Niedoczynność tarczycy – wszystko, co musisz wiedzieć o tej chorobie

Konsultacja z e-receptą Lek. rodzinny Specjalista

Obecnie problemy z tarczycą w pewien sposób można uznać za chorobę cywilizacyjną.

Nie bez znaczenia jednak są także Twoje geny.

Choć choroby tarczycy dzielą się głównie na nadczynność i niedoczynność tarczycy, to musisz wiedzieć, że mają ogromny wpływ na Twoje funkcjonowanie i zdrowie ogólnie.

Od utrzymywania ciepłoty ciała, po funkcjonowanie układu nerwowego czy pokarmowego.

Tak jak w przypadku innych narządów – tarczyca może się źle wykształcić albo nie wykształcić w ogóle, a także po prostu źle funkcjonować.

Na czym polegają problemy z tarczycą i co dalej, jeśli masz problemy hormonalne?

Niedoczynność tarczycy – na czym polega?

Niedoczynność tarczycy (zwana także hipotyreozą) to zespół objawów chorobowych związany z niedoborem hormonów tarczycy w organizmie.

Hormonów tarczycy może być także za dużo i wtedy mówi się o nadczynności tarczycy, którą także trzeba leczyć.

Tarczyca jest zbudowana z dwóch płatów i znajduje się u nasady szyi, w bliskim sąsiedztwie krtani.

A czym właściwie jest tarczyca i za co odpowiada?

Tarczyca jest gruczołem, który wydziela trzy hormony:

• tyroksynę (T4);
• trójjodotyroninę (T3);
• kalcytoinę.

Mają one wpływ na funkcjonowanie całego organizmu.

Ich niedobór wiąże się występowaniem objawów ze strony niemal każdego układu w ciele człowieka:

• pokarmowego,
• oddechowego,
• krwionośnego,
• krwiotwórczego,
• rozrodczego,
• nerwowego.

Uwierz – tarczyca reguluję pracę naprawdę całego Twojego organizmu.

Niedobór hormonów tarczycy wpływa negatywnie nie tylko na pracę organizmu w środku, ale także na zewnątrz.

Złą pracę tarczycy widać często po skórze i cerze osoby chorej, włosach, paznokciach, a także... po wadze.

Czy niedoczynność tarczycy może doprowadzić do bardzo poważnych konsekwencji?

Niestety... tak.

Nieleczona hipotyreoza może doprowadzić do przełomu hipometabolicznego, objawiającego się: 

• patologiczną sennością, a nawet śpiączką;
• obniżeniem temperatury ciała do 25-32 stopni Celsjusza,;
• drgawkami;
• zaburzenia oddychania;
• obrzękami.

Jeśli do takiej sytuacji dojdzie – to najprawdopodobniej nie obędzie się bez pobytu w szpitalu.

Dlaczego?

Ponieważ przełom hipometaboliczny może powodować także kwasicę oddechową, łącznie z obecnością płynu w jamach opłucnowych i worku osierdziowym – a to jest już bezpośrednie zagrożenie życia.

Poza tym...

Niedoczynność tarczycy dzieli się na cztery podstawowe rodzaje choroby:

• pierwotną niedoczynność tarczycy;
• wtórną niedoczynność tarczycy;
• wrodzoną niedoczynność tarczycy;
• nabytą niedoczynność tarczycy.

Co ważne – pierwotnej niedoczynności nie należy mylić z wrodzoną.

Pierwotna niedoczynność tarczycy  jest związana ze zmianami w samym gruczole tarczowym, w odróżnieniu od wtórnej, która jest wynikiem chorób przysadki lub podwzgórza.

Pod pojęciem wrodzonej niedoczynności kryje się zespół objawów ujawniający się w życiu płodowym lub tuż po urodzeniu.

Tę postać choroby różnicuje się z nabytą niedoczynnością tarczycy, który objawia się w późniejszym życiu.

Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?

Jeśli chorujesz na niedoczynność tarczycy lub jesteś w trakcie stawiania diagnozy, ważne jest, aby dokładnie obserwować swój organizm.

I mieć świadomość tego, z jakimi objawami możesz się spotkać, jeśli w Twoim organizmie jest za mało hormonów tarczycowych.

Przede wszystkim powinno się zwrócić uwagę na takie symptomy, jak:

• ciągła senność;
• zmęczenie;
• osłabienie mięśniowe;
• nieregularne cykle miesiączkowe;
• częste zaparcia;
• impotencja;
• spadek libido;
• problemy z pamięcią oraz koncentracją;
• sucha i ziemista skóra twarzy;
• łamliwe i rozdwajające się paznokcie;
• wypadające włosy;
• zaburzenia miesiączkowania;
• zaburzenia dojrzewania płciowego u dzieci;
• obrzęk podskórny (puchnięcie twarzy);
• ochrypły głos;
• niepłodność;
• skłonność do nadwagi;
• problem ze zrzuceniem zbędnych kilogramów;
• opuchnięcia ciała, zwłaszcza kostek, stawów, dłoni;
• spadek odporności – częste przeziębienia;
• stany lękowe;
• zmienne nastroje, w tym skłonność do depresji;
• zasinienia pod oczami;
• nietolerancja zimna - uczucie chłodnych stóp i dłoni nawet latem.

Jeśli zauważysz tego typu objawy (oczywiście – pewnie nie wszystkie na raz), to lepiej skonsultuj się z lekarzem rodzinnym online, który zapewne pokieruje Cię do lekarza endokrynologa.

Już połączenie nawet dwóch czy trzech objawów razem może sugerować jakieś nieprawidłowości w funkcjonowaniu Twojego organizmu.

Dlaczego zgłoszenie się do lekarza jest takie ważne?

Ponieważ choroby tarczycy mogą mieć także postać subkliniczną, czyli utajnioną.

Ciężko czasem wtedy połączyć dane objawy akurat z chorobami tarczycy, które często zrzucane są na barki stresu i codziennych problemów.

Jakie to objawy?

Są to, m.in.:

• zaparcia;
• bóle głowy;
• obniżony nastrój;
• ciągłe zmęczenie.

Przyczyny niedoczynności tarczycy

Z jakich przyczyn może dojść do niedoczynności tarczycy?

Musisz wiedzieć, że Twój styl życia (np. rodzaj pracy czy aktywność fizyczna lub jej brak) mają ogromne znaczenie w kontekście chorób przewlekłych, tj. choroby tarczycy.

Nie bez znaczenia są także Twoje uwarunkowania genetyczne.

Jeśli w Twojej rodzinie znane są przypadki osób, które cierpią z powodu problemów z tarczycą – nie bagatelizuj tego.

Badaj się co najmniej raz w roku i zwracaj uwagę na sygnały, jakie wysyła Twój organizm.

A co jeszcze może być przyczyną niedoczynności tarczycy?

Można wśród nich wyróżnić:

• stan po operacyjnym usunięciu tarczycy, która została przeprowadzona np. z powodu woli guzkowych czy raka tarczycy;
• chorobę Hashimoto, czyli autoimmunologiczne i przewlekłe zapalenie tarczycy;
• stan po leczeniu jodem promieniotwórczym (np. z powodu choroby Gravesa-Basedowa);
• inne zapalenia gruczołu tarczycy, np. poporodowe zapalenie tarczycy, które może ustąpić po paru miesiącach;
• wtórną niedoczynność tarczycy spowodowaną chorobami przysadki mózgowej;
• polekową niedoczynność tarczycy.

Pierwotna niedoczynność tarczycy – co musisz o niej wiedzieć?

Zgodne z powyższą klasyfikacją – pierwotna niedoczynność tarczycy może być wrodzona lub nabyta.

Z czego to wynika?

Wrodzona pierwotna niedoczynność tarczycy ma najczęściej związek z zaburzeniami rozwojowymi tarczycy, takimi jak:

• agenezja, czyli całkowity brak narządu;
• aplazja – niewykształcenie narządu;
• hipoplazja – niedorozwój gruczołu;
• ektopia – lokalizacja tarczycy w nietypowym miejscu.

Zdarza się także, że wrodzona postać choroby jest wynikiem dyshormonogenezy, czyli zaburzeń syntezy hormonów tarczycy.

Co warto podkreślić, wrodzona pierwotna niedoczynność tarczycy występuje stosunkowo rzadko.

W Polsce zdarza się u 1 na 4000 noworodków i prowadzi do upośledzenia w rozwoju fizycznym i psychicznym, określanego dawniej kretynizmem.

Niedoczynność tarczycy u dziecka, które skończyło trzeci rok życia, nie skutkuje poważnymi konsekwencjami w rozwoju umysłowym i fizycznym.

Nie oznacza to jednak, że nie należy jej leczyć...

A jakie są przyczyny nabytej niedoczynności?

Wśród najczęstszych przyczyn nabytej pierwotnej hipotyreozy wymienia się:

• chorobę Hashimoto (przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy);
• podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaine'a);
• poporodowe zapalenie tarczycy;
• niedoczynność jatrogenną, czyli związana z zażywanymi lekami, wywołaną radioterapią okolicy szyi, terapią radioaktywnym jodem lub tyreoidektomią (usunięciem tarczycy).

Wtórna niedoczynność tarczycy (tzw. niedoczynność tarczycy drugorzędowa i trzeciorzędowa)

Wtórna niedoczynność tarczycy także może mieć charakter wrodzony lub nabyty.

Nabyta rozwija się najczęściej na skutek choroby nowotworowej zlokalizowanej w okolicy przysadki lub podwzgórza, choroby autoimmunologicznej lub choroby Sheehana.

Może być także wynikiem operacji neurochirurgicznej.

Choć trzeba przyznać, że wrodzona niedoczynność  zdarza się niezwykle rzadko, najczęściej jest wynikiem wrodzonych zaburzeń podwzgórzowo-przysadkowych.

Wtórną niedoczynność tarczycy dzieli się także na drugorzędową oraz trzeciorzędową.

Ta drugorzędowa jest związana z chorobami przysadki.

Trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy jest z kolei wynikiem chorób podwzgórza.

Jak wiesz, funkcje hormonalne tarczycy reguluje bowiem układ podwzgórzowo-przysadkowy.

Podwzgórze wydziela hormon o nazwie tyreoliberyna (TRH), który pobudza przysadkę mózgową do produkcji tyreotropiny (TSH), która ma wpływ na funkcjonowanie tarczycy.

Generalnie układ podwzgórzowo-przysadkowy reguluje pracę gruczołów dokrewnych, nie tylko tarczycy, ale także: nadnerczy, jajników, jąder, czyli po prostu męskich i żeńskich układów rozrodczych.

Odpowiada za homeostazę hormonalną całego organizmu, utrzymanie gospodarki wodno-lektrolitowej, procesy rozrodcze, wzrost i rozwój organizmu.

Diagnozowanie chorób tarczycy i niedoczynności

Jeśli zaobserwujesz u siebie jakieś objawy niedoczynności tarczycy, to zazwyczaj pierwszym krokiem po wizycie u lekarza rodzinnego jest przeprowadzenie badań na niedoczynność tarczycy.

Jakich?

Najlepiej tych z krwi – czyli stężenia TSH.

Jeżeli wynik będzie powyżej lub poniżej normy, może sugerować to choroby tarczycy.

Możesz od razu wykonać także badania fT3 i fT4, które będą pomocne do ustalenia przyczyn problemów z tarczycą.

Do tego pakietu dobrze jest dołączyć także anty-TPO oraz anty-TG, czyli badania przeciwciał tarczycowych.

Za cały taki pakiet zapłacisz około 150-250 zł, ale zdarza się, że przychodnie dają upust na konkretne pakiety badań, w tym przypadku tarczycowe, dlatego możesz je wtedy zakupić taniej, niż każdy wynik pojedynczo.

Choć w pierwszej kolejności (a przynajmniej na ustalenie czy jest to niedoczynność czy nadczynność) wystarczy TSH oraz fT4.

Czy możesz zrobić badania na niedoczynność tarczycy za darmo?

Lekarz w poradni rodzinnej może przepisać Ci także badanie na NFZ, ale jedynie na TSH, fT3 i fT4.

Badania przeciwciał możliwe są do skierowania tylko przez poradnię specjalistyczną.

Musisz jednak pamiętać, że aby zbadać hormony z krwi – musisz być na czczo, najlepiej od rana, do 2 godzin od obudzenia.

A jak jeszcze można zdiagnozować niedoczynność tarczycy?

W tym celu lekarz także może zalecić wykonanie badania USG tarczycy.

Nie musisz się do niego specjalnie przygotowywać, wystarczy ubranie, które nie będzie przeszkadzało w badaniu obrazowym w okolicach szyi.

Na przykład w przypadku choroby Hashimoto będzie wyraźnie obniżona echogeniczność tarczycy na obrazie aparatu ultrasonograficznego.

Za takie badanie prywatnie zapłacisz około 100-200 zł w zależności od kliniki/przychodni i miejsca zamieszkania.

Jeśli chcesz mieć przeprowadzone badania w ramach NFZ, to najpierw musisz udać się na wizytę do poradni rodzinnej.

Lekarz następnie przepisuje skierowanie do poradni endokrynologicznej, w której musisz umówić się na wizytę (podobnie jak z badaniami krwi).

Czy niedoczynność tarczycy można wyleczyć?

Niestety niedoczynność tarczycy jest chorobą przewlekłą, a to znaczy, że w przypadku większości pacjentów leczenie jest konieczne do końca życia.

Jeśli diagnoza lekarza endokrynologa jest trafna a dawki leków dobrze dobrane – to choroba nie zagraża Twojemu życiu ani zdrowiu.

Musisz jednak uważać na swój organizm, należy regularnie odwiedzać lekarza i przyjmować leki.

Zaniechanie leczenia lub zmienianie dawek leków na własną rękę może prowadzić do poważnych konsekwencji.

Zwłaszcza dla kobiet spodziewających się dziecka, ponieważ nieprawidłowa praca tarczycy może doprowadzić do wad rozwojowych, np. upośledzeń umysłowych różnego typu, a także:

• rozregulowanych procesów metabolicznych,
• złej czynności serca,
• nieprawidłowego przewodnictwa nerwowo-mięśniowego u dziecka.

Co więcej – mogą być po prostu problemy z zajściem w samą ciążę lub z jej utrzymaniem przy niedoczynności tarczycy.

Dlatego dbanie o odpowiednie wyniki tarczycy tak bardzo jest kontrolowane w okresie starań o dziecko,  jak i podczas samej ciąży.

Pamiętaj, że zbilansowana dieta, aktywność fizyczna a także po prostu zdrowe podejście do codziennych obowiązków (np. unikanie stresu), z pewnością wpływa na stan Twojej tarczycy.

Warto mieć to na uwadze myśląc o profilaktyce swojego zdrowia.

Leczenie tarczycy polega na zastąpieniu organizmowi hormonu, którego sam nie wydziela, lub wydziela za mało, czyli syntetyczną lewotyroksyną.

Dostępne są obecnie następujące dawki leków na niedoczynność z lewotryksyną:

Euthyrox:

• Euthyrox 25 µg (50 i 100 tabletek);
• Euthyrox 50 µg (50 i 100 tabletek);
• Euthyrox 75 µg (50 i 100 tabletek);
• Euthyrox 100 µg (50 i 100 tabletek);
• Euthyrox 112 µg (50 tabletek);
• Euthyrox 125 µg (50 i 100 tabletek);
• Euthyrox 150 µg (50 i 100 tabletek);
• Euthyrox 175 µg (50 tabletek) 

Letrox:

• Letrox 50 µg (50 tabletek);
• Letrox 75 µg (50 tabletek);
• Letrox 100 µg (50 tabletek);
• Letrox 125 µg (50 tabletek);
• Letrox 150 µg (50 tabletek).

Jak je przyjmować?

Leki na tarczycę zawsze (chyba, że inaczej zaleci lekarz) przyjmuje się na czczo w indywidualnie dobranej dawce, najlepiej około pół godziny do godziny maksymalnie przed pierwszym posiłkiem.

Warto mieć zawsze blister z lekami obok łóżka tak, żeby zaraz po przebudzeniu móc zażyć lekarstwo.

Pamiętaj – leki należy popijać zawsze wodą!

Dbanie o siebie to dbanie także o prawidłową pracę tarczycy

Jak zadbać o lepsze zdrowie i tarczycę?

Przede wszystkim:

1. Dbaj o odpowiednią dawkę snu i odpoczynku. Dobrze,  jeśli będziesz kłaść się spać codziennie mniej więcej o tych samych godzinach i spać co najmniej 6-8 godzin na dobę. Sen jest bardzo ważny nie tylko dla dobrego samopoczucia, ale także dla prawidłowej pracy układu hormonalnego.
2. Zadbaj o właściwą podaż selenu, magnezu oraz jodu, które mają ogromne znaczenie dla funkcjonowania tarczycy. Selen i magnez pomagają organizmowi w większym wchłanianiu jodu, który jest dla tarczycy niezbędny. Można go zażywać w formie jodowane soli kuchennej wykorzystywanej do solenia potraw.
3. Suplementuj witaminy – z grupy B (np. B6 czy B12) oraz witaminy C, D i E. Najlepiej w postaci owoców i warzyw. Dobrze jest zbadać poziomy poszczególnych poziomów witamin w organizmie, aby wiedzieć, w jakiej ilości suplementować konkretne składniki.
4. Staraj się zdrowo odżywiać i unikać przetworzonych produktów, tj. biały cukier czy słodycze. Niewskazane są także potrawy typu fast-food. Tarczyca szczególnie mocno odczuwa wszelkie niedobory makroelementów w organizmie.
5. Staraj się także unikać chemii, lepiej zastąp kosmetyki do pielęgnacji ciała tymi o składnikach naturalnych - w końcu skóra to największy organ człowieka i to czym się myjesz, naprawdę ma znaczenie.
6. Oczywiście... bierz leki wedle zaleceń swojego lekarza endokrynologa i zawsze badaj się regularnie. Hormony z krwi, USG tarczycy a także po prostu zwykła morfologia – mogą naprawdę wiele powiedzieć o stanie Twojego zdrowia.
7. Unikaj stresu. Oczywiście w dzisiejszych czasach jest to naprawdę utrudnione (żeby nie powiedzieć - niemożliwe), jednak dbaj o odpowiedni relaks po pracy i dobre stosunki z najbliższymi. Może wyjście do kina raz w tygodniu? Postaraj się także mieć czas, chociaż pół godziny dziennie – tylko dla siebie. Długotrwały stres może doprowadzić do rozwoju choroby Hashimoto, ze względu na pobudzenie procesów autoimmunologicznych.

Udostępnij

Do znajomych

Tweetnij

Wyślij link

Przedłuż je online! 24/7! Potrzebujesz leków na niedoczynność tarczycy?

Rozpocznij konsultację