Badanie CRP - co wykrywa i jakie są jego normy?

Badanie CRP pozwala na wykrycie i monitorowanie stanów zapalnych, zakażeń bakteryjnych i wirusowych. Znacznie podwyższone CPR może świadczyć o rozwoju chorób autoimmunologicznych czy nowotworowych.

Badanie CRP pozwala na wykrycie i monitorowanie stanów zapalnych, zakażeń bakteryjnych i wirusowych. Znacznie podwyższone CPR może świadczyć o rozwoju chorób autoimmunologicznych czy nowotworowych. Badanie krwi CRP wykonywane jest też w celu oceny ryzyka zawału serca.

Co to jest badanie CRP?

Badanie CRP jest testem wykonywanym z krwi, służącym określeniu poziomu białka C-reaktywnego, które jest jednym z tzw. białek ostrej fazy. Wytwarzane przez wątrobę i komórki tłuszczowe, białko C-reaktywne (CRP) jest biochemicznym markerem stanów zapalnych. CRP bierze udział w odpowiedzi obronnej organizmu w przypadku infekcji (zwłaszcza bakteryjnych), martwicy tkanek a także ich uszkodzenia w wyniku urazu, zabiegu chirurgicznego czy porodu.

Białko C-reaktywne zostało odkryte w latach 30. XX wieku, a pół wieku później stało się jednym z narzędzi diagnostycznych, służącym do wykrywania i monitorowania stanów zapalnych (na przykład trzustki i jelit) oraz zakażeń bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych, zwłaszcza u noworodków (m.in. sepsa). Jest też uważane białko C-reaktywne za nieswoisty marker nowotworowy. Inne wskazania do wykonania badania CRP, to ocena ryzyka choroby wieńcowej oraz diagnostyka niektórych chorób autoimmunologicznych (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty)

CRP - norma

Dla parametru jakim jest stężenie CRP, norma wynosi 0,08 do 3,1 mg/l, przy czym dopuszcza się, jako akceptowalne, wartości do 5,0 mg/l, a u osób otyłych, cukrzyków, palących papierosy oraz cierpiących na nadciśnienie tętnicze – nawet do 10 mg/l. Tolerancja związana jest z tym, że na poziom CRP wpływają czynniki takie, jak wiek, płeć, ogólna kondycja zdrowotna, ewentualne uzależnienie od papierosów, czy stosowana farmakoterapia.

Pamiętać przy tym należy, że CRP jest wskaźnikiem niezwykle czułym. W odpowiedzi na wystąpienie stanu zapalnego czy uszkodzenia tkanek, poziom białka C-reaktywnego może incydentalnie wzrosnąć nawet 1000-krotnie, do 1 g na dobę. Problemem jest utrzymywanie się podwyższonego CRP przez dłuższy czas.

Podwyższone CRP

W większości przypadków podwyższone CRP utrzymuje się w przedziale 20 – 200 mg/l, co może wskazywać na stan zapalny, zakażenie bakteryjne lub wirusowe o słabym i umiarkowanym charakterze. W przypadku ciężkich zakażeń bakteriami gram-ujemnymi, po rozległych oparzeniach, urazach, zabiegach operacyjnych, stężenie CRP może wynieść 500 mg/l. Pamiętać jednak należy, że wyniki badania CPR są niespecyficzne.

Podwyższone CRP świadczy o stanie zapalnym, zakażeniu, lub innej patologii, nie wskazując jednak bezpośrednio przyczyny – oznacza to, że interpretacji wyników należy dokonywać w zestawieniu z parametrami uzyskanymi w czasie innych badań, a także mając na uwadze notowane objawy.

CRP a rak

Oznaczenie poziomu CRP stosuje się też w diagnostyce chorób nowotworowych. Rozwój komórek rakowych stymuluje intensywną produkcję białka C-reaktywnego – w tym przypadku stężenie CRP może osiągnąć poziom powyżej 500, a nawet 1000 mg/l.

Z kolei w przypadku chorób układu sercowo naczyniowego, odstępstwa od normy są bardzo niewielkie i możliwe do uchwycenia jedynie w czasie ultra-czułego badania High-Sensitivity CRP, pozwalającego na określenie parametrów w zakresie od 0 do 10 mg/l (standardowe badanie CRP wykazuje wartości powyżej 10 mg/l). Test HS CRP służy przede wszystkim ocenie ryzyka zawału mięśnia sercowego.

CRP u dziecka

Wobec braku specyficznych objawów większości chorób i patologii u bardzo małych dzieci, badanie CRP u noworodka jest ważnym testem diagnostycznym pozwalającym na odpowiednio wczesne wykrycie zakażeń, stanów zapalnych i innych nieprawidłowości u najmłodszych pacjentów.

Jest to istotne szczególnie w przypadku tak ciężkich i wymagających szybkiego rozpoznania schorzeń, jak posocznica (sepsa). W przypadku noworodków norma CRP wynosi do 5 mg/l, za powód do zaniepokojenia przyjmuje się jednak parametry przekraczające 10 mg/l. Warto wiedzieć, że dzieci urodzone w sposób naturalny mają często wyższy poziom CRP w porównaniu z maluchami, które przyszły na świat przez cesarskie cięcie.

CRP w ciąży

Poziom CRP w ciąży zazwyczaj jest podniesiony, w szczególności w III trymestrze, kiedy stężenie białka może wynosić nawet 30-40 mg/l (w pierwszych miesiącach nie powinno przekraczać 10 mg/l). Podwyższone CRP może się utrzymywać także po porodzie, zwłaszcza, jeśli wykonane zostało cesarskie cięcie lub jeśli doszło do pęknięcia (albo nacięcia) krocza – alarmujący wskaźnik CRP z dużą dozą prawdopodobieństwa będzie wówczas wynikiem uszkodzenia tkanek. Możliwe oczywiście są także inne przyczyny – głównie stany zapalne i zakażenia, w szczególności w sytuacji, gdy pacjentka przez dłuższy czas przebywa w szpitalu.

Badanie CRP na czczo

Badanie CRP wykonuje się na czczo, przynajmniej 8 godzin po ostatnim posiłku, w godzinach porannych. Niektóre laboratoria zalecają wypicie szklanki wody na około 30 minut przed badaniem. Krew do analizy pobierana jest z żyły łokciowej. Wyniki pacjent powinien otrzymać w ciągu 24 godzin.

Ile kosztuje badanie CRP?

Badanie CRP jest jednym z najtańszych testów laboratoryjnych. Pobranie próbki, analiza oraz opracowanie wyniku kosztuje w granicach 9-15 złotych, jeśli chcemy zbadać się szybko, bez skierowania od lekarza. Możliwe jest też wykonanie badania CRP z refundacją NFZ, po uprzednim uzyskaniu skierowania. 

Autor: Piotr Brzózka

Czytaj też:

• Podstawowe badania krwi i ich normy
• Morfologia krwi - obwodowej, wyniki, z rozmazem, normy
• Badanie na krzepliwość krwi przy antykoncepcji

Źródła:

• Dagna Bobilewicz: Rola diagnostyczna białka C-reaktywnego (CRP), Przegląd medycyny laboratoryjnej zeszyt 1, In Vitro Explorer 2004
• Teresa Laskowska-Klita: Białk C-reaktywne (CRP) w diagnostyce infekcji u noworodków, Przegląd medycyny laboratoryjnej zeszyt 1, In Vitro Explorer 2004
• Aleksander Koj: Białka ostrej fazy – po 25 latach¸ Diagnostyka laboratoryjna 2010

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.