Stany depresyjne a depresja: objawy, przyczyny i leczenie

Stany depresyjne to pojęcie najczęściej oznaczające niegroźne spadki nastroju, błędnie utożsamiane z depresją. Terminu tego używa się jednak także w odniesieniu do konkretnych objawów, będących immanentną cechą schorzenia, jakim są zaburzenia depresyjne w przebiegu choroby afektywnej jedno- lub dwubiegunowej.

Stany depresyjne

Stany depresyjne są pojęciem wieloznacznym, używanym w kilku kontekstach. O stanie depresyjnym mówimy, chcąc opisać:

• obniżenie nastroju, niespełniające jednakże kryteriów depresji ze względu na niewielkie natężenie, niedługi czas trwania oraz brak objawów współtowarzyszących;
• obniżenie nastroju będące jednym z wielu objawów, łącznie składających się na obraz kliniczny depresji w przebiegu choroby afektywnej jednobiegunowej (oprócz zaniżonej samooceny, drażliwości, braku energii, problemów z koncentracją, bezsenności, zaburzeń łaknienia, myśli samobójczych i wielu innych);
• obniżenie nastroju będące przeciwieństwem mani, w przebiegu choroby afektywnej dwubiegunowej, czyli depresyjno-maniakalnej;
• obniżenie nastroju w przebiegu zaburzeń nerwicowo-lękowych, jako objaw i jako powikłanie.

W pierwszym z wymienionych przypadków stan depresyjny stawiany jest niejako w opozycji do dojrzałej postaci depresji, w drugim zaś i trzecim, jest immanentną cechą depresji, choć niejedyną, którą można przypisać tej chorobie.

Stany depresyjne a depresja

Stan depresyjny, przeciwstawiany depresji i postrzegany w kategoriach autonomicznych, jest pojęciem na wpół potocznym, a niekiedy nawet stosowanym na wyrost, czy wręcz błędnie. W ten sposób najczęściej określa się krótkotrwałe epizody smutku, zazwyczaj związane z takimi czynnikami, jak zawód miłosny, śmierć bliskiej osoby, niepowodzenie w szkole, a nawet brzydka pogoda.

Należy jednak podkreślić, że tak rozumiany stan depresyjny nie jest ani chorobą, ani nawet zaburzeniem afektywnym, lecz zjawiskiem przejściowym, naturalnym i zupełnie niegroźnym. W odróżnieniu od depresji, która jest uznawana za jedną z najgroźniejszych chorób trawiących ludzkość w XXI wieku, o niezwykle złożonej patogenezie i wysokiej śmiertelności (z powodu samobójstw oraz chorób współtowarzyszących).

Lekkie stany depresyjne nie powodują trwałej dezorganizacji życia, zaniedbywania codziennych obowiązków oraz zaburzenia relacji międzyludzkich, jak dzieje się to w przypadku dojrzałej depresji. Są też łatwo odwracalne – zły nastrój znika pod wpływem pozytywnych bodźców (prezent, ciepłe słowo, nowa lepsza perspektywa).

Depresja tymczasem jest wyjątkowo odporna na perswazję i wszelkiego rodzaju pozytywne wzmocnienia. Często bowiem podłoże depresji stanową zmiany neurochemiczne w organizmie, całkowicie niezależne od czynników zewnętrznych. Rozróżnienie między stanem depresyjnym, a depresją łatwo też przeprowadzić analizując czas trwania – z definicji depresji jasno wynika, że występujące w jej przebiegu obniżenie nastroju musi mieć charakter trwały i ciągły na przestrzeni przynajmniej 2 tygodni.

Objawy stanów depresyjnych

Objawy stanów depresyjnych rozumianych jak lekkie obniżenie nastroju, ograniczają się praktycznie wyłącznie do sfery afektywnej. Wystąpić mogą:

• obniżenie samopoczucia, jednakże krótkotrwałe, stosunkowo lekkie oraz odwracalne pod wpływem czynników stanowiących pozytywne wzmocnienie;
• rozdrażnienie, nerwowość, agresja, nadpobudliwość, apatia;
• lekkie i przejściowe zachwianie wiary we własne możliwości;
• incydentalne zaburzenia funkcjonowania w przestrzeni społecznej, na łonie rodziny, w relacji intymnej.

Objawy dojrzałej depresji są znacznie poważniejsze. Oprócz trwale obniżonego nastroju, występują też między innymi:

• silne i trwałe zaburzenie samooceny, niewiara we własne możliwości, nadmierny krytycyzm i wygórowane oczekiwania wobec siebie, nadmierna wrażliwość na krytykę, widzenie przyszłości w czarnych barwach;
• chroniczne zmęczenie fizyczne, brak życiowej energii;
• zaburzenia łaknienia lub nadmierny apetyt, a w konsekwencji utrata masy ciała lub przybieranie na wadze;
• zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna senność; zaburzenia rytmu okołodobowego;
• zaburzenia libido i sprawności seksualnej – impotencja, suchość pochwy, anorgazmia;
• obniżenie kondycji intelektualnej;
• wycofywanie się z kolejnych aktywności życiowych i interakcji społecznych, zaniedbywanie obowiązków domowych, szkolnych i zawodowych, zamykanie się w czterech ścianach;
• objawy psychosomatyczne: ból organów wewnętrznych, mrowienie i drętwienie kończyn, zawroty głowy, biegunki;
• objawy psychotyczne – zaburzenia świadomości, urojenia, myśli prześladowcze;
• myśli samobójcze mogące prowadzić do prób targnięcia się na własne życie.

Stany depresyjno-lękowe

Stany depresyjne występują też w przebiegu zaburzeń lękowych, czyli tzw. nerwicy. Współwystępowanie obydwu zaburzeń jest sytuacją bardzo częstą. Stany depresyjne diagnozowane są wedle różnych szacunków u 13 do nawet 60 procent pacjentów z nerwicą lękową. Zależność odwrotna jest podobna – 25 do 60 proc. osób cierpiących na zaburzenia lękowe, ma też objawy depresji.

Stany depresyjno-lękowe zazwyczaj mają charakter bardzo ciężki i wiążą się z podwyższonym ryzykiem popełnienia samobójstwa przez pacjenta. Tego typu połączone zaburzenia w szczególny sposób prowadzą też do społecznego wycofania, sprawiając, że osoba nimi objęta przestaje utrzymywać kontakty społeczne, boi się wychodzić z domu. Z czasem może się to przerodzić w różnego typu zaburzenia urojeniowe.

Leczenie stanów depresyjnych

Leczenie stanów depresyjnych zależne jest od tego, co mamy na myśli używając tego pojęcia, a także – natężenia objawów, czynników osobowościowych pacjenta oraz ogólnego stanu jego zdrowia. Stany depresyjne rozumiane jako krótkotrwały smutek, leczenia nie wymagają w ogóle, co wynika z ich istoty – nie są wszak zaburzeniem, ani chorobą.

W takiej sytuacji najlepszym lekarstwem okazuje się czas, wsparcie bliskich lub ustanie czynnika wpływającego na samopoczucie. Gdy skłonność do spadków nastroju jest nieco większa, można wzmocnić system nerwowy lekami ziołowymi, np. na bazie dziurawca. Jeśli jednak stan depresyjny rozumieć jako objaw choroby, jaką jest depresja lub zaburzania depresyjno-lękowe, leczenie obejmować powinno takie działania, jak:

• psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym (stany lekkie i średnie oraz wspomagająco w stanach ciężkich);
• farmakoterapia na zalecenie lekarza psychiatry z użyciem leków na depresję na receptę takich jak m.in. selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, czy trójpierścienne leki przeciwdepresyjne. obowiązkowo, gdy pacjent ma myśli samobójcze lub nie jest w stanie funkcjonować samodzielnie w społeczeństwie;
• elektrowstrząsy stymulujące wydzielanie neuroprzekaźników, takich jak serotonina i noradrenalina – zabieg wykonuje się w stanach bardzo ciężkich, przy realnym zagrożeniu próbą samobójczą.

Jeśli czujesz niepokojące objawy zawsze warto skorzystać z pomocy specjalisty psychiatry online lub stacjonarnie, czy psychologa.

Czytaj też:

• Jak pomóc osobie z depresją i gdzie szukać wsparcia?
• Ciężka depresja, łagodna i umiarkowana - objawy i różnice
• Depresja sezonowa - test, objawy i leczenie zaburzenia

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz psychiatra online

Lekarz rodzinny online

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.