Zespół metaboliczny - objawy, przyczyny, leczenie, dieta

Dodano: 22-02-2018 | Aktualizacja: 18-08-2022
Autor: Marta Roszkowska
capsule Konsultacja z e-receptą internal Lek. rodzinny specialist Specjalista

Czy współistnienie chorób takich, jak cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze i otyłość brzuszna to przypadek, czy już zespół metaboliczny? Zespół metaboliczny, zwany również zespołem X, nie jest odrębną jednostką chorobową, ale zbiorem wzajemnie powiązanych czynników zwiększających ryzyko wystąpienia i rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego na podłożu miażdżycy i rozwoju cukrzycy typu 2. W zależności od przyjętych kryteriów badawczych dotyczy on ok. 20-25% dorosłych w Polsce. 

Zespół metaboliczny

Na przestrzeni lat zespół metaboliczny miał niemalże tyle nazw co definicji. Określany był jako „zespół X”, „zespół polimetaboliczny”, „zespół plurimetaboliczny”, „zespół oporności na insulinę” czy „metaboliczne choroby cywilizacyjne”. Nazwa „zespół metaboliczny” jest oficjalnie obowiązującą i zatwierdzoną przez WHO od 1998 roku.

Zespół metaboliczny – objawy

Zgodnie z kryteriami i zaleceniami określonymi przez Międzynarodową Federację Diabetologiczną (IDF) do rozpoznania zespołu metabolicznego konieczne jest zdiagnozowanie otyłości brzusznej  (obwód w pasie: mężczyźni ≥94 cm, kobiety ≥80 cm) i współistnienie dwóch dodatkowych cech spośród wymienionych przez IDF, do których należą:

  • stężenie triglicerydów we krwi >150 mg/dl,

  • stężenie frakcji HDL („dobrego") cholesterolu we krwi – u mężczyzn ≤40 mg/dl, u kobiet ≤50 mg,
  • ciśnienie tętnicze >130/85 mm Hg lub leczenie nadciśnienia,
  • stężenie glukozy we krwi na czczo ≥100 mg/dl lub cukrzyca typu 2.

Zobacz artykuł:

Carb blockery - suplementy na odchudzanie blokujące węglowodany

Zespół metaboliczny – przyczyny

Istnieje wiele teorii dotyczących przyczyn występowania zespołu metabolicznego. Badacze są aktualnie zgodni co do tego, że na rozwój zespołu metabolicznego wpływ mają przede wszystkim:

  • czynniki genetyczne,
  • czynniki środowiskowe wynikające w nieodpowiedniego, siedzącego trybu życia oraz zbyt niskiej aktywności fizycznej,
  • niezdrowa, wysokoenergetyczna dieta - bogata w cukry proste oraz nasycone kwasy tłuszczowe, za to uboga w błonnik pokarmowy.

To wszystko prowadzi do nadwagi i otyłości, które w połączeniu z brakiem aktywności fizycznej stają się bezpośrednią przyczyną intensyfikacji zespołu metabolicznego.

Zobacz: Co jeść, żeby schudnąć? Najlepsze diety odchudzające

Zaburzenia metaboliczne – leczenie

Leczenie występowania i rozwoju zespołu metabolicznego opiera się przede wszystkim na wyeliminowaniu przyczyn, czyli wprowadzeniu odpowiednio zbilansowanej diety i aktywności fizycznej w celu zredukowania nadmiaru tkanki tłuszczowej występującej przy nadwadze i otyłości. Wprowadzenie takiej kuracji ma również na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.

Wyleczenie chorego z otyłości brzusznej ma za zadanie cofnąć zaburzenia wtórne związane zespołem metabolicznym, czyli wysoki poziom cholesterolu i triglicerydów we krwi, czy nadciśnienie tętnicze. Powikłania związane z układem sercowo-naczyniowym oraz cukrzycą typu 2, mają się stać mniej dokuczliwe i niebezpieczne.

Podczas kuracji ważne jest również ustabilizowanie pracy jelit, ze względu na to, że osoby długotrwale cierpiące na otyłość brzuszną mają zazwyczaj zaburzone procesy trawienia i przyswajania pożywienia, co wynika m.in. z dysbiozy jelitowej.

W leczeniu zespołu metabolicznego zaleca się terapię związaną ze zmianą trybu życia:

  • modyfikację nawyków żywieniowych,
  • dietę o obniżonej wartości energetycznej w celu redukcji masy ciała,
  • trwałą modyfikację nawyków żywieniowych w celu utrzymania prawidłowej masy ciała w przyszłości,
  • zwiększenie aktywności fizycznej,
  • włączenie farmakoterapii, najlepiej naturalnymi preparatami roślinnymi oraz probiotykami.

Zobacz artykuł:

Zioła na odchudzanie – poznaj zioła spalające tłuszcz 

Zespół metaboliczny – dieta

Podstawowym i nieodłącznym elementem procesu leczenia zespołu metabolicznego jest odpowiednio zbilansowana dieta. Nie tylko wspomaga ona farmakoterapię, ale pozwala na redukcję dawek leków, bądź całkowite ich odstawienie.

Zalecana jest dieta redukcyjna, w składzie której powinny się znaleźć:

  • pełnoziarniste produkty zbożowe, które pomogą w obniżeniu ciśnienia;
  • warzywa – szczególnie zalecane są nasiona warzyw strączkowych;
  • owoce – przede wszystkim świeże, dobrze wybierać takie o niskim indeksie glikemicznym;
  • ryby – tłuste ryby morskie zawierają dużo kwasów tłuszczowych omega-3, które zmniejszają stężenie triglicerydów we krwi i obniżają ciśnienie tętnicze;
  • oliwa z oliwek i inne zdrowe tłuszcze, które pomogą zwiększyć stężenie frakcji HDL cholesterolu i obniżyć ciśnienie tętnicze;
  • chudy nabiał, na przykład jogurty naturalne;
  • orzechy i pestki;
  • błonnik – wpływa na zmniejszenie kaloryczności posiłków, oczyszcza organizm, zwiększa wrażliwość na insulinę i poprawia gospodarkę węglowodanową;
  • mięso – zmniejszenie ilości mięsa w pożywieniu, szczególnie czerwonego. Lepiej w diecie odchudzającej sprawdzą się odpowiednio zbilansowane porcje chudego białego mięsa;
  • świeże zioła i przyprawy wpłyną na lepszą przemianę materii. Za to ograniczenie spożycia soli pozwoli obniżyć podwyższone ciśnienie tętnicze.


Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
 
Skontaktuj się z lekarzem online i uzyskaj pomoc! Walczysz z otyłością lub zaawansowaną nadwagą?
Rozpocznij konsultację