Depresja u mężczyzn. Objawy, jak rozpoznać i pomóc, testy na depresję u mężczyzn

Objawy depresji u mężczyzn częściej niż u kobiet koncentrują się w sferze działania, a mniej emocji. Męska depresja występuje rzadziej, niż żeńska, ale może przybrać groźniejsze oblicze. Zobacz, jak rozpoznać depresję u mężczyzn i jak pomóc w takiej sytuacji?

Depresja u mężczyzn

Depresja u mężczyzn statystycznie występuje 2 razy rzadziej niż u kobiet. Wedle ostrożnych szacunków, ryzyko zachorowania na depresję u mężczyzn wynosi na przestrzeni całego życia 5 do 12 procent, u kobiet zaś – 10 do 25 procent.

Naukowcy tłumaczą tę dysproporcję na różne sposoby, m.in. odnosząc się do czynników kulturowych, osobowościowych i hormonalnych. Najbardziej upowszechnione hipotezy zakładają, że:

• normy kulturowe zezwalają na prezentację zachowań depresyjnych przede wszystkim kobietom, niekoniecznie zaś mężczyznom;
• w populacji kobiet bardziej upowszechniona jest tzw. wyuczona bezradność;
• w całym cyklu życia kobiety są w większym stopniu narażone na zaznanie przykrych wydarzeń, co wprost przekłada się na zwiększone ryzyko tzw. depresji egzogennej;
• czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo wystąpienia depresji są wahania hormonalne związane z cyklem miesięcznym u kobiet;
• kobiety będące nosicielkami tzw. genu depresji z nieznanych przyczyn częściej zapadają na tę chorobę, natomiast mężczyźni w analogicznej sytuacji stają się ofiarami nałogu alkoholowego;
• kobiety wykazują większą skłonność do analizowania stanów psychicznych, podczas gdy mężczyźni mają mniejszą potrzebę refleksji, a bardziej nastawieni są na działanie.

Są to oczywiście daleko idące uproszczenia, odnoszące się do ogółu populacji, a nie jednostkowych przypadków. Co niezwykle przy tym istotne, depresja u mężczyzn, choć rzadsza, często przyjmuje groźniejsze oblicze.

Danych tych nie można przełożyć wprost, ale pamiętając, że znaczny odsetek samobójstw związany jest z nasileniem stanów depresyjnych, warto wiedzieć, że w Polsce każdego roku życie odbiera sobie około 5 tysięcy osób, z czego aż 4,5 tysiąca stanowią mężczyźni.

Objawy depresji u mężczyzn

Objawy depresji u mężczyzn różnią się nieco od tych, które charakterystyczne są u kobiet. W każdym z przypadków istnieje oczywiście pewien kanon symptomów, do którego zaliczają się między innymi:

• zaburzenia afektywne, w tym osłabienie nastroju, drażliwość, nerwowość, apatia,
• zaburzenia myślenia, takie jak: zaniżona samoocena, postrzeganie rzeczywistości w czarnych barwach,
• zaburzenia napędu, w tym brak energii, zmęczenie fizyczne, pogorszenie parametrów intelektualnych,
• zaburzenia psychosomatyczne (objawy bólowe, mrowienie, drętwienie, zwiększone lub zmniejszone łaknienie, zaburzenia snu, spadek libido oraz pogorszenie sprawności seksualnej),
• zaburzenia psychotyczne – urojenia, myśli samobójcze.

Z badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wynika jednak, że istnieje szereg różnić między depresją męską i żeńską. W teście MMPI-2 badane kobiety uzyskały wyższe wyniki w dwóch spośród trzech skal tworzących tzw. triadę neurotyczną (hipochondria, depresja, histeria), a także trzech podskalach depresji: (subiektywne poczucie depresji, trudności w funkcjonowaniu fizycznym oraz stępienie psychiczne). Według uczonych jest to dowód na to, że dla depresji kobiet bardziej charakterystyczne są takie elementy, jak:

• nadmierna koncentracja na somatycznym stanie zdrowia, uskarżanie się na różnego rodzaju dolegliwości,
• brak energii, problemy ze snem,
• osłabienie koncentracji,
• zaniżone poczucie własnej wartości, niepewność siebie, pesymizm.

Z kolei na obraz depresji u mężczyzn składają się w pierwszej kolejności objawy behawioralne, takie jak: abulia, apatia, spowolnienie psychoruchowe, utrata motywacji oraz zniechęcenie.

Depresja u mężczyzn po czterdziestce

Objawy depresji u mężczyzn występują na nieco innym podłożu, niż u kobiet, a także w zauważalnie późniejszym wieku. W przypadku płci żeńskiej, typowymi okresami pojawiania się zaburzeń depresyjnych są druga i trzecia dekada życia, a także okres po pięćdziesiątych urodzinach (zmiany związane z menopauzą).

U mężczyzn typowe jest natomiast zapadanie na depresję po czterdziestym roku życia i później. U czterdziestolatków ma to związek z pierwszymi pojawiającymi się objawami andropauzy oraz wystąpieniem pierwszych symptomów chorób przewlekłych. Do głównych czynników ryzyka w tym okresie należą:

• spadek stężenia hormonów płciowych i związane z tym obniżenie libido, a także pogorszenie sprawności seksualnej – możliwość wystąpienia poważniejszych niepowodzeń związanych na przykład z zaburzeniami potencji;
• rozwój chorób i zaburzeń takich jak otyłość, nadciśnienie, miażdżyca, cukrzyca i przerost prostaty oraz związane z tym obniżenie kondycji fizycznej, a także narastający niepokój o stan własnego zdrowia.

Kolejnym progiem, po którym radykalnie wrasta odsetek mężczyzn cierpiących na depresję, jest wejście w starość, mniej więcej po 65 roku życia. To kolejny moment w życiu, gdy stan zdrowia wyraźnie się pogarsza, narasta zatem poczucie lęku. Dodatkowo moment ten zbiega się z zakończeniem pracy zawodowej. Dla wielu mężczyzn wymarzona wcześniej emerytura staje się początkiem postępującej izolacji społecznej i odsunięcia od pożytecznych zadań.

Test na objawy depresji u mężczyzn

Jak rozpoznać depresję u mężczyzny? Depresję diagnozuje się za pomocą różnego typu kwestionariuszy. Są to proste narzędzia ankietowe, zawierające pytania lub zestawy twierdzeń, do których należy się odnieść. 

Do najczęściej używanych i uważanych za najbardziej wiarygodne testów na depresję należą:

• skala depresji Becka,
• skala depresji Hamiltona,
• test MMPI-2 (Minnesocki Wielowymiarowy Inwentarz Osobowości) Hathawaya i McKinleya,
• skala depresji, lęku i stresu – test DASS 21 lub 42.

Tego typu testy na objawy depresji u mężczyzn dostępne są powszechnie w Internecie. Lepiej jednak jest je wykonywać pod nadzorem lekarza. Należy bowiem pamiętać, że odczytanie wyniku po zsumowaniu punktów nie stanowi podstawy do postawienia diagnozy (zwłaszcza samodzielnie). Aby mówić o depresji, która jest poważną jednostką chorobową, należy stan pacjenta interpretować w szerszym kontekście, na podstawie dłuższego wywiadu.

Leczenie depresji u mężczyzn

Leczenie depresji u mężczyzn zakłada korzystanie z jednej lub kilku dostępnych ścieżek terapeutycznych. Należą do nich:

• psychoterapia w gabinecie psychologicznym, skuteczność około 50-70 procent, do stosowania autonomicznie w stanach lekkich i średnich, natomiast w stadiach najcięższych – razem z innymi metodami;
• farmakoterapia, prowadzona pod nadzorem lekarza psychiatry; skuteczność około 50-70 procent, do stosowania w stanach średnich i ciężkich, zwłaszcza wobec uprawdopodobnionego zagrożenia samobójstwem pacjenta. Do wyboru, w zależności od nasilenia konkretnych objawów, jest kilkadziesiąt leków na receptę, pogrupowanych w kilkanaście typów, z których najczęściej używane są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny oraz trójpierścienne leki przeciwdepresyjne;
• elektrowstrząsy – metoda stosowana w znieczuleniu ogólnym, w kilkunastu powtarzanych seriach, w asyście psychiatry i anestezjologa. Wysoka skuteczność – nawet do 90 procent. Elektrowstrząsy stosuje się w przypadku pacjentów chorych najciężej, u których występują silne myśli samobójcze;
• fototerapia – naświetlanie oczu pacjenta promieniami o wysokiej mocy, stymulujące wydzielanie przez mózg serotoniny i noradrenaliny. Metoda skuteczna w około 50-70 procentach, stosowana zwłaszcza w przypadku nawracających epizodów depresji sezonowej.

Depresja u mężczyzn – jak pomóc bliskiej osobie?

Dodatkowo należy pamiętać, że depresja jest chorobą, która z czasem obejmuje całe środowisko, w którym przebywa pacjent. Dla niego samego, ale też dla otaczających go osób kwestia pomocy powinna więc być kluczowa. Jak pomóc w depresji u mężczyzn? Przede wszystkim należy:

• nie zaprzeczać istnieniu depresji, nie odmawiać prawa do choroby, nie wyśmiewać, nie sugerować, że jest niemęska;
• spróbować zrozumieć osobę chorą, a w szczególności to, że stany depresyjne mogą nie mieć żadnego namacalnego powodu. Pamiętajmy, że pacjent zazwyczaj cierpi z powodu obniżonego stężenia określonych neuroprzekaźników hormonalnych. Nie będzie zatem reagować na argumenty, które wydają się racjonalne dla osoby zdrowej. Nie warto więc nadmiernie pocieszać, ani przekonywać do jakichkolwiek racji (chyba, że powód depresji jest zewnętrzny i związany ze sferą uczuć, na przykład odrzuceniem, zawodem miłosnym etc.);
• namówić mężczyznę na podjęcie leczenia, klarując, że nie ma w tym nic wstydliwego.

Czytaj też:

• Jak pomóc osobie z depresją i gdzie szukać wsparcia?
• Ciężka depresja, łagodna i umiarkowana - objawy i różnice
• Depresja sezonowa - test, objawy i leczenie zaburzenia

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz psychiatra online

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.