Badanie CRP: czym jest, normy, wskazania do badania, jak się wykonuje, ile kosztuje
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Badania krwi są naprawdę istotne w określeniu tego, w jakim stanie jest Twój organizm faktycznie ma się Twoje zdrowie.
Jeśli chodzi o badanie CRP, to pozwala ono na wykrycie i monitorowanie stanów zapalnych, zakażeń bakteryjnych i wirusowych.
Znacznie podwyższone CPR może świadczyć o rozwoju chorób autoimmunologicznych czy nowotworowych.
Ale nie tylko…
Badanie krwi CRP wykonywane jest też wtedy, kiedy jesteś w grupie ryzyka zawału serca.
Jaka jest norma CRP i gdzie wykonać badanie?
Czy potrzebujesz skierowanie od lekarza i ile zapłacisz za diagnostykę?
O co chodzi w badaniu CRP?
Badanie CRP jest testem wykonywanym z krwi, służącym określeniu poziomu białka C-reaktywnego (CRP od angielskiego C-Reactive Protein Test), które jest jednym z tzw. białek ostrej fazy.
Wytwarzane przez wątrobę i komórki tłuszczowe białko C-reaktywne jest biochemicznym markerem stanów zapalnych.
Co to oznacza?
Białko określa czy w Twoim organizmie toczy się jakiś stan zapalny.
Może to być infekcja zarówno bakteryjna jak i wirusowa.
Pamiętaj jednak, że samo badanie nie sprawi, że będziesz wiedzieć co jest problemem?
Sam wynik badania CRP może wskazywać tylko na pojawienie się podwyższonego poziomu tego białka w organizmie.
Zazwyczaj potrzebna jest dalsza diagnostyka w celu postawienia trafnej diagnozy przez lekarza.
Pamiętaj o tym, bo CRP bierze udział nie tylko w reakcji obronnej organizmu w przypadku infekcji, ale także sygnalizuje wystąpienie martwicy tkanek.
Jego poziom może też znacznie się zmieniać nawet przy zapaleniu zęba czy porodzie.
Co warto wiedzieć o CRP?
Białko C-reaktywne zostało odkryte w latach 30. XX wieku, a obecnie jest jednym z głównych narzędzi wykrywania stanów zapalnych w organizmie.
Sprawdzanie jego poziom służy profilaktyce zdrowia, a także monitorowaniu skuteczności leczenia chorób (głównie autoimmunologicznych).
Kiedy zaleca się zbadać CRP?
Badanie CRP zazwyczaj wykonuje się w sytuacji podejrzenia rozwoju infekcji, kiedy nie wiadomo co jest przyczyną gorszego stanu zdrowia.
Jest ono też uważane za pewnego rodzaju marker nowotworowy.
Alternatywnym dla tego badania jest wskaźnik OB (określający szybkość opadania erytrocytów), jednak to CRP jest bardziej czułym i dokładnym wynikiem w ostrej fazie zapalnej.
Co ciekawe – wynik CRP może informować o stanie zapalnym szybciej niż pojawienie się w organizmie gorączki, co jest pomocne dla monitorowania zdrowia osób, np. po przeszczepach.
Lekarz może skierować Cię na to badanie także celem wykrycia chorób autoimmunologicznych (np. reumatoidalnego zapalenia stawów czy łuszczycy stawowej).
A kiedy jeszcze powinno zbadać się ten wskaźnik z krwi?
Badanie poziomu CRP pomocne jest także przy ocenie zakażeń grzybiczych, zapaleniu kości czy jelit, gorączce niewiadomego pochodzenia, przyspieszonym oddechu i szybkim tętnie o niejasnym pochodzeniu, a nawet przy nudnościach, które mogą być objawami infekcji bakteryjnej.
Warto pamiętać, że podwyższone CRP może także utrzymywać się po zabiegach czy operacjach, a także w przypadku reakcji alergicznych.
CRP: jaka jest norma u zdrowego człowieka?
Jeśli nie masz problemów ze zdrowiem, to norma CRP wynosi od 0,08 do 3,1 mg/l, przy czym dopuszcza się, jako akceptowalne, wartości do 5,0 mg/l.
Generalnie – im niższy wynik, tym lepiej dla Ciebie. :)
Ta norma jest zawyżona u osób zmagających się z otyłością i nadwagą, cukrzycą, palących papierosy oraz cierpiących na nadciśnienie tętnicze – nawet do 10 mg/l.
Tolerancja związana jest z tym, że na poziom CRP wpływają czynniki takie, jak wiek, płeć, ogólna kondycja zdrowotna, ewentualne palenie papierosów czy stosowana farmakoterapia.
Co ważne – należy pamiętać, że CRP jest wskaźnikiem niezwykle czułym.
W odpowiedzi na wystąpienie stanu zapalnego czy uszkodzenia tkanek, poziom białka C-reaktywnego może incydentalnie wzrosnąć nawet 1000-krotnie, do 1 g na dobę.
Tak może być nawet po prostu przy grypie czy zapaleniu oskrzeli.
Problemem jest utrzymywanie się podwyższonego CRP przez dłuższy czas.
W takiej sytuacji lekarz będzie szukał u Ciebie źródła problemu, czyli stanu zapalnego, który wpływa na czynnik CRP.
Mimo tego, że Twój organizm może nie dawać żadnych zewnętrznych sygnałów, to w Twoim organizmie może dziać się coś niepokojącego.
Poziom CRP powinno się zmierzyć dwa razy w odstępie dwóch tygodni, a za ostateczny wynik uznać średnią z obu badań.
Nie bagatelizuj tego badania – to, jaki daje wynik, może dać Ci wiedzę na temat stanu Twojego zdrowia.
Jak wykonuje się badanie CRP?
Badanie CRP wykonuje się na czczo, przynajmniej 8 godzin po ostatnim posiłku, w godzinach porannych.
Najlepiej oszacować, kiedy mniej więcej położysz się spać i kiedy wstaniesz, a następnie dotrzesz do punktu pobrania krwi.
Niektóre laboratoria zalecają wypicie szklanki wody na około 30 minut przed badaniem.
Jakiej wody możesz się napić?
Najlepiej niegazowanej mineralnej, często zaleca się także wypicie po prostu szklanki przegotowanej wody.
Krew do analizy pobierana jest zazwyczaj z żyły łokciowej, a wyniki otrzymuje się maksymalnie w przeciągu doby.
Podwyższone CRP a Twoje zdrowie
Podwyższone CRP to takie, które utrzymuje się w przedziale 20 – 200 mg/l przez dłuższy czas.
Ciężko określić dokładnie ile to czasu, jednak jeśli wynik badania nie spada, a nie jesteś w trakcje rekonwalescencji, np. po operacji, to warto zacząć szukać przyczyny utrzymywania się takiego stanu.
Na przykład u osób z ciężkimi zakażeniami bakteriami gram-ujemnymi, po rozległych oparzeniach czy urazach, stężenie CRP może wynieść nawet 500 mg/l.
Kiedy jednak nie wiadomo co jest przyczyną takiego wyniku, pomocne będą parametry innych badań (np. morfologia, badania hormonalne), które razem w zestawieniu dadzą obraz lekarzowi co dzieje się w Twoim organizmie.
CRP a wykrycie nowotworu i chorób układu sercowo-naczyniowego
Oznaczenie poziomu CRP powszechni stosuje się też w diagnostyce chorób nowotworowych.
Rozwój komórek rakowych stymuluje intensywną produkcję białka C-reaktywnego, co może powodować wzrost stężenia CRP powyżej 500, a nawet 1000 mg/l.
Z kolei w przypadku chorób układu sercowo-naczyniowego odstępstwa od normy są bardzo niewielkie i możliwe są do uchwycenia jedynie w czasie tzw. ultra-czułego badania (High-Sensitivity CRP), pozwalającego na określenie parametrów w zakresie od 0 do 10 mg/l.
Kiedy lekarz może zlecić wykonanie High-Sensitivity CRP?
Test HS CRP służy przede wszystkim lekarzowi podczas oceny ryzyka zawału mięśnia sercowego.
Co może wpływać na (nieprawidłowy) wynik CRP?
Mogą pojawić się okoliczności, w których wynik CRP może być fałszywy.
Głównie mówi się o nałogowych palaczach, u których wynik CRP we krwi jest zazwyczaj podwyższony.
Wynik może zniekształcać także wiek i zażywanie pewnych leków.
Jakie leki mogą mieć wpływ na wynik badania CRP?
Na przykład statyny (leki na cholesterol) oraz fibraty (leki na trójglicerydy) obniżają stężenie CRP we krwi.
Podobnie jest w przypadku diety ubogiej w cukier, stosowania olejów roślinnych czy włóknika (błonnika) pokarmowego.
Jeśli nie jesteś osobą zbyt aktywną fizycznie, to może również wpływać na obniżony (ale niekoniecznie prawdziwy) wynik badania.
Dlatego tak ważne jest, aby regularnie robić ogólne badania, które – w połączeniu z wynikiem CRP – dają lekarzowi wiadomość o tym, co dzieje się z Twoim organizmem.
Czy badanie CRP wykonuje się jedynie w laboratoriach?
Pobranie krwi na badanie CRP to najbardziej powszechna forma zbadania tego czynnika z krwi.
Pojawiło się jednak na rynku nowe rozwiązanie, który umożliwia Ci wykonanie tego testu z domu.
A dokładniej?
Możesz kupić w aptece tzw. szybki test CRP i przeprowadzić badanie samodzielnie w domowym zaciszu.
Oczywiście musisz zapoznać się z instrukcją obsługi zamieszczoną przy teście, aby uzyskać jak najbardziej realny wynik.
Jak wygląda wykonanie takiego testu?
Nakłuwasz palec, aby uzyskać krew włośniczkową z opuszka palca, którą następnie umieszczasz się na teście płytkowym.
W zależności od testu możesz czekać inny czas na otrzymanie wyniku, jednak nie dłużej niż parę minut.
Pomimo takiego rozwiązania nie diagnozuj się samodzielnie, najlepiej udać się z wynikiem badania do Twojej przychodni.
Możesz umówić się do lekarza także online, który na podstawie ankiety i rozmowy może skierować Cię na dalszą diagnostykę.
Ile zapłacisz za badanie CRP?
Badanie CRP jest jednym z najtańszych testów laboratoryjnych.
Jeśli zdecydujesz się na zbadanie CRP, to za pobranie próbki, analizę oraz opracowanie wyniku zapłacisz w granicach od 10 do maksymalnie 20 złotych.
Oczywiście wszystko zależy od tego, w jakim laboratorium wykonasz badanie.
Takie rozwiązanie jest najlepsze wtedy, kiedy potrzebujesz poznać wynik szybko i nie masz czasu (albo chęci) na wizytę u lekarza.
Jeśli jednak sprawa nie jest pilna, to możesz po prostu umówić się do swojego lekarza rodzinnego na NFZ i poprosić o skierowanie na badanie CRP z refundacją NFZ.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Dagna Bobilewicz: Rola diagnostyczna białka C-reaktywnego (CRP), Przegląd medycyny laboratoryjnej zeszyt 1, In Vitro Explorer 2004
- Teresa Laskowska-Klita: Białk C-reaktywne (CRP) w diagnostyce infekcji u noworodków, Przegląd medycyny laboratoryjnej zeszyt 1, In Vitro Explorer 2004
- Aleksander Koj: Białka ostrej fazy – po 25 latach¸ Diagnostyka laboratoryjna 2010
Podobne artykuły
