Cykl bezowulacyjny: czym jest i jak rozpoznać? Jakie są jego objawy, przyczyny i czy można go leczyć?
Autor: Marta Roszkowska
Tematem cyklu bezowulacyjnego interesują się nim przede wszystkim kobiety starające się o dziecko, a dowiadują o nim często przypadkiem panie, które akurat zetknęły się z jego objawami. Cykl bezowulacyjny, bo o nim mowa, to cykl miesiączkowy, podczas którego nie dochodzi do jajeczkowania. A bez uwolnienia komórki jajowej nie jest możliwe jej spotkanie z plemnikiem, czyli zapłodnienie.
Czy w takim razie cykle bezowulacyjne są równoznaczne z bezpłodnością? Niekoniecznie. Z pewnością nie ułatwiają zajścia w ciążę, ale jej nie wykluczają. Sprawdź, jak rozpoznać cykl bezowulacyjny i nie przegapić jego objawów. Co może być jego przyczyną i jak wygląda leczenie cyklów bezowulacyjnych.
Cykl bezowulacyjny, a owulacja i kobiecy cykl miesiączkowy
Trudno mówić o cyklu bezowulacyjnym bez omówienia samej owulacji i opisania cyklu menstruacyjnego.
Cykl miesiączkowy to proces regularnych zmian zachodzących w kobiecym organizmie, które umożliwiają prawidłowe funkcjonowanie żeńskiego układu rozrodczego.
Za przebieg poszczególnych faz cyklu odpowiada układ hormonalny, a ściślej rzecz ujmując – hormony kontrolowane przez podwzgórze, przysadkę mózgową oraz jajniki.
Długość kobiecego cyklu i jego konkretnych etapów może się zmieniać, a wahania mogą wynosić od kilku do nawet kilkunastu dni.
Za prawidłowy cykl menstruacyjny uznają taki, który trwa około 28 dni, w granicach od 21 do 35 dni.
Od tak przyjętej reguły również zdarzają się wyjątki, których przyczyną mogą być indywidualne predyspozycje kobiety, jak również wszelkie zaburzenia hormonalne, czy inne czynniki wewnętrzne lub zewnętrze.
Wiesz już jak długo powinien trwać standardowy cykl; pozostaje pytanie, kiedy powinna wystąpić owulacja?
Odpowiedź znajdziesz w poszczególnych fazach cyklu miesiączkowego.
Przyjmując, że cykl trwa książkowe 28 dni, dzieli się go najczęściej na następujące fazy:
- Menstruację, czyli trwające ok. 4-5 dni krwawienie miesiączkowe.
- Fazę folikularną, podczas której dochodzi do intensywnego rozrostu błony śluzowej macicy przy jednoczesnym wzroście pęcherzyków Graffa. Ta część zajmuje ok. 9 dni.
- Owulację, czyli jajeczkowanie, które oznacza uwolnienie komórki jajowej. Trwa ono 1 dzień.
- Fazę lutealną, podczas której dochodzi do powstawania i rozwoju funkcji ciałka żółtego. Ten etap trwa ok. 14 dni.
Z powyższych faz wynika, że podczas pojedynczego cyklu w ciele kobiety powinna dojrzewać komórka jajowa.
Po uwolnieniu komórka ta przedostaje się z jajnika do jajowodu, gdzie może zostać zapłodniona przez męską gametę, czyli plemnik.
W tym samym czasie na przyjęcie zapłodnionego jajeczka szykuje się błona śluzowa macicy (czyli endometrium).
Jeśli jednak nie dojdzie do zapłodnienia, to uruchomi się proces zmian zanikowych błony śluzowej, złuszczania się jej warstw powierzchniowych oraz wydalania, czego efektem jest comiesięczne krwawienie.
I chociaż owulacja w całym tym procesie trwa najkrócej, to jest na tyle istotna, że bez niej w zasadzie plemnik nie miałby czego szukać w drogach rodnych, a tym samym zapłodnienie (i pojawienie się jego pierwszy objawów, a potem rozwój ciąży) nie byłoby możliwe.
Precyzyjne określenie terminu jajeczkowania jest ważne zarówno dla kobiet, które chcą zostać matkami, jak i dla tych, które w danej chwili wolą uniknąć ciąży.
Ustalenie terminu owulacji jest bezpośrednio związane z obliczeniem dni płodnych i niepłodnych.
Co sprawia, że kobiecy cykl może być bezowulacyjny i jak można to sprawdzić?
Przyczyny cyklu bezowulacyjnego
Skoro kulminacyjnym momentem cyklu menstruacyjnego jest owulacja, to w cyklu bezowulacyjnym po prostu nie dochodzi do jajeczkowania.
Dojrzała komórka jajowa nie zostaje uwolniona, przez co niemożliwe staje się zajście w ciążę.
Dlaczego tak się dzieje?
Przyczyn bezowulacyjnego cyklu może być wiele.
Część z nich nie musi stanowić powodu do niepokoju, inne mogą być objawem konkretnych schorzeń.
Czymś zupełnie normalnym jest brak owulacji u dziewcząt przed okresem dojrzewania, czy u kobiet po menopauzie.
Cykle bezowulacyjne mogą również wystąpić:
- tuż po porodzie,
- u kobiet po 40. roku życia, które wchodzą w okres okołomenopauzalny,
- czy w pierwszych latach od pojawienia się pierwszej miesiączki.
Z kolei wśród zaburzeń i chorób, które mogą wpływać na problemy z występowaniem jajeczkowania, można wymienić przede wszystkim:
- schorzenia ze strony jajników, w tym zapalenie przydatków, czy zespół policystycznych jajników,
- niedoczynność tarczycy,
- hiperprolaktynemię, czyli nadmiar hormonu prolaktyny,
- nieodpowiednio zbilansowaną dietę, która z jednej strony może prowadzić do nadwagi lub otyłości, a z drugiej do niedowagi czy anoreksji,
- zmiany w jajnikach, takie jak torbiele, czy włókniaki,
- nadmierną produkcję androgenów (męskich hormonów płciowych),
- zmiany nowotworowe w obrębie jajników,
- przyjmowanie niektórych leków, w tym psychotropów,
- schorzenia w obszarze przysadki mózgowej,
- długotrwałe stosowanie antykoncepcji hormonalnej, np. tabletek antykoncepcyjnych,
- przewlekły stres i zaburzenia nerwicowe,
- depresję.
Charakterystyczne objawy cyklu bezowulacyjnego
Jak wygląda cykl bezowulacyjny i jak odróżnić go od prawidłowego?
Po pierwsze: kluczowa jest obserwacja.
Wraz z owulacją w kobiecym organizmie pojawiają się zazwyczaj charakterystyczne objawy.
I chociaż, podobnie jak wszystkie objawy dotyczące kobiecego cyklu, są one przeważnie kwestią indywidualną, to wśród najbardziej znamiennych można wymienić:
- zmianę śluzu szyjkowego, który podczas jajeczkowania jest bardzo rzadki, przezroczysty i ciągnący,
- podwyższoną podstawową temperaturę ciała o około 0,5 stopnia Celsjusza,
- ból owulacyjny w podbrzuszu, zlokalizowany w okolicy lewego lub prawego jajnika,
- wzrost libido,
- niekiedy plamienie owulacyjne, wahania nastroju czy trądzikowe zmiany skórne.
Jeśli obserwujesz swoje ciało i śledzisz zmiany pojawiające się wraz z nadejściem kolejnych faz cyklu menstruacyjnego, to najprawdopodobniej nie masz problemu ze zidentyfikowaniem braku owulacji.
I chociaż możesz nie zwrócić na to uwagi, to w gdy staracie się z partnerem o dziecko, z pewnością bardziej skupisz się na tym, czy masz cykle owulacyjne czy bezowulacyjne.
Musisz jednak wiedzieć, że na cykl bezowulacyjny mogą wskazywać:
- brak zmiany konsystencji, gęstości i koloru śluzu,
- stała temperatura ciała, bez wzrostu związanego bezpośrednio z jajeczkowaniem,
- niewystąpienie zwiększonego popędu seksualnego w okolicach owulacji,
- brak bólu owulacyjnego.
A czy brak owulacji ma swoje odzwierciedlenie w długości cyklu czy obfitości miesiączki?
Cykl bezowulacyjny a miesiączka: kiedy i czy w ogóle pojawia się okres?
Cykl bezowulacyjny może, ale nie musi, wiązać się z brakiem miesiączki czy z większymi wahaniami długości cyklu.
Ile trwa cykl owulacyjny?
Wiele pań, pomimo braku jajeczkowania, ma w miarę regularne cykle, mieszczące się w normach.
Bywa jednak, że brak owulacji może prowadzić do przesunięcia okresu.
Menstruacja może pojawiać się przed i po przewidywanym terminie okresu.
Inną kwestią jest to, że cykle pozbawione owulacji mogą prowadzić do nieprawidłowych krwawień menstruacyjnych.
Część kobiet może uskarżać się na zbyt obfite miesiączki, inne z kolei na bardzo skąpe, a czasami nawet plamienia w trakcie cyklu.
U niektórych kobiet występowanie cykli bezowulacyjnych może nawet prowadzić do całkowitego ustania menstruacji.
Jednak nie występuje w tym przypadku żadna określona reguła.
Wszystko zależy od indywidualnych predyspozycji kobiety oraz powodu występowania cyklów bezowulacyjnych.
Czy test owulacyjny potwierdzi wystąpienie lub niewystąpienie jajeczkowania?
Zadaniem testów owulacyjnych jest pomoc w ustaleniu jak najbardziej precyzyjnej daty jajeczkowania i wskazania dni płodnych.
Mechanizm działania testów owulacyjnych opiera się o określenie poziomu lutropiny, czyli hormonu luteinizującego (LH) w organizmie.
Hormon ten odpowiada on u kobiet za pobudzenie owulacji oraz stymulację syntezy progesteronu. Największe stężenie osiąga na około 24 do 36 godzin przed uwolnieniem jajeczka.
Czy test owulacyjny może w takim razie potwierdzić bądź wykluczyć brak jajeczkowania?
I tak, i nie.
Mimo tego, że wiarygodność testów owulacyjnych jest na wysokim poziomie, to nigdy ich skuteczność nie jest stuprocentowa.
Warto również wiedzieć, że testy owulacyjne nie tyle wskazują na uwolnienie się komórki jajowej, ale jedynie przewidują wystąpienie jajeczkowania i dni płodnych.
Oznacza to m.in., że chociaż wzrost LH ma bezpośredni związek z pojawieniem się owulacji, to może również dojść do sytuacji, w której pomimo zwiększonego poziomu lutropiny owulacja nie następuje.
Należy również pamiętać o tym, że u części kobiet testy owulacyjnie mogą być przekłamane, m.in. ze względu na występowanie zaburzeń hormonalnych, konkretnych chorób czy przyjmowanie niektórych leków.
Same testy owulacyjne, tak jak ciążowe, są dostępne w aptekach i w przychodni online Dimedic.
Czy leczenie cyklu bezowulacyjnego daje szanse na zajście w ciążę?
Jak w przypadku wielu dolegliwości, cykl bezowulacyjny powodują inne choroby i jest on w gruncie rzeczy objawem.
Dlatego leczenie cyklu bezowulacyjnego powinno być zawsze zacząć się od wskazania choroby, której jest on objawem.
W celu właściwego rozpoznania przyczyny braku owulacji konieczna jest przede wszystkim wizyta u ginekologa, który w razie potrzeby zleci dodatkowe badania, w tym konsultację z endokrynologiem, co pozwoli na przeanalizowanie poziomu hormonów odpowiedzialnych za funkcjonowanie układu rozrodczego.
Czy cykle bezowulacyjne wykluczają ciążę?
Mogą utrudnić lub uniemożliwić zapłodnienie, jednak wszystko zależy od podłoża braku owulacji, odpowiednio wczesnej diagnozy i właściwego leczenia.
Pamiętaj, że cykl bezowulacyjny nie jest z założenia równoznaczny z bezpłodnością i może być skutecznie leczony.
W zależności od tego, jaka choroba objawia się cyklami bezowulacyjnymi, lekarz może zalecić nawet (lub: tylko) odpoczynek, zmianę diety czy unikanie sytuacji stresowych.
Samo leczenie chorób powodujących brak owulacji może również wiązać się z dłuższą terapią hormonalną czy innymi rozwiązaniami, które pozwolą na wyeliminowanie źródła problemu.
W skrajnych przypadkach podstawą leczenia może być zabieg chirurgiczny, jeśli stwierdzone zostaną zmiany w drogach rodnych, które w efekcie powodują brak owulacji.
Warto również pamiętać o tym, że nawet u całkowicie zdrowej kobiety mogą zdarzać się cykle bezowulacyjnie.
Nie jest ani powodem do obaw, ani oznaką choroby, a tym samym nie wymaga to interwencji lekarskiej.
Jeśli jednak masz podejrzenia, bądź świadomość tego, że owulacja nie występuje w przypadku wielu cykli menstruacyjnych, to koniecznie zgłoś się do specjalisty.
Bez względu na to, czy starasz się akurat o dziecko, czy aktualnie nie masz w planach potomstwa, to pamiętaj, że każde odchylenia od normy podczas cyklu miesiączkowego mogą wiązać się z poważniejszymi zaburzeniami i nigdy nie należy ich bagatelizować.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Płodność i planowanie rodziny, red. Zbigniew Szymański, Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Medycznej, Szczecin 2004
- Zygmunt Urbanowicz: Mała encyklopedia anatomii człowieka, Lublin: Wydawnictwo Czelej, 2003, s. 243. ISBN 83-89309-09-2.
- Jean M. Twenge: Jak skutecznie zajść w ciążę, Białystok 2019 ISBN 978-83-8168-014-1.
Podobne artykuły
