Cholesterol całkowity, co to jest, norma, jak obniżyć
Cholesterol całkowity powinno się regularnie badać, aby kontrolować, czy jego stan nie jest zbyt wysoki lub za niski. Istotne dla oceny stanu zdrowia jest też to który cholesterol: HDL czy LDL jest podwyższony lub zaniżony.
Co to jest cholesterol całkowity?
Cholesterol całkowity to ogólna ilość cholesterolu występującego w organizmie, zarówno ta część produkowana przez ustrój w wątrobie, ścianach jelit i skórze, jak i ta dostarczana do wnętrza ciała wraz z jedzeniem. Na cholesterol całkowity składa się jego zła frakcja (cholesterol LDL), dobra frakcja (HDL) oraz trójglicerydy.
Co to jest cholesterol całkowity i za co odpowiada? To związek organiczny należący do steroli, który pełni w organizmie ludzkim wiele zadań. M.in. współprodukuje hormony płciowe, hormony nadnerczowe, witaminę D3 i kwasy żółciowe. Poza tym cholesterol całkowity wchodzi w skład błony komórkowej ludzkich komórek.
Cholesterol LDL, tzw. zły cholesterol, swój przydomek otrzymał ze względu na to, że transportuje cholesterol z wątroby do mięśni i innych tkanek organizmu, przez co ich nadmiar odkłada się w tętnicach, co może doprowadzić do rozwoju miażdżycy. Natomiast cholesterol HDL, tzw. dobry, robi dokładnie na odwrót: przerzuca cholesterol tkankowy do wątroby, która radzi sobie z nim w drodze metabolizmu. Z kolei trójglicerydy stanowią bazowy składnik tkanki tłuszczowej.
Cholesterol całkowity nie stanowi zatem problemu dla organizmu do momentu, w którym jego zła frakcja nie zacznie niepokojąco rosnąć. Z kolei mówi się, iż osoby, które mają nadwyżkę dobrego cholesterolu żyją o kilka lat dłużej od pacjentów mających zbyt niski lub przeciętny poziom cholesterolu HDL.
Jak bada się cholesterol całkowity?
Im więcej cholesterolu HDL, tym lepiej, ale im więcej cholesterolu LDL, tym większe ryzyko zachorowania na schorzenia sercowo-naczyniowe, w tym zawał serca, udar mózgu, czy chorobę wieńcową.
Dlatego należy regularnie sprawdzać poziom tych frakcji. Jak wygląda badanie? Cholesterol całkowity jest badany z surowicy krwi. Materiał do badania pobiera się z żyły łokciowej. Badanie lipidogramu nie trwa długo i jest raczej bezbolesne.
Przed przystąpieniem do testów oceniających wysokość stężenia cholesterolu całkowitego należy być na czczo co najmniej 12-14 godzin. Ostatni posiłek poprzedniego dnia powinien być nie za duży i lekkostrawny. Nie powinno się też przeciążać organizmu fizycznie przez tym badaniem. Zatem warto opuścić trening ruchowy przez tą analizą. W dniu poprzedzającym badanie nie należy spożywać alkoholu, który może zafałszować wynik testu. Jeżeli mamy infekcję, powinniśmy odłożyć badanie na inny czas, kiedy będziemy w pełni sił.
Takie badanie należy wykonywać raz w roku, a w przypadku młodego, zdrowego człowieka, nie mającego nałogów i prowadzącego zdrowy tryb życia wystarczy nawet raz na pięć lat. Jeżeli natomiast lekarz zdecyduje inaczej, należy zastosować się do jego zaleceń. Szacuje się, że ponad 16 milionów Polaków ma nadwyżkę cholesterolu, dane te dotyczą tej złej frakcji.
Jaka jest norma cholesterolu całkowitego?
Jaki jest prawidłowy cholesterol całkowity? Norma dla tego związku wynosi między 114 a 200 mg/dl. Podwyższony cholesterol całkowity jest wówczas gdy wynik przekracza 200 lub dochodzi do 250 mg/dl. Natomiast bardzo wysoki cholesterol całkowity to sytuacja, gdy jego stężenie jest większe niż 250 mg/dl. Frakcja złego cholesterolu (LDL) jest w normie jeśli nie przekracza 100 mg/dl. Cholesterol HDL przeciętnie jest na poziomie co najmniej 40 mg/dl u mężczyzn oraz co najmniej 50 mg/dl u kobiet. Trójglicerydy nie powinny być natomiast wyższe niż 150 mg/dl.
Ocena wyników panelu lipidowego należy jednak do lekarza, który poza analizą stężenia cholesterolu całkowitego i jego części składowych będzie brał pod uwagę także takie czynniki jak m.in. wiek pacjenta, dziedziczenie pewnych schorzeń, jego dietę, tryb życia, płeć, wagę, ewentualne uzależnienie od nikotyny, choroby, stany i dolegliwości, na które cierpi dana osoba (np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, ciąża), czy przyjmowanie przez niego niektórych leków (np. sterydów).
Jak obniżyć cholesterol całkowity?
Cholesterol całkowity podwyższony należy zbijać przede wszystkim dietą oraz aktywnością fizyczną. Z jadłospisu należy wykluczyć produkty tłuste, ciężkostrawne i kaloryczne, a zastąpić je lekkimi, dietetycznymi posiłkami, w których dominuje błonnik, nienasycone kwasy tłuszczowe, oleje roślinne, itp. Powinno się także ograniczyć porcje żywnościowe, zwłaszcza jeśli mamy problem z nadwyżką kilogramów.
Do życia powinno się też wprowadzić ruch, im więcej, tym lepiej, jednak w granicach rozsądku. Rodzaj aktywności fizycznej powinien być dopasowany do wieku i możliwości ruchowych danej osoby. Warto zacząć od 30-sto, 40-stominutowych spacerów, do których, jeśli nie ma przeciwwskazań medycznych, można dołączyć jazdę na rowerze, pływanie na basenie, ćwiczenia aerobowe, nordic walking, jogę, itp.
Cholesterol całkowity za wysoki może być spowodowany paleniem papierosów, otyłością oraz innymi chorobami występującymi w organizmie, czasami może to być nagromadzenie wszystkich tych czynników. Dlatego powinno się rzucić palenie, skupić na pozbyciu nadwagi lub otyłości oraz leczyć współwystępujące schorzenia.
Jeżeli pomimo stosowania diety i regularnego ruchu przez okres maksymalnie 6 miesięcy wyniki badań nie zmieniają się, prawdopodobnie oznacza to konieczność podjęcia kuracji farmakologicznej.
Jak podwyższyć cholesterol całkowity?
Im więcej dobrej frakcji cholesterolu, tym lepiej, zatem jak podwyższyć cholesterol całkowity w części HDL? Na pewno można to sprawić sportem. Wystarczą zwykłe ćwiczenia aerobowe, takie jak jogging, jazda rowerem, czy marsz. Ważne żeby były wykonywane regularnie, 3-4 razy w tygodniu i na okrągło przez co najmniej 30 minut.
Poza tym warto skupić się na diecie urozmaicając ją dużą ilością warzyw i owoców (szczególnie tych, które są przesycone błonnikiem), tłustymi rybami morskimi (takimi jak np. makrela, łosoś, halibut, tuńczyk), a także orzechami, tłuszczami roślinnymi (np. oliwą z oliwek, olejem rzepakowym) oraz produktami zawierającymi antyoksydanty (m.in. jagody, żurawinę, kakao, herbatę).
Zamiast smażyć lepiej gotować, parować, piec lub grillować potrawy. Co więcej warto nakładać sobie mniejsze porcje i nie najadać się do syta. Dobrze też zrezygnować z przekąsek pomiędzy posiłkami.
Czytaj też:
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Chavanne Philippe, Dieta w walce z cholesterolem. 80 zdrowych i smacznych dań, I, Delta W-Z, 2014, ISBN 9788371758164
- Hartenbach Walter, Mity o cholesterolu, 3, Wydawnictwo Aba, 2016, ISBN 9788361012580
Podobne artykuły
