Estrogen w tabletkach - wskazania i normy
Autor: Paulina Szczerkowska
Estrogeny w tabletkach mają bardzo szerokie zastosowanie: są wykorzystywane w antykoncepcji, hormonalnej terapii zastępczej i terapii transseksualizmu. Trzeba jednak pamiętać, że ze względu na możliwe skutki uboczne, nie dla wszystkich kobiet są one wskazane.
Estrogeny - naturalne i syntetyczne - najczęściej stosuje się w antykoncepcji hormonalnej, a także w terapiach uzupełniających niedobór tego ważnego żeńskiego hormonu płciowego. Estrogen w tabletkach (dostępne są także plastry z estrogenem) zalecany jest pacjentkom w hormonalnej terapii zastępczej w przypadku niedoboru tego hormonu w okresie okołomenopauzalnym i po menopauzie, w szczególności po operacjach ginekologicznych np. po usunięciu macicy (zabieg histerektomii) z jajnikami. Estrogeny jako część aktywna HTZ (oprócz estrogenów preparaty HTZ zawierają także progesteron - hormon kontrolujący przyrost błony śluzowej macicy) mają zastosowanie w leczeniu nieregularnych cykli miesięcznych, niedoczynności jajników (w tzw. zespole przedwczesnego wygasania jajników), po operacyjnym usunięciu jajników i jako suplement wyrównujący niedobory tego hormonu w transseksualizmie.
Estrogeny – wpływ na kobiecy organizm
Estrogeny mają ogromny wpływ na cykl miesiączkowy, popęd płciowy, proces zapłodnienia, a także wygląd i zdrowie kobiety. To im zawdzięczamy piękne piersi, seksownie zaokrąglone biodra i kobiecą smukłą talię, wpływają na gospodarkę lipidową i wapniową organizmu, zwiększają przyswajanie białek i krzepliwość krwi. Pobudzają także produkcję fibrynogenu czy kolagenu, zapewniając jędrność skóry i elastyczność mięśni.
Zobacz także: Stosunek przerywany a ciąża - jakie jest ryzyko?
W okresie dojrzewania estrogeny pobudzają rozwój macicy, narządów rozrodczych i gruczołów piersiowych, a w czasie cyklu miesiączkowego to dzięki nim zachodzi m.in. rozwój i dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych. Ale estrogeny hamują także owulację, gdy trzeba oraz odpowiadają za przygotowanie śluzówki macicy do ciąży. Potem pomagają we wzroście i rozwoju płodu. Hormony są ważne także dla mężczyzn, bo ich niedobór w jądrach może powodować bezpłodność.
Estrogeny dzielą się na:
● estradiol
● estron
● estriol
● estetrol (wytwarzany tylko w czasie ciąży)
Estrogeny – czym skutkuje nadmiar, a czym brak tych hormonów
Estrogeny dbają o nasze serce, zmniejszają ryzyko miażdżycy, chronią naczynia, ale z drugiej strony zwiększają ryzyko nowotworów endometrium i nowotworów piersi. Ich wahania niekorzystnie wpływają na zdrowie i samopoczucie kobiety. Źle, kiedy jest ich zbyt dużo, niedobrze też, gdy jest zbyt mało.
Nadmiar estrogenów wywołuje wiele negatywnych objawów, w tym:
● obniżenie libido
● nieregularne miesiączki
● wahania nastroju
● wzdęcia
● tkliwość piersi
● bóle głowy
● powstawanie cyst w obrębie piersi
● uczucie zmęczenia
● wzrost masy ciała
● łysienie
● zaburzenia pamięci
● zaburzenia snu
● objawy napięcia przedmiesiączkowego
● skłonność do osteoporozy
● nawracające infekcje w obrębie pochwy
Nadmiar estrogenu najczęściej występuje u kobiet otyłych, chorych na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, u kobiet w ciąży. Niedobory estrogenów są równie uciążliwe i mogą manifestować się:
● trudnościami w koncentracji
● zmęczeniem
● zaburzeniami snu
● zaburzeniami akcji serca
● wzrostem masy ciała
● uderzeniami gorąca, potami
● suchością oczu, skóry, pochwy
● bólami głowy
● bólami stawów
● obniżeniem libido
● zmianami nastroju
● niedoborem wapnia
Normy laboratoryjne dla estrogenów wynoszą:
● trzeci dzień cyklu -
● ok. 2 doby przed owulacją - >= 200 pg/ml (norma na jeden dojrzały pęcherzyk)
● 6-8 dzień po owulacji - >=100 pg/ml (ciałko żółte oprócz progesteronu produkuje również estradiol)
Estrogeny w tabletkach antykoncepcyjnych
Syntetyczne estrogeny występują w dwuskładnikowych tabletkach antykoncepcyjnych. Mają one za zadanie zablokowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i nie dopuszczenie do owulacji. Dodatkowymi efektami działania syntetycznych estrogenów (tzw. estradiolu) w tabletkach antykoncepcyjnych jest:
● poprawa kondycji skóry i włosów
● powiększenie piersi
● odkładania tłuszczu w obrębie bioder
● zapobieganie osteoporozie
● zatrzymywanie wody
● niewielki wzrost masy ciała
● zwiększają ryzyko kamicy żółciowej
Tabletki antykoncepcyjne z estrogenem różnią się między sobą zawartością estradiolu (od 15 do 35 mikrogramów). Przyjmuje się, że dla kobiet młodszych lepsze są tabletki o niskiej zawartości tego syntetycznego hormonu. W niektórych tabletkach występuje także naturalny estradiol (tzw. walerian estradiolu), który jest dobry rozwiązaniem dla starszych kobiet.
Czytaj też: Antykoncepcja niehormonalna - wkładka i inne metody
Estrogen w tabletkach - hormonalna terapia zastępcza
Do czasu menopauzy estrogeny są strażnikami kobiecego zdrowia, po menopauzie czynność jajników ustaje i dochodzi do niedoborów tych żeńskich hormonów. Ich uzupełnienie to główny cel hormonalnej terapii zastępczej. To właśnie dzięki estrogenom terapia pomaga złagodzić dolegliwości okresu okołomenopauzalnego, takie jak uderzenia gorąca i nocne poty, senność, wahania masy ciała, spadek libido. Estrogeny chronią także kości.
Estrogen w tabletkach - przeciwwskazania
Estrogenów nie wolno przyjmować w czasie ciąży, bo mogą one wpłynąć na feminizację płodu męskiego i na rozwój zarodka, czasami doprowadzając do jego uszkodzenia i obumarcia wewnątrzmacicznego.
Tabletki z estrogenem są niewskazane dla pacjentek, które:
● cierpią na choroby wątroby,
● mają problem z nadmierną krzepliwością krwi,
● cierpią na nowotwory zależne od estrogenów (nowotwory piersi, raka endometrium i jajnika),
● miewają niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych.
Przyjmując preparaty z estrogenem trzeba mieć świadomość, że mogą one wchodzić w reakcję z innymi lekami. Stężenie estrogenów potrafią zmniejszyć leki przeciwpadaczkowe oraz barbiturany i ryfampicyna, a zwiększyć stężenie hormonów mogą niektóre z antybiotyków (makrolidy, ciprofloksacyna). Najnowsze badania potwierdzają jednak, że w przypadku stosowania krótkotrwałej terapii doustnymi antybiotykami takimi jak np. amoksycylina lub doksycyklina w leczeniu częstych infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych nie jest wymagane dodatkowe zabezpieczenie antykoncepcyjne. Substancje te bowiem przyjmowane krótkoterminowo nie mają wpływu na skuteczność aktualnie stosowanej antykoncepcji hormonalnej.
Plastry z estrogenem
Wśród preparatów z estrogenami dostępne są nie tylko tabletki, ale także plastry (Evra) naklejane na skórę i kremy do stosowania zewnętrznego, czy preparaty dopochwowe (Nuvaring). Plastry z estrogenem i inne zewnętrzne metody można stosować, jeśli kobieta nie może przyjmować preparatów doustnych, np. po operacjach na żołądku (bypass gastryczny) lub w zespołach złego wchłaniania np. choroba Crohna (ang. Crohn's Disease, CD), itp.
Estrogen w tabletkach bez recepty
Syntetycznych estrogenów nie można kupić bez recepty, estrogen naturalny znajdziemy natomiast w suplementach diety i w niektórych produktach spożywczych. Roślinny estrogen, zwany fitoestrogenem znajduje się w:
● soi
● czerwonym winie
● czosnku
● owocach granatu
● czereśniach
● produktach zbożowych
● rabarbarze
● czerwonej koniczynie
Estrogeny roślinne w tabletkach są wykorzystywane w łagodzeniu dolegliwości okołomenopauzalnych u kobiet, które nie mogą stosować syntetycznych hormonów lub chcą spróbować preparatów łatwo dostępnych w aptekach bez recepty. Pamiętajmy jednak, że te naturalne preparaty mogą zaburzać działanie innych leków, np. przeciwkrzepliwych i dlatego w przypadku wielu schorzeń i przyjmowanych leków należy koniecznie skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub rodzinnym, aby dowiedzieć się czy stosowanie konkretnego preparatu jest bezpieczne, i czy nie zachodzą interakcje z innymi lekami. Fitotestrogeny, które dzielą się na izoflawony, lignany i kumestany, poprawiają nawilżenie błony śluzowej pochwy, redukują uderzenia gorąca, obniżają ciśnienie krwi, chronią serce, zmniejszają poziom cholesterolu i zmniejszają ryzyko osteoporozy. Dla niektórych kobiet to jedyna możliwa do zastosowania terapia.
Zobacz też: Antykoncepcja po 40. - jakie tabletki wybrać?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
