Leki i tabletki na otyłość na receptę: jak działają, rodzaje, czy są skuteczne, wizyta lekarska
Autor: mgr farm. Angelika Biełuś
W ciągu ostatnich 30 lat zanotowano ponad 27% wzrost przypadków pacjentów z nadwagą i otyłością. Oznacza to, że na świecie ponad 2,1 mld osób ma nadmierną masę ciała. Skala tego schorzenia jest dla medycyny bodźcem do wyszukiwania nowych rozwiązań terapeutycznych.
Warto zaznaczyć różnicę między lekami na receptę a licznych suplementów diety, podkreślając, że leki, takie jak Mysimba, Saxenda i Xenical, są skuteczne w redukcji masy ciała dzięki potwierdzonym badaniom klinicznym, podczas gdy suplementy diety nie gwarantują takich samych rezultatów. W tym artykule dowiesz się więcej o lekach wykorzystywanych w leczeniu otyłości.
Co to jest otyłość i jakie są jej skutki uboczne?
Otyłość jest chorobą przewlekłą, która charakteryzuje się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie. To nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim zdrowotny. Nadmiar tkanki tłuszczowej może prowadzić do rozwoju wielu poważnych schorzeń, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca typu 2, choroby serca i układu krążenia, a nawet niektóre nowotwory. Otyłość wpływa również na zdrowie psychiczne, zwiększając ryzyko wystąpienia depresji, lęku i innych zaburzeń emocjonalnych. Warto pamiętać, że otyłość to złożony problem, który wymaga kompleksowego podejścia w leczeniu.
Leki na receptę w leczeniu otyłości – rodzaje
Dostępne na polskim rynku preparaty stosowane w celu redukcji masy ciała można podzielić według kilku kryteriów — częstości dawkowania, ceny, substancji czynnych, a tym samym mechanizmów działania i skuteczności w redukcji wagi.
Leki na odchudzanie na receptę, według sposobu działania możemy podzielić na:
● analogi GLP-1
● orlistat
● preparat złożony naltreksonu z bupropionem.
Najpopularniejszą grupą, liczącą sobie kilka substancji czynnych, są analogi GLP-1, które oprócz leczenia otyłości, stosuje się w terapii cukrzycy typu 2. Część z nich to substancje czynne zarówno preparatów zarejestrowanych w jednym, jak i drugim wskazaniu. Takimi lekami są semaglutyd i liraglutyd. Dulaglutyd jest zarejestrowany jedynie w leczeniu cukrzycy typu 2, choć stosuje się go off-label (poza wskazaniami rejestracyjnymi) również w celu kontroli masy ciała.
Analogi GLP-1 łączą się z receptorami w:
● trzustce — zwiększając wydzielanie insuliny po posiłku
● podwzgórzu — zmniejszając apetyt
● jelicie cienkim — spowalniając motorykę przewodu pokarmowego.
Leki z tej grupy:
● normalizują poziom glukozy we krwi
● regulują apetyt
● zmniejszają wydzielanie glukagonu
● pobudzają przemianę materii
● działają ochronnie na serce i układ krążenia
● obniżają poziom trójglicerydów i LDL (“złego cholesterolu”)
● podwyższają poziom HDL (“dobrego cholesterolu”).
Analogi GLP-1 stosuje się przeważnie w formie zastrzyków, ale semaglutyd jest również dostępny w postaci tabletek.
Orlistat jest najstarszym w Polsce lekiem na otyłość na receptę. Hamuje działanie lipaz — enzymów wytwarzanych w przewodzie pokarmowym, odpowiedzialnych za rozkład tłuszczów. Łączy się z lipazą żołądkową i trzustkową, pozbawiając je zdolności do rozbicia trójglicerydów na mniejsze cząstki, czyli monoglicerydy i kwasy tłuszczowe. W normalnych warunkach ten etap umożliwia wchłonięcie się tłuszczu. Zablokowanie działania lipaz zmniejsza więc przyswajanie tłuszczów i kalorii przyjętych z pożywieniem. Orlistat jest substancją czynną w leku Xenical, który hamuje wchłanianie tłuszczów z pożywienia, co przyczynia się do utraty masy ciała.
Skojarzenie naltreksonu z bupropionem jest dostępne w postaci tabletek na odchudzanie na receptę. Leki działają synergistycznie, a efekt anorektyczny tego połączenia wynika z długotrwałego pobudzania neuronów anoreksygennych w podwzgórzu. Naltrekson jest antagonistą opioidowym — łączy się z receptorami opioidowymi bez ich pobudzania. Wpływa na dopaminergiczny układ nagrody, zmniejszając przyjemność z przyjmowania pokarmu. Dodatkowo hamuje wydzielanie β-endorfiny, która utrudnia osiągnięcie uczucia sytości. Bupropion z kolei stymuluje produkcję α-melanotropiny w podwzgórzu, hamując apetyt i pobudzając termogenezę (niska termogeneza jest jedną z podstawowych przyczyn otyłości). Połączenie naltreksonu i bupropionu zmniejsza apetyt, ułatwia nasycenie się posiłkiem i przyspiesza przemianę materii. Te leki są dostępne wyłącznie na receptę z powodu zastosowanej substancji czynnej.
Farmakoterapia otyłości jest procesem długotrwałym. Powinna trwać co najmniej 6 miesięcy, najlepiej nie krócej niż rok, by przynieść korzyści zdrowotne i trwałe efekty. Skuteczność leczenia ocenia się na podstawie procentowego spadku wagi w konkretnym przedziale czasu.
Leczenie uznaje się efektywne, gdy masa ciała pacjenta spadła o co najmniej 5% wartości początkowej w trakcie:
● 12 tygodni przyjmowania dawki terapeutycznej liraglutydu (czyli ogólnie 16 tygodni terapii)
● 16 tygodni stosowania skojarzenia naltreksonu z bupropionem
● 12 tygodni zażywania orlistatu.
W czasie terapii należy zachować behawioralne zmiany stylu życia, czyli przestrzeganie niskokalorycznej diety i regularnej aktywności fizycznej.
Dobór leku zależy od lekarza prowadzącego leczenie. Terapię otyłości warto zacząć od wizyty u lekarza POZ lub endokrynologa.
Jak działają leki na otyłość na receptę?
Leki na otyłość na receptę działają na różne sposoby, w zależności od zawartych w nich substancji czynnych. Na przykład, orlistat (znany jako Xenical) hamuje wchłanianie tłuszczów z pożywienia, co zmniejsza ilość kalorii przyswajanych przez organizm. Inne leki, takie jak Mysimba, wpływają na układ nagrody w mózgu, zmniejszając apetyt i pomagając kontrolować nawyki żywieniowe. Niektóre leki mogą również wpływać na wydzielanie insuliny, co jest szczególnie ważne dla osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Dodatkowo, niektóre preparaty przyspieszają przemianę materii, co pomaga w szybszym spalaniu kalorii i redukcji masy ciała.
Leki na otyłość ze wskazaniem rejestracyjnym i ich substancje czynne
Schemat dawkowania leków na otyłość na receptę jest odmienny, podobnie jak ich postać czy mechanizm działania. Szczegółowe informacje przedstawiono w tabeli poniżej.