Wahania nastroju: u mężczyzn, nastolatków, kobiet. Podłoże
Autor: Joanna Woźniak
Sporadyczne wahania nastroju miewa większość osób. To zupełnie normalna reakcja organizmu na stresujące sytuacje oraz niepowodzenia życiowe. Jeśli jednak wahania nastroju zdarzają się często lub towarzyszą nam stale, mogą być oznaką depresji. Niekiedy labilność emocjonalna może mieć związek z chorobą somatyczną.
Wahania nastroju
Wahania nastroju przytrafiają się każdemu z nas, niezależnie od wieku i płci. Najczęściej reagujemy labilnością emocjonalną na stresujące sytuacje oraz niepowodzenia życiowe.
Zwykle jednak smutkek, rozdrażnienie, niepokój lub wszystkie te emocje naprzemienne towarzyszą nam przez kilka dni, po czym odczuwamy poprawę samopoczucia. Inaczej jest u osób cierpiących na depresję – po kilku dniach nie odczuwają poprawy, a ich stan emocjonalny odbija się negatywnie na codziennym funkcjonowaniu (wykonywaniu pracy czy obowiązków domowych).
Niekiedy zdarza się tak, że przedłużające się wahania nastroju nie mają związku z depresją, lecz z chorobą somatyczną.
Wahania nastroju a depresja
Wahania nastroju to jeden z podstawowych objawów depresji. Kiedy niestabilność emocjonalną należy wiązać z epizodem depresyjnym? Zgodnie z wytycznymi Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, warunkiem koniecznym do zdiagnozowania u pacjenta depresji jest co najmniej dwutygodniowe utrzymywanie się pięciu spośród następujących objawów:
- obniżony nastrój,
- spadek zainteresowań/odczuwania przyjemności,
- zmiana masy ciała,
- zaburzenia snu,
- pobudzenie/spowolnienie psychoruchowe,
- zmęczenie/brak energii,
- poczucie braku wartości/nadmierne albo nieadekwatne poczucie winy,
- zmniejszona zdolność myślenia i koncentracji lub brak zdolności do podejmowania decyzji,
- myśli samobójcze.
Przy czym należy podkreślić, że dwa pierwsze punkty to objawy podstawowe, a występowanie przynajmniej jednego z nich jest niezbędne do zdiagnozowania epizodu depresyjnego. Ponadto pojawienie się któregokolwiek z objawów powinno stanowić zmianę w dotychczasowym zachowaniu pacjenta.
Szacuje się, że zaburzenia depresyjne mogą wystąpić u 5-17 proc. populacji w jakimś okresie życia. Depresja atakuje niezależnie od wieku, płci, sytuacji społecznej czy wykształcenia. Tylko w Polsce cierpi na nią 1,2 – 1,5 miliona osób.
Wahania nastroju u mężczyzn
Nie zawsze jednak utrzymujące się przez dwa tygodnie wahania nastroju są przesłanką do zdiagnozowania depresji. Niekiedy za labilnością emocjonalną stoi choroba somatyczna. Jaka?
Wahania nastroju u mężczyzn po 55. roku życia mogą mieć związek z andropauzą, nazywaną potocznie męską menopauzą. Wówczas przyczyną labilności emocjonalnej jest spadek poziomu testosteronu, dihydrotestosteronu, hormonu wzrostu oraz melatoniny. Z badań epidemiologicznych wynika, że andropauza może dotyczyć nawet 50 proc. mężczyzn powyżej 55 lat.
Wahania nastroju u nastolatków
Wahania nastroju u nastolatków są typowym objawem dojrzewania. W okresie dojrzewania dochodzi do istnej burzy hormonalnej. Wzrost stężenia testosteronu u chłopców i estrogenów u dziewczynek powoduje licznie zmiany w sferze fizycznej. Dziewczynki zaczynają miesiączkować, u chłopców pojawiają się nocne polucje. U obu płci obserwuje się zmiany w sylwetce. Pojawia się owłosienie łonowe.
Wraz ze zmianami fizycznymi zachodzą zmiany w sferze psychicznej, których najczęstszym objawem są wahania nastrojów. Często zdarza się tak, że za zmianami biologicznymi nie nadążają zmiany w sferze emocji – jest to wyraźne zwłaszcza u chłopców, u których dochodzi do gwałtownego wzrostu poziomu testosteronu (u dziewczynek stężenie estrogenów wzrasta stopniowo).
Gwałtowny skok testosteronu może być przyczyną nie tylko niestabilności emocjonalnej i nadpobudliwości, ale także agresji, która może być źródłem problemów prawnych.
Wahania nastroju u kobiet
Wahania nastroju u kobiet, które weszły w piątą dekadę życia, są podstawowych objawem menopauzy. Menopauza jest medycznym określeniem na ostatnią miesiączkę w życiu dojrzałej kobiety, będącą oznaką ustania czynności hormonalnej jajników. Zanim jednak pojawi się ostatnia miesiączka, w ciele kobiety zachodzi wiele zmian. Przekwitanie jest bowiem stopniowym procesem. Zwykle na kilka lat przed menopauzą stężenie hormonów zaczyna się powoli obniżać. Pojawiają się zaburzenia miesiączkowania, a wraz z nimi uderzenia gorąca, nocne poty oraz niestabilność emocjonalna.
Z kolei wahania nastroju u młodych kobiet mogą być oznaką chorób tarczycy, zwłaszcza niedoczynności lub nadczynności. Poza wieloma nieswoistymi objawami somatycznymi, zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy prowadzi do wystąpienia objawów natury psychicznej. Symptomem niedoczynności tarczycy są stany depresyjne (spadek nastroju, zmęczenie, brak chęci do życia), natomiast nadczynność może objawiać się manią (rozdrażnieniem, niepokojem, nerwowością).
Jeśli odczuwasz objawy ze strony swojej psychiki, zawsze warto skonsultować swoje obawy ze specjalistą - lekarzem psychiatrą lub psychologiem.
Czytaj też:
- Jak pomóc osobie z depresją i gdzie szukać wsparcia?
- Ciężka depresja, łagodna i umiarkowana - objawy i różnice
- Depresja sezonowa - test, objawy i leczenie zaburzenia
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, red. tł. S. Pużyński, J. Wiórka, Kraków–Warszawa 2000, s.110.
- Barbara Lelonek, Grażyna Wiraszka, Depresja – współczesny problem zdrowia psychicznego i zagrożenie cywilizacji [w:] Wybrane choroby cywilizacyjne XXI wieku, Białystok 2016.
Podobne artykuły
