Trójglicerydy, normy, czym są, przyczyny wysokiego poziomu trójglicerydów

Trójglicerydy są podstawowym składnikiem tkanki tłuszczowej, spełniając pożyteczną rolę, pozwalając na codzienne funkcjonowanie organizmu. Lecz trójglicerydy powyżej normy stają się śmiertelnie niebezpieczne, w znaczący sposób podnosząc ryzyko zawału i udaru. Zobacz, co to są trójglicerydy i jaka jest norma badań w tzw. lipidogramie.

Trójglicerydy - czym są?

Trójglicerydy (TG) są tłuszczami prostymi, złożonymi z estrów gliceryny oraz kwasów tłuszczowych. Stanowią jeden z podstawowych budulców tkanki tłuszczowej człowieka, a także dostarczają energii niezbędnej do funkcjonowania organizmu, zapewniając właściwą pracę mięśni. Wytwarzane są endogennie przez wątrobę, a także dostarczane egzogennie wraz z pokarmem – dlatego właściwa dieta jest kluczowa dla zachowania prawidłowego stężenia TG.

O ile bowiem utrzymywane w granicach normy trójglicerydy spełniają niezwykle pożyteczne rolę, o tyle ich znaczenie zmienia się po przekroczeniu określonych parametrów granicznych – powyżej normy zaczynają stanowić źródło zagrożenia dla życia i zdrowia. Podniesione trójglicerydy są bowiem jedną z przyczyn miażdżycy i związanych z tym zawałów oraz udarów. Kiedy należy zacząć się niepokoić? Jaka jest w przypadku trójglicerydów norma – u dorosłych mężczyzn i kobiet, a także u dzieci? Niedoczynność tarczycy może prowadzić do podwyższonego poziomu trójglicerydów, co dodatkowo zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Trójglicerydy a cholesterol

Cholesterol z kolei jest substancją tłuszczową obecną we wszystkich komórkach ciała.

Pełni w organizmie wiele funkcji – m.in.:

bierze udział w produkcji hormonów steroidowych i witaminy D;

jest składnikiem otoczki mielinowej komórek nerwowych, a zatem jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego ;

bierze udział w wielu szlakach metabolicznych;

jest składnikiem żółci, więc pomaga w trawieniu tłuszczu.

W przeciwieństwie do trójglicerydów, większość cholesterolu – około 70 proc., powstaje w organizmie. Jedynie 30 proc. dostarczamy wraz z pożywieniem. Nadmiar cholesterolu w organizmie jest przyczyną chorób układu sercowo-naczyniowego – głównie miażdżycy.

Z kolei podwyższony poziom trójglicerydów prowadzi do otyłości, insulinooporności, cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego, a także chorób układu krążenia. Według najnowszych badań nadmiar trójglicerydów ma większy wpływ na wystąpienie zawału serca czy udaru mózgu niż nadmiar cholesterolu. Warto jednak podkreślić, że u wielu pacjentów za wysokie stężenie trójglicerydów idzie w parze z podwyższonym poziomem cholesterolu.

Trójglicerydy – norma

Stężenie trójglicerydów oznacza się w ramach kompleksowego badania zwanego lipidogramem. Jest to test laboratoryjny, wykonywany z krwi pacjenta, w czasie którego oznacza się poziom TG, ale też cholesterolu całkowitego oraz frakcji cholesterolu LDL i HDL.

Celem jest określenie prawidłowości tak zwanej gospodarki lipidowej. Jeśli chodzi o parametr, jakim są trójglicerydy, norma wynosi 35 – 150 mg/dl.

Wynik może też być wyrażony w innych jednostkach – mmol/l. Rezultat nie powinien wówczas przekraczać 170. Są to normy uogólnione, dla osób w każdym wieku i dowolnej płci i zazwyczaj one właśnie podawane są w literaturze naukowej dotyczącej gospodarki lipidowej.

Zdecydowanie rzadziej natomiast posługujemy się  normami różnicowanymi ze względu na wiek i płeć, aczkolwiek z tego typu podejściem także można się spotkać.

Trójglicerydy – norma u dorosłych

Ile u poszczególnych płci powinny wynosić trójglicerydy? Norma u dorosłych kobiet to 35 do 135 mg/dl, u mężczyzn zaś mieści się ona w granicach 40 – 160 mg/dl. Niższe parametry, nie przekraczające 100 mg/dl, uznawane są za właściwe dla dzieci i młodzieży.

Co istotne, w przypadku przekroczenia norm, wyróżnia się trzy stany, będące różnymi stadiami rozwoju zaburzenia i wymagające odmiennych procedur leczniczych:

• 150 – 199 mg/dL (1.69 – 2.25 mmol/L ) - poziom graniczny,
• 200 – 499 mg/dL (2.26 – 5.63 mmol/L) - poziom wysoki,
• Powyżej 500 mg/dL (5.64 mmol/L) - poziom bardzo wysoki.

Podwyższony poziom trójglicerydów – konsekwencje

Trójglicerydy powyżej normy zawsze powinny stanowić swego rodzaju sygnał ostrzegawczy. Podwyższone stężenie trójglicerydów powyżej 175 mg/dl znacząco zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz innych poważnych schorzeń. Pomijając kwestie ewentualnego błędu pomiaru, wysokie parametry TG świadczą o realnym zagrożeniu życia i zdrowia pacjenta, w sposób pośredni lub bezpośredni.

Konsekwencją podwyższonego stężenia TG, a także frakcji LDL cholesterolu mogą być:

• miażdżyca,
• choroba niedokrwienna serca,
• zawał serca,
• udar niedokrwienny mózgu,
• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca typu 2,
• zespół metaboliczny (powiązane ze sobą czynniki – minimum 2 z 5: tg > 150, otyłość brzuszna, niski poziom cholesterolu hdl, nadciśnienie tętnicze, glikemia na czczo).

Trójglicerydy powyżej normy – przyczyny

Jeżeli chodzi o trójglicerydy powyżej normy, przyczyny zazwyczaj związane są z niewłaściwą dietą oraz siedzącym trybem życia, a więc czynnikami odpowiedzialnymi za otyłość brzuszną

Trójglicerydy odkładają się w nadmiarze wtedy, gdy organizm nie jest w stanie efektywnie zamieniać ich na energię, a więc w sytuacji, gdy jest ich za dużo lub są zbyt wolno spalane. Dieta może się do tego przyczyniać w dwójnasób.

Po pierwsze, wraz z pokarmem mogą być dostarczane zbyt duże ilości trójglicerydów. Po drugie, określone produkty mogą zwiększać syntezowanie TG przez ludzką wątrobę lub też spowalniać ich przemianę w energię.

Objawy wysokich trójglicerydów

Wysokie stężenie trójglicerydów we krwi często nie daje bezpośrednich objawów, co sprawia, że jest trudne do wykrycia bez odpowiednich badań. Niemniej jednak, podwyższone trójglicerydy mogą prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. W skrajnych przypadkach, bardzo wysokie stężenie trójglicerydów może spowodować ostre zapalenie trzustki, które objawia się silnym bólem brzucha, nudnościami i wymiotami. Hipertrójglicerydemia, czyli stan podwyższonego poziomu trójglicerydów, znacząco zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca oraz udaru mózgu. Dlatego regularne badanie stężenia trójglicerydów jest kluczowe dla wczesnego wykrycia i zapobiegania poważnym schorzeniom.

Trójglicerydy – norma przekroczona. Obniżenie poziomu trójglicerydów. Co robić?

Przekroczona norma trójglicerydów wymaga natychmiastowej reakcji. Gdy wynik osiąga tzw. poziom graniczny (150 – 199 mg/dL), właściwym postępowaniem jest wdrożenie stosownej diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej.

Dieta obniżająca trójglicerydy powinna być wolna od:

• cukrów prostych, znajdujących się np. w cukrze stołowym, słodyczach oraz owocach;
• tłuszczy nasyconych, których źródłem są między innymi masło, margaryna, olej palmowy, czerwone mięso, tłuste mleko i sery;
• alkoholu i papierosów.

Zamiast tego należy spożywać tłuszcze nienasycone, w tym zwłaszcza kwasy omega 3, znajdujące się w dużych ilościach w rybach morskich (śledź, makrela, łosoś). Na stole znaleźć się mogą oliwa z oliwek, pełnoziarniste pieczywa i makarony, chude mleko i jego przetwory a także większość warzyw.

Do tego zaleca się minimum 30 minut aktywności fizycznej na świeżym powietrzu. Po przekroczeniu normy 200 mg/dL, należy rozważyć dodatkowo wprowadzenie leczenia farmakologicznego. W celu obniżenia poziomu trójglicerydów stosowane są leki na trójglicerydy na receptę należące do grupy statyn oraz fibratów.
 

Jak obniżyć trójglicerydy?

Obniżenie poziomu trójglicerydów we krwi wymaga wprowadzenia zmian w stylu życia i diecie. Oto kilka skutecznych wskazówek:

Dieta: Wprowadź do swojej diety więcej warzyw, owoców, błonnika, nabiału oraz chudego białego mięsa. Unikaj słodyczy, dosładzanych napojów gazowanych i produktów wysokoprzetworzonych.

Aktywność fizyczna: Regularny wysiłek fizyczny, taki jak spacery, bieganie czy jazda na rowerze, może znacząco obniżyć poziom trójglicerydów.

Ograniczenie spożycia alkoholu: Spożywanie alkoholu w nadmiarze (ponad 10-30 g/dobę) istotnie podnosi poziom trójglicerydów. Ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie alkoholu z diety jest kluczowe.

Redukcja masy ciała: Utrata nadmiernej masy ciała oraz zwiększenie aktywności fizycznej poprawiają insulinowrażliwość tkanek obwodowych, co przekłada się na obniżenie stężenia trójglicerydów we krwi.

Wprowadzenie tych zmian może znacząco poprawić Twoje zdrowie i zmniejszyć ryzyko poważnych chorób sercowo-naczyniowych.

Badanie stężenia trójglicerydów

Badanie stężenia trójglicerydów jest kluczowym elementem profilaktyki i diagnostyki chorób sercowo-naczyniowych. Aby uzyskać wiarygodne wyniki, należy odpowiednio przygotować się do badania:

Na czczo: Badanie poziomu trójglicerydów we krwi powinno być wykonywane na czczo, najlepiej między godziną 7 a 10 rano.

Ostatni posiłek: Ostatni posiłek w dniu poprzedzającym badanie powinien zostać spożyty do godziny 18:00.

Stała dieta: Przed badaniem zaleca się stosowanie standardowej, stałej dla danej osoby diety.

Unikanie alkoholu: Przez kilka dni poprzedzających badanie nie należy spożywać alkoholu, gdyż może on wpłynąć na zafałszowanie (zawyżenie) wyniku.

Pobranie krwi: Materiałem do badania jest krew żylna pobrana z żyły łokciowej.

Badanie stężenia trójglicerydów jest częścią tzw. profilu lipidowego (lipidogramu), który obejmuje również oznaczenie poziomu cholesterolu całkowitego, cholesterolu HDL i cholesterolu LDL. Regularne badania pozwalają na wczesne wykrycie nieprawidłowości i podjęcie odpowiednich działań profilaktycznych.