Estrogen w tabletkach: wskazania i normy
Autor: Paulina Szczerkowska
Estrogeny w tabletkach mają bardzo szerokie zastosowanie: są wykorzystywane w antykoncepcji, hormonalnej terapii zastępczej i terapii transseksualizmu. Trzeba jednak pamiętać, że ze względu na możliwe skutki uboczne, nie dla wszystkich kobiet są one wskazane.
Estrogeny - naturalne i syntetyczne - najczęściej stosuje się w antykoncepcji hormonalnej, a także w terapiach uzupełniających niedobór tego ważnego żeńskiego hormonu płciowego. Estrogen w tabletkach (dostępne są także plastry z estrogenem) zalecany jest pacjentkom w hormonalnej terapii zastępczej w przypadku niedoboru tego hormonu w okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie, w szczególności po operacjach ginekologicznych np. po usunięciu macicy (zabieg histerektomii) z jajnikami. Estrogeny jako część aktywna HTZ (oprócz estrogenów preparaty HTZ zawierają także progesteron - hormon kontrolujący przyrost błony śluzowej macicy) mają zastosowanie w leczeniu nieregularnych cykli miesięcznych, niedoczynności jajników (w tzw. zespole przedwczesnego wygasania jajników), po operacyjnym usunięciu jajników.
Estrogeny – wpływ na kobiecy organizm
Estrogeny mają ogromny wpływ na cykl miesiączkowy, popęd płciowy, proces zapłodnienia, a także wygląd i zdrowie kobiety. To im zawdzięczamy piękne piersi, seksownie zaokrąglone biodra i kobiecą smukłą talię, wpływają na gospodarkę lipidową i wapniową organizmu, zwiększają przyswajanie białek i krzepliwość krwi. Pobudzają także produkcję fibrynogenu czy kolagenu, zapewniając jędrność skóry i elastyczność mięśni. Komórki ziarniste jajnika odgrywają kluczową rolę w wytwarzaniu estradiolu, który wpływa na funkcje rozrodcze, rozwój macicy, pochwy i jajowodów oraz poprawę gęstości kości.
Zobacz także: Stosunek przerywany a ciąża - jakie jest ryzyko?
W okresie dojrzewania estrogeny pobudzają rozwój macicy, narządów rozrodczych i gruczołów piersiowych, a w czasie cyklu miesiączkowego to dzięki nim zachodzi m.in. rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Ale estrogeny hamują także owulację, gdy trzeba oraz odpowiadają za przygotowanie śluzówki macicy do ciąży. Potem pomagają we wzroście i rozwoju płodu. Hormony są ważne także dla mężczyzn, bo ich niedobór w jądrach może powodować bezpłodność.
Nadmiar estrogenu może prowadzić do zaburzeń miesiączkowania, wrażliwości piersi, problemów z libido oraz bólów głowy. Długoterminowe konsekwencje zdrowotne obejmują zakrzepy i kamicę żółciową, dlatego ważna jest konsultacja ze specjalistą.
Niedobór estrogenu stanowi poważne zagrożenie zdrowotne, mogące prowadzić do osteoporozy oraz zmniejszonego libido, szczególnie u kobiet po menopauzie.
Estrogeny dzielą się na:
● estradiol
● estron
● estriol
● estetrol (wytwarzany tylko w czasie ciąży)
Estradiol działa na receptory estrogenowe, wpływając na funkcje rozrodcze oraz łagodząc objawy układu naczynioruchowego i moczowo-płciowego.
Co to jest estrogen i jakie spełnia funkcje?
Estrogen to kluczowy hormon płciowy, który odgrywa fundamentalną rolę w rozwoju żeńskich cech płciowych, regulacji cyklu miesiączkowego oraz rozwoju piersi. Estrogeny, takie jak estradiol, estron i estriol, są odpowiedzialne za rozwój mięśnia macicy, jajowodów oraz zewnętrznych cech dojrzałości płciowej. Mają one również znaczący wpływ na psychikę oraz popęd płciowy. Estrogeny oddziałują na układ moczowy, sercowo-naczyniowy oraz kostny, wspierając zdrowie kości i regulując gospodarkę lipidową. W okresie dojrzewania estrogeny pobudzają rozwój narządów rozrodczych i gruczołów piersiowych, a w czasie cyklu miesiączkowego wspierają rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Dla mężczyzn, choć w mniejszych ilościach, estrogeny również są ważne, ponieważ ich niedobór może prowadzić do problemów z płodnością.
Estrogeny w tabletkach antykoncepcyjnych
Syntetyczne estrogeny występują w dwuskładnikowych tabletkach antykoncepcyjnych. Mają one za zadanie zablokowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i nie dopuszczenie do owulacji. Zaburzenia miesiączkowania mogą być wskaźnikiem potrzeby przeprowadzenia badania poziomu estrogenu. Dodatkowymi efektami działania syntetycznych estrogenów (tzw. estradiolu) w tabletkach antykoncepcyjnych jest:
● poprawa kondycji skóry i włosów
● powiększenie piersi
● odkładania tłuszczu w obrębie bioder
● zapobieganie osteoporozie
● zatrzymywanie wody
● niewielki wzrost masy ciała
● zwiększają ryzyko kamicy żółciowej
Tabletki antykoncepcyjne z estrogenem różnią się między sobą zawartością estradiolu (od 15 do 35 mikrogramów). Przyjmuje się, że dla kobiet młodszych lepsze są tabletki o niskiej zawartości tego syntetycznego hormonu. W niektórych tabletkach występuje także naturalny estradiol (tzw. walerian estradiolu), który jest dobry rozwiązaniem dla starszych kobiet. Długotrwałe stosowanie estradiolu może prowadzić do zwiększenia stężenia trójglicerydów, co wiąże się z ryzykiem zapalenia trzustki.
Estrogen w tabletkach - hormonalna terapia zastępcza
Do czasu menopauzy estrogeny są strażnikami kobiecego zdrowia, po menopauzie czynność jajników ustaje i dochodzi do niedoborów tych żeńskich hormonów. W okresie menopauzy ich uzupełnienie to główny cel hormonalnej terapii zastępczej. To właśnie dzięki estrogenom terapia pomaga złagodzić dolegliwości okresu okołomenopauzalnego, takie jak uderzenia gorąca i nocne poty, senność, wahania masy ciała, spadek libido. Estrogeny chronią także kości.
Różne wskazania do stosowania estradiolu obejmują hormonalną terapię zastępczą oraz leczenie atrofii pochwy u kobiet w okresie pomenopauzalnym.
Estradiol odgrywa kluczową rolę w łagodzeniu objawów układu naczynioruchowego, takich jak uderzenia gorąca.
Dawkowanie estradiolu
Dawkowanie estradiolu jest ściśle uzależnione od jednostki chorobowej, etapu leczenia, wystąpienia działań niepożądanych oraz stanu klinicznego pacjentki. W przypadku podania doustnego, dawki mogą wynosić od 1 mg do 2 mg dziennie. Przy podaniu przezskórnym, dawki wahają się od 25 mikrogramów/dobę do 100 mikrogramów/dobę. Natomiast w przypadku podania zewnętrznego na skórę, stosuje się dawki od 0,5 mg do 1,5 mg estradiolu. Ważne jest, aby dawkowanie było dostosowane indywidualnie, z uwzględnieniem odpowiedzi organizmu na leczenie oraz ewentualnych chorób towarzyszących. Regularne badania monitorujące funkcje tarczycy oraz inne parametry zdrowotne są kluczowe dla bezpiecznego stosowania estradiolu.
Skutki uboczne stosowania estradiolu
Stosowanie estradiolu może wiązać się z różnymi skutkami ubocznymi. Do najczęściej obserwowanych należą: ból głowy, zwiększenie masy ciała, bóle brzucha, nudności, depresja, powiększenie piersi, ból piersi, tkliwość piersi, obrzęki oraz skurcze kończyn dolnych. Niezbyt często mogą wystąpić: niestrawność, wymioty, pokrzywka, wzdęcia, zaburzenia widzenia, nadmierna produkcja gazów, kamica żółciowa oraz zatorowość żylna. Ważne jest, aby pacjentki były świadome tych potencjalnych skutków ubocznych i konsultowały się z lekarzem w przypadku ich wystąpienia. Regularne badania i monitorowanie stanu zdrowia mogą pomóc w minimalizowaniu ryzyka poważnych działań niepożądanych.
Estrogen w tabletkach - przeciwwskazania i skutki uboczne
Estrogenów nie wolno przyjmować w czasie ciąży, bo mogą one wpłynąć na feminizację płodu męskiego i na rozwój zarodka, czasami doprowadzając do jego uszkodzenia i obumarcia wewnątrzmacicznego.
Tabletki z estrogenem są niewskazane dla pacjentek, które:
● cierpią na choroby wątroby,
● mają problem z nadmierną krzepliwością krwi,
● cierpią na nowotwory zależne od estrogenów (nowotwory piersi, raka endometrium i jajnika),
● miewają niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych.
Przyjmując preparaty z estrogenem trzeba mieć świadomość, że mogą one wchodzić w reakcję z innymi lekami. Stężenie estrogenów potrafią zmniejszyć leki przeciwpadaczkowe oraz barbiturany i ryfampicyna, a zwiększyć stężenie hormonów mogą niektóre z antybiotyków (makrolidy, ciprofloksacyna). Najnowsze badania potwierdzają jednak, że w przypadku stosowania krótkotrwałej terapii doustnymi antybiotykami takimi jak np. amoksycylina lub doksycyklina w leczeniu częstych infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych nie jest wymagane dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne. Substancje te bowiem przyjmowane krótkoterminowo nie mają wpływu na skuteczność aktualnie stosowanej antykoncepcji hormonalnej.
Plastry z estrogenem
Wśród preparatów z estrogenami dostępne są nie tylko tabletki, ale także plastry antykoncepcyjne (Evra) naklejane na skórę i kremy do stosowania zewnętrznego, czy preparaty dopochwowe np. krążki antykoncepcyjne (Nuvaring). Plastry z estrogenem i inne zewnętrzne metody można stosować, jeśli kobieta nie może przyjmować preparatów doustnych, np. po operacjach na żołądku (bypass gastryczny) lub w zespołach złego wchłaniania np. choroba Crohna (ang. Crohn's Disease, CD), itp.
Estrogen w tabletkach bez recepty - nadmiar estrogenu
Syntetycznych estrogenów nie można kupić bez recepty, estrogen naturalny znajdziemy natomiast w suplementach diety i w niektórych produktach spożywczych. Roślinny estrogen, zwany fitoestrogenem znajduje się w:
● soi
● czerwonym winie
● czosnku
● owocach granatu
● czereśniach
● produktach zbożowych
● rabarbarze
Niedobór estrogenów może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, takich jak osteoporoza czy przedwczesne wygasanie czynności jajników.
Estrogeny roślinne w tabletkach są wykorzystywane w łagodzeniu dolegliwości okołomenopauzalnych u kobiet, które nie mogą stosować syntetycznych hormonów lub chcą spróbować preparatów łatwo dostępnych w aptekach bez recepty. Pamiętajmy jednak, że te naturalne preparaty mogą zaburzać działanie innych leków, np. przeciwkrzepliwych i dlatego w przypadku wielu schorzeń i przyjmowanych leków należy koniecznie skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub rodzinnym, aby dowiedzieć się czy stosowanie konkretnego preparatu jest bezpieczne, i czy nie zachodzą interakcje z innymi lekami. Fitotestrogeny, które dzielą się na izoflawony, lignany i kumestany, poprawiają nawilżenie błony śluzowej pochwy, redukują uderzenia gorąca, obniżają ciśnienie krwi, chronią serce, zmniejszają poziom cholesterolu, zmniejszają ryzyko osteoporozy oraz wspomagają popęd płciowy. Dla niektórych kobiet to jedyna możliwa do zastosowania terapia.
Zobacz też: Antykoncepcja po 40. - jakie tabletki wybrać?
Naturalne sposoby na podniesienie poziomu estrogenów
Podniesienie poziomu estrogenów można osiągnąć również w sposób naturalny, bez konieczności stosowania farmaceutyków. Fitoestrogeny, czyli roślinne estrogeny, znajdują się w wielu owocach i warzywach. Aby zwiększyć poziom estrogenów, warto włączyć do diety takie warzywa jak brokuły, szpinak, fasola szparagowa, ziemniaki, dynia oraz czosnek. Spożywanie tych produktów może pomóc w naturalnym podniesieniu poziomu estrogenów, co jest szczególnie ważne dla kobiet z niedoborem estrogenów. Pamiętajmy jednak, że zmiany w diecie powinny być konsultowane z lekarzem, zwłaszcza jeśli przyjmujemy inne leki lub mamy przewlekłe schorzenia.
Normy estrogenów u kobiet i mężczyzn
Normy poziomu estrogenów różnią się w zależności od płci oraz fazy cyklu miesiączkowego u kobiet. Dla kobiet, poziom estrogenu w różnych fazach cyklu przedstawia się następująco:
- Faza menstruacyjna: 20-100 pg/mL
- Faza owulacyjna: 100-500 pg/mL
- Faza lutealna: 20-100 pg/mL
Dla mężczyzn, poziom estrogenu powinien wynosić od 10 do 50 pg/mL. Regularne badania poziomu estrogenów są ważne, aby monitorować zdrowie hormonalne i w razie potrzeby wprowadzać odpowiednie interwencje medyczne.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
