Przedsionek pochwy: budowa, zapalenie, wygląd po porodzie (choroby)
Autor: Marta Roszkowska
Przedsionek pochwy nie należy do najbardziej znanych i rozpoznawalnych części żeńskiego układu płciowego.
Ale mimo tego, że nie poświęca się mu tyle samo uwagi co innym kobiecym organom, to nie jest on elementem bez znaczenia.
To właśnie w tym miejscu swoje ujście znajdują pochwa i cewka moczowa.
To w przedsionku pochwy odnajdziesz gruczoły odpowiadające za prawidłowe nawilżenie okolic intymnych podczas zbliżenia.
Sprawdź jak zbudowany jest przedsionek pochwy, jak go rozpoznać i czy zmienia się po porodzie.
Dowiedz się czym jest zapalenie przedsionka pochwy i jak leczyć tę chorobę.
Czym jest przedsionek pochwy i gdzie go znajdę?
Chociaż może się wydawać, że ten niewielki obszar anatomiczny stanowi jedynie część większego mechanizmu i nie pełni żadnej znaczącej roli, to jednak jest dość istotny, a co więcej – zaniedbanie go potrafi dać o sobie znać.
Przedsionek pochwy (łac. vestibulum vaginae) to odrębna struktura należąca do żeńskiego układu płciowego. Jest jednym z narządów zewnętrznych wchodzących w skład sromu, m.in. obok łechtaczki oraz mniejszych i większych warg sromowych.
Rozwój przedsionka pochwy rozpoczyna się już w okresie płodowym. Powstaje on z zatoki moczowo-płciowej. Dlatego też pokrywająca go błona śluzowa zbliżona jest w swej strukturze bardziej do błony śluzowej cewki moczowej i pęcherza moczowego, niż do błony śluzowej pochwy czy warg sromowych.
Prawidłowo zbudowany i zdrowy przedsionek pochwy jest bladoróżowy, delikatnie wilgotny i nie powoduje odczuć bólowych.
Jeśli jednak pojawia się dyskomfort w okolicy przedsionka, to może oznaczać, że doszło do podrażnienia, infekcji lub do zapalenia przedsionka pochwy.
Zmianom zapalnym, a nawet fragmentarycznemu zniszczeniu, przedsionek pochwy może ulec m.in. w wyniku kontaktów seksualnych oraz porodów, szczególnie tych trudnych lub wielokrotnych.
A jak zbudowany jest przedsionek pochwy i gdzie dokładnie się znajduje?
Jak wygląda przedsionek pochwy? Budowa i funkcje
Budową i wyglądem przedsionek pochwy przypomina niewielką eliptyczną płytką przestrzeń.
Ogranicza go:
- od przodu wędzidełko łechtaczki,
- od tyłu spoidełko tylne warg sromowych większych,
- bokach wargi sromowe mniejsze.
W obszarze przedsionka pochwy znajdują się dwa niezwykle istotne odrębne ujścia: ujście pochwy i ujście cewki moczowej.
Od łechtaczki do ujścia cewki moczowej, pomiędzy prawą i lewą częścią wędzidełka łechtaczki, w środkowej linii dna przedsionka, zlokalizowana jest bruzda cewkowa.
Mogą być nad nią widoczne tzw. uzdeczki cewkowe, czyli charakterystyczne fałdki obejmujące ujście cewki.
Dotyczy to jednak głównie noworodków oraz dziewic.
Zdecydowanie większym od ujścia cewki moczowej otworem znajdującym się na dnie przedsionka jest ujście pochwy.
Można je odnaleźć nieco niżej, kierując się ku tyłowi, od brodawki cewki moczowej.
Kształt i rozmiar ujścia pochwy uzależnione są od kilku czynników. Między innymi od:
- otwartości sromu,
- obecności błony dziewiczej lub jej braku,
- kontaktów seksualnych,
- czy porodów.
Jeśli wargi sromowe większe i mniejsze są rozchylone, poprzez ujście można dostrzec ściany pochwy.
Do przedsionka pochwy uchodzą również dwa rodzaje gruczołów przedsionkowych.
Gruczoły przedsionkowe mniejsze (gruczoły przycewkowe, gruczoły Skenego) to struktury położone na dnie przedsionka, blisko ujścia cewki moczowej, czasem również w obszarze warg sromowych mniejszych.
Wytwarzają one wydzielinę o śluzowej konsystencji, uznawaną za rodzaj kobiecego ejakulatu.
Może on zostać uwolniony w wyniku rytmicznych skurczów występujących podczas orgazmu.
Gruczoły przedsionkowe większe (gruczoły Bartholina), to z kolei parzyste struktury położone bocznie od tylnej części przedsionka pochwy, wewnątrz warg sromowych większych.
Te niewielkich rozmiarów grudki spełniają jedną z najważniejszych funkcji przedsionka pochwy: produkowanie obfitej śluzowatej wydzieliny pojawiającej się podczas podniecenia seksualnego.
Transportowana jest ona do przedsionka pochwy, dzięki czemu zarówno sam przedsionek, jak i pochwa zostają odpowiednio nawilżone.
To zdecydowanie ułatwia intymne zbliżenie.
Wzdłuż podstawy warg sromowych mniejszych, z obu stron przedsionka pochwy, znajdują się także dwa ciała gąbczaste, czyli opuszki przedsionka pochwy.
Swoim wyglądem przypominają kształt migdała, a ich budowa zbliżona jest do ciała gąbczastego prącia.
Opuszka przedsionka pochwy składa się z licznych splotów żylnych, które, wypełniając się krwią, prowadzą do powiększenia się łechtaczki.
Warto również wspomnieć o błonie dziewiczej, która znajduje się na granicy pomiędzy przedsionkiem pochwy a jej wnętrzem.
Ten charakterystyczny nieduży fałd błony śluzowej obecny jest u kobiet, które nie rozpoczęły jeszcze współżycia seksualnego.
Grubość błony dziewiczej, podobnie jak jej kształt, to kwestia indywidualna.
Jednak bez względu na to czy będzie to struktura półksiężycowata, brzeżna, perforowana, czy sitkowata, nie jest całkowicie szczelna, gdyż posiada owalny otwór o zmiennej wielkości.
Ów otwór jest równocześnie ujściem pochwy.
Do defloracji, czyli przerwaniu błony dziewiczej, dochodzi zazwyczaj podczas pierwszego zbliżenia seksualnego.
Wiesz już gdzie jest i z jakich elementów składa się przedsionek pochwy.
A co jeśli w tym miejscu odczuwasz dyskomfort?
Pieczenie przedsionka pochwy – co może oznaczać?
Dolegliwości bólowe, świąd, kłucie, obrzęk, czy pieczenie to jedynie część nieprzyjemnych objawów, które z różnych powodów mogą pojawić się w okolicy kobiecych stref intymnych.
Podobnie więc jak pochwa, srom, czy cewka moczowa, przedsionek pochwy narażony jest na różnego rodzaju infekcje, ale również urazy, czy schorzenia o nieznanym dotąd pochodzeniu.
Pieczenie przedsionka pochwy mogą z jednej strony spowodować zwykłe czynności prowadzące do podrażnienia czy odparzenia tego delikatnego obszaru.
Czasem wystarczy zbyt długie siedzenie na krześle, noszenie obcisłej bielizny czy jazda na rowerze, aby dość szybko odczuć dyskomfort.
Jeśli jednak pieczenie, kłucie, czy bolesność przedsionka nie ustają, to najlepiej udać się w pierwszej kolejności do lekarza.
Dokładny wywiad i badanie ginekologiczne pozwolą zdiagnozować przyczynę dolegliwości oraz wprowadzić odpowiednie leczenie.
Aby potwierdzić bądź wykluczyć infekcję intymną, lekarz może zlecić wymaz z przedsionka pochwy i z samej pochwy.
Wyniki badań mogą wskazać na zakażenie grzybicze drożdżakami Candida, (co może mieć bezpośredni związek z obecnością grzybicy pochwy), czy też infekcję o podłożu bakteryjnym.
Zdarza się również i tak, że badania klinicznie nie ujawniają żadnego konkretnego schorzenia, a objawy nie ustępują.
Może to oznaczać, że masz do czynienia z zapaleniem przedsionka pochwy.
Co to za choroba i jak sobie z nią radzić?
Zapalenie przedsionka pochwy. Objawy i leczenie westibulodynii
Westibulodynia (vestibulodynia, VVS, vulvar vestibulitis syndrome) to jedno z fachowych określeń zespołu zapalenia przedsionka pochwy.
Z pewnością nie jest obce kobietom, które cierpią na tę dolegliwość.
Jak objawia się zapalenie przedsionka pochwy? Przede wszystkim:
- nadmierną wrażliwością na delikatny dotyk okolic przedsionka pochwy,
- silnym bólem podczas próby penetracji pochwy,
- pieczeniem przedsionka pochwy,
- niekiedy zaczerwieniem, obrzękiem obszaru i zwiększonym uczuciem ciepła wokół gruczołów przedsionka pochwy.
Jeśli więc odczuwasz dyskomfort podczas takich czynności jak mycie i pielęgnacja okolic intymnych, zmiana tamponu stanowi wyzwanie, wizyta u ginekologa napawa przerażeniem, masturbacja nie wchodzi w grę, a o seksie nie chcesz nawet myśleć i ma to związek z opisanym wyżej bólem… to niestety możesz zmagać się z zespołem zapalenia przedsionka pochwy.
Pamiętaj, jednak o tym, że warunkiem rozpoznania westibulodynii jest wykluczenie wszelkich zaburzeń w obrębie kobiecych narządów płciowych, w tym infekcji, urazów, czy innych zmian chorobowych.
Oznacza to, że wszelkie dolegliwości bólowe nie mają związku z żadnym zakażeniem, inną chorobą, czy fizyczną kontuzją; występują więc bez konkretnej przyczyny.
Co ważne, w przypadku westibulodynii, ból występuje wyłącznie w reakcji na bodziec, jest dokładnie określony i zlokalizowany.
Nie odczujesz więc dyskomfortu dopóki przedsionek pochwy nie spotka się z dotykiem.
Niestety, nawet bardzo subtelnym.
Dolegliwości związane z westibulodynią utrzymują się powyżej 6 miesięcy.
Mówi się wówczas również o przewlekłym zespole zapalenia przedsionka pochwy.
Tak długotrwałe narażenie na ból i dyskomfort okolic intymnych ma niejednokrotnie istotny wpływ na stan psychiczny kobiety.
Zapalenie przedsionka pochwy potrafi prowadzić nie tylko do wycofania się z pożycia intymnego, ale również do lęków czy stanów depresyjnych.
Jak więc leczyć zapalenie przedsionka pochwy?
Leczenie zapalenia przedsionka pochwy nie należy do prostych.
Na chwilę obecną wiadomo, że zwiększona wrażliwość zakończeń nerwowych w przedsionku pochwy może być spowodowana pierwotnymi czynnikami zapalnymi, czyli np. przebytymi swego czasu infekcjami czy alergiami, których symptomy utrzymywały się długo po wygaśnięciu ognisk zapalnych.
Jednak dokładne podłoże westibulodynii nie jest znane.
Brak możliwości dotarcia do źródła problemu uniemożliwia jego wyeliminowanie.
Pozostaje więc objawowe leczenie westibulodynii, które można podzielić na:
- farmakologiczne (miejscowe i doustne środki przeciwbólowe, w razie konieczności leki przeciwdepresyjne),
- fizykoterapię,
- psychoterapię,
- ingerencje chirurgiczne (w ostateczności stosuje się zabieg, który ma na celu wyeliminowanie nadmiernej ilości zakończeń nerwowych w nabłonku przedsionka pochwy).
Przedsionek pochwy po porodzie – czy zmieni wygląd?
Niejedna przyszła mama zastanawia w pewnym momencie jak będą wyglądały jej miejsca intymne po porodzie.
Czy wszystko powróci do stanu sprzed, czy pozostaną widoczne ślady?
Ludzkie tkanki są niezwykle wytrzymałe na wszelkie obciążenia mechaniczne, jednak w pewnych sytuacjach mogą ulegać deformacji.
Do takich sytuacji należy również poród siłami natury.
Wszystko jest rzecz jasna kwestią indywidualną i zależy od wielu czynników.
Jednak nie oszukujmy się – poród zawsze pozostawi jakiś ślad.
Przedsionek pochwy po porodzie może więc ulec zniekształceniu.
Ryzyko jest większe, gdy poród nie jest pierwszy, czy waga urodzeniowa dziecka jest duża.
Nie bez znaczenia pozostaje również kwestia konieczności nacięcia krocza podczas porodu, po czym mogą pozostać nieestetyczne, a niekiedy bolesne blizny.
Jednak rozszerzony przedsionek pochwy nie jest jedynie problemem natury estetycznej.
W wielu przypadkach może on nie spełniać swojej funkcji fizjologicznej.
Zbyt szeroki może z jednej strony przyczyniać się do częstszych infekcji intymnych, a z drugiej obniżać satysfakcję czerpaną ze współżycia seksualnego.
Dobra informacja jest taka, że nawet zniekształcony przedsionek pochwy po porodzie można zrekonstruować.
I chociaż taki proces wymaga interwencji chirurgicznej, to warto wiedzieć, że masz taką opcję.
Plastyka przedsionka pochwy, czyli na czym polega introitoplastyka
Introitoplastyka to zabieg chirurgiczny zwany potocznie plastyką przedsionka pochwy.
Operacja ma na celu zwężenie przedsionka pochwy, przywrócenie mu naturalnego kształtu i tym samym pierwotnych funkcji.
Plastyka przedsionka pochwy polega przede wszystkim na usunięciu blizn, zrostów i wszelkich zdeformowanych tkanek.
W niektórych przypadkach wykonuje się także rekonstrukcję wejścia do pochwy.
Wskazaniami do plastyki przedsionka pochwy są:
- deformacje przedsionka pochwy,
- otwarte wejście do pochwy,
- zrosty i blizny,
- zmiany powodujące dyskomfort i dolegliwości bólowe,
- zapalenie przedsionka pochwy.
Introitoplastyki nie wykonuje się:
- w trakcie menstruacji,
- w ciąży i podczas kamienia piersią,
- przy stwierdzonej infekcji intymnej,
- przy złych wynikach cytologii,
- w przypadku innych stwierdzonych przeciwwskazań.
Zabieg jest stosunkowo prosty i zazwyczaj nie trwa długo.
Wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym.
Jeśli pacjentka nie wymaga hospitalizacji, to wraca do domu jeszcze tego samego dnia.
Rekonwalescencja może potrwać kilka tygodni, podczas których musisz pamiętać o:
- stosowaniu zaleceń w kwestii odpowiedniej pielęgnacji operowanego obszaru,
- zachowania wstrzemięźliwości seksualnej w okresie wskazanym przez lekarza,
- zgłoszeniu się na lekarską wizytę kontrolną.
Kłykciny w przedsionku pochwy. Czy brodawki zawsze oznaczają HPV?
Kłykciny kończyste (brodawki płciowe) to choroba o podłożu wirusowym, która w większości przypadków przenoszona jest drogą płciową.
Odpowiada za nią wirus brodawczaka ludzkiego HPV.
Do głównych objawów schorzenia należą charakterystyczne zmiany skórne w okolicach narządów płciowych.
U kobiet kłykciny kończyste najczęściej występują w obrębie przedsionka pochwy, w ujściu cewki moczowej, na wargach sromowych, w pochwie lub w okolicy odbytu.
Zmiany chorobowe wyglądają przeważnie jak niewielkie grudki o jasnoróżowym bądź brązowym zabarwieniu.
Pojedyncze brodawki nie przekraczają kilku milimetrów, ale potrafią się łączyć i tworzyć większe skupiska.
Niekiedy na powierzchni wykwitów można zauważyć nitkowe bądź brodawkowe wypustki.
Wraz z rozwojem choroby, zmiany mogą się rozrastać i modyfikować wygląd, tworząc strukturę przypominającą kalafior.
Leczenie kłykcin kończystych może mieć charakter farmakologiczny oraz chirurgiczny.
W początkowym stadium choroby zazwyczaj stosuje się specjalne maści i kremy.
Jeśli jednak taka forma leczenia nie przynosi efektów lub choroba jest w zbyt zaawansowanym stadium, stosuje się metody chirurgiczne, w tym przede wszystkim elektrokoagulację (wykorzystanie prądu elektrycznego).
Czasem pomóc może również laseroterapia, krioterapia lub terapia fotodynamiczna.
Warto również pamiętać o tym, że zakażenie wirusem HPV może w początkowym stadium nie dawać żadnych objawów.
Co nie znaczy, że Ty nie możesz nim zarażać.
Jeśli więc często zmieniasz partnerów seksualnych, to warto wykonać specjalny test i sprawdzić, czy nie doszło przypadkiem do zakażenia.
Takie profilaktyczne testy na obecność HPV wskazane są również kobietom, które:
- mają nieprawidłowe wyniki cytologii,
- są w ciąży lub starają się o dziecko,
- są po leczeniu dysplazji lub raka szyjki macicy.
Pojawienie się zmian w postaci brodawek w obrębie przedsionka pochwy nie zawsze musi oznaczać zarażanie wirusem brodawczaka ludzkiego.
Pamiętaj jednak o tym, że żadnych tego typu zmian nie należy bagatelizować i warto, jak najszybciej udać się do lekarza w celu zdiagnozowania problemu.
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- A. Bochenek, M. Reicher, Anatomia człowieka, tom II, Trzewia. Wyd. wyd. VIII. Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1998. ISBN 83-200-2290-8.
- D. Rapa, T. Paszkowski, Zespół zapalenia przedsionka pochwy, Vulvar vestibulitis syndrome, Seksuologia Polska 2006, 4, 2, 65–68, Copyright 2006 Via Medica, ISSN 1731–667.
- Z. Urbanowicz, Mała encyklopedia anatomii człowieka. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2003, s. 399. ISBN 83-89309-09-2.
- D. Kocur, Funkcjonowanie seksualne oraz sytuacja psychologiczna kobiet chorych na wulwodynię, Seksuologia Polska 2012, 10(1), s. 15-20, dostęp online 17.10.2017 r.
Podobne artykuły
