Zawał serca (atak serca): przyczyny, objawy, leczenie

Zawał serca to jedna z najczęstszych i najgroźniejszych chorób układu krążenia, która wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Objawia się zwykle silnym bólem w klatce piersiowej, ale może dawać także nietypowe symptomy, przez co bywa trudny do rozpoznania. W artykule wyjaśniamy, jakie są przyczyny zawału serca, jakie sygnały ostrzegawcze powinny zaniepokoić, jak przebiega leczenie i jak można skutecznie zapobiegać temu groźnemu schorzeniu.

 

🩺 Pigułka wiedzy: Zawał serca

Co to jest?
Zawał serca (zawał mięśnia sercowego) to martwica fragmentu mięśnia sercowego spowodowana niedokrwieniem, najczęściej w wyniku zamknięcia tętnicy wieńcowej.

Najczęstsze objawy:

• silny, gniotący ból w klatce piersiowej (>20 min),
• promieniowanie bólu do ramienia, szyi, żuchwy, pleców,
• duszność, zimne poty, osłabienie, lęk, nudności.

Nietypowe objawy:

• ból brzucha, nudności, zawroty głowy, zmęczenie – częściej u kobiet, seniorów i diabetyków.

Pierwsza pomoc:

1. Wezwij pogotowie (112).
2. Ułóż chorego w pozycji półsiedzącej.
3. Podaj aspirynę (jeśli brak przeciwwskazań).
4. Obserwuj stan chorego, w razie zatrzymania krążenia rozpocznij RKO.

Czynniki ryzyka:

• palenie tytoniu,
• nadciśnienie, cukrzyca, wysoki cholesterol,
• otyłość, brak ruchu, przewlekły stres.

Profilaktyka:
Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, kontrola ciśnienia i lipidów, unikanie palenia.

👉 Pamiętaj: szybka reakcja ratuje życie – liczy się każda minuta!

 

Zawał serca – jakie są przyczyny?

Zawał serca (czyli inaczej atak serca) to nagły i bardzo poważny stan, w którym część mięśnia sercowego przestaje być zaopatrywana w krew i tlen. Jeśli niedokrwienie trwa zbyt długo, dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia, a nawet martwicy tkanki – to właśnie nazywamy zawałem mięśnia sercowego.

Najczęstszą przyczyną jest miażdżyca, czyli stopniowe odkładanie się blaszek tłuszczowo-cholesterolowych w ścianach tętnic wieńcowych. Kiedy taka blaszka pęknie, organizm traktuje to jak ranę i tworzy skrzeplinę, która może całkowicie zatkać naczynie doprowadzające krew do serca.

Innym mechanizmem jest zakrzepica lub nagły zator, które blokują przepływ „od razu” – bez wcześniejszych sygnałów ostrzegawczych. Czasem do zawału serca dochodzi nie tyle z powodu całkowitego zamknięcia tętnicy, ale dlatego, że serce ma zwiększone zapotrzebowanie na tlen, a naczynia nie są w stanie tego zapewnić. Może się tak zdarzyć np. podczas silnego wysiłku, gorączki, przyspieszonego rytmu serca czy wysokiego ciśnienia. Choć są to rzadsze scenariusze, również mogą skończyć się niedokrwieniem i uszkodzeniem mięśnia.

Niekiedy rolę odgrywają także inne, mniej typowe czynniki – jak skurcz tętnicy spowodowany stresem, zimnem czy lekami, wady wrodzone naczyń albo przewlekłe choroby, takie jak cukrzyca, nadciśnienie czy zaburzenia lipidowe, które osłabiają naczynia i przyspieszają rozwój miażdżycy.

Istnieją też dobrze opisane czynniki ryzyka, które znacząco zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca: wiek (szczególnie po 50. roku życia), płeć męska, palenie papierosów, podwyższony cholesterol, otyłość, siedzący tryb życia i nieleczone choroby przewlekłe.

Warto pamiętać, że zawał nie jest dziełem przypadku – w większości rozwija się latami, a ryzyko można istotnie zmniejszyć, jeśli odpowiednio wcześnie zadbamy o zdrowy styl życia i leczenie współistniejących chorób.

 

Rodzaje zawałów serca

Klasyfikacja zawałów serca opiera się głównie na wynikach EKG i stopniu zamknięcia tętnic wieńcowych:

Typ	Nazwa	Charakterystyka
STEMI	zawał serca z uniesieniem odcinka ST	całkowite zamknięcie tętnicy wieńcowej, typowy ból, zmiany w EKG – uniesienie odcinka ST.
NSTEMI	zawał serca bez uniesienia odcinka ST	przepływ krwi częściowo zachowany lub niewielki niedrożny obszar – EKG nie wykazuje ST-uniesienia, choć są markery martwicy.
Zawał niemy	„silent infarct”	brak typowego bólu w klatce piersiowej, objawy mało charakterystyczne – częściej u osób starszych lub chorych na cukrzycę.

 

Stan przedzawałowy – jak się czuje osoba przed zawałem?

Określenie „stan przedzawałowy” nie funkcjonuje w oficjalnej terminologii medycznej, ale w praktyce często opisuje moment, kiedy serce daje sygnały ostrzegawcze, że wkrótce może dojść do zawału serca. Objawy mogą być dość subtelne i łatwe do zlekceważenia.

Należą do nich m.in. ból lub ucisk w klatce piersiowej, który pojawia się falami – raz słabnie, raz się nasila, czasem występuje podczas wysiłku, a czasem także w spoczynku. Do tego dochodzi duszność, nawet przy czynnościach, które wcześniej nie sprawiały trudności, jak wejście po schodach czy krótki spacer.

Wiele osób zgłasza też niewyjaśnione zmęczenie, osłabienie czy zawroty głowy, które można by pomylić ze zwykłym przemęczeniem lub początkiem infekcji. Pojawić się mogą także nudności, zimne poty czy niepokój – takie wrażenie, że coś „nie gra” w organizmie, choć trudno to jednoznacznie określić.

Warto wiedzieć, że taki obraz bywa związany z niestabilną dławicą piersiową, która jest poważnym sygnałem alarmowym i traktowana jest jako stan zagrożenia życia. W praktyce oznacza to, że w tętnicach wieńcowych przepływ krwi jest już poważnie ograniczony, choć jeszcze nie doszło do całkowitego zamknięcia naczynia.

Dlatego wszelkie nawracające lub nietypowe bóle w klatce piersiowej powinny być natychmiast skonsultowane z lekarzem – wczesna reakcja może uchronić przed pełnoobjawowym atakiem serca.

 

Nietypowe objawy zawału serca

Choć ból w klatce piersiowej to klasyczny objaw zawału serca, u wielu osób atak serca może rozpocząć się lub przebiegać z mniej oczywistymi symptomami:

• Ból nagły, ale w nietypowej lokalizacji – np. w żuchwie, plecach, między łopatkami, w górnej części brzucha. 
• Nudności, wymioty, uczucie pełności w nadbrzuszu – szczególnie przy zawale dolnej ściany serca. 
• Duszność bez wyraźnego bólu – uczucie braku tchu jako dominujący objaw. 
• Zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy – mogą wystąpić wcześniej i być przypisane innym przyczynom. 
• Objawy u kobiet i u osób z cukrzycą – u nich częściej dominują objawy nietypowe: brak silnego bólu, przewlekła duszność, dyskomfort ogólny, senność, poty. 

 

Zawał serca (atak serca): objawy

Objawy zawału serca, czyli ataku serca, bywają na tyle charakterystyczne, że często pozwalają już na wstępne rozpoznanie w trakcie wywiadu z pacjentem.

Najbardziej typowy jest silny, długotrwały ból w klatce piersiowej – określany jako uciskający, gniotący czy dławiący – który zwykle pojawia się za mostkiem i utrzymuje się ponad 20 minut. Co ważne, nie ustępuje on ani po odpoczynku, ani po zastosowaniu leków rozszerzających naczynia, takich jak nitrogliceryna. Ból ten często promieniuje do lewego ramienia, barku, szyi czy żuchwy, a czasem także do pleców lub nadbrzusza, przez co bywa mylony np. z problemami żołądkowymi.

Oprócz bólu pacjent może odczuwać duszność, szczególnie jeśli zawał serca obejmuje duży obszar mięśnia albo serce było wcześniej osłabione inną chorobą.

Do tego dochodzą objawy ogólne, takie jak osłabienie, zawroty głowy czy nawet omdlenia – wynikają one z nagłego spadku ciśnienia i niedotlenienia mózgu.

Zawał może też przebiegać z nudnościami, wymiotami i uczuciem ciężaru w górnej części brzucha, co częściej występuje przy zawale tzw. dolnej ściany serca.

Typowe są również zimne, obfite poty, bladość skóry i uczucie kołatania serca, świadczące o zaburzeniach rytmu. Niejednokrotnie chorzy zgłaszają też silny lęk, poczucie zbliżającej się katastrofy lub nieuzasadniony niepokój – to subiektywne wrażenie bywa jednym z pierwszych sygnałów alarmowych.

Ważne, by pamiętać, że objawy zawału serca nie zawsze występują wszystkie naraz i mogą różnić się intensywnością – dlatego każdy podejrzany ból w klatce piersiowej powinien być traktowany poważnie i wymaga pilnej konsultacji medycznej.

 

Zawał serca – pierwsza pomoc przy zawale mięśnia sercowego

W przypadku podejrzenia zawału serca, czyli ataku serca, liczy się każda minuta. Poniżej kroki pierwszej pomocy:

Wezwanie pomocy medycznej

Natychmiast zadzwonić po numer ratunkowy (w Polsce 112) – nie czekać, nie próbować samodzielnie jechać do szpitala. 

Ułożenie pacjenta

Osoba powinna zostać w pozycji półsiedzącej, z podparciem pleców, by ułatwić oddychanie i zmniejszyć obciążenie serca.

Nitrogliceryna

Jeśli pacjent ma przepisany lek (nitroglicerynę podjęzykową) i nie ma przeciwwskazań – może zastosować go zgodnie z instrukcją. Nie u wszystkich pacjentów zawał serca reaguje na nitroglicerynę. 

Aspiryna

(lek przepisany lub u pacjenta wcześniej znany) – jeśli nie ma przeciwwskazań do podania, może pomóc zmniejszyć tworzenie się skrzepu.

Zapewnienie spokoju

Uspokajanie pacjenta, ochrona przed stresem, chłód – np. zimna woda na czoło, świeże powietrze; unikanie zbędnego wysiłku.

Monitoring stanu

Obserwować oddech, tętno, świadomość – jeśli pacjent traci przytomność i ma zatrzymanie oddechu, konieczna jest resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO). Pacjenci z atakiem serca mogą doświadczyć nagłego zatrzymania krążenia.

Transport medyczny

Karetka pogotowia powinna jak najszybciej zabrać pacjenta do szpitala zdolnego przeprowadzić leczenie interwencyjne (np. przez cewnikowanie, angioplastykę). Czas od pojawienia się objawów do rozpoczęcia leczenia reperfuzyjnego – im krótszy, tym lepiej dla ratowania mięśnia sercowego. 

 

Diagnostyka zawału serca

Rozpoznanie zawału serca to proces, który wymaga połączenia obserwacji lekarza, badań laboratoryjnych oraz nowoczesnych metod diagnostycznych. Pierwszym krokiem jest zawsze dokładny wywiad i badanie fizykalne – lekarz lub ratownik pyta o charakter i czas trwania bólu w klatce piersiowej, sprawdza obecność duszności, osłabienia, a także dopytuje o czynniki ryzyka, takie jak palenie papierosów, nadciśnienie czy cukrzyca.

Już w karetce lub na izbie przyjęć wykonywane jest EKG, czyli zapis pracy serca, który może wykazać charakterystyczne zmiany – uniesienie odcinka ST, obecność załamków Q czy inne odchylenia. To badanie pozwala odróżnić dwa główne typy zawału: STEMI i NSTEMI, co ma ogromne znaczenie dla dalszego leczenia.

Równolegle zlecane są badania krwi, a najważniejsze z nich to oznaczenie markerów sercowych – przede wszystkim troponin. Ich poziom wzrasta w odpowiedzi na uszkodzenie mięśnia sercowego, a dynamika tego wzrostu lub spadku pomaga potwierdzić rozpoznanie.

Uzupełniająco stosuje się badania obrazowe: echokardiografia pozwala ocenić, które fragmenty serca nie pracują prawidłowo, koronarografia daje możliwość obejrzenia naczyń wieńcowych i – co kluczowe – ich natychmiastowego udrożnienia, a rezonans magnetyczny serca umożliwia szczegółową ocenę rozległości martwicy i powstałych blizn.

W diagnostyce zwraca się też uwagę na ogólny stan chorego – ciśnienie krwi, poziom glukozy czy cholesterolu – oraz na czas, jaki upłynął od wystąpienia pierwszych objawów do zgłoszenia się po pomoc. To właśnie tzw. „złota godzina” – im szybciej rozpocznie się leczenie, tym większa szansa na uratowanie serca i ograniczenie trwałych uszkodzeń.

 

Rodzaj badania	Co daje	Kiedy wykonuje się
Wywiad i badanie fizykalne	Ustalenie czasu wystąpienia objawów, lokalizacji bólu, objawów towarzyszących, czynników ryzyka	przy pierwszym kontakcie pacjenta z lekarzem lub ratownikiem; również w karetce
Elektrokardiogram (EKG)	wykrycie uniesienia odcinka ST, obecności załamków Q, innych zmian; rozróżnienie STEMI vs NSTEMI	natychmiast, często w karetkach lub zaraz po przyjęciu do szpitala
Markery sercowe (troponiny, CK-MB)	określają martwicę mięśnia sercowego; troponiny rosną zwykle po kilku godzinach od wystąpienia zawału serca i utrzymują się dłużej; przyrost lub spadek od wartości referencyjnych jest istotny diagnoskopowo
Badania obrazowe	echo serca (echokardiografia) – ocena funkcji lewej komory, obszarów, które nie pracują prawidłowo; czasem angiografia koronarograficzna – ocena naczyń wieńcowych i przeprowadzenie interwencji; w niektórych przypadkach rezonans serca – dokładna ocena zniszczeń i blizny.

 

Zawał serca – leczenie

Leczenie zawału serca to prawdziwy wyścig z czasem, dlatego liczy się każda minuta od momentu pojawienia się pierwszych objawów. Głównym celem jest jak najszybsze przywrócenie przepływu krwi w zamkniętej tętnicy, aby ograniczyć martwicę mięśnia sercowego i zmniejszyć ryzyko poważnych powikłań.

Najskuteczniejszą metodą jest angioplastyka wieńcowa (PCI) – zabieg wykonywany w pracowni hemodynamicznej, podczas którego lekarz wprowadza do naczynia cienki cewnik i udrażnia tętnicę, najczęściej zakładając stent, czyli specjalną sprężynkę utrzymującą światło naczynia otwarte.

Jeśli wykonanie PCI nie jest możliwe w krótkim czasie, stosuje się leki trombolityczne, które rozpuszczają skrzeplinę blokującą dopływ krwi do serca. Leczenie zawału to jednak nie tylko zabiegi mechaniczne – równie ważna jest farmakoterapia.

Pacjent otrzymuje leki przeciwpłytkowe (np. aspirynę, klopidogrel), które zmniejszają ryzyko dalszego tworzenia się skrzepów, oraz statyny, które obniżają poziom cholesterolu i stabilizują blaszki miażdżycowe. Często włączane są także inhibitory ACE lub ARB oraz beta-blokery, które chronią serce przed przeciążeniem i zapobiegają jego niekorzystnym przebudowom.

W razie konieczności stosuje się też leki moczopędne, szczególnie jeśli występują objawy niewydolności serca. Poza leczeniem przyczynowym niezwykle ważna jest opieka wspomagająca – kontrola bólu, tlenoterapia w razie niedotlenienia, stabilizacja ciśnienia i leczenie ewentualnych arytmii.

Kluczowe znaczenie ma także organizacja systemu opieki zdrowotnej – dostęp do oddziałów kardiologii interwencyjnej, które mogą szybko przeprowadzić PCI, zdecydowanie poprawia rokowanie pacjentów.

Ostatnim, ale równie istotnym elementem terapii, jest rehabilitacja kardiologiczna. Obejmuje ona nie tylko stopniowe i bezpieczne wprowadzanie aktywności fizycznej, ale także edukację dotyczącą diety, kontroli masy ciała oraz rezygnacji z używek.

Ważne jest również wsparcie psychologiczne, ponieważ wielu pacjentów po zawale serca zmaga się z lękiem, depresją czy obawą przed powrotem choroby. Całość tych działań sprawia, że leczenie zawału serca to proces złożony, łączący medycynę interwencyjną, farmakoterapię i długofalową opiekę nad pacjentem.

 

Jak wygląda powrót do zdrowia po przebytym zawale serca?

Powrót do zdrowia po zawale serca to proces, który wymaga cierpliwości, systematyczności i ścisłej współpracy z lekarzami. Rekonwalescencja nie kończy się na wyjściu ze szpitala – to dopiero początek długiej drogi, której celem jest nie tylko odzyskanie sprawności, ale i zapobieganie kolejnym incydentom sercowym.

Kluczowe znaczenie ma rozległość uszkodzenia mięśnia sercowego – im większy obszar martwicy, tym dłuższa i trudniejsza będzie rehabilitacja. Ogromną rolę odgrywa także czas, w jakim podjęto leczenie – pacjenci, którzy trafili do szpitala w tzw. „złotej godzinie”, często mają znacznie lepsze rokowanie i szybciej wracają do sprawności.

Na tempo powrotu do zdrowia wpływa również wiek, ogólny stan organizmu i obecność innych chorób, takich jak cukrzyca czy przewlekłe nadciśnienie. Początkowo pacjent pozostaje w szpitalu pod stałą kontrolą – monitoruje się pracę serca, ciśnienie i wprowadza odpowiednie leczenie farmakologiczne.

Kolejnym krokiem jest rehabilitacja kardiologiczna, która stopniowo oswaja chorego z wysiłkiem fizycznym i uczy bezpiecznego funkcjonowania w codziennym życiu. Ważnym elementem jest też trwała zmiana stylu życia: zdrowa dieta, rezygnacja z palenia papierosów, kontrola masy ciała, regularna aktywność i radzenie sobie ze stresem.

Nie można zapominać o kontrolach ambulatoryjnych – wizyty u kardiologa, badania krwi czy echo serca pozwalają monitorować efekty leczenia i w porę reagować na ewentualne problemy.

U większości pacjentów konieczne jest także długotrwałe przyjmowanie leków, takich jak statyny, beta-blokery czy inhibitory ACE, które chronią serce i zmniejszają ryzyko kolejnych incydentów.

Warto podkreślić, że powrót do zdrowia ma wymiar nie tylko fizyczny, ale i psychiczny – wielu chorych po zawale serca odczuwa lęk przed wysiłkiem, obawia się nawrotu choroby czy zmaga się z obniżonym nastrojem, dlatego wsparcie psychologiczne i pomoc bliskich są nieocenione.

Dzięki nowoczesnej medycynie, wczesnej rehabilitacji i odpowiednim zmianom w stylu życia, wielu pacjentów po zawale serca wraca do pełnej aktywności zawodowej i rodzinnej, a niektórzy nawet zaczynają dbać o swoje zdrowie bardziej niż kiedykolwiek wcześniej.

 

Jak zapobiegać zawałowi serca?

Zapobieganie zawałowi serca to przede wszystkim inwestycja w zdrowie na lata, a działania profilaktyczne powinny być podejmowane zarówno przez jednostki, jak i całe społeczeństwo.

Najważniejszym filarem jest zmiana stylu życia – zdrowa dieta oparta na dużej ilości warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów, ryb i roślin strączkowych pomaga obniżyć poziom „złego” cholesterolu i stabilizuje ciśnienie krwi.

Równocześnie warto ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych, soli oraz cukrów prostych, które sprzyjają otyłości i zaburzeniom metabolicznym.

Drugim kluczowym elementem jest aktywność fizyczna – nie chodzi o wyczynowy sport, ale o codzienny, regularny ruch, np. szybki spacer, jazdę na rowerze czy pływanie. Zalecane jest minimum 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo, ale każda dodatkowa forma aktywności, jak wchodzenie po schodach zamiast windy, przynosi korzyści dla serca.

Ogromne znaczenie ma również całkowite zaprzestanie palenia papierosów i unikanie biernej ekspozycji na dym – nikotyna i toksyny zawarte w dymie tytoniowym wielokrotnie zwiększają ryzyko zawału.

Kolejną grupą działań jest kontrola chorób współistniejących: leczenie nadciśnienia, cukrzycy i zaburzeń lipidowych pozwala uniknąć cichego, wieloletniego uszkadzania naczyń krwionośnych.

Bardzo istotne są także regularne badania profilaktyczne – kontrola ciśnienia, poziomu cholesterolu i glukozy pozwala wcześnie wykryć nieprawidłowości i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Coraz częściej zwraca się również uwagę na rolę psychiki: przewlekły stres, brak snu czy napięcie emocjonalne zwiększają ryzyko chorób serca, dlatego warto stosować techniki relaksacyjne, dbać o higienę snu i, jeśli trzeba, korzystać z pomocy psychologa.

Na koniec nie można zapominać o czynnikach środowiskowych – zanieczyszczone powietrze, szczególnie smog, również zwiększa ryzyko zawału serca. Dlatego ważne jest, by w miarę możliwości unikać długotrwałego przebywania w zanieczyszczonych miejscach, a także wspierać działania mające na celu poprawę jakości powietrza. Wszystkie te elementy razem tworzą skuteczną tarczę ochronną przed zawałem serca i innymi chorobami układu krążenia.

 

Zawał serca („atak serca”) to stan nagły, wymagający natychmiastowej reakcji — zarówno przez pacjenta, jak i przez system opieki zdrowotnej. Zrozumienie przyczyn, rozpoznanie objawów (w tym nietypowych) i szybkie działanie mogą zaważyć na tym, ile mięśnia sercowego zostanie uratowane, oraz jak przebiega późniejszy powrót do zdrowia. Znaczenie ma profilaktyka — bo to działania codzienne i systemowe, zarówno w skali jednostki, jak i całego społeczeństwa, decydują o częstości występowania zawałów serca.

 

❓ FAQ: Zawał serca

Czym różni się zawał serca od ataku serca?

To dwa określenia tego samego zjawiska – nagłego niedokrwienia i martwicy części mięśnia sercowego. W języku potocznym częściej używa się określenia „atak serca”.

Jakie są najczęstsze przyczyny zawału serca?

Najczęściej winna jest miażdżyca tętnic wieńcowych i powstanie skrzepliny, która blokuje przepływ krwi do fragmentu serca. Rzadziej przyczyną jest skurcz naczynia wieńcowego, zator lub wrodzona wada naczynia.

Jakie objawy powinny mnie zaniepokoić?

Silny, uciskający ból w klatce piersiowej trwający ponad 20 minut, promieniowanie bólu do ramienia lub żuchwy, duszność, zimne poty, nudności i uczucie lęku. U kobiet i diabetyków częściej występują objawy nietypowe, np. ból brzucha, osłabienie czy zawroty głowy.

Co robić, gdy podejrzewam zawał serca u siebie lub kogoś?

Natychmiast wezwij pogotowie (112). Ułóż chorego w pozycji półsiedzącej, podaj aspirynę (jeśli brak przeciwwskazań) i obserwuj jego stan. W razie utraty przytomności rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową.

Jak lekarze rozpoznają zawał serca?

Podstawą są badania EKG i oznaczenie markerów sercowych (troponin). Dodatkowo wykonuje się badania obrazowe, np. echo serca czy koronarografię.

Jak wygląda leczenie zawału serca?

Najczęściej stosuje się angioplastykę wieńcową (udrożnienie tętnicy za pomocą cewnika i stentu) lub leki trombolityczne. Leczenie obejmuje też farmakoterapię (aspiryna, statyny, beta-blokery) oraz rehabilitację kardiologiczną.

Czy po zawale serca można wrócić do normalnego życia?

Tak, choć wiele zależy od rozległości zawału i chorób współistniejących. Dzięki rehabilitacji, zmianie stylu życia i leczeniu farmakologicznemu większość pacjentów wraca do aktywności, a nawet pracy zawodowej.

Jak mogę zapobiec zawałowi serca?

Najważniejsze to: zdrowa dieta, regularny ruch, kontrola ciśnienia i cholesterolu, niepalenie papierosów i unikanie przewlekłego stresu.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

Lekarz pediatra

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.