Czy zapalenie zatok jest zaraźliwe? Bakteryjne i wirusowe
Autor: Marta Chruścińska / artykuł konsultowany z dr Justyną Milewską
Masz zapalenie zatok i zastanawiasz się jak wpływa to na osoby z Twojego otoczenia?
Jak to właściwie jest z zapaleniem zatok?
Otóż... to wszystko zależy!
Bo choć zapalenie zatok samo w sobie nie jest zaraźliwe, to już wirusy, bakterie czy grzyby, które ten stan wywołały – mogą się przemieszczać.
Na przykład drogą kropelkową.
Jak zatem się zachowywać, aby jak najbardziej pomóc sobie i jak najmniej zaszkodzić otoczeniu?
Zapalenie zatok, czyli...
Po pierwsze należy wyjaśnić, czym właściwie jest zapalenie zatok.
Jest to nic innego, jak stan zapalny błony śluzowej zatok przynosowych, czyli przestrzeni powietrznych, które sąsiadują z jamą nosa.
Warto podkreślić, że błona śluzowa zatok jest przedłużeniem błony śluzowej nosa, dlatego stany zapalne nosa i zatok z reguły występują jednocześnie i są określane wspólnym mianem zapalenia nosa i zatok przynosowych, w skrócie ZNZP.
Chorobę mogą wywołać wirusy, bakterie oraz grzyby.
Ale czy to wszystko?
Nie do końca, ponieważ za część przypadków zapalenia zatok odpowiadają także stany alergiczne.
Infekcje mogą dotknąć różnych części zatok przynosowych.
Zatoki dzieli się na:
- zatoki szczękowe;
- zatoki czołowe;
- zatoki klinowe;
- zatoki sitowe.
Każde z nich mogą zostać objęte infekcją, która może objawiać się różnymi dolegliwościami, na które warto być wyczulonym.
Na przykład?
Zatoki szczękowe mogą zostać zakażone w wyniku próchnicy czy problemów z zębami, na skutek czego będziesz odczuwać ból zlokalizowany głównie w szczęce i silne dolegliwości bólowe promieniujące właśnie w tym kierunku.
Poza tym istnieje także parę czynników, które mogą ułatwiać rozwój zapalenia zatok i zainfekowanie ich przez różne patogeny, np.:
- infekcje wirusowe różnego typu;
- częste zmiany klimatu i podróżowanie;
- zaburzenia anatomiczne – np. skrzywienie przegrody nosa;
- polipy nosa;
- mukowiscydoza;
- palenie papierosów;
- próchnica zębów;
- osłabiony układ odpornościowy.
Musisz pamiętać, że najczęstszą przyczyną zapalenia zatok przynosowych jest infekcja wirusowa, która początkowo wywołuje stan zapalny błony śluzowej nosa.
Taka nieleczona wirusowa forma, charakteryzująca się zazwyczaj bezbarwną wydzieliną, może bardzo szybko przekształcić się w postać bakteryjną (zielonkawo-żółtą wydzielinę).
Dlaczego?
Obrzęk śluzówki nosa często prowadzi do zamknięcia ujść zatok, które łączą jamę nosową z zatokami.
Wtedy w zatokach wytwarza się podciśnienie, które sprzyja przedostawaniu się do ich wnętrza wirusów oraz bakterii.
Potrzebujesz konsultacji lekarskiej na zapalenie zatok, dostępnej nawet w niedziele i święta?
Skorzystaj z Dimedic!
Wirusowa postać choroby a zakażanie innych
W podstawowej klasyfikacji zapaleń zatok, opisanej w European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps, wyróżnia się dwie postaci choroby: ostrą, trwającą maksymalnie 12 tygodni oraz przewlekłą, której objawy utrzymują się dłużej niż 12 tygodni.
Ostre zapalenie zatok ma zazwyczaj podłoże wirusowe, za które najczęściej odpowiadają:
- rynowirusy,
- koronawirusy,
- adenowirusy,
- wirusy grypy.
Choroba rozwija się umiarkowanie szybko – kilka dni (w przeciwieństwie do bakteryjnych infekcji).
Pierwsze objawy, tj.: niedrożność zatok, wyciek z nosa (katar) czy upośledzenie węchu, pojawiają się w ciągu 48 godzin od zakażenia wirusem.
Chociaż objawy zazwyczaj ustępują w ciągu 10-14 dni, to wirusy mogą pozostawać w wydzielinie z nosa jeszcze przez dwa tygodnie po ustąpieniu objawów i przenosić się drogą kropelkową na inne osoby.
Odpowiadając zatem na pytanie: czy wirusowym zapaleniem zatok można kogoś zarazić?
Otóż... można.
Ale nie w sensie dosłownym.
Bo choć zapalenie zatok samo w sobie nie jest zaraźliwe, to patogen, który wywołuje chorobę – już tak.
Największe ryzyko zakażenia wirusem osób z otoczenia odnotowuje się w pierwszych dniach pojawienia się objawów chorobowych.
Mogą przenosić się one drogą kropelkową na drugą osobę.
Czy bakteryjnym zapaleniem zatok można zarazić inne osoby?
Bakteryjne zapalenie zatok jest zazwyczaj konsekwencją nieleczonego zapalenia wirusowego, które diagnozuje się wtedy, kiedy zapalenie przedłuża się i trwa ponad 2 tygodnie.
Mogło dojść do tego także wtedy, kiedy objawy uległy wyraźnemu nasileniu pomimo wprowadzonego leczenia, około 4-5 doby trwania choroby.
Za rozwój bakteryjnych odmian choroby odpowiedzialne są głównie bakterie:
- Streptococcus pneumoniae,
- Haemophilus influenzae,
- Moraxella catarrhalis,
- Streptococcus gr. A, Staphylococcus aureus
- bakterie beztlenowe.
I odpowiadając na pytanie...
Bakteryjne zapalenie zatok nie jest chorobą zaraźliwą.
Ale tak jak w przypadku wirusów – zaraźliwe mogą być konkretne drobnoustroje, które zapalenie zatok o podłożu bakteryjnym wywołały.
Możliwości zarażenia się drobnoustrojami wirusowymi vs bakteryjnymi
Przede wszystkim bardzo istotne jest szybkie wprowadzenie leczenia.
Nawet jeśli choroba (i wirusowa i bakteryjna) ma lekki przebieg.
Inhalacje czy płukanie nosa i inne domowe sposoby na walkę z zapaleniem zatok pomogą szybciej pozbyć się nieprzyjaciela.
A jak przenoszą się wirusy?
W większości – przemieszczają się drogą kropelkową.
Dotyczą nie tylko chorób górnych dróg oddechowych czy grypy, ale także dużo cięższych schorzeń, jak np. różyczka czy opryszczka.
Jeśli natomiast chodzi o bakterie – to zazwyczaj dochodzi do zakażenia poprzez kontakt z żywnością czy produktami, na których owe bakterie bytują.
Bakteryjna infekcja zazwyczaj zaczyna się dużo wcześniej – około dobę od kontaktu z patogenem, natomiast wirusowa – po około 2-6 dniach.
Warto mieć to na uwadze, biorąc pod uwagę fakt, że można przenosić chorobę, tak naprawdę nie mając jeszcze do końca objawów „na własnej skórze".
Większość patogenów jest w stanie przenosić się z osoby chorej na innego człowieka, poprzez:
- bliski kontakt cielesny;
- styczność z płynami ustrojowymi;
- dotykanie zanieczyszczonych powierzchni (klamki, wózki w sklepie), a następnie – własnych oczu, ust czy nosa.
ABC zasad przy chorobach bakteryjnych i wirusowych
Dużo zależy jeszcze od tego, co dokładnie wywołało daną chorobę.
Infekcje bakteryjne nie zawsze będą zaraźliwe, np. w przypadku chorób, do których dochodzi z powodu kontaktu człowieka ze zwierzęciem czy owadem.
Jeśli chorujesz na schorzenia, tzw. odkleszczowe, to pomimo bakteryjnej etymologii, nie będzie ono zaraźliwe dla innych ludzi.
W chorobach górnych dróg oddechowych, mimo wszystko, ważna jest zachowawczość i rozwaga.
Postaraj się przestrzegać paru punktów, aby zmniejszyć ryzyko zarażania innych patogenami powodującymi zapalenie zatok:
- Porządnie myj ręce, nie tylko po wyjściu z toalety. Infekcja zatok to zazwyczaj częste wydmuchiwanie zalegającej wydzieliny – uważaj na to, aby dezynfekować swoje ręce każdorazowo, a zużyte chusteczki od razu wyrzucać do kosza.
- Staraj się zakrywać twarz kaszląc – najlepiej chusteczką czy łokciem. Zasłaniając buzię wewnętrzną stroną dłoni zwiększa się ryzyko przenoszenia patogenów w łatwo dostępne miejsca, np. łapiąc za klamkę drzwi. Oczywiście... następnie umyj ręce!
- Unikaj kontaktów cielesnych z ludźmi – prawdopodobnie pocałunek na dobranoc dla dziecka czy partnera, a także przytulenie rodziców w podeszłym wieku nie są w tym momencie wskazane.
- Lepiej zostań w domu. Nawet jeśli nie czujesz się bardzo osłabiony – unikaj w czasie choroby miejsc mocno zatłoczonych a także przebywania w małych pomieszczeniach. W miarę możliwości poproś lekarza rodzinnego o zwolnienie lekarskie, weź urlop czy pracę zdalną, która pozwoli uchronić innych (zwłaszcza w miejscu pracy) przed ewentualnym zachorowaniem.
- Zmieniaj regularnie pościel podczas choroby, a także piżamy, które mogą być siedliskiem wirusów i bakterii. Poza tym dobrze, jeśli w czasie choroby będziesz spać w pojedynkę.
- Często wietrz pomieszczenia, w których przebywasz – zadbaj o to, aby była zachowana wymiana powietrza (zwłaszcza w pomieszczeniu, w którym najczęściej przebywasz).
- Zawsze pamiętaj o zasadzie „przezorny zawsze ubezpieczony” i... przekazuj te zasady swoim dzieciom czy bliskim. Czy wiesz, że rotawirusami można zarazić się nie tylko drogą kropelkową, ale także... poprzez wirusy obecne w kale? Niedokładne umycie rąk przez osobę chorą, a dalej reakcja łańcuchowa – dotknięcie klamki w publicznej toalecie i niedokładne umycie swoich rąk, może skutkować chorobą.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Wójcik Gustaw, Szulc Anna, Stawińska Teresa, Diagnostyka zapalenia zatok obocznych nosa w kontekście badań obrazowych = Sinusitis in the context of diagnostics imaging, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(11):63-72.
- Piotr Wardas, Jarosław Markowski, Agnieszka Piotrowska-Seweryn, Przegląd aktualnych wytycznych w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń zatok przynosowych z praktycznym komentarzem, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 4, 159–168.
- https://www.umed.wroc.pl/sites/default/files/mikrobiologia/files/Zakazenia_gornych_drog_oddechowych_pop.pdf
- Błażej Kozłowski, Zapalenie zatok przynosowych, Bonifratrzy w służbie chorym, Kwartalnik Zakonu Bonifratrów 4/2016.
Podobne artykuły
