tarczycą.

Ale na co musisz zwrócić uwagę?

Spis treści: 
Za co odpowiada tarczyca
Czym jest niedoczynność tarczycy
Skutki niedoczynności tarczycy
Nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży
Subkliniczna postać choroby
Co może powodować rozwój niedoczynności tarczycy
Śpiączka hipometaboliczna
Czy trzeba leczyć niedoczynność tarczycy 
Jak wspomagać leczenie
Niedoczynność tarczycy a tycie

 

Za co odpowiada tarczyca i co właściwie oznacza, że ktoś choruje na jej niedoczynność?

Zanim poznasz objawy i skutki nieleczonej niedoczynności tarczycy, warto najpierw zaznajomić się z tym, za co odpowiada sama tarczyca.

Tarczyca to gruczoł w organizmie, zlokalizowany w szyi, odpowiadający za wewnętrzne wydzielanie hormonów.

Hormony, które produkowane są m.in. w tarczycy odpowiadają za metabolizm całego organizmu a także za inne procesy w nim zachodzące, np. regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej.

Jakie hormony wydziela tarczyca?

Są to:

• trójodotyronina (T3);
• tyroksyna (T4);
• kalcytonina.

 

Choć sama tarczyca jest bardzo istotnym narządem w Twoim ciele, to jej praca uzależniona jest także od innych narządów.

Mowa o przysadce mózgowej, która także jest gruczołem (zlokalizowanym w mózgu) odpowiedzialnym za wewnętrzne wydzielanie hormonów.

Na pracę tarczycy, poza przysadką mózgową, wpływa także podwzgórze mózgowe, które produkuje hormon zwany tyreoliberyną, pobudzającą jednocześnie przysadkę mózgową do wydzielana hormonu TSH – tyreotropiny.

To właśnie TSH pobudza pracę tarczycy i prowokuje ją do wydzielania T4 i T3.

Jednym zdaniem ujmując – tarczyca, przysadka mózgowa oraz podwzgórze mózgowe to takie zamknięte koło, w którym funkcjonowanie jednego narządu wpływa na funkcjonowanie drugiego.

Jeśli w Twoim ciele jest za dużo lub za mało hormonów, to cały ten proces może być po prostu zaburzony.

 

A na czym właściwie polega niedoczynność tarczycy?

Jest to zaburzenie, w którym Twoja tarczyca produkuje zbyt mało hormonów w stosunku do tego, ile tak naprawdę potrzebuje ich Twój organizm.

Często o niedoczynności tarczycy mówi się jako podstępnej chorobie.

Dlaczego?

Ponieważ niedoczynność tarczycy może objawiać się w:

• postaci klinicznej – z pełną pulą objawów, które są jasne do odczytania przez lekarza, ale także…
• postaci subklinicznej, czyli tzw. utajnionej, która zazwyczaj dotyka ludzi po 60. roku życia.

 

Niech Cię to jednak nie zmyli – młodsze osoby także chorują na niedoczynność tarczycy i trzeba być wyjątkowo wyczulonym na objawy, które może dawać ta choroba.

Krótko mówiąc – niedoczynność tarczycy jest podstępną chorobą, która daje nieswoiste objawy, kojarzone z wieloma chorobami.

Często zanim pacjenci trafią do endokrynologa, odwiedzają lekarzy wielu specjalności – kardiologów, psychiatrów, dermatologów.

Wykrywanie przyczyny dolegliwości może trwać wiele miesięcy a w tym czasie choroba się rozwija i zaczyna siać spustoszenie w całym organizmie…

Niestety niedobór hormonów tarczycy ma wpływ na niemal każdy układ narządów w Twoim ciele, odbijając się negatywnie na funkcjonowaniu układów:

• nerwowego,
• kostnego,
• trawiennego,
• krążenia,
• oddechowego,
• płciowego.

 

Na jakie objawy powinno się zwrócić uwagę?

W początkowym stadium choroby możesz odczuwać następujące objawy:

• zaparcia;
• zwiększenie masy ciała niezwiązane ze wzrostem apetytu;
• wodobrzusze;
• bradykardia (spowolnienie pracy serca);
• zmniejszona tolerancja wysiłku;
• senność;
• zaburzenia pamięci i koncentracji;
• spowolnienie ruchów i mowy;
• osłabienie siły mięśniowej;
• ograniczona mimika;
• obrzęk szyi;
• tzw. „brudne łokcie i kolana” – nadmierne rogowacenie naskórka w tych miejscach;
• zażółcenie skóry;
• częste uczucie zimnych dłoni i stóp (nawet latem);
• obfite miesiączki i cykle bezowulacyjne u kobiet;
• sucha, łuszcząca się skóra;
• obrzęki tkanki podskórnej i pogrubienie rysów twarzy;
• suche, łamliwe i nadmiernie wypadające włosy (a także brwi i rzęsy);
• rozdwajanie paznokci i ich ogólne osłabienie oraz powolny wzrost.

 

Dlaczego warto się badać co najmniej raz do roku, zwłaszcza, jeśli obserwujesz, że z Twoim organizmem dzieje się coś nie tak?

Ponieważ nieleczona niedoczynność tarczycy będzie postępować, a z czasem może doprowadzić do wystąpienia groźnych powikłań.

W skrajnych przypadkach może dojść nawet do śpiączki hipometabolicznej, która jest stanem bezpośredniego zagrożenia Twojego życia.

Żeby uchronić się przed skutkami hipotyreozy, należy jak najszybciej wdrożyć leczenie polegające na uzupełnianiu niedoboru hormonów.

Czy da się wyleczyć niedoczynność tarczycy?

Niestety… leczenie substytucyjne (czyli dostarczanie do organizmu hormonów, które powinna wydzielać tarczyca) trwa zazwyczaj do końca życia.

Leków na niedoczynność tarczycy nie można odstawiać, pomimo poprawy stanu zdrowia, gdyż objawy niedoczynności po prostu powrócą.

 

Niedoczynność tarczycy: skutki choroby są dużo poważniejsze, niż może Ci się wydawać. Czy można umrzeć na niedoczynność tarczycy?

Oczywiście – choroba chorobie nierówna, ale pamiętaj o tym, że nawet najmniejsze objawy niedoczynności tarczycy (lub innych chorób tarczycy) powinny być przez Ciebie zbadane.

Skutki nieleczonej niedoczynności tarczycy można pogrupować w zależności od układu narządów, który ucierpiał w wyniku choroby.

To znaczy?

Hipotyreoza stanowi największe zagrożenie dla funkcjonowania układu nerwowego.

To nie przelewki…

Niedoczynność tarczycy może nawet doprowadzić do poważnych zaburzeń depresyjnych oraz lękowych.

Oczywiście Twój stan emocjonalny może być podyktowany trudnymi wydarzeniami w Twoim życiu osobistym, pamiętaj jednak, że hormony mają duży wpływ na samopoczucie.

Kolejnym groźnym skutkiem nieleczonej niedoczynności tarczycy są choroby układu sercowo-naczyniowego, m.in. zapalenie osierdzia oraz niewydolność serca.

Jeśli zbyt późno zdiagnozują u Ciebie niedoczynność tarczycy, to często współwystępuje także niedokrwistość.

Kobiety są także narażone na ryzyko nawracających poronień, a panowie odczuwają wyraźny spadek libido.

Ale nie tylko panowie mogą mieć problem z podnieceniem seksualnym.

Jak widzisz – niedoczynność tarczycy ma bezpośrednie przełożenie na Twoje życie, zwłaszcza, jeśli jesteś młodą osobą planującą powiększenie rodziny.

Jeśli choroba rozwija się bardzo długo, w skrajnych przypadkach może doprowadzić do przełomu hipometabolicznego, który charakteryzuje się śpiączką, hipotermią, hipowentylacją, hipoglikemią oraz dyselektrolitemią.

Uwierz – to bardzo poważne zagrożenia dla Twojego życia.

Śpiączka hipometaboliczna jest obarczona dużym ryzkiem śmiertelności, wynoszącym od 20 do nawet 60 proc.

Taki stan wymaga bezwzględnego leczenia na oddziale intensywnej terapii.

Poza tym nieleczona niedoczynność tarczycy może powodować wiele chorób, tj.:

• nadwaga i otyłość;
• kamica żółciowa;
• zaburzenie płodności;
• niealkoholowe stłuszczenie wątroby;
• insulinooporność;
• cukrzyca typu 2;
• choroby układu sercowo-naczyniowego;
• depresja;
• SIBO;
• zespół jelita drażliwego (ZJD);
• obrzęki ciała;
• miażdżyca;
• niedobory pokarmowe, w tym anemię.

 

Nieleczona niedoczynność tarczycy groźna dla kobiet w ciąży

W ciąży wzrasta zapotrzebowanie organizmu na hormony tarczycy, dlatego u wielu kobiet niedoczynność tarczycy zaostrza się lub ujawnia się po raz pierwszy.

Oczywiście przed ciążą pewnie zrobiłaś pełen pakiet badań, w tym także hormonalnych, które pokazały, jaki jest ogólny stan Twojego zdrowia.

Nie wszystko jednak wtedy może się uwidocznić, a zmiany hormonalne zachodzące w ciele kobiety mogą po prostu aktywować różne niepożądane zmiany, w tym także w pracy układu hormonalnego.

Nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży jest wyjątkowo groźna dla rozwijającego się płodu oraz może przyczynić się do licznych komplikacji położniczych.

To znaczy?

Nie tylko zwiększa ryzyko poronienia, ale także przedwczesnego porodu, oddzielenia się łożyska czy krwotoku poporodowego.

Z tego powodu oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego w surowicy krwi jest uwzględnione w kalendarzu badań obowiązkowych dla kobiet w ciąży.

W przypadku dodatniego wyniku badania i wtedy, kiedy spodziewasz się dziecka, rozpoczyna się leczenie substytucyjne lewotyroksyną (czyli syntetycznymi hormonami tarczycy).

Z tą chorobą można na spokojnie żyć, pod warunkiem, że na bieżąco ją kontrolujesz i nie unikasz przyjmowania zaleconych leków.

A co jeśli na niedoczynność tarczycy chorowałaś na długo przed ciążą?

Kobiety, które chorowały na hipotyreozę przed ciążą, muszą w jej trakcje przyjmować większe dawki leku.

Ze względu na zmiany w fizjologii układu wydzielniczego w czasie ciąży, dawka lewotyroksyny powinna być modyfikowana w każdym trymestrze.

Niestety nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży ma bardzo negatywne skutki dla płodu.

Hormony tarczycy mają kluczowe znaczenie dla rozwoju układu nerwowego już we wczesnym życiu płodowym i regulują także większość procesów metabolicznych czy np. wzrastanie kości.

Do momentu pełnego wykształcenia się tarczycy i jej funkcji u płodu, dużą część dziennego zapotrzebowania na hormony pokrywa matka, dlatego niedoczynność tarczycy w ciąży musi być bezwzględnie leczona.

Dopiero po wykształceniu się gruczołu tarczowego, łożysko staje się nieprzepuszczalne dla hormonów matki.

A co grozi Twojemu dziecku, jeśli nie leczysz niedoczynności tarczycy?

Jeśli u dziecka dodatkowo wystąpi wrodzona niedoczynność tarczycy, może to doprowadzić do ciężkiego upośledzenia umysłowego.

Z tego powodu u wszystkich noworodków w Polsce przeprowadza się badania przesiewowe pod kątem wrodzonej hipotyreozy.

Badanie pozwala na szybkie wykrycie choroby i wdrożenie leczenia, które uchroni dziecko przed zaburzeniami umysłowymi, neurologicznymi oraz psychoruchowymi.

 

Subkliniczna postać niedoczynności tarczycy – co to takiego i jak można ją wykryć?

Niestety choroba, jaką jest niedoczynność tarczycy, może jednak przybrać postać niejawną – utajoną.

Subkliniczna niedoczynność tarczycy charakteryzuje się po prostu brakiem występowania objawów klinicznych, jak np. senność, osłabienie siły czy wodobrzusze.

Jak w takim razie wykryć niejawną hipotyreozę?

Subkliniczna niedoczynność tarczycy jest zazwyczaj rozpoznawana na podstawie profilaktycznych badań laboratoryjnych, wykonywanych okresowo przez pacjentów.

W przypadku jawnej kliniczne choroby w wynikach badań obserwuje się zwiększone stężenie TSH i obniżone stężenie hormonów tarczycy, natomiast postać niejawną charakteryzuje zwiększone stężenie TSH lub mieszczące się w górnych granicach normy i prawidłowy poziom hormonów tarczycy.

Oczywiście – to nie musi świadczyć o niedoczynności tarczycy, dlatego – nie diagnozuj się samodzielnie.

Do postawienia ostatecznej diagnozy konieczne jest wykonanie badań dodatkowych – laboratoryjnych na oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy krwi oraz ultrasonograficznych.

Objawy, które mogą sugerować problemy z tarczycą w tym przypadku to, np.:

• bóle głowy;
• zaparcia;
• ciągłe zmęczenie;
• złe samopoczucie i myśli depresyjne;
• senność;
• u dzieci i nastolatków – opóźnienie w dojrzewaniu płciowym;
• opóźnienie w rozwoju psycho-fizycznym u dzieci.

 

Możesz skonsultować się z lekarzem rodzinnym w Dimedic.eu – chociażby po to, żeby uzyskać interpretację wyników online.

Jest to niezwykle wygodne zwłaszcza wtedy, kiedy terminy na wizyty (nawet w prywatnych poradniach) są bardzo długie, lub jeśli z jakiś względów kontakt online z lekarzem jest dla Ciebie dużo bardziej komfortowy.

 

Poznaj przyczyny, które mogą powodować niedoczynność tarczycy

Niestety często jest po prostu niemożliwe stwierdzenie jednej i konkretnej przyczyny, która powoduje niedoczynność tarczycy.

Jedno jest jednak pewne – zlokalizowanie tej przyczyny to podstawa do wdrożenia odpowiedniego leczenia.

To, co wpływa stosunkowo często właśnie na niedoczynność tarczycy, to… choroba Hashimoto.

Co to takiego?

Jest to zapalenie tarczycy, które wpływa negatywnie na jej funkcjonowanie.

Choć choroba jest fizycznie bezbolesna, to niestety niszczy tarczycę od środka sprawiając, że produkuje ona znacznie mniej hormonów.

Jeśli lekarz podejrzewa chorobę Hashimoto, to poza podstawowymi badaniami (TSH, fT3, fT4) zaleca także zbadanie przeciwciał tarczycowych, czyli a-TPO oraz a-TG.

Poza tym niedoczynność tarczycy może być także spowodowana operacją, podczas której usunięto część tarczycy bądź jej całość (np. z powodu choroby Gravesa Basedowa czy z powodu obecnych na tarczycy guzów).

Jak wygląda to w sytuacji, kiedy tylko część tarczycy została wycięta?

Wtedy oczywiście tarczyca pracuje, jednak nie na tyle wydajnie, jak przed jej usunięciem.

Należy dodać, że np. guzy na tarczycy mogą być także leczone jodem promieniotwórczym bądź naświetlaniem, które również może prowadzić w konsekwencji do niedoczynności tarczycy.

Czy to jedyne przyczyny, które mogą wpływać na niedoczynność tarczycy?

Oczywiście, że nie.

Do innych (istotnych) kwestii, które mogą zaburzać jej pracę, zalicza się:

• obciążenia genetyczne;
• niejednorodną budowę tarczycy, która w procesie długofalowym może mieć zaburzoną pracę;
• niedobór jodu;
• niedoczynność tarczycy spowodowaną przyjmowaniem niektórych leków;
• zaburzenia pracy tarczycy wrodzone;
• zaburzenia pracy tarczycy wtórne (np. złe funkcjonowanie przysadki mózgowej);
• zaburzenia pracy trzeciorzędowe (spowodowane nieprawidłową pracą podwzgórza).

 

Co z tego wynika?

Że zarówno problem może stanowić stricte praca tarczycy, ale także gruczołów, które poniekąd sterują jej pracą.

Warto regularnie (w sytuacji idealnej – co najmniej raz do roku) robić podstawowe badania krwi, tj. morfologię czy badania hormonalne.

Jeśli stężenia hormonów tarczycy wahają się w Twoim przypadku – wykonuj także raz do roku badanie USG tarczycy.

Zwłaszcza wtedy, kiedy struktura tarczycy jest niejednorodna, lub są na niej zmiany, które powinno się kontrolować.

Niekiedy lekarz zaleca także wykonanie takich badań, jak np.: RTG tarczycy, tomografię komputerową (CT), rezonans magnetyczny (MRI), a nawet… biopsję apiracyjną cienkoigłową (BACC).

Wszystko zależne jest od postępu choroby i tego, jak podchodzisz do jej leczenia.

 

Czy na niedoczynność tarczycy można umrzeć? Czyli parę słów o śpiączce hipometabolicznej

Niedoczynność tarczycy może prowadzić do tzw. śpiączki hipometabolicznej.

Co to znaczy?

Jest to sytuacja, w której nieleczona niedoczynność tarczycy (lub leczona w błędny sposób) występuje na tyle długo w organizmie, że sieje w niej… spustoszenie doprowadzając organizm na skraj wytrzymałości.

Śpiączka w tej sytuacji zagraża nawet życiu osoby chorej.

Dodatkowo do niskiego poziomu hormonów problematyczne mogą być także, np. ciężkie infekcje, przebyte operacje i urazy, a także silne wychłodzenie organizmu czy niewydolność serca.

Jeśli pacjent doprowadzi organizm do śpiączki hipometabolicznej, z pewnością będzie leczony na oddziale intensywnej terapii – pamiętaj, z tarczycą nie ma przelewek.

 

Czy leczenie niedoczynności tarczycy to konieczność?

Odpowiedź na to pytanie brzmi… oczywiście, że tak.

Każdą nierównowagę w organizmie należy wyrównać, organizm ludzki to można powiedzieć – system naczyń połączonych, gdzie praca jednego narządu wpływa na pracę innych.

Nie bagatelizuj leczenia ani diagnozowania, jeśli takie zaleca Ci lekarz.

Lub jeśli dostrzeżesz problem – pamiętaj, że im wcześniej poznasz diagnozę, tym lepiej.

Jeśli chodzi o leczenie niedoczynności tarczycy, to przede wszystkim musi nim kierować doświadczony lekarz endokrynolog.

Nigdy nie decyduj samodzielnie o zmianie dawek leków czy po prostu… zaprzestaniu ich brania.

Nawet wtedy, kiedy czujesz się lepiej.

Zazwyczaj lekarze w przypadku niedoczynności tarczycy zalecają przyjmowanie hormonów tarczycowych, głównie tyroksyny (obecnie syntetyczną lewotyroksynę).

Poza tym pamiętaj, że w przypadku leczenia hormonalnego niezwykle ważne jest monitorowanie na bieżąco efektów.

Badaj się zawsze wtedy, kiedy zaleca lekarz oraz wtedy, kiedy czujesz, że coś niepokojącego dzieje się w Twoim organizmie.

Często pacjenci w takich sytuacjach już na tyle znają swój organizm, że nie chcąc czekać na wizytę wykonują badania wcześniej i z takimi udają się na konsultację.

Choć badanie może Ci zostać przepisane na NFZ – w przypadku, kiedy posiadasz skierowanie do poradni endokrynologicznej od lekarza rodzinnego, to badania prywatne wcale nie są aż takie kosztowne.

Samo TSH kosztuje w okolicach 15 zł, choć badania stężeń np. FT3 czy FT4 to już nieco droższa „zabawa”, po około 35 zł za jedno z nich.

Na szczęście wiele poradni ma w swoich ofertach profile tarczycowe czy inne pakiety obejmujące badania hormonów, które bardziej się opłacają, niż wykupienie każdego badania osobno.

Pamiętaj, że tak naprawdę leczenie tarczycy to proces długofalowy, często trwający nawet całe życie.

W zależności od wieku zapotrzebowanie na hormony tarczycy zmienia się, ale – jest cały czas potrzebne.

Bywają przypadki, że lekarz decyduje o odstawieniu leków, ale… no właśnie – lekarz.

Nigdy nie decyduj się na samodzielne ruchy.

Zwłaszcza, że jak już wiesz z tego tekstu – objawy niedoczynności tarczycy wpływają nie tylko na Twoje ciało, ale także na psychikę.

Przyjmowanie leków nie jest jakoś bardzo uciążliwe, zazwyczaj przyjmuje się tabletkę o odpowiednim stężeniu hormonów po przebudzeniu i jednocześnie około pół godziny przed śniadaniem.

Jakie leki stosowane są w leczeniu tarczycy?

Jest to zazwyczaj tyroksyna (T4), którą podaje się w postaci tabletek: Euthyrox, Eltroxin, Wolarex czy Letrox.

Niekiedy stosuje się także preparaty na bazie T3, jodu czy preparatami łączącymi, np. T3 + T4.

 

Zapobiegaj, zamiast leczyć – jak wspomóc pracę tarczycy?

Oczywiście, nie masz stuprocentowego wpływu na to czy zachorujesz na tarczycę.

Możesz jednak wspomóc swój organizm w tym, aby praca gospodarki hormonalnej i tarczycy była po prostu zdrowsza.

Co należy zrobić, aby zadbać o swoją tarczycę?

Przede wszystkim, jeśli palisz papierosy, to najlepsze co możesz zrobić nie tylko dla tarczycy, ale ogólnie dla swojego zdrowia, to… rzucić palenie.

Tak, nie jest łatwo to zrobić, ale zdecydowanie warto, poza tym w walce o zdrowszą tarczycę możesz:

• maksymalnie redukować stres;
• wysypiać się;
• dbać o aktywność fizyczną;
• dbać o jakość posiłków;
• unikać żywności wysokoprzetworzonej.

 

Oczywiście także regularne badania mogą w porę wykryć jakieś problemy z pracą tarczycy.

Szczególnie wtedy, kiedy w Twojej rodzinie występuje obciążenie genetyczne związane z problemami z tarczycą.

Jeśli cierpisz na PCOS (zespół policystycznych jajników), a Twoje wyniki tarczycowe są w porządku – również badaj je regularnie.

Niestety PCOS często idzie w parze z niedoczynnością tarczycy, dlatego warto trzymać rękę na pulsie.

 

Niedoczynność tarczycy a tycie – czyli dlaczego możesz nabierać nadmiernej masy mając problemy z tarczycą?

Utarło się, że jeśli są problemy z tarczycą… to i z wagą.

I w dużej mierze jest to prawda, jednak czy winna jest jedynie chora tarczyca?

W przypadku niedoczynności tarczycy w parze z przybieraniem kilogramów nie idzie często wzmożony apetyt.

Pytanie zatem brzmi – skąd te nadprogramowe kilogramy?

Niedoczynność tarczycy w dużej mierze powoduje także spowolnienie pracy metabolizmu, ponieważ hormony tarczycy odpowiedzialne są za prawidłowy przebieg, również trawienia.

Jeśli hormonów jest za mało, to nie wyrabiają one normy w procesach, w których są niezbędne.

Dodatkowo cierpiąc z powodu niedoczynności tarczycy często jest się ospałym, zmęczonym i w dodatku… osłabionym psychicznie.

W takich przypadkach ciężko o chęć do aktywności fizycznej.

A jeśli jej brakuje… to całkiem prawdopodobne, że (zwłaszcza w przypadku problemów z tarczycą) nadprogramowych kilogramów zacznie przybywać.

Pamiętaj, że regularna aktywność fizyczna będzie miała nie tylko pozytywny wpływ na rozruszanie metabolizmu, ale także na Twoją psychikę.

Nawet codzienna zmiana nawyków, np. zamiana wjazdu windą na poczet wejścia po schodach będzie dobrym krokiem w stronę lepszego zdrowia.

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.