Antykoncepcja dla nastolatków: w jakim wieku można zacząć i jakie metody są dla nich dostępne?
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Jeśli jesteś rodzicem nastolatki (lub nastolatka) i zastanawiasz się nad tym jak zacząć rozmowę o seksie, pamiętaj – im naturalniej tym lepiej.
Przypomnij sobie, jak to było być w takim wieku i jak stresujące może być przeżywanie swoich pierwszych doświadczeń seksualnych.
Dzisiaj nastolatkowie mogą czerpać wiedzę z naprawdę wielu źródeł, niestety nie zawsze edukacyjnych, a najczęściej z ogólnodostępnej pornografii, co może zaburzać ich obraz samego seksu.
Ponadto panuje wiele mitów, np. taki, że w ciążę nie można zajść podczas miesiączki.
Dlatego warto wziąć sprawy w swoje ręce i przekazać im, jak ważne jest odpowiednie zabezpieczenie nie tylko przed ewentualną ciążą, ale także chorobami wenerycznymi.
Z tego tekstu dowiesz się jak przeprowadzić taką rozmowę oraz jakie sposoby antykoncepcyjne są dostępne dla nastolatków.
Antykoncepcja dla nastolatków – od czego zacząć?
Po pierwsze – najważniejsze są (szczera) rozmowa i (wartościowa) edukacja.
Naprawdę byłoby dużo lepiej, gdyby zacząć edukację seksualną (oczywiście dopasowaną do wieku dziecka) już od najmłodszych lat.
Pamiętaj, że lepiej mieć kontrolę nad tym, skąd Twoje dziecko czerpie wiedzę o seksie i seksualności w ogóle.
Nie oszukujmy się – pornografia jest ogólnodostępna i dzieci we wczesnych latach nastoletnich mają z nią pierwszy kontakt.
Dobrze być w tym obszarze pierwszym, bo – jak się domyślasz – pornografia to najczęściej trochę fantasy: chyba nikt po obejrzeniu Władcy Pierścieni nie dojdzie do wniosku, że w najbliższym pagórku znajdzie hobbita.
W przypadku pornografii wielu nastolatków może być innego zdania.
Innymi słowy: seks i pornografia to dwie różne rzeczy, a edukacja seksualna ma pomóc to zrozumieć.
Zanim – jako rodzic czy opiekun – zaczniesz martwić się o to, jakie tabletki antykoncepcyjne Twoja córka powinna stosować w wieku 17 lat, postaraj się odbyć rozmowę o seksie.
Najlepszą ochroną przed niechcianą ciążą nastolatki i zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową jest odpowiednia edukacja seksualna.
Ważne, żeby wyjaśnić, jakie konsekwencje wynikają z aktywności seksualnej oraz z uprawiania seksu bez zabezpieczeń.
Rodzice często mają opory przed swobodną rozmową z dzieckiem na temat seksu.
Rozwiązaniem może okazać się podsunięcie dzieciom książki, w której specjaliści – seksuolodzy oraz pedagodzy – przedstawiają podstawowe kwestie dotyczące seksualności i rozsądnego podejścia do rozpoczęcia życia seksualnego.
Oprócz tego, warto zdobyć się na spokojną rozmowę z synem czy córką – ważne, żeby przebiegała ona w atmosferze zaufania i życzliwości.
Treści interesujące dla nastolatka powinny zostać przedstawione otwarcie, bez używania błahych określeń ani wulgarnych terminów.
Jasne, język polski nie ułatwia tego, bo można być albo zbyt fizykalnym (penis, pochwa, wargi sromowe, łechtaczka), albo wulgarnym.
Na szczęście to powoli się zmienia i wyrażenia takie jak coraz pozytywniej odbierana „cipka” (w dużej mierze dzięki edukatorkom i edukatorom seksualnym) staje się naturalna.
Nastolatek powinien zrozumieć, że rozwijająca się w niej czy nim seksualność jest czymś naturalnym.
Takie podejście jest na pewno lepsze niż potajemne wsuwanie paczki prezerwatyw przed wyjazdem na jakiś biwak, bez słowa komentarzu.
Edukacja seksualna dla nastolatków
Jakie tematy powinny być poruszone z nastolatkami w czasie rozmowy o seksie?
Przede wszystkim najważniejsze zagadnienia związane ze sferą granic, ale też płodności.
Warto także poruszyć temat tego, jak przygotować się do inicjacji seksualnej i czego można się spodziewać podczas pierwszych zbliżeń z partnerem (lub partnerką).
Istotne jest także to aby uświadomić, że jeśli nastolatek czy nastolatka nie chcą się na coś godzić, lub nie czują się na coś gotowi – wcale nie muszą tego robić.
Oczywiście nie można zapominać o tym, aby przedstawić dostępne metody zapobiegania zajściu w niechcianą ciążę oraz temat chorób wenerycznych.
Poza tym warto przygotować się na pytania, które mogą paść ze strony nastolatków.
Uwierz, że mitów dotyczących seksu naprawdę jest sporo w tej grupie wiekowej.
Czego możesz się spodziewać?
Na przykład pytań, czy można zajść w ciążę poprzez masturbację, seks oralny, pocałunek, czy tego, że nie można zajść w ciążę podczas swojego pierwszego razu.
Pamiętaj, że dobrze jest przeprowadzić taką rozmowę w zacisznej i przytulnej atmosferze, może dobrym pomysłem będzie zamówienie ulubionej pizzy przy okazji?
Możesz także poszukać kanałów, np. na YouTube, które edukują nastolatków w kwestii seksualnej i pokazują, np. jak (dobrze) założyć prezerwatywę.
Dostępne są także aplikacje, które przeprowadzają nastolatków przez temat pierwszego razu – mogą być dla Ciebie znaczną pomocą :).
Możesz wcześniej upewnić się, że dane źródło przekazuje faktycznie rzetelną wiedzę, zanim zaproponujesz skorzystanie, np. z takiej aplikacji, swojemu dziecku.
Rozwiązania antykoncepcyjne dla nastolatek i nastolatków
Metody antykoncepcyjne, które można zaproponować nastolatkom, to:
- prezerwatywy;
- tabletki antykoncepcyjne;
- metody chemiczne – środki plemnikobójcze;
- inne środki hormonalne, np. pierścień antykoncepcyjny czy plastry antykoncepcyjne.
Jaka metoda okaże się najlepsza?
Pamiętaj, że nie tylko rozmowa o seksie się liczy.
Może dobrym rozwiązaniem jest zabranie swojej córki do ginekologa i dobranie środków antykoncepcyjnych zgodnie ze stanem zdrowia?
Pamiętaj, że antykoncepcja hormonalna przepisywana jest w Polsce wyłącznie na receptę.
Być może ginekolog zaproponuje inny środek niż tabletki antykoncepcyjne lub po prostu zaleci używanie prezerwatyw, które dodatkowo chronią także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Na przykład osobie regularnie trenującej pływanie nie zaleca się plastrów antykoncepcyjnych, które łatwo odklejają się na basenie, a alergikowi – środków plemnikobójczych, które mogą uczulać.
Choć naturalne metody antykoncepcji, nie stanowią ochrony przed niechcianą ciążą czy chorobami wenerycznymi, zawsze warto uważnie obserwować swoje ciało, znać przebieg cyklu menstruacyjnego i wiedzieć, jakie symptomy wskazują na owulację.
Wybór środków antykoncepcyjnych, także tych, dostępnych bez recepty, zawsze powinien być świadomy.
Czy stosunek przerywany można uznać za skuteczną formę antykoncepcji?
Wiele młodych ludzi uważa, że stosunek przerywany jest w stanie wystarczająco uchronić ich przed ewentualną ciążą.
Niestety – nie.
Stosunek przerywany można zaliczyć do naturalnych metod antykoncpecji, jednak jego skuteczność jest niewielka i coraz częściej odchodzi się od wskazywania go w ogóle jako metody antykoncepcyjnej.
Dlaczego?
Wyciąganie penisa z pochwy przed samym wytryskiem nie jest wystarczające aby uchronić parę przed zajściem w ciążę czy przenoszeniem chorób wenerycznych.
Zwłaszcza dla młodych par, które dopiero rozpoczynają swoje życie seksualne i nie mają jeszcze do końca kontroli nad własnymi ciałami.
Tym bardziej, że już w preejakulacie mogą wystąpić śladowe ilości plemników, które zdolne są do zapłodnienia komórki jajowej.
Poza tym w tej sytuacji nastolatka jest bardzo zależna od partnera, a jeśli on również dopiero stawia swoje pierwsze kroki w świecie seksu, może nie mieć jeszcze właściwej kontroli nad swoim ciałem.
To znaczy, że może po prostu nie wyjąć penisa w odpowiednim momencie.
Inną rzeczą jest to, że u nastoletnich chłopców często pojawia się przedwczesny wytrysk, który jest całkowicie naturalny w tym wieku.
Prezerwatywy: ochrona przed ciążą i chorobami przenoszonymi drogą płciową
Prezerwatywy wydają się być dużo rozsądną formą zabezpieczenia dla nastolatków w przeciwieństwie do naturalnych metod antykoncepcji.
Dlaczego?
Ponieważ prezerwatywa blokuje plemnikom drogę do komórki jajowej tworząc fizyczną barierę (np. w postaci lateksu lub innego elastycznego materiału), która uniemożliwia wejście nasienia w kontakt z drogami rodnymi kobiety.
Dodatkowo chroni partnerów przed chorobami wenerycznymi.
Nie można także nie wspomnieć o tym, że prezerwatywy mają bardzo wysoką skuteczność ochrony przed zajściem w ciążę.
Konieczne jest także dobranie odpowiedniego rozmiaru.
Tutaj może być konieczna Twoja pomoc – jako rodzica – lub wskazanie poradnika w Internecie, który podpowie nastolatkom – jak dokonać właściwej oceny.
Poza tym, prezerwatywy są naprawdę łatwo dostępne, co jest znacznym plusem dla nastolatków – mogą je kupić nawet w drogerii.
Pamiętaj, aby podpowiedzieć nastolatkom, że taką prezerwatywę zakłada się na penisa (w pełnym wzwodzie) przed penetracją i zdejmuje po wytrysku (lub po zakończeniu stosunku).
Warto także dodać, że jedna prezerwatywa używana jest do jednego stosunku seksualnego.
Należy także uświadomić młodzież, że trzeba także zwracać uwagę na datę przydatności prezerwatyw oraz odpowiednie ich przechowywanie.
Ciepło oraz promienie słoneczne nie są dla nich sprzymierzeńcami.
Tabletki antykoncepcyjne i inne hormonalne środki antykoncepcyjne dla nastolatek
W Polsce można uzyskać od lekarza ginekologa receptę na antykoncepcję hormonalną dla nastolatki od 16 roku życia pod warunkiem, że rodzic lub opiekun wyrazi na to zgodę.
Tabletki antykoncepcyjne to jedna z częściej wybieranych metod przez Polki i trzeba przyznać – jedna z bardziej skutecznych, ponieważ chroni przed zajściem w ciążę statystycznie aż w 99 procentach.
Pamiętaj jednak, że organizm organizmowi nierówny i lekarz może po prostu stwierdzić, że dziewczyna nie jest wystarczająco dojrzała (fizycznie) na to, aby rozpocząć przyjmowanie antykoncepcji hormonalnej.
Dlaczego?
Chodzi o układ podwzgórze – przysadka – jajniki, który steruje cyklem miesiączkowym kobiety.
Może nie być on jeszcze wystarczająco dojrzały na to, aby regulować jego pracę hormonami.
Oprócz zgody opiekuna w takiej sytuacji potrzebny jest także dokładny wywiad lekarski.
Lekarz może przepisać antykoncepcję hormonalną nastolatkom, które miesiączkują regularnie od co najmniej roku.
Poza tym może okazać się, że występujące obciążenia genetyczne w rodzinie (np. nadciśnienie tętnicze) wyklucza nastolatkę z przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej.
Oczywiście konieczne będzie wykonanie podstawowych badań, tj. morfologia krwi i badanie USG dopochwowe, które da lekarzowi obraz zdrowia nastolatki.
Na tej podstawie lekarz będzie w stanie zaproponować najlepszy rodzaj antykoncepcji – czy to będzie odpowiednio dobrana hormonalna (zawierająca odpowiednie dla organizmu młodej kobiety dawki syntetycznych hormonów), czy po prostu prezerwatywy.
Pamiętaj, że bardzo ważne jest to, aby nastolatka wiedziała czym dokładnie są tabletki antykoncepcyjne i jaki mogą mieć wpływ na jej organizm.
Powinna wiedzieć, że tabletki bazują na różnych hormonach i dzielą się na tabletki jednoskładnikowe i tabletki dwuskładnikowe.
Ważna jest także świadomość, że może zdarzyć się, że jej ciało będzie magazynowało wodę (np. na początku terapii hormonalnej), a także że może mieć zmienne nastroje.
Wszystkie zmiany tego typu powinny być przedyskutowane z lekarzem, bo mogą świadczyć o złym doborze dawek hormonów.
Co prawda czasem zdarza się, że leki antykoncepcyjne są przepisywane w celu leczenia, np. trądziku.
Decyzja o przyjmowaniu antykoncepcji hormonalnej powinna być dojrzała i dokładnie przemyślana, ponieważ daje nie tylko benefity, ale wymaga również dużej odpowiedzialności z jej strony.
Tabletki należy przyjmować codziennie o tej samej porze, a każda nawet mała zmiana w ich przyjmowaniu może skutkować mniejszą ochroną przed nieplanowaną ciążą.
Oczywiście tabletki oraz inne środki hormonalne, które może zaproponować ginekolog (plastry antykoncepcyjne czy pierścień antykoncepcyjny) nie chronią nastolatki przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Dodatkowo aplikacja, np. pierścienia antykoncepcyjnego, może naprawdę być problematyczna dla młodej kobiety, która dopiero rozpoczyna swoją przygodę z seksem.
Poza tym lekarze ginekolodzy często zalecają używania dodatkowo, np. prezerwatyw nawet w sytuacji, kiedy nastolatka rozpocznie terapię hormonalną.
Metody chemiczne, czyli…
Czyli środki plemnikobójcze, które zazwyczaj stosuje się na chwilę przed stosunkiem.
W głównej mierze polegają na stosowaniu środków plemnikobójczych, bądź powodujących, aby jajeczko nie mogło się rozwijać.
Te środki stosuje się bezpośrednio przed stosunkiem, wprowadzając do pochwy chemiczny środek w postaci globulek, maści czy żelu.
Pamiętaj jednak, że może to nie być najbardziej wygodna forma dla nastolatków.
Dlaczego?
Po pierwsze, nie wiadomo, czy środki zostaną zaaplikowane odpowiednio.
Choć środki plemnikobójcze można stosować doraźnie bez konsultacji z lekarzem i są łatwo dostępne, to z pewnością trzeba mieć doświadczenie w ich użytkowaniu.
Trzeba przyznać, że sposób użytkowania jest łatwy, ale wymaga pewnej wprawy.
A jak się aplikuje środki plemnikobójcze?
Wystarczy odpowiednio odmierzoną porcję środka (w tym celu należy zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania) wprowadzić głęboko do środka pochwy (co niestety może nie być najłatwiejsze dla początkujących).
Poza tym jeśli wcześniej takie środki nie były używane – zawsze istnieje ryzyko wystąpienia uczulenia.
Takie środki nie chronią także przez chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Seks nastolatków a prawo w Polsce
Pamiętaj, że legalny seks w Polsce można uprawiać od 15. roku życia.
Jeśli przed ukończeniem 15. urodzin doszło do aktywności seksualnej czy ciąży u dziewczynki, to lekarz musi zgłosić to odpowiednim służbom.
Z kolei nastolatki, które nie ukończyły jeszcze 16. roku życia na wizytę ginekologiczną mogą udać się tylko i wyłącznie w towarzystwie rodzica lub opiekuna.
Dlaczego?
Rodzic lub opiekun musi wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania u ginekologa, na wszelkie procedury diagnostyczne i ewentualne leczenie.
Chodzi tutaj także o przepisanie ewentualnych środków antykoncepcyjnych.
Pomiędzy 16-18 rokiem życia decyzję o ewentualnej antykoncepcji i badaniu podejmują równoważnie nastolatka i rodzic.
Oznacza to, że taka nastolatka może prosić o przepisanie antykoncepcji, ale musi mieć na to zgodę rodzica.
Nie jest doprecyzowane, czy może być to zgodna pisemna, czy musi być to osobista wizyta rodzica w gabinecie, dlatego nie każdy lekarz może przyjąć pisemne potwierdzenie ze zgodą.
Pamiętaj, że jako rodzic możesz też zabezpieczyć swoją córkę przed rakiem szyjki macicy. Zanim Twoja córka zacznie przygodę z seksem zaszczep ją.
Szczepmy także chłopców, to oni przenoszą wirusa, który jest winowajcą tego nowotworu.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
