Leki na otyłość na receptę: jak działają, rodzaje, czy są skuteczne, wizyta lekarska

W ciągu ostatnich 30 lat zanotowano ponad 27% wzrost przypadków pacjentów z nadwagą i otyłością. Oznacza to, że na świecie ponad 2,1 mld osób ma nadmierną masę ciała. Rozległość tego schorzenia jest dla medycyny bodźcem do wyszukiwania nowych rozwiązań terapeutycznych. W tym artykule dowiesz się więcej o lekach wykorzystywanych w leczeniu otyłości. 

Leki na otyłość na receptę – rodzaje

Dostępne na polskim rynku preparaty stosowane w celu redukcji masy ciała można podzielić według kilku kryteriów — częstości dawkowania, ceny, substancji czynnych, a tym samym mechanizmów działania i skuteczności w redukcji wagi.

Leki na odchudzanie na receptę, według sposobu działania możemy podzielić na:

● analogi GLP-1  

● orlistat

● preparat złożony naltreksonu z bupropionem.

Najpopularniejszą grupą, liczącą sobie kilka substancji czynnych, są analogi GLP-1, które oprócz leczenia otyłości, stosuje się w terapii cukrzycy typu 2. Część z nich to substancje czynne zarówno preparatów zarejestrowanych w jednym, jak i drugim wskazaniu. Takimi lekami są semaglutyd i liraglutyd. Dulaglutyd jest zarejestrowany jedynie w leczeniu cukrzycy typu 2, choć stosuje się go off-label (poza wskazaniami rejestracyjnymi) również w celu kontroli masy ciała.  

Analogi GLP-1 łączą się z receptorami w:

● trzustce — zwiększając wydzielanie insuliny po posiłku

● podwzgórzu — zmniejszając apetyt

● jelicie cienkim — spowalniając motorykę przewodu pokarmowego.

Leki z tej grupy:

● normalizują poziom glukozy we krwi

● regulują apetyt 

● zmniejszają wydzielanie glukagonu 

● pobudzają przemianę materii 

● działają ochronnie na serce i układ krążenia 

● obniżają poziom trójglicerydów i LDL (“złego cholesterolu”)

● podwyższają poziom HDL (“dobrego cholesterolu”).

Analogi GLP-1 stosuje się przeważnie w formie zastrzyków, ale semaglutyd jest również dostępny w postaci tabletek.

Orlistat jest najstarszym w Polsce lekiem na otyłość na receptę. Hamuje działanie lipaz — enzymów wytwarzanych w przewodzie pokarmowym, odpowiedzialnych za rozkład tłuszczów. Łączy się z lipazą żołądkową i trzustkową, pozbawiając je zdolności do rozbicia trójglicerydów na mniejsze cząstki, czyli monoglicerydy i kwasy tłuszczowe. W normalnych warunkach ten etap umożliwia wchłonięcie się tłuszczu. Zablokowanie działania lipaz zmniejsza więc przyswajanie tłuszczów i kalorii przyjętych z pożywieniem.

Skojarzenie naltreksonu z bupropionem jest dostępne w postaci tabletek na odchudzanie na receptę. Leki działają synergistycznie, a efekt anorektyczny tego połączenia wynika z długotrwałego pobudzania neuronów anoreksygennych w podwzgórzu. Naltrekson jest antagonistą opioidowym — łączy się z receptorami opioidowymi bez ich pobudzania. Wpływa na dopaminergiczny układ nagrody, zmniejszając przyjemność z przyjmowania pokarmu. Dodatkowo hamuje wydzielanie β-endorfiny, która utrudnia osiągnięcie uczucia sytości. Bupropion z kolei stymuluje produkcję α-melanotropiny w podwzgórzu, hamując apetyt i pobudzając termogenezę (niska termogeneza jest jedną z podstawowych przyczyn otyłości). Połączenie naltreksonu i bupropionu zmniejsza apetyt, ułatwia nasycenie się posiłkiem i przyspiesza przemianę materii.

Farmakoterapia otyłości jest procesem długotrwałym. Powinna trwać co najmniej 6 miesięcy, najlepiej nie krócej niż rok, by przynieść korzyści zdrowotne i trwałe efekty. Skuteczność leczenia ocenia się na podstawie procentowego spadku wagi w konkretnym przedziale czasu.

Leczenie uznaje się efektywne, gdy masa ciała pacjenta spadła o co najmniej 5% wartości początkowej w trakcie: 

● 12 tygodni przyjmowania dawki terapeutycznej liraglutydu (czyli ogólnie 16 tygodni terapii)

● 16 tygodni stosowania skojarzenia naltreksonu z bupropionem

● 12 tygodni zażywania orlistatu.

W czasie terapii należy zachować behawioralne zmiany stylu życia, czyli przestrzeganie niskokalorycznej diety i regularnej aktywności fizycznej.

Dobór leku zależy od lekarza prowadzącego leczenie. Terapię otyłości warto zacząć od wizyty u lekarza POZ lub endokrynologa.

Leki na otyłość ze wskazaniem rejestracyjnym 

Schemat dawkowania leków na otyłość na receptę jest odmienny, podobnie jak ich postać czy mechanizm działania. Szczegółowe informacje przedstawiono w tabeli poniżej.

Leki stosowane na otyłość poza wskazaniem rejestracyjnym (off label) 

W Polsce jako leki na odchudzanie stosuje się off-label (we wskazaniu innym niż ujętym w rejestracji leku) preparaty przeciwcukrzycowe. Ich substancje czynne analogi GLP-1. Część z nich jest zarejestrowana również w leczeniu otyłości (liraglutyd, semaglutyd). Leki z grupy GLP-1 przyczyniają się zarówno do redukcji wagi, jak i kontroli poziomu cukru we krwi (glikemii). Stosowanie leku off-label wymaga dostosowania dawkowania do nowego celu terapeutycznego. 

Zastrzyki i tabletki na otyłość – kiedy są stosowane?

Przy otyłości leki na odchudzanie zostają wprowadzone do terapii, kiedy inne metody, takie jak zmiana stylu życia (naprawa relacji z jedzeniem, stosowanie niskokalorycznej diety i zwiększenie aktywności fizycznej) nie przyniosły oczekiwanych efektów. Zarówno podczas stosowania zastrzyków, jak i tabletek na otyłość, należy zachować dotychczasową dietę i regularnie uprawiać sport.

Tabletki i zastrzyki na otyłość stosuje się u:

● chorych z BMI ≥30 kg/m2

● osób z nadwagą i BMI ≥27 kg/m2 i co najmniej jedną współistniejącą chorobą, związaną z nadmierną zawartością tkanki tłuszczowej w ciele (nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, obturacyjny bezdech senny lub zaburzenia gospodarki węglowodanowej, takie jak stan przedcukrzycowy lub cukrzyca typu 2)

● młodzieży z  ≥12 lat, z wagą ciała powyżej 60 kg i zdiagnozowaną otyłością (zgodnie z kryteriami Internation Obesity Task Force, określającymi przedział prawidłowego BMI w zależności od płci i wieku pacjenta).

Recepta na leki na otyłość

Z uwagi na mnogość czynników, które mogą predysponować do otyłości, warto odwiedzić kilku specjalistów, którą wesprą różne obszary leczenia.

Jeśli chorujesz na otyłość, możesz zacząć od wizyty u lekarza POZ — lekarza rodzinnego lub internisty. Ustali z Tobą pierwsze kroki leczenia i pokieruje dalej, na dodatkowe badania lub do lekarzy specjalistów, do których możesz też udać się bezpośrednio, jeśli korzystasz z prywatnej opieki zdrowotnej.

Chorując na otyłość, warto odwiedzić lekarzy specjalistów takich jak:

● Endokrynolog — rozpoznaje i leczy zaburzenia hormonalne, które są częstą przyczyną otyłości. Endokrynopatie mogą upośledzać metabolizm czy termogenezę lub utrudniać osiągnięcie ujemnego bilansu energetycznego, a tym samym do zwiększenia masy ciała np. niedoczynność tarczycy, zespół policystycznych jajników, zespół Cushinga, niedobór hormonu wzrostu. Endokrynolog określi, czy w twoim przypadku wskazana jest diagnostyka w kierunku cukrzycy. Jeśli okaże się, że cierpisz na cukrzycę, następnym etapem będzie wizyta u diabetologa.

● Diabetolog —  specjalizuje się w diagnozie i terapii cukrzycy i jej powikłań. 

● Psychiatra — otyłość może wynikać z problemów natury psychicznej. Jednym z objawów wzrostu poziomu kortyzolu, tzw. hormonu stresu, którego poziom wzrasta przy długotrwałym stresie, jest odkładanie się tkanki tłuszczowej w okolicy twarzy, szyi i tułowia. Problemy ze snem, wysoki poziom stresu, zaburzenia w interpretacji i kontroli emocji mogą przyczynić się do wzrostu wagi i tkanki tłuszczowej. Otyłość może być nie tylko powodem, ale i skutkiem problemów psychicznych, dlatego wsparcie w tym obszarze często jest niezbędnym elementem procesu leczenia. Psychiatra dobierze odpowiednią farmakoterapię i pomoże ci zadbać o dobrobyt psychiczny.  

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

E-recepta online

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.