Choroby cywilizacyjne: co je powoduje, jak je rozpoznać i najwazniejsze, jak je leczyć?
Autor: Magdalena Sroka / artykuł konsultowany z dr Małgorzatą Śmiechurą
Choroby cywilizacyjne, inaczej nazywane epidemią XXI wieku, to choroby, które rozprzestrzeniają się globalnie.
Czy wiesz, że mogą odpowiadać nawet za 80% przedwczesnych zgonów na świecie?
Choroby układu krążenia, choroby psychiczne, otyłość, cukrzyca… to tylko niektóre z nich.
Co jeszcze zalicza się do grona chorób cywilizacyjnych?
Jakie jest ich źródło?
Jak możesz im zapobiegać?
Przyczyny chorób cywilizacyjnych (definicja obszarów zdrowia wg. Lalonde’a)
Choroby cywilizacyjne szerzą się na całym świecie, co oznacza, że mają zasięg globalny.
Nazywane są chorobami społecznymi, ponieważ są ściśle związane z rozwojem cywilizacyjnym społeczeństwa.
A co to dokładnie oznacza?
Oznacza to, że poprzez łatwy dostęp do wielu dziedzin życia, społeczeństwo stało się mniej aktywne, a przy tym bardziej zestresowane.
Do tego dochodzi częste jedzenie w pośpiechu, niezdrowa i źle zbilansowana dieta oraz zanieczyszczenie środowiska związane z emisją spalin i nie tylko.
Te wszystkie czynniki wpływają negatywnie na organizm człowieka, czego efektem może być rozwój chorób cywilizacyjnych.
Co więcej, te problemy zdrowotne nie dotyczą tylko osób starszych, ale także ludzi młodych, a nawet dzieci.
Marc Lalonde w 1974 roku, jako ówczesny minister zdrowia Kanady, zaproponował klasyfikację obejmującą 4 obszary, które zawierają szereg czynników najbardziej odpowiedzialnych za zdrowie człowieka.
Aż w 53% na kondycję psychiczną oraz fizyczną człowieka ma wpływ styl życia, który obejmuje:
- dietę,
- aktywność fizyczną,
- odporność na stres,
- używki,
- sen.
Jeśli zatem te czynniki nie funkcjonują dobrze tj.:
- odżywiasz się nieregularnie i niezdrowo
- prowadzisz siedzący tryb życia,
- żyjesz w ciągłym stresie,
- nie wysypiasz się,
- często sięgasz po używki,
to jest ryzyko, że powoli przybliżasz się do rozwoju chorób cywilizacyjnych.
Innym obszarem wymienionym w klasyfikacji Lalonde’a jest środowisko fizyczne.
Negatywny wpływ na zdrowie ma:
- zanieczyszczenie powietrza,
- promieniowanie jonizujące,
- hałas,
- szkodliwe substancje chemiczne,
- warunki zamieszkania.
Pozostałe wymienione obszary to czynniki genetyczne, które od razu klasyfikują do grupy ryzyka, a także dostęp do opieki zdrowotnej, jakość oferowanych usług i profilaktyka leczenia.
Jakie schorzenia mogą powodować choroby cywilizacyjne?
Choroby cywilizacyjne – depresja, miażdżyca, kamica żółciowa
Choroby cywilizacyjne mogą dotyczyć m.in.: układu krążenia, przewodu pokarmowego, a nawet psychiki.
Wśród najczęstszych chorób układu krążenia wymienia się:
- chorobę niedokrwienną serca,
- zawał serca (ICD-10: I21),
- nadciśnienie,
- udar mózgu (ICD-10: I60),
- miażdżycę
- i inne.
Choroby układu krążenia obejmują dolegliwości ze strony serca oraz układu krwionośnego, a ich rozwój i zaniedbanie leczenia może przyczyniać się nawet do zgonu.
Choroby związane z układem sercowo-naczyniowym często są uwarunkowane czynnikiem genetycznym, jednak znacznie częściej dotykają osoby zmagające się z wysokim cholesterolem, nadwagą, otyłością, czy brakiem ruchu.
Stres, zła dieta, jedzenie w pośpiechu – to wszystko może powodować także upośledzenie układu pokarmowego.
Choroby wywołane ze strony układu pokarmowego także należą do grupy chorób cywilizacyjnych. Są to m.in.:
- kamica żółciowa (ICD-10: K80),
- przewlekłe zaparcia,
- choroba wrzodowa żołądka (ICD-10: K25),
- uchyłkowatość jelit (ICD-10: K57),
- zapalenie pęcherzyka żółciowego (ICD-10: K81),
- ostre zapalenie trzustki.
Wraz z rozwojem cywilizacji doszło do zwiększonej zachorowalności na choroby psychiczne.
Duży wpływ mają na to: stres, presja ze strony otoczenia, życie w ciągłym pędzie, dostęp do szeregu używek etc.
Wśród chorób psychicznych powstałych na przestrzeni lat wymienia się np.:
- depresję (ICD-10: F32),
- anoreksję,
- alkoholizm (ICD-10: F10.2),
- narkomanię.
Diagnostyka chorób cywilizacyjnych
W zależności od rodzaju choroby, inna będzie ich podstawowa diagnostyka.
Jednak zwykle w diagnostyce chorób cywilizacyjnych stosuje się:
- badania laboratoryjne (krwi, moczu, kału),
- USG,
- tomografię komputerową,
- rezonans magnetyczny,
- badanie EKG,
- itp.
Na przykład zatrucie alkoholowe, które może być skutkiem nadmiernego spożycia alkoholu (będącego chorobą cywilizacyjną) diagnozuje się poprzez badania laboratoryjne na stężenia etanolu we krwi oraz elektrolitów, glukozy, mocznika, i kreatyniny.
Ostre zapalenie trzustki można zdiagnozować na podstawie poziomu diastazy oraz amalazy, które weryfikuje się, wykonując badanie krwi i moczu.
Z kolej podejrzenie udaru mózgu potwierdzi tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny.
Jak zapobiec chorobom cywilizacyjnym? Zadbaj o siebie i swoje zdrowie!
Chorobom cywilizacyjnym da się zapobiec i najlepiej robić to zawczasu, póki nie doszło do rozwoju żadnej z nich.
Każdy zna powiedzenie – sport to zdrowie, jednak wciąż rola aktywności fizycznej nie jest doceniana.
A szkoda, bo codzienna dawka ruchu:
- usprawnia pracę wielu organów,
- poprawia metabolizm i przemianę materii,
- zmniejsza zagrożenie chorobami układu krążenia,
- polepsza wydolność organizmu i sprawność fizyczną.
Jak widzisz, same korzyści i co najważniejsze – zapobieganie chorobom cywilizacyjnym!
Ruszając się dodatkowo utrzymujesz zdrową i szczupłą sylwetkę, a nawet odreagowujesz stres poprzez wydzielanie endorfin w czasie wysiłku.
Jeśli do tej pory uprawiałeś mało sportu lub w ogóle, po prostu spróbuj więcej spacerować.
A z czasem nawyk chodzenia na pieszo wejdzie Ci w krew.
Jak jeszcze możesz walczyć z epidemią XXI wieku?
Zdrową dietą!
Czyli jaką?
- ogranicz wysoko przetworzone produkty, a w zamian za to postaw na domowe, zdrowe obiady,
- jedz więcej warzyw i owoców, mają wiele błonnika i dostarczają dużo witamin,
- postaw na pełnoziarniste produkty, które sycą dłużej i pozytywnie wpływają na pracę jelit,
- ogranicz sól, która podnosi ciśnienie tętnicze – możesz doprawiać potrawy aromatycznymi ziołami,
- wybieraj chude mięso i nabiał, ale nie zapomnij o zdrowych tłuszczach (orzechach, oliwie z oliwek, rybach, superfoods typu chia, siemię lniane, pestki dyni etc.).
Zdrowe odżywianie to także lepsze samopoczucie i więcej energii.
Co więcej, zdrowy sposób odżywiania (pozbawiony ciężkich, bardzo kalorycznych, smażonych potraw) nie musi być nudny i niesmaczny.
Na rynku jest dostępnych wiele tzw. superfoods (żywności pochodzenia naturalnego, które neutralizują wolne rodniki i dostarczają wielu witamin), które świetnie smakują i wzbogacają posiłek np. sałatkę, owsiankę czy jogurt.
Mogą nimi być:
- nasiona chia,
- nasiona dyni,
- siemię lniane,
- babka płesznik,
- jagody goji,
- jagody acai.
Do zdrowej diety i codziennej dawki aktywności pomyśl o odpowiedniej ilości snu (7-8 godzin na dobę) oraz o jak najczęstszym przebywaniu na łonie natury (jeśli to możliwe), czyli z dala od zgiełku miasta i zanieczyszczeń.
W ten sposób zatroszczysz się o zdrowie i uchronisz się przed rozwojem szkodliwych chorób cywilizacyjnych.
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Podobne artykuły
