Leki na cholesterol, tabletki na receptę i bez recepty, co się stosuje na obniżenie cholesterolu?

Zbyt wysoki poziom złego cholesterolu należy zwalczać. Lekarze sięgają w tym przypadku po różne metody, począwszy od diety i zdrowego, aktywnego trybu życia aż po leki na cholesterol. W tej ostatniej grupie znajdują się m.in. leki nowej generacji, preparaty ziołowe, witaminowe suplementy na cholesterol oraz statyny, które są jednymi z najczęściej stosowanych leków w zarządzaniu poziomem cholesterolu.

Co to jest cholesterol i jakie są jego rodzaje?

Cholesterol to substancja organiczna, która odgrywa kluczową rolę w naszym organizmie. Jest niezbędny do budowy błon komórkowych, produkcji hormonów, takich jak estrogeny i testosteron, oraz witaminy D. Cholesterol dzieli się na dwie główne frakcje: HDL (dobry cholesterol) i LDL (zły cholesterol). HDL, czyli lipoproteiny o wysokiej gęstości, transportują cholesterol z tkanek do wątroby, gdzie jest on przetwarzany i wydalany z organizmu. Dzięki temu HDL pomaga w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi. Z kolei LDL, czyli lipoproteiny o niskiej gęstości, przenoszą cholesterol z wątroby do tkanek. Nadmiar LDL może prowadzić do odkładania się cholesterolu w ścianach naczyń krwionośnych, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca, zawał serca czy udar mózgu.

Przyczyny wysokiego poziomu cholesterolu

Wysoki poziom cholesterolu może być wynikiem wielu czynników. Dieta bogata w tłuszcze nasycone i cholesterol, brak aktywności fizycznej, otyłość, palenie papierosów oraz stres to główne przyczyny podwyższonego poziomu cholesterolu. Spożywanie dużej ilości tłustych mięs, pełnotłustych produktów mlecznych, fast foodów i słodyczy może prowadzić do wzrostu stężenia cholesterolu frakcji LDL. Brak ruchu i siedzący tryb życia również przyczyniają się do wzrostu złego cholesterolu. Ponadto, niektóre choroby, takie jak cukrzyca, choroby nerek czy niedoczynność tarczycy, mogą wpływać na poziom cholesterolu we krwi. Warto również pamiętać, że genetyka odgrywa istotną rolę – osoby z rodzinną hipercholesterolemią są bardziej narażone na wysoki poziom cholesterolu.

Kiedy powinno się brać leki na cholesterol? 

Zdarzają się sytuacje kiedy trzeba przyjmować leki na cholesterol z uwagi na zawyżony poziom cholesterolu całkowitego lub jego złej frakcji, czyli cholesterolu LDL oraz trójglicerydów. Podane parametry można sprawdzić podczas badania profilu lipidowego

Norma w odniesieniu do wyników stężenia cholesterolu całkowitego nie powinna przekroczyć 190-200 mg/dl (miligramy na decylitr). O wysokim cholesterolu całkowitego można mówić zatem kiedy oscyluje on wokół wartości 250 mg/dl lub znacznie ją przewyższa. Prawidłowy cholesterol LDL nie powinien być wyższy niż 115-116 mg/dl, a trójglicerydy nie powinny wyjść poza obszar 150 mg/dl. Natomiast minimalny poziom cholesterolu HDL, określanego jako dobry cholesterol, to 40-45 mg/dl. Podane wyżej wartości dotyczą osób zdrowych. Nieco odmiennie klarują się dopuszczalne stężenia cholesterolu u osób zmagających się z chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą, czy nadciśnieniem tętniczym. Zwykle preferowane przez lekarzy poziomy są dużo niższe. 

O tym czy będą konieczne tabletki na cholesterol decyduje lekarz, który poza wynikami lipidogramu bierze pod uwagę obciążenie rodzinne występujące u danego pacjenta (czyli występowanie u bliskich krewnych podwyższonego cholesterolu lub chorób sercowo-naczyniowych), jego wiek, płeć, stan zdrowia oraz czynniki ryzyka (takie jak przede wszystkim nadwaga bądź otyłość, zła dieta, siedzący tryb życia i palenie papierosów). 

Ryzyko chorób sercowo-naczyniowych

Wysoki poziom cholesterolu jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu. Cholesterol LDL może odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych, tworząc blaszki miażdżycowe, które zwężają naczynia i utrudniają przepływ krwi. Z czasem blaszki te mogą pękać, prowadząc do powstania skrzepów, które mogą zablokować przepływ krwi do serca lub mózgu. To z kolei może prowadzić do zawału serca lub udaru mózgu. Dlatego kontrola stężenia cholesterolu LDL jest kluczowa dla zapobiegania chorobom sercowo-naczyniowym.

Co stosować na wysoki cholesterol? 

Nie rzadko zanim do akcji wkroczą leki na obniżenie cholesterolu medyk zaproponuje bardziej naturalne metody zaniżające stężenie złego cholesterolu we krwi.

Należy do nich przede wszystkim zmiana nawyków żywieniowych polegająca m.in. na przestawieniu się z tłuszczów zwierzęcych na tłuszcze roślinne (a zatem spożywanie oliwy z oliwek i olejów roślinnych z wyłączeniem palmowego i kokosowego), na warzywa i owoce, czy ryby morskie o dużej zawartości tłuszczów omega-3 (takich jak np. makrela, halibut, łosoś, czy śledź). Dodatkowo, niektóre pokarmy i suplementy mogą hamować wchłanianie cholesterolu w jelitach, co pomaga w obniżeniu jego poziomu. Dieta na cholesterol powinna obfitować też w orzechy, migdały, nasiona słonecznika i dyni, siemię lniane, płatki owsiane, a także w czerwone wino, oczywiście w racjonalnych ilościach (lampka dziennie zdecydowanie wystarczy).

Jak zmniejszyć cholesterol? 

Kolejnym sposobem na mniejszy cholesterol jest aktywność fizyczna. Warto ją wprowadzić do swojego życia na stałe i chociaż 3-4 razy w tygodniu regularnie ćwiczyć. Badania pokazują, że systematyczny ruch może spowodować wzrost dobrego cholesterolu i jednoczesny spadek złej frakcji cholesterolu.

Podejmowana aktywność powinna być jednak zgodna z wiekiem, ogólnym stanem zdrowia i poziomem kondycji danej osoby. Mogą to być zatem np. spacer, marsz, jogging, jazda na rowerze, pływanie, aerobik, joga i inne. Warto poradzić się w tej kwestii lekarza. 

Z pewnością zmierzając do osiągnięcia właściwego poziomu cholesterolu należy porzucić nałogi, zwłaszcza palenie papierosów oraz nauczyć się redukować stres i łagodzić jego ewentualne skutki. 

Leki na wysoki cholesterol na receptę

Najczęściej przepisywane tabletki na obniżenie cholesterolu na receptę to statyny. Czym są? To inhibitory reduktazy HMG-CoA, które są odpowiedzialne za redukcję poziomu lipidów we krwi oraz trójglicerydów, a także za zatrzymywanie procesów zapalnych występujących w ustroju. W Polsce dostępnych jest 6 z 7 znanych na świecie statyn, należą do nich m.in. atorwastatyna, lowastatyna i simwastatyna. 

Z uwagi na to, że nie wszyscy pacjenci reagują na statyny w sposób wystarczający, a poziom cholesterolu nie spada u nich w zadowalającym tempie, od niedawna istnieje możliwość dodania do leczenia statynami jeszcze jednego preparatu nowej generacji. To lek na cholesterol na receptę, w którym substancją czynną jest ewolokumab. Na tę chwilę jednak ten medykament podawany w zastrzykach nie jest refundowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a jego cena jest bardzo wysoka, zatem z takiego rodzaju terapii wiele osób nie będzie mogło skorzystać. 

Inną grupą leków na cholesterol, na które niezbędna jest recepta są fibraty, zwiększające stężenie HDL, czyli dobrej frakcji cholesterolu, której nigdy za wiele, bo chroni ona organizm przed takimi incydentami zdrowotnymi jak zawał serca, czy udar mózgu. Fibraty pomagają też obniżyć poziom szkodliwych trójglicerydów. 

Medyk ustala rodzaj leków, ich dawkowanie oraz czas trwania kuracji, która w przypadku poważnych problemów z cholesterolem może trwać do końca życia. 

Fibraty i ich zastosowanie

Fibraty to grupa leków, które są stosowane w leczeniu wysokiego poziomu cholesterolu, zwłaszcza gdy inne metody, takie jak dieta i aktywność fizyczna, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Działają one poprzez obniżanie poziomu trójglicerydów i cholesterolu LDL, a także zwiększanie poziomu HDL. Fibraty są często stosowane w połączeniu z innymi lekami, takimi jak statyny, aby uzyskać lepsze wyniki w obniżaniu cholesterolu. Dzięki swojemu działaniu, fibraty pomagają zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu.

Leki obniżające cholesterol bez recepty

Na rynku farmaceutycznym występują także tabletki na cholesterol bez recepty, takie jak preparaty ziołowe czy witaminowe. Ważne jest to, że pomimo braku konieczności wypisywania na nie recepty, powinno się ustalić z lekarzem czy przyjmowanie takich medykamentów jest potrzebne, a jeśli tak, to w jakim zakresie i z jaką zawartością. Suplementy diety dostępne bez recepty mogą być pomocne dla osób z wysokim poziomem cholesterolu, wspierając zarządzanie tym stanem poprzez poprawę profilu lipidowego.

W grupie środków ziołowych popularne są m.in. takie zawierające wyciąg z karczocha, ostropestu plamistego, z dzikiej róży, nasiona babki płesznika, czy wyciąg z czosnku. Naturalne leki na obniżenie cholesterolu bez recepty to także m.in. statyny naturalnego pochodzenia, jak monakolina K. Aby zredukować stężenie złego cholesterolu poleca się także przyjmowanie oleju lnianego i innych preparatów zawierających kwasy omega-3.

Co jeszcze można stosować na cholesterol bez recepty? M.in. środki z witaminą C, E oraz z witaminami z grupy B. Wśród preparatów obniżających cholesterol bez recepty wymienia się jeszcze sterole roślinne (które znajdują się przede wszystkim w takich produktach spożywczych jak margaryna, jogurty, czy majonez) oraz polikosanol, substancję pochodzącą z wosków roślinnych.

Czy są jakieś skutki uboczne stosowania leków na cholesterol? 

Leki na obniżenie cholesterolu na receptę mogą dawać skutki uboczne. W przypadku statyn, które dominują w leczeniu zbyt wysokiego stężenia cholesterolu we krwi, występują niepożądane sytuacje zdrowotne. Jednak takie problemy mogą pojawić się w każdej innej okoliczności, kiedy przyjmuje się jakieś medykamenty. 

Najczęściej pacjenci przyjmujący statyny skarżą się na ogólne osłabienie i ciągłe wrażenie zmęczenia. Część osób rejestruje u siebie tzw. miopatię, czyli zaburzenia dotyczące działania komórek mięśniowych, objawiające się np. nagłym traceniem siły i wyczerpaniem. Mówi się też o wpływie statyn na zachorowalność na cukrzycę typu 2 oraz na wzrost enzymów wątrobowych. 

Leki nowej generacji badano jedynie przez dwa lata, po tym czasie zakończono obserwację pacjentów przyjmujących inhibitory PCSK 9, dlatego trudno stwierdzić na dzień dzisiejszy czy nie będą one wywoływały skutków ubocznych odłożonych w czasie. Na ten moment nie ma takich informacji. 

Jeśli chodzi o preparaty obniżające cholesterol bez recepty, czyli przede wszystkim suplementy diety zawierające witaminy i zioła, to jeśli nie występuje uczulenie na któryś ze składników danego środka, to nie powinno być problemu. 

W każdej niepokojącej sytuacji należy zgłosić swoje obawy lekarzowi. 

Przeciwwskazania i interakcje z innymi lekami

Fibraty, podobnie jak inne leki, mogą mieć przeciwwskazania i interakcje z innymi lekami. Przed rozpoczęciem leczenia fibratami, ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem i upewnić się, że nie ma przeciwwskazań do ich stosowania. Fibraty mogą interakcjonować z innymi lekami, takimi jak statyny, co może prowadzić do zwiększenia ryzyka wystąpienia skutków ubocznych, takich jak miopatia czy rabdomioliza. Dlatego ważne jest, aby lekarz monitorował pacjenta podczas stosowania fibratów i dostosowywał dawki leków w zależności od potrzeb.

Leki na cholesterol nowej generacji 

Inne leki na cholesterol na receptę to np. fibraty, ezetymib i żywice jonowymienne.

Do świata farmaceutycznego wkroczyły ostatnio leki na cholesterol nowej generacji. Są to inhibitory PCSK9 (np. alirocumab, czy evolocumab), aplikowane w postaci zastrzyku wykonywanego raz na dwa lub cztery tygodnie. W porównaniu do stosowanie statyn, które są powszechnie stosowane w leczeniu pacjentów z chorobami metabolicznymi, takimi jak dna moczanowa, inhibitory PCSK9 oferują nowoczesne podejście do terapii. Niestety, te medykamenty nie są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a ich cena jest wysoka. Koszt jednej iniekcji wynosi około 1000 zł. Póki co nie są znane skutki uboczne działania tego leku ponieważ jest krótko na rynku.

Zioła na obniżenie cholesterolu 

Jeśli poziom cholesterolu znacznie przekracza normę warto, jeśli lekarz tak zadecyduje, skorzystać z takich środków jak naturalne leki na cholesterol. Na czoło wśród tych specyfików wysuwają się zioła na cholesterol. Występują one w postaci tabletek, naparów do picia, herbatek, itp. Wyliczając zioła na obniżenie cholesterolu nie sposób pominąć takich roślin jak karczoch, ostropest plamisty, beragmotka, czy nasiona babki płesznika, których wyciągi działają redukująco na poziom złego cholesterolu. 

Pomocne suplementy na cholesterol to także z pewnością preparaty witaminowe, zwłaszcza te zawierające witaminę C i witaminy z grupy B, wpływające na zwiększenie dobrej frakcji cholesterolu (HDL). Inne leki na obniżenie ciśnienia bez recepty to m.in. sterole roślinne i stanole. 

Takie naturalne leki na cholesterol bez recepty powinno się przyjmować w dawkach ustalonych przez lekarza lub zgodnie ze wskazówkami farmaceuty albo producenta danego specyfiku. 

Czy leki na obniżenie cholesterolu trzeba brać do końca życia? 

Zbyt wysoki cholesterol ma w Polsce około 61 procent ludzi. Skoro naukowo udowodniono związek między wysokimi wskaźnikami złego cholesterolu, a zachorowalnością na schorzenia układu sercowo-naczyniowego, warto podjąć leczenie jak najszybciej. 

Jeżeli lekarz zaordynuje konkretne tabletki na obniżenie cholesterolu, to zwykle oznacza to długotrwałą kurację. Pacjenci chcą wiedzieć czy leki na obniżenie cholesterolu trzeba brać do końca życia. Najczęściej tak właśnie jest. Z pewnością nie należy odstawiać takich leków samodzielnie, szczególnie jeśli borykamy się z bardzo wysokim cholesterolem. Grozi to bowiem nagłym wzrostem cholesterolu, który potem będzie jeszcze trudniej okiełznać. To w konsekwencji może doprowadzić do incydentów zdrowotnych, takich jak zawał serca, czy udar mózgu. 

Cały czas toczą się prace nad coraz to skuteczniejszymi preparatami obniżającymi zły cholesterol. Być może któryś z nich będzie na tyle trafiony, że obniży złą frakcję cholesterolu permanentnie.