Choroby zakaźne: jak dochodzi do zakażenia i jakie może mieć to konsekwencje?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Agnieszką Dobkowską
Choroby zakaźne to takie, do których dochodzi wskutek zakażenia czynnikami zakaźnymi. Jakimi? Między innymi bakteriami, grzybami, wirusami czy pasożytami.
Ale czy możesz się przed nimi uchronić w codziennym życiu? Tak naprawdę... to zależy. Patogeny powodujące choroby zakaźne występują wszędzie, nawet na ciele, choć nie zawsze aktywują się. W dobie koronawirusa wiele osób nauczyło się minimalizować ryzyko zakażenia. A czy Ty wiesz, jaką profilaktykę wprowadzić do swojego życia?
Czym są choroby zakaźne?
Jeśli zastanawiasz się, czym dokładnie są choroby zakaźne, to musisz wiedzieć, że tak naprawdę jest to bardzo szeroka lista chorób.
Tak naprawdę jako chorobę zakaźną określa się każdą chorobę, która rozwija się w Twoim organizmie z powodu obecności czynników chorobotwórczych lub ich toksyn, np. jadu.
Mowa oczywiście o:
- wirusach,
- pasożytach,
- bakteriach,
- grzybach,
- prionach (białka infekcyjne)
- riketsjach (czyli bakterie gram-ujemne).
Jak sama nazwa mówi, choroba zakaźna to taka infekcja, która może przenosić się na inne organizmy.
Dochodzi do tego w kontakcie zazwyczaj bezpośrednim, np. poprzez stosunek seksualny (głównie choroby weneryczne) lub drogą kropelkową (np. grypa).
Do zarażenia może dojść także pośrednio, kiedy patogen przeniesie się na inną osobę drogą kropelkową czy poprzez kontakt z rzeczami (np. ręcznikiem) osoby zakażonej.
A dokładniej? Tak naprawdę możesz zarazić się poprzez kontakt błon śluzowych czy otwory ciała, ale także poprzez:
- nakłucia skóry;
- nieuszkodzoną skórę;
- usta i nos (np. kaszląc);
- drogę pokarmową;
- kontakt z zainfekowanymi zwierzętami;
- skaleczenia i rany;
- narządy płciowe.
Zawsze zwracaj uwagę na mycie rąk po głaskaniu nieznanych Ci zwierząt (choć powinieneś to robić nawet dotykając swoich zwierzaków) czy na fakt, jakiego sprzętu pielęgniarka używa do pobrania krwi. Wszystko ma znaczenie, a Twoje zdrowie jest tylko jedno.
Choroby zakaźne od pokoleń
Choroby były, są i będą. Dotyczą wszystkich organizmów żywych na ziemi, począwszy od roślin, przez zwierzęta i... ludzi.
Postęp medycyny i wynalezienie penicyliny dużo zmieniło w dzisiejszym podejściu do leczenia, a przede wszystkim w skuteczności leczenia. Nie zawsze jednak tak było. Społeczności niegdyś były dziesiątkowane przez epidemie, np. grypy „hiszpanki” czy dżumy, zwanej także czarną śmiercią.
Wraz z ogólnie pojętą globalizacją znacznie poszerzyła się pula chorób, które mogą doprowadzać do podobnych skutków, jak niegdyś pandemia hiszpanki.
Wielu z tych dziesiątkujących ludzi chorób można by uniknąć, jeśli wprowadzone zostałyby dzisiejsze środki zaostrzające radzenie sobie z patogenami.
Poprzez podróże i odkrycia geograficzne ludzie rdzennie mieszkający na danych terenach wzajemnie wymieniali się drobnoustrojami, na które przybysze (i na odwrót) nie byli uodpornieni.
Gdyby nie, tzw. romantyczna gorączka, czyli gruźlica, która w latach 30. XIX wieku pojawiła się w Polce, być może można byłoby podziwiać jeszcze więcej utworów Fryderyka Chopina, który na tę chorobę zmarł?
Najczęściej występujące choroby zakaźne, to...
Trzeba przyznać, że najwięcej chorób zakaźnych przechodzi się zazwyczaj w okresie dzieciństwa. To właśnie wtedy ma się kontakt z różnymi patogenami, które krążą w przedszkolach i szkołach, a także w środowisku, w którym bawi się dziecko.
Okres dziecięcy to także taki czas, w którym kształtuje się odporność człowieka. Do zakażenia, np. pasożytami może dojść poprzez zabawę w piaskownicy, w której uprzednio mógł wypróżnić się pies czy zakażony kot.
Dlatego tak ważne jest wpajanie dzieciom jak istotne jest mycie rąk oraz dbałość o ich higienę. Profilaktyka to słowo klucz, które zaprocentuje w przyszłości.
Choroby zakaźne, które dosyć łatwo przenoszą się wśród dzieci, to:
- ospa wietrzna (ICD-10:B01), z charakterystyczną i zmieniającą się z dnia na dzień wysypką;
- świnka (ICD-10:B26.0), z dosyć mocnym i bolesnym obrzękiem szyi i ślinianek;
- różyczka (ICD-10:B06), z dosyć wysoką gorączką, bladoróżową wysypką i bolesnymi węzłami chłonnymi;
- krztusiec (ICD-10:A37), czyli napadowy kaszel z charakterystyczną wydzieliną wypluwaną podczas ataków;
- Choroba dłoni stop i jamy ustnej przez niektórych zwana "bostonką" (ICD-10:A88.0), objawiająca się charakterystycznymi zmianami i wysypką głównie na dłoniach i czasem także pod paznokciami, które mogą z czasem schodzić (ale na nowo wzrastają);
- trzydniówka (ICD-10:A93.1), czyli nagła infekcja trwająca około 3 dni z bardzo wysoką gorączką, występująca najczesciej u dzieci w okresie od 6 do 36 miesiąca życia;
- odra (ICD-10:B05), zazwyczaj z wysoką gorączką i charakterystyczną wysypką;
- grzybica (ICD-10:B35), która może pojawić się w wielu miejscach, zwłaszcza tych wilgotnych i ciepłych (np. między palcami czy w pachwinach), które są idealnym miejscem na rozwój grzybów.
Choć trzeba przyznać, że są to choroby, które mogą oczywiście dotyczyć nie tylko dzieci.
Wirus wywołujący ospę wietrzną może doprowadzić także do wystąpienia półpaśca, a im później się go przechodzi, tym... może okazać się on cięższy do zniesienia.
Oczywiście nie można nie wspomnieć o chorobach tj.:
- grypa (ICD-10:J09-J18),
- przeziębienie (ICD-10:J00),
- angina (ICD-10:I10),
- czy znany nam wszystkim od 2020 roku COVID-19.
Tak naprawdę to dzięki epidemii koronawirusa wiele ludzi posiadło wiedzę jak chronić się przed zakażeniem i jak minimalizować ryzyko zachorowania na choroby zakaźne.
Co ważne, dzisiaj dzięki szczepieniom te choroby nie są już tak groźne dla ludzkości, jak kiedyś.
Dzięki nim Twój organizm wie, jak reagować na spotkanego nieprzyjaciela, a to znacznie zmniejsza ryzyko ostrego przejścia choroby czy groźnych jej powikłań.
Jak objawia się choroba zakaźna i na co zwrócić uwagę?
Pamiętaj, że w większości choroby, które Cię dotykają, są chorobami zakaźnymi. Mowa o takich chorobach, jak: grypa, koronawirus, zapalenie gardła/płuc/oskrzeli czy problemy dotykające skórę, np. opryszczka czy grzybica.
Ciężko się przed nimi uchronić, zwłaszcza jeśli masz osłabioną odporność i często przebywasz w skupiskach ludzkich lub korzystasz z komunikacji miejskiej.
Na jakie objawy warto zwrócić uwagę, jeśli przeczuwasz, że możesz swoją niedyspozycją zainfekować inne osoby?
Zdecydowanie postaw na odpoczynek (a najlepiej kontakt z lekarzem, np. poprzez teleporadę z lekarzem rodzinnym w Dimedic), jeśli:
- masz gorączkę;
- na Twojej skórze pojawiła się wysypka;
- czujesz osłabienie i ospałość;
- pojawia się kaszel i katar;
- odczuwasz ból, np. gardła czy zatok;
- pojawia się świerzb czy plamy nieznanego pochodzenia;
- na Twojej skórze pojawiają się rumienie;
- pojawia się opuchnięcie części ciała, tj. szyi, węzłów chłonnych czy stawów.
To objawy, które na pierwszy rzut oka mogą dać Ci znać, że dzieje się coś niepokojącego. Nie muszą one jednak od razu świadczyć o chorobie.
Ospałość, senność czy gorączka może pojawić się nawet w stanach silnego stresu. Dlatego warto zwrócić uwagę na ogólne objawy (których w przypadku choroby często jest więcej), aby móc dokładnie opisać je swojemu lekarzowi.
Ale czy zawsze zauważysz, że z Twoim organizmem dzieje się coś niedobrego? Nie każda choroba daje objawy, a może być zakaźna.
Jest tak w przypadku chorób przenoszonych drogą płciową, gdzie często osoba zakażona nie jest świadoma, że przenosi chorobę dalej, np. chlamydiozę.
Co zatem robić w takich sytuacjach? Przede wszystkim... regularnie się badać! To naprawdę uchroni nie tylko Twoje zdrowie, ale także zapewni je Twoim najbliższym.
Jak uchronić się przed chorobami zakaźnymi?
Przede wszystkim dbaj o swoje zdrowie i regularnie się badaj, ale to już wiesz. Co najmniej raz do roku powinno wykonać się morfologię i ogólne parametry, tj. mocz, CRP/OB czy badania hormonalne.
Jeśli jesteś osobą aktywną seksualnie i zmieniasz często partnerów/partnerki – regularnie (przynajmniej raz w roku) przechodź badania w kierunku chorób wenerycznych.
Ponadto dokładna obserwacja organizmu to zawsze krok, który może nakierować Cię na wczesne wykrycie ewentualnych problemów.
Być może ostatnio utraciłeś sporo kilogramów bez powodu lub pojawiła się u Ciebie wysypka niewiadomego pochodzenia?
A jakie są złote zasady ograniczania możliwości zakażenia?
Zdecydowanie musisz zwracać szczególną uwagę na:
- bardzo dokładną higienę ciała i rąk;
- utrzymywanie porządku w miejscach, w których często przebywasz;
- utrzymywanie prawidłowej diety, która dostarcza składników, np. podnoszących odporność organizmu;
- używanie jedynie swoich sztućców przy stole i nie przekazywanie sobie jedzenia z ust do ust czy picia z tej samej butelki bez przelewania do szklanek;
- utrzymywanie swojego ciała w dobrej kondycji fizycznej i psychicznej;
- unikanie kontaktów z potencjalnymi nosicielami chorób zakaźnych;
- częste wietrzenie pomieszczeń;
- dokładne mycie warzyw i owoców;
- zawsze dokładne smażenie/gotowanie/pieczenie mięsa i ryb;
- spożywanie wody tylko ze sprawdzonych źródeł;
- dezynfekcję ran i zadrapań;
- używanie sprzętu medycznego jednorazowego, zwłaszcza podczas wykonywania tatuaży czy piercingu;
- szczepienia ochronne, dzięki którym Twój układ odpornościowy wie jak zareagować w przypadku zakażenia chorobą zakaźną.
Warto także w przypadku uprawiania przygodnego seksu zwrócić uwagę na używanie antykoncepcji, która nie tylko chroni Cię przed zajściem w ciążę, ale także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Nie ma idealnego rozwiązania, jednak prezerwatywy wykazują wysoką skuteczność i tak naprawdę są jedynym mechanicznym środkiem, który może ochronić Cię, np. przed zakażeniem wirusa brodawczaka, opryszczki czy... HIV.
Jak (i u kogo) leczyć choroby zakaźne?
Najczęściej po prostu... u lekarza rodzinnego lub lekarza internisty. To właśnie do takiego lekarza należy udać się w pierwszej kolejności, jeśli zauważy się jakieś objawy.
Tak przecież jest również w przypadku grypy, anginy i innych przeziębień.
Możesz także skonsultować się z lekarzem online, co jest bardzo wygodne zwłaszcza wtedy, kiedy naprawdę źle się czujesz i ostatnie na co masz ochotę, to wyjście z domu i stanie w kolejce po zapis do lekarza.
Ale istotną kwestią jest także różnicowanie objawów i obserwowanie ciała.
Bo jeśli problem pojawia się, np. w miejscach intymnych, warto udać się do lekarza ginekologa czy urologa.
Oczywiście dostanie się do specjalisty nie zawsze jest takie proste na NFZ, dlatego w większości tego typu przypadków należy umówić się prywatnie.
Choroby zakaźne leczy się zgodnie z objawami, które wykazują.
Często jest to leczenie objawowe polegające na zbijaniu wysokiej temperatury czy stosowaniu preparatów do stosowania na skórę, np. na grzybicę czy wysypkę.
W przypadku chorób wywołanych przez bakterie czy pasożyty lekarz może wprowadzić antybiotyk, który nierzadko dobierany jest na podstawie wykonanego antybiogramu.
Choroby wywoływane wirusami leczone są objawowo oraz doraźnie środkami przyspieszającymi eliminację wirusa z organizmu, bądź blokującymi jego namnażanie.
Musisz jednak wiedzieć, że nie każdy wirus da się w pełni wyeliminować z organizmu.
Tak jest na przykład z wirusem opryszczki (typu A, czyli występującego na ustach), który bytuje uśpiony w Twoim organizmie i odnawia się, kiedy Twoja odporność spada.
Co ważne, zalecenia lekarskie jak i leki, które dostępne masz w domowej apteczce zawsze należy przyjmować zgodnie z zaleceniami, czy to lekarza czy to farmaceuty lub tymi zawartymi na ulotce.
Zakażenia grzybiczego nie wyeliminujesz przerywając leczenie na chwilę po ustąpieniu objawów.
Pamiętaj, że od skutecznie przeprowadzonego leczenia zależy jego powodzenie, a więc także minimalizowanie możliwości ponownego wystąpienia choroby.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
