SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego): przyczyny, objawy, leczenie

SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, to choroba układu pokarmowego, która polega na nadmiernym rozwoju bakterii w jelicie cienkim. Choć prawidłowo obecność mikroorganizmów w tej części przewodu pokarmowego jest niewielka, ich niekontrolowany wzrost może prowadzić do wielu nieprzyjemnych dolegliwości oraz poważnych zaburzeń zdrowotnych. Objawy SIBO obejmują między innymi wzdęcia, bóle brzucha, biegunki, a także niedobory witamin. Ze względu na niespecyficzny charakter symptomów, diagnoza bywa trudna. W artykule przedstawiono przyczyny, objawy, diagnostykę oraz nowoczesne metody leczenia SIBO, w tym rolę diety i probiotyków w terapii tej choroby.

Co to jest SIBO?

SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, to stan patologiczny, w którym dochodzi do nadmiernego wzrostu bakterii w jelicie cienkim. W warunkach prawidłowych w tym odcinku przewodu pokarmowego liczba bakterii jest stosunkowo niska w porównaniu do jelita grubego. Rozrost mikroorganizmów w jelicie cienkim zaburza procesy trawienia i wchłaniania, co może prowadzić do szeregu nieprzyjemnych objawów oraz niedoborów pokarmowych.

W SIBO dochodzi do zaburzenia delikatnej równowagi mikrobiomu jelitowego, co może skutkować problemami zarówno ze strony układu pokarmowego, jak i całego organizmu. Stan ten wymaga odpowiedniej diagnostyki i leczenia, aby zapobiec powikłaniom i poprawić jakość życia pacjenta.

SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego): przyczyny

Przyczyny SIBO są złożone, do głównych czynników predysponujących należą:

Zaburzenia motoryki jelit

Spowolniona perystaltyka jelit sprzyja zatrzymywaniu treści pokarmowej, co tworzy środowisko sprzyjające namnażaniu bakterii. Niedostateczna aktywność ruchowa jelit może być wynikiem schorzeń takich jak neuropatie czy miopatie jelitowe.

Nieprawidłowości w budowie jelit

Przykładem mogą być uchyłki jelita cienkiego, które stwarzają przestrzenie sprzyjające gromadzeniu się bakterii. Podobny wpływ mogą mieć operacje chirurgiczne prowadzone w obrębie przewodu pokarmowego.

Zaburzenia w wydzielaniu soków trawiennych

Niedobór kwasu solnego w żołądku (np. w przebiegu przewlekłego zapalenia żołądka) może sprzyjać kolonizacji bakterii w jelicie cienkim. Dodatkowo, niedostateczne wydzielanie żołci lub enzymów trzustkowych może utrudniać prawidłowe trawienie pokarmu, co staje się pożywką dla bakterii.

Stany chorobowe

Cukrzyca, choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna), a także zespoły upośledzenia odporności mogą sprzyjać SIBO. W przypadku cukrzycy neuropatia autonomiczna może prowadzić do spowolnienia motoryki jelitowej, co sprzyja rozrostowi bakterii.

Stosowanie leków

Długotrwałe stosowanie antybiotyków, inhibitorów pompy protonowej lub opioidów może wpływać na rozwój tego zespołu. Inhibitory pompy protonowej szczególnie obniżają kwaśność treści żołądkowej, co ułatwia przeżycie bakteriom w jelicie cienkim.

Przyczyny SIBO mogą również obejmować zmiany hormonalne, jak w przypadku zespołu jelita drażliwego (IBS). Przyczyny SIBO powinny być dokładnie zidentyfikowane przed wdrożeniem leczenia.

Częstotliwość występowania SIBO

SIBO nie jest rzadkim schorzeniem, jednak jego rzeczywista częstość występowania może być niedoszacowana z powodu trudności diagnostycznych. Szacuje się, że:

• W populacji ogólnej SIBO może występować u 5-15% osób.
• U pacjentów z zespołem jelita drażliwego (IBS) nawet 60-80% przypadków może być związanych z obecnością SIBO.
• U osób z przewlekłą niewydolnością trzustki ryzyko rozwoju SIBO wynosi nawet do 30%.
• Osoby starsze są bardziej narażone z powodu naturalnego spowolnienia motoryki jelit, a także częstszego występowania chorób współistniejących.

Dokładna częstotliwość występowania SIBO może się różnić w zależności od stosowanych kryteriów diagnostycznych i populacji badanych pacjentów.

Objawy SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego)

Objawy SIBO są bardzo zrożnicowane i mogą obejmować:\

Objawy ze strony układu pokarmowego:

• Wzdęcia i nadmiar gazów,
• Biegunki lub zaparcia (mogą występować naprzemiennie),
• Bóle brzucha, często skurczowe i nasilające się po posiłkach,
• Nudności i czasami wymioty.

Objawy ogólne:

• Uczucie zmęczenia,
• Niedobory witamin, szczególnie B12, prowadzone przez zaburzenia wchłaniania,
• Utrata masy ciała, czasem przy zachowanym apetycie.

Nietolerancje pokarmowe:

• Pogorszenie tolerancji laktozy i fruktozy.
• Zaostrzenie objawów po spożyciu pokarmów bogatych w fermentowalne węglowodany (np. cebula, czosnek, nabiał).

Warto zauważyć, że u niektórych pacjentów SIBO objawy mogą być subtelne, co utrudnia diagnozę. Czasami objawy SIBO mogą przypominać inne choroby, takie jak IBS lub nietolerancje pokarmowe.

Diagnostyka SIBO: jakie badanie wykonać

Diagnostyka SIBO opiera się na różnych metodach, ale najważniejsze to:

Wodorowy test oddechowy: najczęściej stosowany, polega na pomiarze ilości wodoru w wydychanym powietrzu po spożyciu określonego cukru (glukozy, fruktozy lub laktulozy).

Test metanowy: dodatkowe badanie oceniające stężenie metanu w wydychanym powietrzu. Podwyższone poziomy metanu mogą wskazywać na dominację bakterii produkujących ten gaz.

Posiew treści jelita cienkiego: złoty standard diagnostyczny, jednak trudny do przeprowadzenia i stosowany rzadko. Wymaga pobrania próbki treści jelitowej za pomocą endoskopii.

Badania pomocnicze:

• Badanie krwi w kierunku niedoborów witamin,
• Testy na nietolerancje pokarmowe, aby wykluczyć inne przyczyny objawów.

Wodorowy test oddechowy: co to?

Wodorowy test oddechowy jest prostym, nieinwazyjnym badaniem polegającym na:

• Podaniu pacjentowi cukru (glukozy lub laktulozy),
• Pomiarze stężenia wodoru i metanu w wydychanym powietrzu w regularnych odstępach czasu.

Wynik dodatni wskazuje na nadmierny rozrost bakteryjny, który prowadzi do fermentacji cukrów i produkcji wodoru lub metanu. Test ten jest szczególnie przydatny do diagnozowania SIBO u pacjentów z niejasnymi objawami ze strony układu pokarmowego.

Leczenie SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego)

Leczenie SIBO obejmuje trzy główne podejścia:

Farmakoterapia

Najczęściej stosowane są antybiotyki o szerokim spektrum działania, takie jak rifaksymina. U pacjentów z dominacją bakterii metanogennych skuteczniejsze mogą być połączone terapie z metronidazolem.

Zmiana diety

Eliminacja pokarmów fermentujących, np. dieta low-FODMAP, jest podstawą leczenia. Taka dieta ogranicza spożycie węglowodanów łatwo fermentujących przez bakterie.

Wsparcie probiotykami

Probiotyki wspomagają odbudowę prawidłowej mikroflory jelitowej. Szczególnie polecane są szczepy Lactobacillus rhamnosus i Bifidobacterium bifidum.

Leczenie przyczynowe

W przypadku stwierdzenia chorób podstawowych (np. cukrzycy), konieczne jest ich leczenie. Równie istotne jest wyeliminowanie czynników predysponujących, takich jak stosowanie leków hamujących kwasowość treści żołądkowej.

Dieta w SIBO

Dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu SIBO. Zalecenia obejmują:

• Ograniczenie spożycia fermentowalnych oligosacharydów, disacharydów, monosacharydów i polioli (dieta low-FODMAP),
• Wprowadzenie pokarmów łatwostrawnych,
• Unikanie alkoholu i nadmiaru cukrów prostych,
• Stosowanie posiłków bogatych w błonnik rozpuszczalny, co wspomaga motorykę jelit.

Stosowanie probiotyków przy SIBO

Probiotyki mogą być stosowane w leczeniu SIBO, choć ich skuteczność zależy od doboru odpowiednich szczepów. Zaleca się:

• Stosowanie probiotyków o działaniu przeciwbakteryjnym,
• Wybór preparatów zawierających szczepy Lactobacillus i Bifidobacterium.

Probiotyki pomagają w odbudowie mikrobioty jelitowej, zapobiegając nawrotom SIBO. Regularne stosowanie w połączeniu z odpowiednią dietą może znacząco poprawić jakość życia pacjentów.

Podsumowując, SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, to schorzenie, które może znacząco obniżać jakość życia pacjentów, prowadząc do różnorodnych objawów, takich jak wzdęcia, bóle brzucha czy problemy z wchłanianiem składników odżywczych. Wczesna diagnostyka i kompleksowe leczenie, obejmujące farmakoterapię, zmiany dietetyczne oraz wsparcie probiotyczne, mogą skutecznie łagodzić objawy i zapobiegać nawrotom choroby. Kluczowe znaczenie ma również leczenie chorób współistniejących i odpowiednie wsparcie stylu życia. Dzięki interdyscyplinarnemu podejściu możliwe jest skuteczne zarządzanie SIBO i poprawa komfortu życia pacjentów. Świadomość na temat tej choroby wśród pacjentów i lekarzy jest niezbędna, by zapewnić skuteczną pomoc i uniknąć powikłań.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.