Grzybica skóry. Przyczyny, objawy, leczenie grzybicy skóry

Grzybica skóry jest stosunkowo częstym schorzeniem. Zazwyczaj dotyka dzieci i osoby starsze, częściej też rozwija się u mężczyzn niż u kobiet. Na grzybicę może jednak zachorować każdy, niezależnie od płci i wieku. Dlatego warto wiedzieć, jakie mogą być przyczyny zakażenia, jak mu zapobiegać oraz jak leczyć grzybicę skóry. Tego wszystkiego dowiesz się z artykułu poniżej. 

Czym jest grzybica skóry?

Grzybica skóry (dermomykoza) to przewlekłe, zakaźne schorzenie ze skłonnością do nawrotów. Zazwyczaj pojawia się przy osłabieniu odporności lub uszkodzeniu skóry, czyli przy dysfunkcji mechanizmów obronnych organizmu. 

Grzybica skóry – przyczyny

W przypadku grzybicy skóry przyczyny mogą być rozmaite, tj. nieprawidłowe nawyki higieniczne (np. dzielenie się ręcznikami, maszynkami do depilacji itd.), kontakt ze zwierzęciem lub chorą osobą, częste wizyty na basenie czy siłowni bez środków ochronnych (własnych klapek, ręcznika, preparatu do dezynfekcji). Ponadto ryzyko zakażenia wzrasta przy cukrzycy, atopii, zaburzeniach hormonalnych czy chorobach układu krążenia. 

Bezpośrednio za rozwój zakażenia zazwyczaj odpowiadają dermatofity, czyli grzyby z rodzaju Epidermophyton, Trichophyton i Microsporum. Drobnoustroje te wytwarzają enzymy, tzw. keratynazy, które mają zdolność do rozkładu keratyny, białka włóknistego budującego włosy, paznokcie i zewnętrzną warstwę skóry, dlatego właśnie te obszary są narażone na zakażenie. Rzadziej źródło infekcji stanowią pleśnie czy grzyby drożdżopodobne. 

Grzybica skóry – objawy

W grzybicy skóry, objawy zależą od objętego zakażeniem obszaru ciała:

• grzybica skóry gładkiej charakteryzuje się występowaniem zaczerwienionych zmian o wyraźnie zarysowanych granicach, na których ognisko zakażenia jest bardziej aktywne;
• grzybica rąk zazwyczaj jest umiejscowiona na jednej dłoni, na której pojawiają się zaczerwienienie, świąd i pieczenie skóry; 
• w przebiegu grzybicy skóry głowy mogą wystąpić ogniska łysienia lub złuszczenia, guzki zapalne i ropne nacieki;
• grzybica pachwin objawia się wysypką w okolicy intymnej. 

Grzybica stóp może przyjmować trzy postacie: 

• Międzypalcową – zazwyczaj pojawia się między IV a V palcem. Charakterystyczne w jej przebiegu są złuszczenie, pękanie i maceracja naskórka. 
• Złuszczeniową (tzw. mokasynowa) – w jej przebiegu dochodzi do łuszczenia i nadmiernego rogowacenia skóry. Zmiany obejmują podeszwę oraz boczne powierzchnie stopy. 
• potnicową (tzw. stopa atlety) – cechuje ją występowanie małych pęcherzyków z treścią surowiczą. Pęcherzyki mogą pękać i się złuszczać. 

Niektóre źródła wskazują również na postać wrzodziejąco-nadżerkową i krostkową. 

Grzybice skóry – rodzaje

Grzybice dzieli się ze względu na miejsce występowania infekcji na:

• grzybicę skóry gładkiej 
• grzybicę pachwin
• grzybicę dłoni
• grzybicę stóp –  którą rozróżnia się na potnicową, złuszczeniową i międzypalcową
• grzybicę owłosionej skóry głowy
• grzybicę brody
• łupież pstry. 

Grzybica stóp

Grzybica stóp to najczęstsza postać zakażenia grzybiczego skóry. Może się rozwinąć na skutek chodzenia boso w miejscach publicznych, tj. basenie czy siłowni, noszenia obuwia wykonanego ze sztucznych, nieprzepuszczających powietrza materiałów czy nadmiernej potliwości stóp. 

Grzybica paznokci u dłoni i stóp

Infekcje grzybicze paznokci (onychomikozy) częściej rozwijają się na paznokciach stóp. Wynika to z panujących w tej okolicy dogodnych warunków do rozwoju mikroorganizmów – wysokiej wilgotności i temperatury. 

Do najczęstszych objawów grzybicy paznokci należą: 

• kruchość i łamliwość płytki paznokciowej
• zgrubienie paznokcia 
• zmiana koloru paznokcia na kremowy, żółty lub brązowy
• oddzielenie płytki od łożyska (onycholiza).

Grzybica pachwin

Ten typ grzybicy niemal zawsze stwierdza się u mężczyzn. Może się rozwinąć na skutek noszenia zbyt ciasnej odzieży, nieprawidłowej higieny, nadmiernej potliwości czy uprawiania sportów kontaktowych. Noszenie przewiewnej bielizny zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby, jak i jej nawrotów. 

Diagnozowanie grzybicy skóry

Pierwszym etapem procesu diagnostycznego jest zazwyczaj wyczerpujący wywiad. Następnie wykonuje się badania mikologiczne w celu identyfikacji grzyba odpowiedzialnego za rozwój infekcji. Warto pamiętać, by przed takim badaniem nie stosować leków przeciwgrzybiczych miejscowych (min. 2 tygodnie przed) ani doustnych (od 4 tygodni nawet do 3 miesięcy przed).

Grzybica skóry – leczenie

Dobór leku na grzybicę skóry zależy od rejonu ciała objętego zakażeniem: 

• Grzybica owłosionej skóry głowy – terapią z wyboru (pierwszą w kolejności) jest leczenie systemowe doustnymi środkami przeciwgrzybiczymi, tj. terbinafiną, itrakonazolem i flukonazolem. Preparaty stosowane miejscowo i szampony, stanowiące uzupełnienie terapii, zawierają azole (ketokonazol, klotrimazol itd.) czy cyklopiroks. Obszar zakażenia zaleca się przemywać 3%-owym spirytusem rezorcynowym. 
• Grzybica pachwin – wybór sposobu leczenia zależy od rozległości i nasilenia zmian. W ciężkim przebiegu zakażenia stosuje się doustny itrakonazol, terbinafinę lub flukonazol. Na terapię miejscową składają się preparaty z cyklopiroksem lub pochodnymi azolowymi w połączeniu z glikokortykosteroidami. 
• Grzybica skóry gładkiej – jeśli zakażenie nie jest rozległe, stosuje się terapię miejscową produktami z cyklopiroskem, terbinafiną, amorfiliną lub pochodnymi azolowymi. Przy nasilonych objawach zaleca się leczeni doustnymi itrakonazolem, terbinafiną lub flukonazolem. 
• Grzybica stóp – w zależności od postaci grzybicy stosuje się terapię miejscową z wykorzystaniem pochodnych imidazolu, leki recepturowe, np. maść Whitfielda (odmiana międzypalcowa), leki przeciwgrzybicze z kwasem salicylowym (złuszczeniowa) lub w połączeniu z glikokortykosteroidami (potnicowa). 
• Grzybica paznokci – leki na grzybicę paznokci mogą zawierać cyklopiroks, amorfolinę, a także olejek z drzewa herbacianego czy rozmarynowy. 

O wyborze leczenia decyduje lekarz dermatolog, który po zdiagnozowaniu decyduje po zdiagnozowaniu grzybicy skóry, jak leczyć zakażenie, przepisując określony preparat na receptę (lub e-receptę)

Grzybica skóry — profilaktyka

Najprostszym i jednocześnie najskuteczniejszym sposobem, by uchronić się przed zakażeniem, jest wykształcenie odpowiednich nawyków higienicznych:

• Codzienna kąpiel ciała i stóp, a po niej porządne osuszenie skóry.
• Unikać dzielenia się środkami higieny osobistej (ręcznikami itp.).
• W miejscach publicznych (na basenie, siłowni) nie chodzić boso, najlepiej korzystać z własnych klapek. Na koniec zdezynfekować stopy i buty.
• Stosować antyperspiranty do ciała i stóp.
• Nie pożyczać obuwia ani nie przymierzać na bosą stopę butów w sklepie obuwniczym.
• Nosić przewiewną odzież (np. z bawełny) i obuwie umożliwiające cyrkulację powietrza (np. skórzane lub zamszowe). Unikać syntetycznych materiałów i obcisłych ubrań oraz butów. 
• Stosowanie specjalnych pudrów do butów i skarpetek, które wchłoną nadmiar potu i zahamują namnażanie grzybów.

Domowe sposoby na grzybicę skóry

W domowych metodach na zwalczanie grzybicy skóry wykorzystuje się: 

• Ocet jabłkowy – obniża pH skóry, dzięki czemu przestaje ona stanowić dogodne środowisko dla rozwoju patogenów. Ocet należy wymieszać z wodą w proporcji 1:1 i w tak przygotowanym roztworze moczyć nogi przez 20-30 min.
• Płatki owsiane – zmniejszają świąd. Pół szklanki płatków zalewa się wodą do ich pokrycia i gotuje do momentu powstania jednolitej masy. Ostudzoną masę należy przełożyć na gazę i tak przygotowany opatrunek umieścić na obszarze objętym infekcją. 
• Cytryna – uśmierza świąd i pieczenie. Sok z cytryny przykłada się na zmienione chorobowo miejsca. 
• Soda – łagodzi podrażnienia skóry i swędzenie. W roztworze z sodą można moczyć objęte zakażeniem stopy (1 szklanka sody na 1 litr wody) lub z nasączonej nim gazy przygotować okłady (1 szklanka sody na 1 szklankę wody). 

Olejki eteryczne również mogą stanowić wsparcie terapii. Działanie przeciwgrzybicze wykazują olejki pozyskiwane z szałwii, drzewa herbacianego, cząbru, bazylii, szałwii, cynamonowca i goździkowca. 

Naturalne sposoby na grzybicę skóry mogą wesprzeć proces leczenia. Należy jednak pamiętać, że nie powinny stanowić substytutu farmakoterapii, a jedynie uzupełnienie leczenia wyznaczonego przez lekarza. 

W przychodni online Dimedic możesz się umówić na wideokonsultację lub teleporadę z lekarzem dermatologiem. 

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Dermatolog online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.