Zapalenie zatok: wszystko co musisz wiedzieć
Autor: Magdalena Sroka / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechurą
Zapalenie zatok, czyli infekcja górnych dróg oddechowych, może mieć charakter ostry, podostry i przewlekły.
A każdy z nich różni się nasileniem objawów i długością trwania choroby.
Uciążliwy katar, ból głowy czy osłabienie, to tylko niektóre z objawów, jakie mogą towarzyszyć zapaleniu zatok.
I mimo że na pierwszy rzut oka kojarzą się po prostu z przeziębieniem – infekcji nie należy lekceważyć, ponieważ w niektórych przypadkach może prowadzić do powikłań groźnych dla zdrowia.
Jakich konkretnie?
Jak leczyć zapalenie zatok oraz czy można mu zapobiegać?
Spis treści
- Czym są zatoki – rodzaje i funkcje
- Zapalenie zatok – co to jest? Ostre i przewlekłe zapalenie zatok
- Objawy zapalenia zatok
- Zapalenie zatok – jak je leczyć?
- Zapalenie zatok – skutki zaniedbania leczenia.
Czym są zatoki i jakie spełniają funkcje?
Zatoki to przestrzenie przynosowe zlokalizowane wewnątrz czaszki i połączone jamą nosową.
Właśnie od ich lokalizacji pochodzi pełna nazwa – zatoki przynosowe.
Wypełnione są powietrzem, a ich zadaniem jest nawilżanie i ogrzewanie wdychanego przez nos powietrza.
Na podstawie prowadzonych badań podejrzewa się, że zatoki przynosowe mogą mieć także kilka innych funkcji:
- węchową,
- ochronną (zatoki przynosowe chronią mózgoczaszkę przed urazami),
- termiczną (ogrzewają podstawy czaszki),
- statyczną (zmniejszają wagę szkieletu całej twarzoczaszki),
- fonetyczną (stanowią przestrzeń rezonacyjną i chronią ucho przed wydobywanym przez człowieka głosem).
Zatoki obejmują dodatkowo:
- zatoki szczękowe,
- zatoki czołowe,
- zatoki sitowe,
- zatoki klinowe,
- zatoki łzowe.
Zatoki czołowe są największe w organizmie człowieka, z kolej sitowe – najmniejszymi.
Co ciekawe, zatoki przynosowe rozwijają się już na etapie płodu, a ostatecznie kształtują w drugiej dekadzie życia.
Wiesz już pokrótce, czym są zatoki i jakie funkcje mogą pełnić.
Często jednak w kontekście zatok słyszy się o infekcji, jaką jest zapalenie zatok.
Czym charakteryzuje się ta infekcja i jakie są jej objawy?
Zapalenie zatok – ostre i przewlekłe zapalenie zatok
Zapalenie zatok jest jedną z 10 najczęściej rozpoznawanych chorób w Polsce.
Schorzenie to jest związane z infekcją górnych dróg oddechowych, a przyczyn tego stanu rzeczy może być wiele.
Za zapalenie zatok (ICD-10: J01) mogą odpowiadać:
- wirusy
- bakterie,
- grzyby,
- alergie.
Wspomniane na pierwszym miejscu wirusy są najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia zatok.
Zalicza się do nich:
- rynowirusy,
- koronawirusy,
- adenowirusy,
- a także wirus grypy.
Choroba rozwija się umiarkowanie szybko, tj. kilka dni, a jej pierwsze objawy, np. niedrożność zatok, wyciek z nosa, czy upośledzenie węchu, mogą pojawić się w ciągu 48 godzin od zakażenia wirusem.
Zapalenie zatok o podłożu bakteryjnym jest zwykle konsekwencją nieleczonego zapalenia wirusowego, które diagnozuje się wtedy, kiedy zapalenie przedłuża się i trwa ponad 2 tygodnie.
Za bakteryjne zapalenie zatok odpowiadają m.in. bakterie:
- Streptococcus pneumoniae,
- Haemofilus influenzae,
- Moraxella catarrhalis.
Zapalenie zatok o podłożu bakteryjnym można rozpoznać np. po upośledzeniu drożności nosa, wycieku wydzieliny, czy kaszlu nasilającym się w nocy i trwającym powyżej 10 dni.
Grzybicze zapalenie zatok jest jedną z odmian infekcji, która zazwyczaj rozwija u pacjentów cierpiących na niedobory odporności, ale także leczących się na cukrzycę, choroby szpiku lub po transplantacji narządów.
Takie zapalenie może przybrać postać ostrą lub przewlekłą.
Za grzybicze zapalenie zatok odpowiadają takie grzyby jak:
- Aspergillus,
- Fusarium,
- Mucorales.
Sama infekcja może objawiać się gorączką, uczuciem zatkanego nosa, kaszlem i krwawieniem z nosa.
Coraz częściej diagnozuje się także zapalenie zatok wywołane alergiami, szczególnie tymi nierozpoznanymi lub źle leczonymi.
Pojawienie się alergicznego zapalenia zatok to odpowiedź układu immunologicznego spowodowanego danym alergenem, np. pyłkami traw, czy innych kwiatów.
Zapalenie zatok o podłożu alergicznym może objawiać się poprzez:
- częste kichanie (również seryjne),
- świąd nosa,
- łzawiące, zaczerwienione oczy,
- bezbarwną wydzielinę z nosa,
- i inne.
Niestety na tym lista się nie kończy.
Zapalenie zatok może być również spowodowane przewlekłym drażnieniem błony śluzowej przez czynniki fizyczne (np. dym papierosowy) albo infekcją zęba pochodzenia korzeniowego.
Również znacznego stopnia skrzywienie przegrody nosa może przyczynić się do częstych zapaleń zatok przynosowych, szczególnie jednostronnych.
Dodatkowo, częste podrażnianie błony śluzowej ostrym, drażniącym zapachem może także wywołać zapalenie zatok.
Przykładem może być regularnie wdychany dym papierosowy (dotyczy to zarówno palenia czynnego, jak i biernego).
Zapalenie zatok może trwać nawet kilka tygodni, a o tym jak długo będziesz się z nimi zmagać, zadecyduje rodzaj zapalenia.
A warto dodać, że zapalenie zatok może mieć formę ostrą, podostrą oraz przewlekłą.
Ostre zapalenie zatok występuje gwałtownie, a jego przyczyną są najczęściej wirusy.
Dobra wiadomość jest taka, że trwa najkrócej, kilka do kilkunastu dni (maksymalnie 4 tygodnie).
Podostre zapalenie zatok trwa dłużej tj. 4-8 tygodni i również może być spowodowane infekcją wirusową, ale również grzybiczą i bakteryjną.
Można powiedzieć, że najgorsze dla organizmu jest przewlekłe zapalenie zatok.
Dlaczego?
Nie tylko ze względu na czas trwania, który jest naprawdę długi (ponad 12 tygodni), ale także dlatego, że oznacza stan niedoleczenia poprzednich infekcji (a co za tym idzie – możliwe powikłania).
Dodatkowo, przewlekłe zapalenie zatok ma to do siebie, że może często nawracać.
A jakie objawy mogą towarzyszyć zapaleniu zatok?
Zapalenie zatok – katar, kaszel i ból w okolicy skroniowej
Każde wymienione zapalenie zatok jest infekcją uciążliwą, męczącą i nieprzyjemną.
Szczególnie, jeśli towarzyszą jej takie objawy jak:
- katar i wydzielina z nosa,
- uczucie zatkanego nosa,
- kaszel,
- drapanie w gardle,
- ból zatok (który czuć w różnych miejscach np. pod oczami, z tyłu głowy, w okolicy skroniowej, na całym czole, u nasady nosa),
- gorączka lub stan podgorączkowy.
Występowanie konkretnych objawów oraz ich nasilenie zależy od rodzaju zapalenia (zatok sitowych, czołowych, klinowych lub szczękowych), a także od podłoża infekcji.
Diagnostyka zapalenia zatok w dużej mierze opiera się na wywiadzie lekarskim oraz występujących objawach.
Podczas wizyty lekarz ocenia także stan błony śluzowej.
Takie badanie może wykonać za pomocą fiberoskopu, czyli urządzenia, które pozwala na ocenę zmian w obrębie górnych dróg oddechowych.
Lekarz może zlecić także tomografię komputerową, która wykaże zmiany związane z chorobą zatok.
Co ważne, zmiany w zatokach mogą przenosić się także do podstaw czaszki i mózgu.
Badanie przy pomocy tomografii komputerowej powinno to wykluczyć lub potwierdzić.
Ważna może okazać się także diagnostyka alergologiczna, jeśli występuje podejrzenie takiej przyczyny choroby.
Jeśli zapalenie zatok zostanie potwierdzone, lekarz niezwłocznie wdroży leczenie.
Zapalenie zatok – leczenie. Czy antybiotyk wystarczy?
Leczenie zapalenia zatok, podobnie jak przy wielu innych infekcjach, zależy od podłoża infekcji.
Przy infekcji bakteryjnej, lekarz zaleca stosowanie antybiotyków, które mogą zmniejszyć obrzęk, ułatwią oddychanie i odpływ wydzieliny, a także udrożnią zatkany nos.
Antybiotyk na zapalenie zatok powinien być stosowany 10-14 dni.
Pomocniczo stosuje się także:
- leki miejscowe np. krople do nosa, sól fizjologiczną,
- leki stosowane w przypadku infekcji o podłożu alergicznym (przeciwhistaminowe),
- leki przeciwbólowe m.in. leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
- leki przeciwwirusowe (w przypadku infekcji wirusowej).
Jeżeli takie leczenie okaże się nieskuteczne, a osoba zmagająca się z zapaleniem zatok dalej będzie odczuwała ból, uczucie zatkanego nosa i inne objawy, może okazać się, że konieczne będzie leczenie operacyjne.
Do leczenia operacyjnego najczęściej kwalifikuje się przewlekłe i nawracające zapalenie zatok.
Endoskopowa operacja zatok przynosowych polega na mikrochirurgii wewnątrznosowej z wykorzystaniem kamery, źródła światła oraz narzędzi chirurgicznych.
Operacja ta pozwala na wewnątrznosowe otwarcie ujść zatok oraz oczyszczenie zatok ze zmian zapalnych.
A co może się stać, jeśli zignorujesz chore zatoki?
Czy nieleczone zapalenie zatok może powodować groźne powikłania?
Zapalenie zatok – powikłania. Czy można zapobiegać zapaleniu zatok?
Jeżeli objawy zapalenia zatok zostaną zlekceważone, może okazać się, że infekcja rozprzestrzeni się przez naczynia krwionośne oraz naczynia chłonne do innych części organizmu.
Najbardziej narażone są oczodoły, ponieważ znajdują się najbliżej zatok.
Powikłaniami związanymi z oczodołami są obrzęki zatok, ropień podokostnowy, czy ropień oczodołu.
Powikłaniami wewnątrzczaszkowymi nieleczonego zapalenia zatok mogą być:
- ropień mózgu,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zakrzepowe zapalenie zatok żylnych opony twardej,
- zapalenie szpiku kości czołowej,
- zakrzepowe zapalenie zatoki jamistej,
- i inne.
Niedoleczone zapalenie zatok może mieć swoje przykre konsekwencje, dlatego tak ważne jest, by już na wczesnym etapie choroby, udać się do lekarza.
A w trakcie zachorowania – dbać o wszystkie zalecenia.
Jeśli jednak nigdy wcześniej nie zdarzyło Ci się zachorować na zatoki i chcesz uniknąć infekcji, już teraz zastosuj się do kilku rad:
- unikaj przebywania w zadymionych pomieszczeniach i sam najlepiej zrezygnuj z nałogu (jeśli palisz papierosy),
- jeśli chorujesz na alergię, unikaj alergenów i stosuj leki przeciw alergiczne,
- nawilżaj powietrze w swoim domu (np. za pomocą nawilżacza powietrza),
- unikaj miejsc klimatyzowanych.
W ramach profilaktyki (nie tylko zapalenia zatok, ale także innych chorób) – nie zapominaj o higienie osobistej, zwłaszcza rąk oraz o nawadnianiu organizmu.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
