Alergiczne zapalenie zatok – jak rozpoznać i leczyć dokuczliwe objawy?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Twój nos to naprawdę skomplikowany organ.
Odpowiada za oczyszczanie wdychanego powietrza, uregulowanie jego temperatury i za szereg innych kwestii, które sprawiają, że szybko doceniasz jego prawidłowe działanie, kiedy pojawiają się problemy z zatokami.
Tak jest również w przypadku alergicznego zapalenia zatok, które z pewnością jest schorzeniem bardzo dokuczliwym.
Pojawia się zazwyczaj okresowo – w czasie, w którym następuje nasilenie występowania alergenu, powodującego reakcję alergiczną.
Świąd nosa, łzawienie oczu, częste kichanie – znasz to?
Doraźnie możesz wspomóc leczenie stosując leki przeciwhistaminowe (dostępne również bez recepty) czy aerozole donosowe.
Warto jednak porządnie się przebadać, aby dowiedzieć się, czy to na pewno alergia jest źródłem zapalenia zatok.
Pamiętaj: nieleczone alergiczne zapalenie zatok lub alergia może długofalowo prowadzić nawet do rozwoju astmy.
Na czym polega alergiczne zapalenie zatok?
Alergiczne zapalenie zatok, zwane również alergicznym nieżytem nosa, to bardzo nieprzyjemna dolegliwość.
Jest to zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, które może utrzymywać się nawet parę miesięcy i często niestety (w przypadku alergików) jest to choroba nawracająca.
Przy zapaleniach zatok czynnikiem wywołującym zablokowanie zatok są zazwyczaj wirusy (wirusowe zapalenie zatok), bakterie (bakteryjne zapalenie zatok) lub grzyby (grzybicze zapalenie zatok).
W tym przypadku – chorobę wywołują alergeny.
Dlaczego tak się dzieje?
Pojawienie się alergicznego zapalenia zatok to odpowiedź układu immunologicznego spowodowanego danym alergenem, np. pyłkami traw czy innych kwiatów.
Warto wspomnieć, że alergenem są także grzyby, więc jeśli na nie akurat masz uczulenie, to możesz mieć do czynienia z alergicznym grzybiczym zapaleniem zatok.
Oczywiście, każdy rodzaj zapalenia zatok wymaga leczenia.
Choć czynnik, który wywołuje objawy jest istotny, to musisz pamiętać, że nawet alergiczny nieżyt nosa może przybrać postać ostrą czy przewlekłą (zainfekować się wirusami czy bakteriami).
Do tego trudno wykluczyć dany alergen z życia osoby uczulonej.
W zależności od danego alergenu – należy przyjmować leki przeciwalergiczne (przeciwhistaminowe) w okresie nasilenia występowania konkretnego alergenu.
Granicą pomiędzy ostrym zapaleniem zatok, a przewlekłym infekcyjnym zapaleniem zatok jest 12-tygodniowy czas trwania objawów.
Okresowe alergiczne zapalenie zatok trwa poniżej 4 tygodni.
Przewlekły alergiczny nieżyt nosa z kolei charakteryzują objawy utrzymujące się powyżej 4 tygodni.
Po czym poznać problem z alergicznym zapaleniem zatok?
To bardzo trafne pytanie.
Otóż wszystkie typy zapalenia zatok wykazują dosyć podobne objawy, dlatego tak ważne jest czujne oko lekarza (alergologa, laryngologa, a także lekarza pierwszego kontaktu) w odpowiednim postawieniu diagnozy.
Zazwyczaj we wszystkich przypadkach występuje upośledzenie drożności nosa i wyciek wydzieliny nosowej (popularnie zwanej katarem).
Jest jednak pewien typ objawów, które mogą świadczyć o tym, że problem jest natury alergicznej, np.:
- częste kichanie (również seryjne);
- świąd nosa;
- łzawiące, zaczerwienione oczy;
- bezbarwna wydzielina z nosa;
- utrata węchu i/lub smaku;
- uczucie zablokowanego nosa bez obecności kataru;
- niesmak w ustach;
- kaszel;
- możliwa wysypka, np. na dłoniach;
- możliwy ból głowy a także zatok szczękowych;
- mocny ból u nasady nosa mocniej odczuwany przy schylaniu.
Warto dodać, że przy alergicznym typie zapalenia zatok dosyć rzadko występuje gorączka czy inne objawy, które mogą sugerować, np. ostre zapalenie zatok.
Oczywiście – nie muszą u Ciebie występować wszystkie objawy w jednym momencie.
Natomiast zazwyczaj częste kichanie, kaszel i łzawienie oczu może sugerować, że doszło do alergicznego zapalenia zatok.
Jak sobie radzić z taką alergiczną odmianą choroby?
Sposoby leczenia alergicznego zapalenia zatok – czy można dostać leki bez recepty?
Po pierwsze – konieczna jest wizyta lekarska.
Doświadczenie lekarza i trafna diagnoza naprawdę mają znaczenie.
Leczenie antybiotykami zapalenia zatok, które nie ma podłoża bakteryjnego, oczywiście mija się z celem.
Po drugie – jak największa izolacja od czynnika uczulającego, choć tak... to faktycznie może być trudne, zwłaszcza jeśli są to np. pyłki drzewne lub kurz.
Po trzecie – staraj się maksymalnie unikać wszelkiego rodzaju czynników drażniących, jak np. dym tytoniowy.
Uwierz – palenie w okresie nasilenia objawów alergicznych (a także w ogóle...) nie ma dobrego wpływu na Twój organizm.
Jeśli problemy z alergią pojawiły się u Ciebie pierwszy raz (a trzeba dodać, że mogą się one pojawić w każdym momencie życia), to niezbędne będą także testy alergiczne.
Zazwyczaj łączy się w badaniu dwie dostępne metody: testy skórne oraz badania krwi na wykrycie alergenów IgE.
Warto poznać alergeny, które wywołują taką reakcję, co w przyszłości pozwoli po prostu spodziewać się wystąpienia pewnych objawów i mieć przygotowaną apteczkę domową na tę okoliczność.
Leczenie alergicznego zapalenia zatok zazwyczaj polega na podaniu leków przeciwhistaminowych (przeciwuczuleniowych), które blokują działanie histaminy.
To właśnie histamina jest odpowiedzialna za występowanie objawów alergicznych, jest swego rodzaju neuroprzekaźnikiem, odpowiadającym za wystąpienia stanu zapalnego w Twoim organizmie.
Do leków przeciwhistaminowych najczęściej stosowanych zaliczają się:
- cetyryzyna;
- loratadyna;
- desloratadyna;
- ebastyna;
- feksofenadyna;
- bilastyna;
- rupatadyna.
Ich działanie opiera się na hamowaniu uwalniania histaminy, która odpowiada za wystąpienie takich objawów jak: wyciek z nosa, kichanie i swędzenie.
W aptece możesz znaleźć leki na zapalenie zatok, które dostępne są bez recepty, a bazują na którymś z powyższych składników.
Jest to istotne, zwłaszcza wtedy, kiedy problem pojawi się niespodziewanie.
Zdarza się (niestety całkiem często), że leki tego typu nie są wystarczające.
Co wtedy?
Lekarz zaleca leki donosowe na receptę na bazie glikokortykosteroidów, do których należą:
- dwupropionian beklometazonu;
- budezonid;
- propionian flutikazonu;
- furoinian mometazonu;
- furoinian flutikazonu;
Glikokortykosteroidy wykazują silne działanie przeciwzapalne.
Cechują się dużą skutecznością w udrożnianiu nosa i mogą być stosowane (w odpowiedniej zaleconej przez lekarza dawce) przez dzieci i dorosłych.
A co jeśli to dalej nie jest wystarczające?
Czasem niezbędne okazuje się wykonanie badania cytologicznego wymazu z nosa.
To znaczy?
Pobrania materiału z zatok za pomocą specjalnego patyczka, która określi problem wywołujący stan zapalny w zatokach.
Jeśli w badaniu wyjdzie dużo eozynofilów (rodzaj białych krwinek), to istnieje duże prawdopodobieństwo, że zapalenie zatok jest wynikiem reakcji alergicznej organizmu.
W leczeniu ważne są także szczegóły.
Potrzebujesz konsultacji lekarskiej na zapalenie zatok, dostępnej nawet w niedziele i święta?
Skorzystaj z Dimedic!
Domowe sposoby na walkę z problemami alergicznymi zatok
Poza wymienionymi wyżej preparatami, w leczeniu można wspomóc się domowymi sposobami na alergiczne zapalenie zatok.
Pomocne w niwelowaniu objawów mogą być inhalacje na zatoki lub nebulizacje (leczenie wziewne) z użyciem soli fizjologicznej.
Możesz także dodatkowo wykonywać inhalacje z dodatkiem olejków eterycznych, np. eukaliptusowego, która poprawi drożność nosa i przyniesie ukojenie dla błony śluzowej.
Niezmiernie istotne jest płukanie zatok, co zmniejsza ryzyko pojawienia się w zatokach jeszcze innych (poza alergenami) drobnoustrojów wzmagających chorobę, np. bakterii.
Irygację (czyli płukanie zatok) można wykonać w domu z użyciem specjalnej butelki, którą bez problemu kupisz w aptece.
Poza tym nie zapominaj o odpowiednim nawadnianiu organizmu – 2 litry wody dziennie to absolutne minimum.
Picie sporej ilości płynów (także ciepłych herbat ziołowych) pozwala na szybsze pozbycie się wydzieliny z zatok.
Jeśli powietrze w Twoim domu jest suche – zadbaj o jego odpowiednie nawilżenie.
Przydatny dla alergików jest oczyszczacz powietrza, ale doraźnie powinny pomóc także, np. mokre ręczniki rozwieszane w różnych miejscach w pomieszczeniu, w którym przebywasz, czy dyfuzor.
Ważne jest to zwłaszcza w sypialni.
Warto spróbować, może to znacząco poprawić Twoją jakość snu.
Grzybicza odmiana alergicznego zapalenia zatok
Musisz wiedzieć, że alergiczne grzybicze zapalenie zatok jest coraz częściej diagnozowaną postacią przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok.
Schorzenie rozpoznaje się na podstawie następujących kryteriów:
- obecność polipów w nosie;
- śluz alergiczny o gęstej konsystencji z obecnością eozynofilów i kryształów Charcota-Leydena;
- dodatni wynik posiewu w kierunku grzybów;
- występowanie potwierdzonej badaniami nadwrażliwości typu I wg klasyfikacji Gella i Coombsa;
- charakterystyczny obraz w badaniu tomografii komputerowej
W przebiegu tego schorzenia dodatkowo może występować krwawienie z nosa czy zaburzenia widzenia.
Możesz także dosyć często cierpieć z powodu chorób górnego układu oddechowego.
W leczeniu alergicznego grzybiczego zapalenia zatok wykorzystuje się następujące donosowe glikokortykosteroidy:
- budesonide;
- beclomethasone;
- mometasone fuorate;
- fluticasone propionate.
Tutaj domowe sposoby, tj. inhalacje czy płukanie zatok także mają swoje zastosowanie.
Warto jednak wziąć pod uwagę fakt, że wszelkie alergiczne problemy z zatokami to nie wyłącznie chwilowy dyskomfort.
Są to poważne problemy, które mogą doprowadzić do polipów w nosie (zwiększających szanse na występowanie grzybów), a nawet astmy.
Sezon ma znaczenie w przypadku alergicznego zapalenia zatok!
Problemy alergiczne można podzielić na te całoroczne i sezonowe.
Te pierwsze, z którymi problem występuje przez cały rok, to zazwyczaj:
- roztocza kurzu domowego;
- pleśń;
- sierść zwierząt (kotów, psów, gryzoni).
Sezonowe alergeny to zazwyczaj pyłki traw, drzew i chwastów a także zarodniki grzybów (pleśniowych – Alternaria, Cladosporium, drożdżopodobnych – Candida albicans).
Objawy, które towarzyszą sezonowym problemom z zatokami o podłożu alergicznym to kaszel, częste kichanie i świąd nosa czy uszu.
W przypadku problemów całorocznych to zazwyczaj ciągłe uczucie blokady w zatokach, co powoduje oddychanie przez usta, a także silne oraz rozpierające bóle głowy i twarzy.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Małgorzata Różańska-Kudelska, Andrzej Sieśkiewicz, Barbara Południewska, Magdalena Kania, Izabela Michalczuk, Marek Rogowski, Grzyby pleśniowe i rola alergii na grzyby w przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, Otolaryngol Pol 2009; 63 (3): 245-248.
- Mariola Śliwińska-Kowalska, Leczenie alergicznego i infekcyjnego nieżytu nosa i zatok przynosowych w świetle konsensusów międzynarodowych, Otorynolaryngologia 2016, 15(4): 145-151.
- Anna Wachnicka-Bąk, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agata Będzichowska, Bolesław Kalicki, Anna Jung, Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatr Med Rodz 2014, 10 (1), p. 25–31.
Podobne artykuły
