Zapalenie zatok obocznych nosa: objawy, leczenie i zmiany
Autor: Joanna Woźniak
Zapalenie zatok obocznych nosa znajduje się na liście 10 najczęściej rozpoznawanych schorzeń w Polsce. Uplasowało się także na 5. miejscu wśród najczęstszych przyczyn antybiotykoterapii. Sprawdź, jak się objawia zapalenie zatok obocznych nosa, a także jak przebiega leczenie.
Zapalenie zatok obocznych nosa
Zapalenie zatok obocznych nosa to jedna z najczęściej diagnozowanych chorób górnych dróg oddechowych. Zatoki są jamami zlokalizowanymi wewnątrz twarzoczaszki, połączonymi z jamą nosową. U człowieka wyróżnia się cztery pary zatok przynosowych:
- zatoki czołowe,
- komórki sitowe,
- zatoki klinowe,
- zatoki szczękowe.
Pod pojęciem zapalenia zatok obocznych nosa kryje się stan zapalny błony śluzowej wyścielającej zatoki, będący konsekwencją zmian anatomicznych, infekcyjnych lub alergicznych. W przebiegu zapalenia zatok przynosowych dochodzi do obrzęku śluzówki oraz niewłaściwej pracy rzęsek, zapewniających transport śluzowo-rzęskowy. Wydzielina nosowa zaczyna zalegać w zatokach. Dochodzi do zaburzeń w przepływie powietrza i niedrożności zatok.
Zmiany zapalne zatok obocznych nosa – rodzaje
Zmiany zapalne zatok obocznych nosa mogą rozwinąć się na podłożu alergii, infekcji wirusowej (wirusowe zapalenie zatok), bakteryjnej (bakteryjne zapalenie zatok) lub grzybiczej (grzybicze zapalenie zatok), a także zaburzeń anatomicznych (skrzywienie przegrody nosa). Wpływ na rozwój choroby mogą mieć także czynniki środowiskowe – zwłaszcza dym tytoniowy oraz pył różnego pochodzenia. Zmiany zapalne zatok przynosowych (głównie szczękowych) bywają także częstym powikłaniem leczenia stomatologicznego.
Jednakże najczęściej zapalenie zatok obocznych nosa rozwija się na podłożu wirusowym i przybiera postać ostrego zapalenia zatok. Zazwyczaj wirusową postać zapalenia wywołują rynowirusy, koronawirusy, adenowirusy oraz wirus grypy. Jeśli choroba nie zostanie w porę wykryta i wyleczona, w górnych drogach oddechowych zaczną namnażać się bakterie (głównie Streptococcus pneumoniae, Haemofilus influenzae i Moraxella catarrhalis) lub grzyby, które mogą doprowadzić do rozwoju przewlekłego zapalenia zatok obocznych nosa. Postać przewlekła jest także częstą konsekwencją nierozpoznanej lub niewłaściwie leczonej alergii.
Przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa
Przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa diagnozuje się u pacjentów, u których objawy chorobowe występują powyżej 2 miesięcy lub nawracają kilka razy w roku, pomimo leczenia zachowawczego. Natomiast ostre zapalenie zatok trwa nie dłużej niż 4 tygodnie. W literaturze medycznej wymienia się także podostre zapalenie zatok, które trwa maksymalnie 8 tygodni, aczkolwiek postać podostra nie występuje we wszystkich klasyfikacjach.
Podział zaproponowany przez EPOS (European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps) wyróżnia postać ostrą, która trwa do 12 tygodni oraz przewlekłą, diagnozowaną po upływie 12 tygodni. W diagnostyce przewlekłego zapalenia zatok obocznych nosa bierze się pod uwagą nie tylko czas trwania dolegliwości, ale także stopień nasilenia objawów klinicznych.
Jakie są objawy zapalenia zatok obocznych nosa?
Objawy zapalenia zatok obocznych nosa zależą od postaci choroby. Ostre zapalenie zatok ma zazwyczaj burzliwy przebieg i charakteryzuje się występowaniem następujących objawów:
- uczucie ucisku lub rozpierania w obrębie twarzoczaszki,
- niedrożność nosa,
- ból uszu,
- gorączka,
- ogólne zmęczenie,
- uczucie rozbicia,
- brak łaknienia,
- utrata węchu.
Postać przewlekła z kolei ma łagodniejszy przebieg. Pacjenci cierpiący na przewlekłe zapalenie zatok zazwyczaj skarżą się na okresowe bóle głowy oraz obecność wydzieliny w jamie nosowej, która spływając po tylnej ścianie gardła, powoduje jego podrażnienie. Charakterystyczne są także zaburzenia węchu oraz nawracające infekcje górnych dróg oddechowych.
Leczenie zapalenia zatok obocznych nosa
Leczenie zapalenia zatok obocznych nosa jest uzależnione od postaci choroby oraz stopnia nasilenia objawów. W rozpoznaniu przyczyny stanu zapalnego dużą rolę ogrywa badanie podmiotowe oraz wywiad z pacjentem. Jeszcze do niedawna standardem w diagnostyce stanów zapalnych zatok było badanie RTG, obecnie straciło ono na znaczeniu na rzecz tomografii komputerowej (TK). Badanie TK umożliwia dokładne zobrazowanie wszystkich zatok wraz z kompleksem ujściowo-przewodowym i jamą nosową. Pozwala ocenić zakres zmian zapalnych w zatokach obocznych nosa, a także określić ich przyczynę.
Zapalenie zatok obocznych nosa o podłożu wirusowym leczy się jedynie objawowo. Pacjentom zalecane jest nawilżanie błony śluzowej nosa roztworem soli fizjologicznej. W aptekach dostępne są krople obkurczające śluzówkę nosa. Ulgę przyniesie także płukanie zatok, które można przeprowadzić samodzielnie w domu. Dolegliwości bólowe natomiast można zwalczyć z pomocą niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Jeśli zapalenie zatok utrzymuje się oraz przebiega z wysoką gorączką, lekarz zazwyczaj podejmuje decyzję i wypisuje e-receptę na leki na zapalenie zatok, zazwyczaj antybiotyk. Z kolei alergiczne zapalenie zatok przynosowych leczy się głównie glikokortykosteroidami donosowymi.
Przewlekłe lub nawracające zapalenie zatok, zwłaszcza o podłożu grzybicznym, zazwyczaj wymaga leczenia operacyjnego. Zastosowanie znajduje głównie endoskopowa mikrochirurgia wewnątrznosowa.
Czytaj też:
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Wójcik Gustaw, Szulc Anna, Stawińska Teresa, Diagnostyka zapalenia zatok obocznych nosa w kontekście badań obrazowych = Sinusitis in the context of diagnostics imaging, Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(11):63-72.
- Piotr Wardas, Jarosław Markowski, Agnieszka Piotrowska-Seweryn, Przegląd aktualnych wytycznych w zakresie diagnostyki i leczenia zapaleń zatok przynosowych z praktycznym komentarzem, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 4, 159–168.
Podobne artykuły
