Damska cewka moczowa – jak o nią dbać? Budowa, choroby i leczenie.
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Jeśli choć raz przeżyłaś zapalenie pęcherza czy cewki moczowej to wiesz, że to nic przyjemnego.
Częste wizyty w toalecie i niemożność całkowitego oddania moczu, ból przy oddawaniu moczu i ogólne rozdrażnienie.
Ale czy zastanawiałaś się kiedyś w jaki sposób może dojść do zapalenia cewki moczowej?
To na pewno bardziej złożone niż zwykłe „złapanie wilka” od „siedzenia na betonie”.
Cewka moczowa u kobiet jest znacznie krótsza, niż cewka moczowa męska.
Tym samym – jest w większym stopniu narażona na infekcje, których prawdopodobieństwo wzrasta także po stosunkach seksualnych, a nawet…
Po basenie!
Niestety: to wszystko wynika z budowy cewki moczowej i tego, gdzie się ona znajduje w damskim układzie moczowo-płciowym.
A gdzie dokładnie znajduje się cewka moczowa u kobiet?
Jak jest zbudowany układ moczowy kobiety i jak radzić sobie z infekcjami?
Damska cewka moczowa – jakie pełni funkcje i czym różni się od męskiego układu moczowego?
Zastanawiasz się jak wygląda cewka moczowa u kobiet?
Jeśli tak, to przede wszystkim musisz wiedzieć, że damska cewka moczowa jest końcowym odcinkiem układu moczowego i jej głównym zadaniem jest wydalenie moczu poza Twój organizm.
Chociaż damski i męski układ moczowy mają głównie za zadanie opróżnić pęcherz (choć w przypadku mężczyzn – także ejakulat), to poza tym znacząco się od siebie różnią.
Czym?
Ze względu na budowę anatomiczną, cewka moczowa kobiety jest bardzo krótka – może stanowić około ¼ długości męskiej cewki moczowej.
To znaczy, że męska cewka liczy około 20 cm, a damska – od 2 do 5 cm.
Z drugiej strony – damska cewka moczowa jest znacznie szersza niż męska.
Poza tym w przypadku kobiet cewka moczowa kończy się odrębnym otworem zlokalizowanym obok ujścia pochwy, w obrębie tzw. przedsionka pochwy.
Natomiast u mężczyzn cewka moczowa znajduje ujście na szczycie penisa – tą samą drogą na zewnątrz wydobywa się wspomniany ejakulat (czyli płyn zawierający plemniki, który może być efektem męskiego orgazmu).
Męskie cewki moczowe ciągną się od dna pęcherza moczowego, dalej poprzez gruczoł krokowy (prostatę), przeponę moczowo-płciową, aż do żołędzi.
A jak wygląda żeński układ moczowy?
Otóż damska cewka moczowa zaczyna swój bieg w pęcherzu moczowym, kończy się natomiast brodawką cewkową w przedsionku pochwy.
Położona jest równolegle do pochwy, ale co ważne – jest zupełnie odrębnym otworem niż sama pochwa.
Niestety cewka moczowa u kobiety jest często narażona na zwiększone ryzyko infekcji układu moczowego niż u mężczyzn, u których dłuższy kanał stanowi skuteczniejszą barierę dla bakterii próbujących przedostać się do pęcherza.
Budowa damskiej cewki moczowej
Cewka moczowa żeńska składa się z czterech odcinków, wśród których wyróżnia się:
- część śródścienną (zlokalizowaną w ścianie pęcherza);
- część miedniczną;
- część przeponową;
- część podprzeponową.
Ściany cewki moczowej zbudowane są z błon mięśniowych i śluzowych, co zapewnia im dużą elastyczność.
Od pęcherza cewka moczowa jest z kolei oddzielona silnie napiętym zwieraczem.
To dzięki temu zwieraczowi cewki możliwe jest kontrolowanie oddawania moczu.
Zwieracz zbudowany jest z podłużnych włókien mięśni gładkich oraz mięśni prążkowanych poprzecznie.
Niestety damska budowa układu moczowego nie pozwala na tak silną pracę zwieraczy, jak u mężczyzn, dlatego w przypadku kobiet rośnie ryzyko powstawania niewydolności zwieraczowej czy problemów z nietrzymaniem moczu.
Dzieje się tak zwłaszcza przy częstych treningach (np. na trampolinach), które mogą powodować osłabienie zwieraczy, a także obniżanie narządów rodnych.
Poza tym poród (zwłaszcza długi) może znacząco wpływać na stan dróg moczowych kobiety.
Jeśli jesteś w ciąży lub już w połogu, pamiętaj, że warto skonsultować się z fizjoterapeutą uroginekologicznym, który doradzi co robić, aby zminimalizować ryzyko naruszenia układu moczowego podczas porodu.
Podpowie także jak (i kiedy) pracować nad mięśniami brzucha oraz mięśniami Kegla, które także odpowiadają za prawidłową pracę układu moczowo-płciowego, zwłaszcza u kobiet po porodzie.
Cewka moczowa a pochwa, czyli jak rozróżnić ich ujścia?
Przedsionek pochwy to struktura żeńskiego układu płciowego, która wchodzi w skład sromu.
A jak jest zbudowany i jak wygląda?
Można powiedzieć, że to niewielka przestrzeń zbudowana głównie z zaróżowionej błony, która składa się z:
- wędzidełka łechtaczki;
- spoidła tylnego warg sromowych większych;
- warg sromowych mniejszych;
- ujścia pochwy;
- ujścia cewki moczowej.
Od łechtaczki do ujścia cewki moczowej w środkowej linii znajduje się także bruzda cewkowa wraz z tzw. uzdeczkami cewkowymi, czyli fałdami błony, które okalają ujście cewki moczowej (widocznymi głównie u dzieci i dziewic).
Jak rozróżnić ujście cewki moczowej od ujścia pochwy?
Zdecydowanie pomoże Ci w tym ocenienie wielkości tych otworów, ponieważ ujście cewki moczowej jest znacznie mniejsze, niż ujście pochwy.
Pamiętaj, że bardzo ważne (głównie ze względów zdrowotnych) jest kontrolowanie stanu układu moczowo-płciowego, w tym ujścia cewki moczowej.
Jeśli wygląd Twoich narządów płciowych będzie dla Ciebie znany, to z pewnością będziesz w stanie określić gdzie znajduje się cewka moczowa.
A znajduje się ona – patrząc od góry spojenia łonowego – w kolejności do dołu: wzgórek łonowy, napletek łechtaczki, łechtaczka, ujście cewki moczowej, ujście pochwy, odbyt.
O czym może świadczyć pieczenie cewki moczowej?
Kobieca cewka moczowa narażona jest na różnego rodzaju zakażenia, które zazwyczaj przenoszone są drogą płciową w czasie aktywności seksualnej.
To między innymi dlatego zaleca się oddanie moczu każdorazowo po seksie – co jest procesem, w pewien sposób, oczyszczającym cewkę moczową.
Niestety budowa damskiej cewki moczowej ułatwia różnym drobnoustrojom rozwój i powodowanie zakażeń.
To także dodatkowo naraża Twój pęcherz moczowy, który znajduje się blisko cewki.
Jeśli chociaż raz w życiu przeżyłaś zapalenie pęcherza moczowego lub cewki moczowej, to z pewnością rozpoznasz pierwsze objawy tych chorób.
To znaczy?
Zarówno zapalenie cewki moczowej jak i pęcherza mogą się objawiać poprzez ból brzucha oraz pieczenie w trakcie oddawania moczu.
Niekiedy jednym z objawów jest także zaczerwieniona cewka moczowa (dlatego warto oglądać stan narządów rodnych zwłaszcza jeśli czujesz, że coś może być nie tak).
Zapalenie pęcherza moczowego najczęściej jest wywoływane przez pałeczki E-coli, przenoszone przez cewkę moczową z okolic odbytu.
Dzieje się tak podczas seksu, a także nieumiejętnego podcierania narządów intymnych po oddaniu moczu lub kału.
I teraz wskazówka: prawidłowe (i jedyne słuszne) podcieranie, które może zapobiegać (lub znacznie ograniczać) rozprzestrzenianie się patogenów jest następujące: od strony cewki moczowej w stronę odbytu.
Nigdy na odwrót.
Tak pozorna zmiana przyzwyczajeń naprawdę może wpłynąć na Twoje lepsze zdrowie.
Natomiast zapalenie samej cewki moczowej zazwyczaj ma inną patogenezę, niż zapalenie pęcherza.
Jeśli chodzi o cewkę moczową, to zapalenie jest rezultatem zakażenia dwoinką rzeżączki (tzw. rzeżączkowe zapalenie cewki moczowej) albo chlamydii lub innych bakterii (nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej).
W obu przypadkach bakterie przenoszone są drogą płciową.
Zapalenie cewki moczowej u kobiet zazwyczaj ma łagodniejszy przebieg, niż u mężczyzn.
Dlaczego u kobiet może to przebiegać łagodniej?
Ponieważ gdy to żeńska cewka moczowa ulegnie infekcji, to pieczenie może (ale nie musi) wystąpić.
Częstszym objawem u kobiet jest ból podbrzusza, silniejsze niż zazwyczaj mogą też być upławy.
Zdarza się, że zapalenie żeńskiej cewki moczowej jest bezobjawowe, co jednak powoduje nieświadomość choroby i ryzyko zakażania partnerów seksualnych.
A jeśli o tym, to…
Pamiętaj, żeby zawsze, nawet niepozorne infekcji układu płciowo-moczowego sygnalizować także swoim partnerom seksualnym, zwłaszcza jeśli uprawiacie seks bez żadnej bariery, w postaci np. barierowych czy mechanicznych środków antykoncepcyjnych.
Jakie symptomy mogą wskazywać na zapalenie cewki moczowej?
Są to:
- ból podczas oddawania moczu (zwłaszcza rano);
- nieklarowność moczu;
- ciemna (lub nietypowa) barwa moczu;
- swędzenie lub pieczenie cewki moczowej;
- uczucie parcia na pęcherz – tak jakby cały czas chciało Ci się zrobić siku;
- częstomocz;
- upławy z pochwy;
- ból lub dyskomfort podczas stosunku seksualnego;
- obrzęk ujścia cewki moczowej;
- gorączka;
- rozdrażnienie;
- popuszczanie moczu;
- osłabienie organizmu.
Leczenie dolegliwości ze strony układu moczowego
Zapalenie pęcherza lub cewki moczowej i leczenie choroby zależy od stanu jej zaawansowania.
Zazwyczaj na początku wystarczają leki bez recepty na bazie furaginy, fitolizyny czy ekstraktu z pokrzywy.
Zaleca się wtedy także picie dużej ilości wody, np. z dodatkiem cytrusów, ponieważ zawartość witaminy C dobrze wpływa na układ moczowy.
Możesz także przyjmować witaminę C w postaci tabletek musujących lub do połknięcia.
Poza tym - żurawina to także składnik, który wspomoże Twój układ moczowy w walce z infekcją.
Leki dostępne w aptece często są właśnie na bazie tych składników.
Pamiętaj, aby wybrać leki do końca zgodnie z zaleceniem lekarza lub farmaceuty tak, aby jak najbardziej zminimalizować ryzyko nawrotu infekcji, co jest całkiem częste w przypadku problemów z pęcherzem czy cewką.
Jeśli natomiast zapalenie układu moczowego jest bardziej poważne, lub ciężkie do wyleczenia, lekarz może wprowadzić antybiotyki.
Jakie?
W przypadku nieznanej przyczyny zapalenia cewki moczowej zwyczajowo zaleca się azytromecynę, jeśli zapalenie jest o podłożu rzerzączkowym – to cyprofloksacynę (lub ofloksacynę), a jeśli nierzerzączkowym – to doksycyklinę.
Warto w tym czasie przyjmować także probiotyki, ponieważ zaburzenie flory bakteryjnej w jelitach to dosyć częste zjawisko przy ogólnej słabszej odporności organizmu i antybiotykoterapii, które może prowadzić w dalszej kolejności do zapalenia pochwy lub innych infekcji intymnych.
Czy damska cewka moczowa narażona jest na urazy zewnętrzne?
Odpowiedź brzmi – niestety tak.
Damska cewka moczowa może być także narażona na urazy fizyczne, choć dochodzi do nich stosunkowo rzadziej niż u mężczyzn.
Dlaczego?
W przypadku kobiet cewka moczowa chroniona jest przez miednicę, a jedynie sama końcówka cewki może ulec urazowi (np. podczas porodu).
Zdarza się także, że cewka moczowa może ulec uszkodzeniu także podczas cewnikowania, jeśli z różnych przyczyn musisz mieć założony cewnik zewnętrzny przez lekarza lub pielęgniarkę.
Jeśli chodzi o męską cewkę moczową, to tutaj ryzyko uszkodzenia cewki wzrasta.
M.in. dlatego, że męski układ moczowy jest dużo bardziej narażony na uraz zewnętrzny, np. potencjalne stłuczenie a także zranienie.
W obu przypadkach ryzykowną sytuacją dla zdrowia układu moczowego jest naruszenie czy złamanie miednicy, np. podczas wypadku samochodowego.
Po czym rozpoznać, że z cewką moczową coś się dzieje?
Jeśli doszło do urazu, to przede wszystkim będziesz odczuwać ból i możesz zauważyć także krew w okolicy ujścia cewki lub krew w samym moczu (tzw. krwiomocz).
Możesz odczuwać także bóle przy oddawaniu moczu lub w ogóle mieć problem z jego oddaniem.
Niestety takiej sytuacji często towarzyszy silne napięcie brzucha i wypełnionego pęcherza, który nie może pozbyć się uryny na zewnątrz ciała.
Czy możesz chorować na nowotwór układu moczowego?
Cewka moczowa, jak wiele innych organów wewnętrznych, także może stać się ofiarą nowotworu.
Rak cewki moczowej jest schorzeniem stosunkowo rzadkim, jeśli jednak występuje, częściej atakuje kobiety.
Tutaj także ryzyko wzrasta z powodu budowy anatomicznej, czyli krótszej długości cewki moczowej u kobiet.
U kogo ryzyko nowotworu jest większe?
Ryzyko zachorowania na raka cewki moczowej wzrasta u osób, które często zapadają na zapalenie samej cewki albo pęcherza.
Warto tutaj zastanowić się, co powoduje częste zapalenia pęcherza.
Czy jest to niewyleczona poprzednio infekcja?
A może zbyt pobłażliwe dbanie o higienę osobistą?
Wykluczając przyczyny infekcji dróg moczowych możesz nie tylko poprawić swoje samopoczucie i komfort życia tu i teraz, ale także zadbać o profilaktykę swojego zdrowia w przyszłości.
Dosłownie, ponieważ…
Drugim z czynników, które znacznie podnoszą ryzyko nowotworów układu moczowego, jest palenie papierosów.
A trzeba jasno stwierdzić – nikotyna to cichy zabójca nie tylko świeżego oddechu i zdrowej cery, ale przede wszystkim - Twojego ogólnego zdrowia.
Jeśli więc rzucisz palenie – w ogólnym rozrachunku – wyjdzie Ci to na zdrowie!
Wykrycie guza cewki moczowej możliwe jest za pomocą zabiegu – cystoskopii, który przeprowadza się za pomocą urządzenia z kamerą.
Wprowadza się go do cewki moczowej i pobiera wycinek do badania histopatologicznego.
Czasem w celu postawienia diagnozy wystarcza USG dróg moczowych i markery pobrane z krwi.
Zdarza się, że lekarz zaleca także zrobienie cytologii osadu moczu, aby ocenić, czy zostaną wykryte komórki nowotworowe.
A jak się leczy nowotwory cewki moczowej?
Zazwyczaj tak jak w przypadku innych zaatakowanych przez rak organów.
Raka cewki moczowej leczy się w zależności od stopnia zaawansowania oraz ewentualnych przerzutów metodami chirurgicznymi (wycięcie guza) a także za pomocą chemioterapii/radioterapii.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
