Otyłość brzuszna: przyczyny, leczenie, dieta, ćwiczenia

Otyłość brzuszna zwana również otyłością trzewną, centralną, androidalną lub otyłością typu jabłko, częściej dotyczy mężczyzn niż kobiet. Nie stanowi ona jedynie problemu estetycznego, bowiem może wiązać się z ryzykiem wielu chorób. Tkanka tłuszczowa, która w nadmiarze odkłada się na brzuchu stanowi większe zagrożenie dla zdrowia, niż chociażby ta, która gromadzi się na udach, czy pośladkach. 

Otyłość

Z roku na rok liczba osób zmagających się z nadwagą i otyłością rośnie, a w ciągu ostatnich dwudziestu lat potroiła się. W Polsce już ponad 60% mężczyzn i niemalże 50% kobiet boryka się z problemem nadmiernego nagromadzenia tkanki tłuszczowej w organizmie. Z tego, 30% osób cierpi na otyłość androidalną.

Otyłość brzuszna – jak ją rozpoznać?

Do rozpoznania, badania i klasyfikowania otyłości służą różne wskaźniki i pomiary. Są to między innymi:

• wskaźnik masy ciała - BMI (Body Mass Index),
• wskaźnik WHR (waist-hip ratio) – wskaźnik obwodu talia – biodro,
• antropometria - pomiar grubości fałdu skórnego,
• pomiar bioimpendancji elektrycznej ciała – inaczej analiza składu ciała.

Z otyłością brzuszną mamy do czynienia wówczas, gdy obwód pasa u kobiet jest równy lub przekracza 88 cm, a u mężczyzn 94 cm. Do określenia rozmieszczenia tkanki tłuszczowej wykorzystuje się również wymieniony wyżej wskaźnik WHR (waist-hip ratio), którego wartość otrzymamy w wyniku podzielenia obwodu zmierzonego w okolicy pasa, przez obwód bioder. W przypadku osób otyłych, WHR powyżej 1,0 u mężczyzn i powyżej 0,8 u kobiet, będzie wskazywał na otyłość brzuszną.

Najbardziej rozpowszechniony wskaźnik - wskaźnik BMI, czyli body mass index, który służy do określania, czy masa ciała jest prawidłowa w stosunku do wzrostu i pozwala rozróżnić różne stopnie otyłości, nie jest miarodajny w przypadku diagnozowania otyłości brzusznej. Nie jest to bowiem wskaźnik, który określa lokalizację tkanki tłuszczowej w organizmie.

Otyłość brzuszna – przyczyny

Za jedną z najważniejszych przyczyn otyłości brzusznej uznaje się niezdrowy tryb życia, na który składają się nieodpowiednia dieta oraz brak aktywności fizycznej. Jednak zbyt kaloryczne posiłki i brak ruchu to nie jedyne powody, dla których tkanka tłuszczowa odkłada się akurat na brzuchu.

Do głownych przyczyn otyłości brzusznej należą:

• hormony – otyłość brzuszna dotyczy głównie mężczyzn, a za jej umiejscowienie odpowiedzialne są przede wszystkim męskie hormony oraz rozłożenie i struktura tkanki tłuszczowej. U kobiet hormony sprzyjają przeważnie otyłości gynoidalnej (pośladkowo-udowej), ale w okresie klimakterium oraz w przypadku różnych zaburzeń hormonalnych, tłuszcz może pojawić się również na brzuchu;
• stres – życie w permanentnym stresie ma wpływ na uwalnianie się w mózgu hormonu (neuropeptydu Y) odpowiedzialnego za gromadzenie się tłuszczu w komórkach. Wraz z kortyzolem, który nie tylko wyzwala apetyt, ale ma znaczący wpływ na tkankę tłuszczową w okolicy brzucha, przyczyniają się do powstawania otyłości typu jabłko. Stres sprzyja również spożywaniu większej ilości pokarmów oraz podjadaniu pomiędzy posiłkami;
• leki – odkładaniu się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha sprzyja przyjmowanie niektórych leków, szczególnie hormonalnych.

Otyłość brzuszna – powikłania i choroby

Otyłość brzuszna może stanowić większe zagrożenie dla organizmu, ponieważ tkanka tłuszczowa odkłada się blisko ważnych narządów wewnętrznych. Może to w konsekwencji prowadzić do:

• chorób metabolicznych,
• chorób układu krążenia,
• upośledzenia pracy serca,
• miażdżycy,
• cukrzycy typu 2,
• nadciśnienia tętniczego,
• choroby niedokrwiennej serca,
• zawału,
• udaru,
• chorób narządów ruchu,
• nowotworu trzustki,
• nowotworu jelita grubego.

 Otyłość androidalna nie jest więc tylko kwestią estetyczną i w żadnym stopniu nie należy jej lekceważyć.

Otyłość brzuszna – leczenie

Dobór metod leczenia otyłości brzusznej będzie uzależniony od przyczyn jej występowania. Jednak niezależnie od czynników wpływających na nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, podstawą kuracji będzie zmiana nawyków żywieniowych i trybu życia. Przede wszystkim odpowiednio zbilansowana dieta redukcyjna oraz aktywność fizyczna mogą przynieść efekt w terapii odchudzającej i zminimalizować ryzyko powikłań związanych z otyłością.

W określonych przypadkach lekarz może dodatkowo zalecić leki na otyłość na receptę (w postaci tabletek lub zastrzyków na odchudzanie). Z jednej strony, może się to wiązać z koniecznością przyjmowania tabletek na odchudzanie (przy bardzo dużej otyłości i występowaniu związanych z nią powikłań), z drugiej zaś z zażywaniem leków na dolegliwości będące konsekwencją otyłości brzusznej.

Należy pamiętać o tym, że wszelkiego rodzaju preparaty na otyłość będą tylko wspomagały terapię, ale bez zalecanej diety oraz ćwiczeń nie przyniosą efektu.

W walce z otyłością brzuszną, jak i z każdym innym rodzajem otyłości, niezbędne może okazać się również wsparcie psychologiczne. Dotarcie do przyczyn „zajadania” emocji, podniesienie umiejętności radzenia sobie ze stresem, czy odzyskanie równowagi psychicznej mogą się okazać bezcenne w walce z otyłością.

Zobacz też: Zespół metaboliczny - objawy, przyczyny, leczenie, dieta

Otyłość brzuszna – dieta

Dieta odchudzająca w przypadku otyłości brzusznej powinna być prawidłowo zbilansowana i dostarczać odpowiednich składników odżywczych. W jadłospisie nie powinno zabraknąć:

• pełnoziarnistych produktów zbożowych, razowego pieczywa, brązowego ryżu etc.;
• warzyw – ze szczególnym uwzględnieniem warzyw strączkowych;
• owoców – świeżych i suszonych, przede wszystkim tych o niskim indeksie glikemicznym;
• ryb - źródła cennych kwasów omega-3 i omega-6;
• chudego nabiału;
• oliwy z oliwek i innych zdrowych tłuszczów;
• błonnika pokarmowego;
• białego mięsa;
• świeżych ziół i przypraw;
• dużej ilości wody i odpowiednich mieszanek herbat ziołowych.

 

Należy pamiętać o tym, że w przypadku leczenia otyłości zdrowa dieta nigdy będzie chwilowa, a będzie to zmiana nawyków żywieniowych, która powinna pozostać na stałe.

Otyłość brzuszna – ćwiczenia

W leczeniu otyłości brzusznej wsparciem dla diety o obniżonej wartości energetycznej powinna być aktywność fizyczna. W zależności od stopnia zaawansowania otyłości i ogólnej kondycji fizycznej treningi dostosowuje się indywidualnie. Na samym początku zaleca się umiarkowany wysiłek fizyczny, którego poziom intensywności, urozmaicenia i zaawansowania wzrasta z czasem. Można rozpocząć od spacerów i pływania, sukcesywnie włączając inne ćwiczenia aerobowe, rozciągające, czy siłowe.

Czytaj: 

• Leki GLP-1: na odchudzanie, cukrzycę i choroby powiązane z otyłością
• Farmakologiczne leczenie otyłości w Polsce: możliwości, przebieg terapii

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.