Jak wygląda żeński układ rozrodczy? Poznaj budowę i funkcje damskich narządów płciowych
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Żeński układ rozrodczy to zdecydowanie jeden z ważniejszych układów, jeśli chodzi nie tylko o kobiety, ale w ogóle gatunek ludzki.
Dlaczego?
To właśnie w macicy kobiet dochodzi do zapłodnienia i rozwoju zarodka.
Trzeba przyznać, że żeński układ rozrodczy kryje naprawdę wiele ciekawostek!
Na jakie jeszcze procesy natura przygotowała kobiety?
Żeński układ rozrodczy – z jakich narządów się składa?
Jeśli mowa o anatomii kobiety to… trzeba przyznać, że jest dużo bardziej skomplikowana od męskiej – przynajmniej, jeśli chodzi o budowę narządów płciowych.
Dlaczego?
Żeński układ rozrodczy składa się z części zewnętrznej i jeszcze bardziej rozbudowanej wewnętrznej.
Odpowiada za trzy, naprawdę istotne funkcje.
Jakie?
Układ rozrodczy kobiet ma za zadanie:
- produkcję żeńskich hormonów płciowych;
- wytwarzanie komórek rozrodczych.
- możliwość rozwoju zarodka w macicy.
Ale z jakich części składa się żeński układ rozrodczy?
Zaczynając od zewnątrz, czyli sromu, można wymienić:
- wzgórek łonowy;
- wargi sromowe większe i mniejsze;
- tylne i przednie spoidło;
- wędzidełko warg sromowych;
- przedsionek pochwy;
- trzon, napletek i wędzidełko łechtaczki;
- gruczoły przedsionkowe;
- opuszka przedsionka.
Jeśli chodzi natomiast o część wewnętrzną, to wyróżnia się:
Jedno jest pewne – każdy z wymienionych elementów odgrywa kluczowe i ściśle wyspecjalizowane role nie tylko dla możliwości zajścia w ciążę, ale także dla seksualności kobiety.
Na przykład łechtaczka – to dzięki niej w dużej mierze odczuwasz przyjemność z seksu.
Choć wygląda niepozornie… to w rzeczywistości jest ona organem naprawdę sporych rozmiarów, symetrycznie okalających wejście do pochwy, z tym że znajdująca się pod skórą.
Zewnętrzny żeński układ rozrodczy, czyli… srom
Jak zbudowany jest srom i co powinnaś wiedzieć na jego temat?
Na jego budowę składa wzgórek łonowy, zlokalizowany pomiędzy spojeniem łonowym a brzuchem.
Jest to wypukłość wypełniona tkanką tłuszczową, która ma za zadanie m.in. ochronę kości łonowej w trakcie stosunku seksualnego.
Nieco niżej wzgórek łonowy płynnie przechodzi w wargi sromowe większe, które również w większości składają się z tkanki tłuszczowej, a ich rolą jest ochrona tzw. szpary sromowej.
Podobnie jak wzgórek łonowy, wargi sromowe większe w okresie dojrzewania pokrywają się owłosieniem.
Obecnie panuje trend na depilację miejsc intymnych, jednak nie zawsze tak było.
Golenie miejsc intymnych może wpływać na częstsze infekcje intymne z powodu braku bariery, które tworzą włosy łonowe, a także podrażnienia spowodowane usuwaniem włosów.
Na końcach wargi łączą się za pomocą tzw. spoidła przedniego oraz tylnego.
W pobliżu przedniego znajduje się zewnętrzna część łechtaczki, czyli narządu służącego seksualnemu pobudzeniu.
Warto tutaj dodać, że właściwie jest to jedyna część ciała, która w pełni służy jedynie… przyjemności :)
Pomiędzy wargami większymi znajdują się także wargi sromowe mniejsze, chroniące z kolei wejście do przedsionka pochwy.
Zbudowane są one z cienkiej skóry i pozbawione owłosienia.
Są one niezwykle delikatne i podatne na urazy mechaniczne, łącząc się z przodu przechodzą w tzw. wędzidełko łechtaczki.
Idąc dalej…
Znajdujący się pomiędzy wargami przedsionek pochwy jest niezwykle delikatnym miejscem, w którym skóra płynnie przechodzi w błonę śluzową.
Tu właśnie swoje ujścia mają cewka moczowa oraz pochwa.
Zewnętrzny układ rozrodczy kobiety zakończony jest przedsionkiem pochwy.
Dla wielu kobiet wygląd ich sromu stanowi duży problem.
Warto jednak dodać, że nie ma jednego i prawidłowego wzorca tego, jak srom powinien wyglądać.
Wargi sromowe (bo zazwyczaj o nie się rozchodzi) naprawdę mogą mieć różne kształty, a także rozmiary.
Jeśli nie sprawiają Ci dyskomfortu w codziennym życiu – nie powinnaś się nimi przejmować.
Problemem jest sytuacja, kiedy wargi sromowe dają bólowe dolegliwości (np. podczas jazdy na rowerze lub seksu) – niefortunnie się układając i obcierając.
Istnieją metody korekcji takiej budowy poprzez wykonanie labioplastyki – plastyki warg sromowych.
Wewnętrzny układ rozrodczy kobiety
Jeśli chodzi o wewnętrzny układ płciowy kobiety, to składa się on z pochwy, macicy, jajowodów oraz jajników.
Każde z nich pełni naprawdę ważną rolę nie tylko osobno, ale i razem, tworząc pewnego rodzaju „ekosystem”.
Można powiedzieć, że w dużej mierze ich prawidłowe działanie jest uzależnione od siebie wzajemnie.
Nie wspominając o innych procesach hormonalnych, które również warunkują ich pracę.
A na czym polega działanie poszczególnych narządów?
Pochwa – co powinnaś o niej wiedzieć?
Pochwa – stanowi swego rodzaju kanał łączący jej ujście z macicą.
Gdzie się znajduje?
Jest zlokalizowana w miednicy mniejszej a jej ściany mają około 3 mm grubości i składają się z trzech elastycznych warstw:
- błony zewnętrznej;
- błony mięśniowej;
- błony śluzowej (ta ostatnia dzieli się jeszcze na blaszkę właściwą i nabłonek).
Przeciętna długość pochwy kobiety wynosi około 8 centymetrów, przy czym jej przednia ścianka ma około 7 cm a tylna – 9 cm.
Średnica pochwy to około 2-3 cm, co na pierwszy rzut oka, nie jest jakąś spektakularną wielkością.
Tym bardziej patrząc na uśrednione wymiary penisów…
Brytyjski psychiatra David Veale wykazał w 2015 roku, że statystyczny penis w stanie spoczynku ma 9,16 cm a w stanie wzwodu – 13,12 cm.
Boisz się, że penis Twojego partnera nie zmieści się w pochwie?
Nie martw się tym!
Do zadań pochwy należy m.in. umożliwienie wprowadzenia tam penisa w celu uprawiania seksu.
Pochwa jest na tyle elastyczna, że może ona zwiększyć swoją długość i szerokość – uwaga – nawet dwukrotnie!
Co więcej, podczas porodu pod, wpływem hormonów, rozszerza się na tyle, aby przez jej obwód mogła zmieścić się mierząca około 35 cm obwodu głowa dziecka.
Pierwotnie wejście do pochwy zasłania tzw. błona dziewicza (hymen), która zazwyczaj rozrywana jest w trakcie pierwszego stosunku seksualnego.
Poza tym to właśnie przez pochwę dostają się męskie komórki rozrodcze – plemniki, dzięki czemu możliwe jest zapłodnienie.
Poprzez pochwę także odprowadzana jest w każdym cyklu miesiączkowym kobiety krew, pochodząca ze złuszczającego się endometrium, czyli potocznie zwana – miesiączka.
Macica, czyli miejsce, gdzie rozwija się nowe życie
Zwieńczeniem pochwy jest sklepienie.
Tuż za nim znajduje się macica, położona pośrodku jamy miednicy mniejszej.
Dlaczego macica jest naprawdę istotnym narządem, jeśli chodzi o damski układ rozrodczy?
Dlatego, że to właśnie macica przyjmuje zapłodnioną komórkę jajową, umożliwia jej zagnieżdżenie się, a następnie rozwój płodu przez 9 miesięcy.
Ścianki macicy są zbudowane z silnie rozbudowanej tkanki mięśniowej gładkiej, na której znajduje się jeszcze dosyć gruba warstwa błony śluzowej.
Co ciekawe, to właśnie skurcze macicy są mechanizmem wywołującym naturalny poród.
To oczywiście nie wszystkie ważne funkcje, za które odpowiada macica.
Na przykład wytwarzany przez szyjkę macicy śluz spełnia istotną rolę w pierwszym etapie procesu zapłodnienia, w zależności od fazy cyklu miesięcznego stanowiąc albo zaporę, albo czynnik ułatwiający przedostanie się plemników w głąb dróg rodnych.
Anatomia kobiety wyróżnia w obrębie macicy 4 zasadnicze odcinki: szyjkę, cieśń, trzon oraz dno.
W trzonie znajduje się jama macicy, czyli miejsce w którym zagnieżdża się zarodek i dojrzewa płód.
Jest to bardzo interesujący narząd przez swoje niezwykłe właściwości.
Jakie?
Masa macicy, kiedy nie jesteś w ciąży, to około 50-60 g, a podczas ciąży… zwiększa się do mniej więcej 1 kilograma!
Potwierdza to tylko fakt, że przybywanie na wadze podczas ciąży nie musi być spowodowane tylko większym niż zwykle apetytem (choć nie zawsze idzie to w parze), ale po prostu fizjologicznymi procesami, które zachodzą w Twoim organizmie w tym stanie.
Kolejną ciekawostką jest fakt, że miejsce macicy jest nieopodal spojenia łonowego, a podczas ostatnich tygodni ciąży… może dochodzić nawet do łuków żebrowych!
To naprawdę robi wrażenie. :)
A z jakich struktur zbudowana jest macica?
Zewnętrzna struktura macicy to błona surowicza (perimetrium), która ma za zadanie osłaniać cały narząd.
W środku znajduje się myometrium, czyli błona mięśniowa, która tworzy mięsień macicy i jest jej najgrubszą częścią.
W samym środku znajduje się endometrium (dzielone na powierzchniową warstwę czynnościową i głębszą warstwę podstawną), w której dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka lub do złuszczenia jej, jeśli do zapłodnienia nie doszło.
Błona śluzowa (endometrium) to składowa łożyska – odżywiającego i dotleniającego rozwijający się w macicy płód.
Jajniki, czyli parzyste narządy wielkości śliwek
Układ rozrodczy kobiety wyposażony jest również w jajniki, ulokowane po dwóch stronach macicy, w okolicach bocznych ścian miednicy.
Są to tak zwane gruczoły rozrodcze, które pełnią bardzo ważną funkcję.
Jaką?
To właśnie w jajnikach, w fazie folikularnej cyklu miesięcznego dojrzewa tzw. pęcherzyk Graafa, z którego wykluwa się komórka jajowa.
Jajniki pełnią też rolę endokrynną – produkują kluczowe hormony, m.in. estrogen, progesteron czy relaksyna.
Jajniki mają kształt migdałów o długości do 5 cm i szerokości do 3 cm (swoim kształtem mogą przypominać także śliwki).
W jajnikach znajdują się pęcherzyki jajnikowe, a każdy z nich zawiera komórkę jajową w różnych fazach rozwoju.
Gdy taki pęcherzyk (Graafa) dojrzeje – pęka i uwalnia do jajowodów komórkę jajową.
Jak to: do jajowodów?
Jest to możliwe, ponieważ w górnej części jajniki zespolone są z ujściami właśnie jajowodów.
Jajniki, jako narząd, zbudowane są z trzech części:
- zewnętrznej, tzw. kory jajników, gdzie powstają żeńskie hormony płciowe: estrogeny, progesteron, relaksyna, oksytocyna oraz inhibina;
- warstwy środkowej zawierającej pęcherzyki jajnikowe, w których dochodzi do rozwoju komórek jajowych;
- wnęki, w której znajdują się tzw. komórki wnękowe, produkujące androgeny i estrogeny. Androgenów oczywiście u kobiet powinno być dużo mniej (niż u mężczyzn).
Co warto wiedzieć – komórka jajowa dojrzewa w jajnikach naprzemiennie.
Raz dojrzewa w lewym, a podczas kolejnego cyklu miesięcznego – w prawym jajniku.
Oczywiście zakładając, że cały proces w Twoim organizmie przebiega książkowo.
Zdarzają się bowiem przypadki, w których kobieta owuluje jedynie z jednego jajnika i nie jest to zazwyczaj problemem przy zajściu w ciążę.
Jajowody – miejsce potencjalnego połączenia się komórki jajowej i plemnika
Układ rozrodczy kobiety posiada jeszcze jeden element – jajowody.
Są one długimi na około 12-15 cm przewodami, łączącymi jajniki z macicą.
Oczywiście – także mają bardzo ważną funkcję do spełnienia.
Jajowody odbierają bowiem z jajników komórkę jajową i transportują ją w stronę macicy.
I to właśnie w jajowodach dojść może do połączenia komórki jajowej z plemnikiem, jeśli tylko w układzie rozrodczym kobiety znajduje się akurat męskie nasienie.
Jak do tego dochodzi?
Odpowiedzialne są za to wypustki, tzw. strzępki jajowodu, dzięki którym komórka jajowa lub zarodek (jeśli doszło do zapłodnienia komórki jajowej) przemieszcza się w stronę macicy.
Dzieje się to także z pomocą błony śluzowej i jej skurczom.
Ta śluzówka pełni jeszcze jedną istotną rolę – produkuje płyn jajowodowy, który jednocześnie ułatwia plemnikom ruchliwość i odżywia komórkę jajową lub powstały zarodek.
Jajowody zbudowane są w przekroju z trzech warstw: otrzewnej oraz błon: mięśniowej i śluzowej.
W najwęższym miejscu światło prawidłowo zbudowanych jajowodów wynosi zaledwie 0,5 mm.
Czy żeński układ rozrodczy jest narażony na choroby?
Każdy narząd w ciele ma swoją funkcję, a prawidłowa budowa odpowiada za konkretne procesy.
Oczywiście tak samo jest z anatomią narządów rodnych.
To dzięki poprawnie działającym jajnikom, pochwie, macicy możesz zajść w ciążę i co najważniejsze – donosić ciążę do końca.
Niestety każda, nawet mała anomalia może powodować potencjalne problemy z zapłodnieniem, jak i codziennym funkcjonowaniem.
Do takich wad należą np. wady macicy: jednorożna, dwurożna czy przegrodzona, które mogą wpływać na bolesne miesiączki (tak samo jak tyłozgięcie macicy).
Poza tym narządy rodne narażone są także na występowanie nowotworów (np. jajnika, szyjki macicy), na co szczególnie powinnaś zwrócić uwagę – regularnie się badając.
Cytologia i USG transwaginalne (dopochwowe) to badania, które powinnaś wykonywać raz do roku, a nie rzadziej niż co 3 lata.
Poza tym wszelkiego typu infekcje, których możesz nabawić się nie tylko podczas seksu, ale także na basenie czy zmieniając środki piorące.
Srom jest niezwykle delikatny i zasługuje na Twoją szczególną uwagę.
Pamiętaj także, aby oglądać swoje narządy intymne chociaż co jakiś czas w lusterku.
Nie wstydź się – to normalna sprawa.
Tak jak kontrolujesz, np. znamiona na skórze, tak również powinnaś być czujna na wszelkie zmiany zachodzące w obrębie Twojego sromu.
Profilaktyka zdrowia żeńskiego układu rozrodczego
Przede wszystkim musisz pamiętać o tym, jak bardzo delikatnym miejscem są damskie narządy płciowe zewnętrzne.
Niestety są one bardzo podatne na wszelkiego typu infekcje, dlatego warto wiedzieć, co robić, aby jak najbardziej zminimalizować ryzyko choroby.
Po pierwsze pamiętaj, że leczenie na własna rękę może przynieść więcej szkód niż pożytku.
Oczywiście istnieją domowe metody załagodzenia infekcjom, np. grzybiczym, jednak warto mieć na uwadze to, że jeśli problem nie znika – należy skonsultować się z lekarzem ginekologiem.
Zwłaszcza, że możesz po prostu umówić się z lekarzem ginekologiem online nie wychodząc z domu.
Jest to opcja, która idealnie sprawdzi się wtedy, kiedy nie masz czasu czy po prostu się wstydzisz.
Oczywiście – zdarza się, że lekarz ginekolog może pokierować Cię na dalsze badania, jednak w dużej mierze w sytuacjach tj. infekcja grzybicza jest w stanie przepisać Ci skuteczne leczenie przepisując e-receptę.
Poza tym warto pamiętać o paru fundamentalnych zasadach, które wpływają na Twoje zdrowie intymne.
Mowa o kwestiach:
- dbania o higienę osobistą i higienę miejsc intymnych – warto stosować preparaty specjalnie przeznaczone do delikatnych stref kobiecych, które nie zawierają zbędnych środków typu SLS, jak również nosić przewiewną (najlepiej bawełnianą i naturalną) bieliznę na co dzień. Oczywiście… na specjalne okazje koronki są wskazane, jednak pamiętaj, że przewiewna bielizna na co dzień pozwoli Ci zminimalizować ryzyko infekcji intymnych;
- spania w przewiewnych spodenkach czy koszulach nocnych, dzięki którym w nocy Twój srom po prostu może… odpocząć :);
- stosowania odpowiedniej diety oraz zachowania codziennej dawki ruchu, co wpływa na Twoją codzienną odporność oraz zachowuje w odpowiednich ilościach mikro i makroskładniki w Twoim organizmie;
- stosowania probiotyków dbających o sferę intymną, które stymulują układ odpornościowy a także… chronią przed zapaleniami sromu.
Ostatni, ale to nie znaczy, że mniej ważny punkt to… dbanie o zdrowie w postaci chronienia siebie przed chorobami wenerycznymi, czyli takimi, które są przenoszone drogą płciową.
Jeśli nie jesteś w stałym związku i zdarza Ci się uprawiać przygodny seks… zabezpieczaj się prezerwatywami.
Również tymi do seksu oralnego (tutaj sprawdzi się także tradycyjna prezerwatywa), która zapewni Ci pewną ochronę np. przed chlamydią, rzeżączką czy… wirusami HIV i HPV.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Janina Sokołowska-Pituchowa: Anatomia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa 2005, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
- Zofia Ignasiak, Antoni Janusz, Aniela Jarosińska: Anatomia Człowieka, część II, Wrocław 2002, Wydawnictwo AWF Wrocław
Podobne artykuły
