Wirusowe zapalenie zatok - objawy i leczenie. Ile trwa?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechura
Szczęśliwy ten, który chociaż raz nie cierpiał z powodu zapalenia zatok…
Niestety ta dolegliwość może Cię dotknąć nawet parę razy w roku, zwłaszcza w okresach jesienno-zimowych.
W utrzymywaniu dobrego ogólnego stanu zdrowia nie pomagają także częste podróże samolotem i przebywanie w pomieszczeniach schładzanych klimatyzacją (o zgrozo – często nieczyszczoną!).
A jak leczyć zapalenie zatok i czy na to, jakie środki wybrać ma wpływ to – jakie podłoże ma zapalenie?
Leczenie jest oczywiście uzależnione od tego czy choroba jest spowodowana wirusami czy bakteriami.
To również może wpływać na to, ile tak naprawdę czasu spędzisz na dojściu do zdrowia.
A jeśli chcesz wiedzieć jak najszybciej dojść do zdrowia (również domowymi sposobami), to koniecznie zapoznaj się z tym tekstem.
Psssst! Pamiętaj, że wirusowe zapalenie zatok może być zaraźliwe! :)
Wirusowe zapalenie zatok, czyli przypadłość, która jest jedną z dziesięciu najczęściej rozpoznawanych chorób w Polsce
Dlaczego wirusowe zapalenie zatok tak często dotyka Polaków?
Musisz wiedzieć, że to schorzenie najczęściej diagnozowane jest jesienią i wiosną, czyli w okresach, kiedy jesteś narażony na zmienne temperatury i złudne poczucie, że przecież jeszcze nie jest tak zimno, żeby założyć czapkę…
Lub wręcz przeciwnie – wydaje Ci się, że wiosna jest już tak przyjemnie ciepła, że możesz chodzić bez kurtki.
A przecież w marcu jak w garncu, a kwiecień plecień co przeplata…
I wtedy całkiem prawdopodobne, że przyplącze się do Ciebie niechciany gość w postaci problemów z zatokami.
Pamiętaj, że wirusowe zapalenie zatok najczęściej jest właśnie wynikiem przeziębienia.
Zazwyczaj jest to ostre zapalenie zatok, co oznacza, iż objawy nasilają się w bardzo szybkim tempie.
Czas trwania choroby nie przekracza zazwyczaj 12 tygodni, ale jeśli tak… to po tym terminie można już mówić o przewlekłym przebiegu choroby (która dotyka około 2-4 procent chorujących osób na zapalenie zatok).
A co ciekawe – wirusowe zapalenie zatok jest jedną z 10 najczęściej rozpoznawanych chorób w Polsce.
Ale to nie wszystko.
Schorzenie znalazło się także na 5 miejscu listy najczęstszych przyczyn przepisywania antybiotyków przez lekarzy pierwszego kontaktu.
No i tutaj pojawia się pytanie – czy na wirusowe zapalenie zatok pomocne będą antybiotyki?
Niestety – nie.
Problem z dokładnym rozpoznaniem choroby polega na tym, że wirusowe zapalenie zatok jest niezwykle podobne do zapalenia zatok o podłożu bakteryjnym (choć zdecydowanie powinno rozróżniać się je ze względu na kolor wydzieliny).
Zazwyczaj zapalenie wirusowe ma przezroczystą i dosyć lejącą konsystencję, natomiast bakteryjne – zielonkawą i gęstą.
I tu w przypadku zapalenia spowodowanego patogennymi bakteriami, leki na zapalenie zatok, jak antybiotyki faktycznie mają swoje zastosowanie.
Zapalenie zatok – jakie mogą być podłoża choroby?
Zapalenie zatok o postaci wirusowej jest najczęstszą postacią ZNZP, czyli grupy chorób, określanych wspólnym mianem zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych.
Co je wywołuje?
Postać wirusową wywołują przede wszystkim rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy oraz wirus grypy.
Tak – dobrze widzisz, również koronawirusy.
Dlatego tak ważne w dobie pandemii jest szczególny zachowywanie środków ostrożności w postaci noszenia maseczki, zwłaszcza wtedy, kiedy czujesz, że jesteś przeziębiony.
Ale czy zapalenie zatok zawsze jest spowodowane wirusami?
Oczywiście, że nie.
Zmiany zapalne zatok przynosowych mogą także rozwinąć się na podłożu infekcji bakteryjnej lub grzybiczej (grzybicze zapalenie zatok).
Przyczyną rozwoju zapalenia zatok (zwłaszcza przewlekłego) może być także mukowiscydoza dotycząca osób przewlekle chorych mających problem z układem oddechowym.
Zdarza się tak często w okresie wiosenno-letnim, kiedy po raz pierwszy po dłuższej przerwie uruchamiasz klimatyzację w samochodzie, która ewidentnie domaga się przeglądu i czyszczenia.
Zapalenia zatok bywają także konsekwencją nierozpoznanej lub niewłaściwie leczonej alergii.
Dobrze jest dokładnie obserwować swój organizm.
Wiele mogą Ci podpowiedzieć konkretne pory roku lub okresy, w których chorujesz na zatoki.
Być może pojawienie się objawów można skojarzyć z pyleniem konkretnego alergenu czy po prostu… uczuleniem na np. sierść zwierząt?
Niestety – to nie wszystkie czynniki mogące silnie osłabiać Twoje zatoki.
Rzadziej za rozwój choroby (choć nie można o tym czynniku zapominać) odpowiedzialne są zaburzenia anatomiczne, pośród których najczęściej wymienia się skrzywienie przegrody nosa.
Poza tym…
Wśród przyczyn stanów zapalnych zatok wymienia się także czynniki środowiskowe – głównie dym tytoniowy.
Pamiętaj, że bycie biernym palaczem naprawdę destrukcyjnie wpływa na Twoje zdrowie.
Zawsze możesz poprosić koleżanki i kolegów z pracy (jeśli to tam jesteś narażony na działanie dymu papierosowego) o palenie poza biurem.
Trzeba przyznać, że lekarze muszą mieć naprawdę duże doświadczenie i intuicję w odpowiednim rozpoznawaniu choroby zapalnej zatok.
Od tego przede wszystkim zależy w miarę szybki powrót do zdrowia i komfort swobodnego oddychania.
Wpływa to także na to powodzenie leczenia, które powinno być doprowadzone do końca.
W przeciwnym razie może okazać się, że zapalenie będzie powracać jak bumerang, zwłaszcza w dużym stresie i przy zmiennych warunkach pogodowych.
Niekiedy zapalenie zatok może być także powikłaniem leczenia stomatologicznego.
Sam przyznaj, że Twój lekarz musi mieć naprawdę oczy dookoła głowy.
Nie pomijaj zatem tak ważnych informacji podczas wywiadu lekarskiego.
Czasem poniekąd niezwiązane ze sobą rzeczy mogą mieć naprawdę duże znaczenie w ustaleniu odpowiedniego leczenia i przeciwdziałaniu ewentualnym powikłaniom.
Jak rozpoznać wirusowe zapalenie zatok? Objawy choroby
Przede wszystkim należy zacząć od tego, aby nie bagatelizować zapalenia zatok.
Choć zazwyczaj leczenie polega po prostu na łagodzeniu objawów choroby, do których należą:
- niedrożność nosa;
- wyciek z nosa;
- uczucie ucisku lub rozpierania w obrębie twarzoczaszki;
- ból uszu;
- gorączka;
- ogólne zmęczenie;
- ból mięśni;
- senność;
- problemy z gardłem;
- uczucie rozbicia;
- brak łaknienia;
- utrata węchu;
- utrata smaku;
- ogólne rozdrażnienie.
Pamiętaj, że tzw. wyciek z nosa nie musi oznaczać typowego kataru – może to być spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła, co z kolei może doprowadzić także do zapalenia gardła czy kaszlu.
Co może Ci pomóc w zapanowaniu nad zapaleniem zatok?
W dużej mierze mimo wszystko leki dostępne w aptece bez recepty, tj. aspiryna czy leki przeciwbólowe zorientowane na zatoki.
Pomocne okazują się także zestawy do płukania zatok.
Poza samą butelką ze specjalnie przygotowaną zakrętką do płukania nosa można kupić także specjalne roztwory, które dodatkowa obkurczają błonę śluzową i rozrzedzają wydzielinę.
Farmaceuta pewnie zaleci Ci także stosowanie kropel do nosa, które zadbają także o odpowiednie nawilżenie śluzówki.
W leczeniu wirusowego zapalenia zatok mogą pomóc Ci także domowe inhalacje na zatoki.
Nie musisz mieć do tego specjalnego sprzętu, wystarczy że zaparzysz wodę i przelejesz do naczynia odpornego na temperaturę, do którego dodasz parę kropel, np. olejku eukaliptusowego wspomagającego prawidłowe oddychanie.
Następnie musisz nachylić się nad naczyniem a głowę wraz z miską przykryć ręcznikiem.
Tak przygotowana inhalacja z pewnością pozwoli Ci szybciej wrócić do normalności.
Dobrym sposobem (w okresie grzewczym) jest także namoczenie ręcznika czy innego grubego materiału wodą a następnie skroplenie go wspomnianym wyżej olejkiem na noc.
W czym Ci to pomoże?
Zdecydowanie ułatwi oddychanie nocą, kiedy (jak zapewne wiesz) zatoki najłatwiej się blokują i uniemożliwiają oddychanie.
Poza tym pamiętaj o przyjmowaniu witamin, które ogólnie dobrze wpływają na stan Twojego zdrowia i odporności, np. witamina C, D, cynk czy tran.
Zazwyczaj wirusowe zapalenie zatok odpuszcza po kilku dniach, jeśli jednak nie czujesz się najlepiej – postaraj się jak najwięcej odpoczywać i się nie nadwyrężać.
Środki, które łagodzą wirusowe zapalenie zatok w dużej mierze nie doprowadzają także do nadkażenia wydzieliny bakteriami, co w konsekwencji znacznie przedłuża chorobę.
Możesz także kupić w aptece popularne leki przeciw wirusom – podniosą one Twoją odporność a także zmniejszą ryzyko ponownej infekcji.
Jakie domowe sposoby mogą pomóc Ci w leczeniu zapalenia zatok?
Poza wyżej wspomnianymi sposobami zdecydowanie powinieneś zwrócić także uwagę na ilość płynów, które spożywasz.
Picie dużej ilości wody i ciepłych herbat pomaga rozrzedzić wydzielinę, która zalega w zatokach.
Możesz także przykładać ciepłe okłady na nos i czoło, które także spowodują rozrzedzenie dokuczliwej wydzieliny w nosie.
Pomoże to szybciej udrożnić Ci nos.
Zwróć także uwagę na to, w jakiej pozycji śpisz w nocy.
Dobrze jest podłożyć sobie dodatkową poduszkę pod głowę, przez co zapalenie zatok będzie nieco mniej dokuczliwe w nocy.
No i oczywiście… bardzo ważna jest profilaktyka!
To znaczy?
Dbaj o to, aby zakładać czapkę i szalik (nawet jeśli pozornie wydaje Ci się, że jest ciepło).
Niestety bardzo łatwo się zaziębić zwłaszcza, jeśli poranek przebiega w szybkim tempie a ty zaraz spod prysznica wyskakujesz z kubkiem kawy szybko na zewnątrz.
Zawsze porządnie dosusz głowę po myciu i pamiętaj, może Cię zawiać nawet jeśli trasa dom – samochód na parkingu to tylko paręnaście metrów.
Na co w końcu chorujesz? Czyli wirusowe kontra bakteryjne zapalenie zatok
No cóż… trzeba przyznać, że zapalenie zatok ciężko odróżnić.
Tak naprawdę możesz cierpieć z powodu paru rodzajów zapalenia, a różnice są czasem ciężkie do jasnego wyznaczenia – nawet przez doświadczonego lekarza.
Zazwyczaj jedynym wyróżnikiem jest tak naprawdę czas trwania zapalenia zatok.
Ze względu na czas trwania choroby, zapalenia zatok dzieli się na:
- ostre – trwające do 4 tygodni;
- podostre – utrzymujące się 4-8 tygodni;
- przewlekłe zapalenie zatok – trwające powyżej 8 tygodni.
A co jeśli nie wiadomo czy zapalenie leczyć z powodu obecności bakterii lub samych wirusów?
Różnicowanie wirusowego zapalenia zatok z bakteryjnym na podstawie samym objawów często sprawia lekarzom trudności.
Objawy obu schorzeń są bowiem niemal identyczne… niestety.
Wielokrotnie lekarze rodzinni przepisują pacjentom z wirusowym zapaleniem zatok antybiotyk, który nie jest niezbędną formą leczenia.
Bo tak naprawdę powinno ich skłonić do tego to, że wydzielina z nosa przybiera kolor żółto-zielony lub masz dodatkowo temperaturę i ból gardła.
Laryngolodzy podkreślają, że zaledwie 0,5 – 2 procent wirusowych zapaleń zatok przeistacza się w postać bakteryjną.
Jak zatem odróżnić zapalenia zatok bakteryjne od wirusowego?
Lekarze podejrzewają bakteryjne zapalenie zatok zazwyczaj wtedy, gdy objawy utrzymują się powyżej 10 dni lub uległy znacznemu nasileniu po piątej dobie trwania choroby.
Do tego czasu lepiej stosować domowe sposoby walki z zatokami.
Pamiętaj, że wirusowe zapalenie często mija dużo szybciej niż bakteryjne.
Poza tym jeśli zapalenie spowodowane jest wirusami, to często nie występuje także gorączka czy bardzo duże osłabienie, jak jest w przypadku nadkażenia bakteryjnego.
Z resztą…
Najważniejsza jest w sumie ocena wydzieliny z nosa.
Jeśli barwa jest zielonkawa, to oznacza, że bakterie rozgościły się już w Twoich zatokach i być może konieczne będzie włączenie do leczenie antybiotyku (najczęściej amoksycyliny).
Oczywiście wtedy, kiedy dodatkowo odczuwasz też problemy z gardłem czy kaszlem.
Jeśli jednak wątpliwości co do rodzaju zapalenia są duże a objawy naprawdę Ci doskwierają (nawet przez parę miesięcy), to zawsze można wykonać dodatkowe badania.
Jakie?
Lekarze specjaliści czasem zalecają wykonanie badań diagnostycznych, jednak podkreślając, że klasyczne zdjęcia RTG oraz badanie ultrasonograficzne zatok tak naprawdę… za wiele nie wnoszą.
Najbardziej miarodajnym badaniem będzie zatem tomografia komputerowa zatok przynosowych oraz rezonans magnetyczny – wtedy, kiedy naprawdę masz spore problemy trwające nawet parę miesięcy.
Warto jednak podkreślić, że w większości przypadków nie ma konieczności wykonywania takich badań.
Zdrowy rozsądek w leczeniu jest zawsze najważniejszy.
Jeśli faktycznie źle się czujesz, to lepiej zostań w domu, odpocznij i wspomagaj leczenie domowymi sposobami walki z przeziębieniem i zapaleniem zatok.
Potrzebujesz konsultacji telefonicznej z lekarzem rodzinnym?
Możesz skorzystać z Dimedic!
Nasi lekarze rodzinni są dostępni 7 dni w tygodniu, również w święta.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Wójcik Gustaw, Szulc Anna, Stawińska Teresa, Diagnostyka zapalenia zatok obocznych nosa w kontekście badań obrazowych = Sinusitis in the context of diagnostics imaging, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(11):63-72.
- Piotr Wardas, Jarosław Markowski, Agnieszka Piotrowska-Seweryn, Przegląd aktualnych wytycznych w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń zatok przynosowych z praktycznym komentarzem, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 4, 159–168.
Podobne artykuły
