Jak pomóc osobie z depresją i gdzie szukać wsparcia?
Autor: Piotr Brzózka
Jak pomóc osobie z depresją? Jak zrozumieć osobę chorą i zaburzenie, z którym się zmaga? Gdzie szukać pomocy? Na czym polega leczenie depresji? W jakich sytuacjach warto skorzystać z zamkniętego ośrodka leczenie depresji? Kiedy dzwonić na telefon zaufania?
Jak pomóc osobie z depresją?
Depresja jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych trawiących ludzkość w XXI wieku. Każdego roku choroba bezpośrednio lub pośrednio prowadzi do śmierci 800 tysięcy osób na całym świecie – z powodu samobójstw, ale też schorzeń współwystępujących, takich jak cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie, zawały, udary. W skali całego globu, liczba osób cierpiących na depresję szacowana jest na 350 milionów, a w Polsce – 1,5 miliona.
Mimo to, depresja wciąż pozostaje chorobą mało znaną i powszechnie lekceważoną, a także w niewielkiej ilości przypadków leczoną. Chorzy nie podejmują terapii z niewiedzy, wstydu, ale też daleko posuniętej apatii i braku życiowego napędu, które są cechami immanentnymi depresji. Dlatego w tak wielu przypadkach ważne jest wsparcie ze strony osób bliskich oraz specjalistów.
Jak pomóc osobie z depresją? W pierwszej kolejności należy zrozumieć chorego i stan, w którym się znajduje, a następnie przystąpić do konkretnych działań.
Jak pomóc osobie w depresji? Po pierwsze – zrozumieć
Depresja jest chorobą egalitarną. Zachorować na nią mogą młodzi i starzy, bogaci i biedni, wiodący zarówno życie nieudane, jak też w pełni szczęśliwe i satysfakcjonujące. Poza przypadkami depresji egzogennej, większość tego typu zaburzeń powodowana jest czynnikami wewnętrznymi, w tym przede wszystkim zaburzeniami w wydzielaniu kluczowych dla naszego nastroju neuroprzekaźników: serotoniny, noradrenaliny i dopaminy.
Oznacza to, że zły nastrój i wszystkie inne objawy powstają bez związku z uchwytnymi, dającymi się racjonalnie wytłumaczyć czynnikami. Z tego powodu depresja pozostaje chorobą nierozumianą, zarówno przez samych chorych, jak też ich otoczenie.
Jak pomóc osobie w depresji mając tego świadomość? Pamiętać należy, że depresji nie da się wyperswadować. Należy więc zrezygnować z prób przekonywania chorego, że nic mu nie jest, że nie dzieje się nic złego, że życie ma sens etc.
Na tego typu argumentację osoba cierpiąca na niedobór neuroprzekaźników jest zazwyczaj całkowicie głucha i odporna. Zamiast tego, należy chorego obdarzyć wywarzonym wsparciem emocjonalnym (nie krzyczeć, nie pouczać, ale też nie użalać się razem z pacjentem i nie pogrążać w odmętach jego choroby), a następnie zorganizować fachową pomoc, która jest w tym przypadku niezbędna. Pamiętać bowiem należy, że większość postaci depresji nigdy nie ustępuje samoistnie.
Leczenie depresji
Farmakologiczne leczenie depresji powinno się odbywać pod nadzorem lekarza psychiatry lub przynajmniej lekarza rodzinnego tzw. pierwszego kontaktu. Choroba wymaga bowiem rzetelnego rozpoznania, a także doboru właściwego leku pod kątem objawów, osobowości pacjenta, ogólnego stanu jego zdrowia oraz środków przyjmowanych w leczeniu innych schorzeń.
Tym bardziej, że dostępnych leków na depresję jest kilkadziesiąt, a większość z nich, ze względu na bardzo silne działanie oraz możliwe skutki uboczne, dostępnych jest wyłącznie na receptę. W leczeniu depresji używane są środki oddziałujące na poziom neuroprzekaźników w organizmie, w tym między innymi:
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI): fluwoksamina, fluoksetyna, paroksetyna, citalopram, escitalopram, sertralina,
- trójpierścienne leki przeciwdepresyjne (TCA): amitryptylina, doksepina, imipramina, dezypramina, dibenzepina, dotiepina,
- inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI): wenlafaksyna, uloksetyna, milnacipran,
- blokery wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny (NDRI): bupropion.
Oprócz tego w aptekach dostępne są jeszcze leki ziołowe, między innymi na bazie dziurawca. Mają one jednak mniejszą siłę działania, a przy tym należy pamiętać, że nie mogą być przyjmowane z innymi antydepresantami, zwłaszcza z grupy SSRI.
Psychologiczna terapia depresji
W lekkich i średnich stanach zaawansowania, a także pomocniczo w leczeniu farmakologicznym stanów ciężkich, osoby chore na depresję powinny być poddawane psychoterapii. Są to zajęcia prowadzone przez psychologa, który jest specjalistą w tym zakresie, choć nie jest lekarzem (psychologia, to nauka humanistyczna).
Największą skuteczność ma w powszechnej opinii fachowców terapia depresji prowadzona w nurcie poznawczo-behawioralnym, która skupia się nie tylko na stanie obecnym, ale też sięga do głęboko ukrytych przeżyć, wspomnień, myśli, które mogą być przyczyną choroby. Podobnie, jak w przypadku wizyty u psychiatry, namówienie osoby chorej na psychoterapię może wymagać zaangażowania osób bliskich.
Ośrodek leczenia depresji
W większości przypadków leczenie depresji odbywa się w warunkach domowych - chorzy przyjmują zapisane leki, a w określonych odstępach czasu odwiedzają psychoterapeutę. Są jednak sytuacje, gdy jedynym wyjściem jest szpital psychiatryczny lub ośrodek leczenie depresji.
Konieczność taka często istnieje w przypadku osób nękanych przez bardzo silne myśli samobójcze, albo mających na koncie nieudaną próbę odebrania sobie życia. W zamkniętym ośrodku depresję leczyć też mogą pacjenci, którzy przez lata borykają się z kolejnymi nawrotami choroby, nie będąc w stanie jej zwalczyć mimo podejmowanych prób.
Tego typu placówki także oferują leczenie farmakologiczne oraz pomoc psychoterapeutyczną, działania te prowadzone są jednak z większą intensywnością oraz przy pełnej kontroli ze strony specjalistów. Dodatkowo w warunkach szpitalnych pacjenci z bardzo ciężkimi zaburzeniami depresyjnymi mogą zostać poddani elektrowstrząsom.
Telefon zaufania dla osób w depresji i ich bliskich
Na wizytę u lekarza psychiatry lub specjalisty z zakresu psychoterapii trzeba niekiedy czekać długimi tygodniami (także prywatnie). W takiej sytuacji, w przypadkach nagłych i ciężkich, rozwiązaniem jest zgłoszenie się do szpitala. Drugą opcją jest zadzwonienie na numer telefonu zaufania dla osób w depresji.
W Polsce skorzystać można z kilku tego typu propozycji – są one przeznaczone zarówno dla osób chorych, jak też bliskich. Dzwoniąc na telefon zaufania może porozmawiać o swoim problemie, odgonić złe myśli, poczuć się zrozumianym, a także zaczerpnąć pożytecznych informacji. Dostępne numery, to między innymi:
- Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji, tel. 22 594 91 00 (w każdą środę i czwartek od 17.00 do 19.00)
- ITAKA – antydepresyjny telefon zaufania tel. 22 484 88 01 (w poniedziałki i czwartki od 17.00 do 20.00)
- Ośrodek Interwencji Kryzysowej – pomoc psychiatryczno-pedagogiczna, tel. 22 855 44 32 lub Ośrodek Interwencji Kryzysowej, tel. 22 837 55 59 (poniedziałek – piątek od 8:00 do 20:00)
- Telefon Zaufania dla Osób Dorosłych w Kryzysie Emocjonalnym, tel.: 116 123 (od poniedziałku do piątku od godz. 14.00-22.00)
- Młodzieżowy Telefon Zaufania, tel. 192 88 lub Bezpłatny telefon zaufania dla dzieci i młodzieży, tel. 116 111, codziennie od 12:00 do 02:00
Czytaj też:
- Stany depresyjne a depresja: objawy, przyczyny i leczenie
- Wahania nastroju: u mężczyzn, nastolatków, kobiet
- Nieleczona depresja - objawy i skutki. Do czego prowadzi?
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Jak kontaktować się z osobą w depresji, https://kontaktwleczeniu.pl
- Ważne telefony antydepresyjne, https://forumprzeciwdepresji.pl
- Rekomendacje opracowane w ramach realizacji Programu zapobiegania depresji w Polsce na lata 2016-2020, finansowanego przez Ministra Zdrowia, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Warszawa 2018, https://wyleczdepresje.pl
- Depresja to nie chwilowy smutek, http://twarzedepresji.pl