Nawracające zapalenie zatok: leczenie i przyczyny. Co ile?
Autor: Joanna Woźniak
Nawracające zapalenie zatok, ostre oraz przewlekłe – to trzy podstawowe rodzaje stanów zapalnych błony śluzowej zatok przynosowych.
Czym się charakteryzuje nawracające zapalenie zatok?
Jak je odróżnić od pozostałych zapaleń zatok?
Nawracające zapalenie zatok
Nawracające zapalenie zatok diagnozuje się wtedy, gdy pacjent w ciągu jednego roku miał powtarzające się epizody ostrego stanu zapalnego błony śluzowej zatok, trwające powyżej 10 dni każdy, ale poddające się leczeniu.
Obok nawracającego zapalenia zatok wyróżnia się także przewlekłe zapalenie zatok, którego objawy utrzymują się powyżej 12 tygodni, a leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanego rezultatu.
Podstawowy podział stanów zapalnych zatok uwzględnia ponadto ostre zapalenia zatok przynosowych, które trwa maksymalnie do 12 tygodni, poddaje się leczeniu zachowawczemu i nie pozostawia istotnych uszkodzeń w błonie śluzowej.
Warto zaznaczyć, że w literaturze medycznej można znaleźć różne podziały zapaleń zatok ze względu na czas trwania objawów.
Podstawowy podział wyróżnia dwie postaci schorzenia: ostrą oraz przewlekłą.
Za obowiązującą w Polsce uchodzi klasyfikacja opracowana przez European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps (EPOS).
Według EPOS ostry stan zapalny zatok przynosowych trwa maksymalnie do 12 tygodni i można go stwierdzić tylko pod warunkiem całkowitego ustąpienia objawów.
Dla przykładu, w podziale zaproponowanym przez Joint Task Force on Practice Parameters (JTFPP), wyróżnia się:
- ostre zapalenie zatok, trwające do 4 tygodni,
- podostre, utrzymujące się do 8 tygodni,
- przewlekłe – powyżej 8 tygodni.
Poza ostrym stanem zapalnym, EPOS wyróżnia postać przewlekłą, którą diagnozuje wtedy, gdy objawy trwają powyżej 12 tygodni.
Czym są tzw. nawracające zatoki?
Nawracające zapalenie zatok wymyka się wielu klasyfikacjom.
Istnieją podziały, w których nawracające zapalenie zatok stanowi odrębną odmianę zapaleń, jak i klasyfikacje uwzględniające tylko dwie odmiany – ostrą i przewlekłą, gdzie jedni badacze nawracające zapalenie uznają za ostre, a inni za przewlekłe.
Zgodnie z podziałem zaproponowanym przez Lunda w 1995 roku, nawracające zapalenie zatok przynosowych należy uznać za ostre, dopóki kolejne zakażenia poddają się leczeniu i przemijają bez pozostawienia zmian w budowie błony śluzowej.
Jeśli natomiast obserwuje się częste nawroty choroby – tj. objawy występują częściej niż 4 razy w roku, a leczenie traci na skuteczności, daje to podstawy do zdiagnozowania u pacjenta przewlekłego stanu zapalnego, który wymaga kompleksowej diagnostyki.
Chorzy są zazwyczaj kierowani na tomografię komputerową zatok przynosowych oraz badanie endoskopowe.
Na podstawie wyników tych badań lekarz podejmuje decyzję o wprowadzeniu leczenia operacyjnego.
Jakie są przyczyny nawracającego zapalenia zatok?
Nawracające zapalenie zatok jest zazwyczaj następstwem nieleczonego lub leczonego w sposób niewłaściwy ostrego stanu zapalnego.
Najczęściej za rozwój stanu zapalnego w obrębie zatok odpowiadają wirusy. Jeśli choroba nie zostanie w porę wyleczona, w drogach oddechowych mogą zacząć namnażać się bakterie oraz grzyby.
Nawracające zapalenie zatok może być także konsekwencją niewykrytej alergii.
Zmiany zapalne zatok mogą się rozwijać na skutek wad anatomicznych, głównie u pacjentów ze skrzywioną przegrodą nosa.
Nawracający stan zapalny mogę być także efektem długotrwałego działania czynników środowiskowych.
Zdarza się także, że zmiany zapalne w obrębie zatok mają związek z chorobami zębów lub niewłaściwym leczeniem stomatologicznym.
Leczenie nawracającego zapalenia zatok
W przypadku stwierdzenia nawracającego zapalenia zatok, pacjenci są kierowani na badania diagnostyczne, które dadzą odpowiedź na pytanie, dlaczego leczenie zachowawcze nie przynosi rezultatów.
W diagnostyce nawracającego zapalenia zatok wykonuje się następujące badania:
- Rynoskopię,
- badanie endoskopowe jam nosa,
- tomografię komputerową zatok przynosowych.
Co bardzo istotne, diagnostykę należy wykonać w okresie wyciszenia objawów.
Na podstawie wyników badań lekarz podejmie decyzję o tym, czy zastosować leczenie zachowawcze czy pacjent wymaga leczenia chirurgicznego.
Leczenie zachowawcze zazwyczaj obejmuje leki na zapalenie zatok takie jak m.in.:
- antybiotyki,
- stosowanie leków obkurczających błonę śluzową,
- stosowanie leków mukolitycznych,
- terapię z użyciem leków przeciwzapalnych,
- ewentualnie punkcję zatok.
Jeśli kompetentnie przeprowadzone leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, pacjenci są kierowani na leczenie chirurgiczne, mające na celu usunięcie zmienionej chorobowo błony śluzowej i przywrócenie drenażu.
Zastosowanie znajduje głównie czynnościowa mikrochirurgia wewnątrznosowa.
Jak leczyć nawracające zatoki domowymi sposobami?
Skuteczne w leczeniu nawracających zapaleń mogą być także domowe sposoby na zapalenie zatok.
Pacjentom w czasie leczenia zachowawczego zaleca się przeprowadzać zabieg płukania jam nosa roztworem soli fizjologicznej z użyciem butelki typu squeeze lub dzbanka neti.
Zabieg prowadzi do rozrzedzenia zalegającej wydzieliny, a co za tym idzie do udrożnienia zatok.
Zaleca się, by płukanie zatok przeprowadzać 3-4 razy dziennie.
Pomocne będą także inhalacje, które można przeprowadzać z użyciem inhalatora, nebulizatora lub miski z gorącą wodą.
Do domowej inhalacji można wykorzystać sól lub olejki eteryczne o działaniu przeciwbakteryjnym – m.in. olejek sosnowy lub eukaliptusowy.
Zalecany czas inhalacji to minimum kilkanaście minut.
Czytaj też:
- Zapalenie zatok bez kataru - objawy bólu i zatkanego nosa
- Zioła na zatoki - jakie stosować przy zapaleniu zatok?
Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Antoni Krzeski, Zapalenie zatok przynosowych, Magazyn Otorynolaryngologiczny, wydanie specjalne, wrzesień 2003.
- Anna Wachnicka-Bąk, Agnieszka Lipińska-Opałka, Agata Będzichowska, Bolesław Kalicki, Anna Jung, Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych, Pediatr Med Rodz 2014, 10 (1), p. 25–31.
Podobne artykuły
