Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG): co to, objawy, leczenie

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to przewlekła choroba zapalna przewodu pokarmowego, która dotyka głównie błony śluzowej jelita grubego. Choć jej nazwa może brzmieć obco, problem dotyczy coraz większej liczby osób – zarówno młodych dorosłych, jak i starszych pacjentów. WZJG objawia się głównie uporczywą biegunką, bólem brzucha oraz obecnością krwi w stolcu, co znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie. W artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest wrzodziejące zapalenie jelita grubego, jakie są jego przyczyny, objawy i metody leczenia, a także jaką rolę odgrywa dieta w łagodzeniu dolegliwości.

Rodzaje stanów zapalnych jelita grubego

Stany zapalne jelita grubego obejmują różnorodne schorzenia, które różnią się przyczynami, objawami i leczeniem. Główne z nich to:

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG): przewlekła choroba zapalna ograniczona do błony śluzowej jelita grubego.
• Choroba Leśniowskiego-Crohna: może obejmować każdy odcinek przewodu pokarmowego, od jamy ustnej po odbyt.
• Mikroskopowe zapalenie jelita grubego: obejmuje kolagenowe i limfocytarne zapalenie jelita grubego, diagnozowane na podstawie badania histopatologicznego.
• Rzekomobłoniaste zapalenie jelita grubego: najczęściej związane z zakażeniem Clostridioides difficile po antybiotykoterapii.
• Niedokrwienne zapalenie jelita grubego: wynikające z zaburzeń ukrwienia jelita.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG): co to?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), znane również jako colitis ulcerosa, to przewlekła, nieswoista choroba zapalna jelita grubego. Charakteryzuje się ciągłym stanem zapalnym błony śluzowej jelita grubego, prowadzącym do powstawania owrzodzeń. Choroba ta najczęściej rozpoczyna się w odbytnicy i może rozprzestrzeniać się proksymalnie na dalsze odcinki jelita grubego.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: przyczyny

Dokładna etiologia WZJG pozostaje nieznana, jednak uważa się, że choroba wynika z interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych. Do potencjalnych czynników ryzyka należą:

• Predyspozycje genetyczne: rodzinne występowanie choroby zwiększa ryzyko zachorowania.
• Czynniki środowiskowe: dieta bogata w tłuszcze nasycone, palenie tytoniu, stres oraz stosowanie niektórych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych).
• Dysbioza jelitowa: zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej mogą prowadzić do nadmiernej reakcji immunologicznej.
• Nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna: nadmierna aktywacja układu odpornościowego prowadzi do przewlekłego stanu zapalnego błony śluzowej jelita.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG): rodzaje

WZJG można sklasyfikować w zależności od lokalizacji zmian zapalnych:

• Proctitis ulcerosa: zajęcie jedynie odbytnicy.
• Left-sided colitis: zajęcie odbytnicy, esicy i zstępnicy.
• Pancolitis: zajęcie całego jelita grubego.

Stopień nasilenia choroby może być oceniany jako łagodny, umiarkowany lub ciężki, w zależności od częstości wypróżnień, obecności krwi w stolcu, objawów ogólnych i wyników badań laboratoryjnych.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: objawy

Objawy WZJG mogą się różnić w zależności od lokalizacji i nasilenia choroby. Najczęstsze z nich to:

• Biegunka: często z domieszką krwi i śluzu.
• Bóle brzucha: zlokalizowane głównie w dolnej części brzucha.
• Parcie na stolec: uczucie niepełnego wypróżnienia.
• Utrata masy ciała: wynikająca z zaburzeń wchłaniania i utraty apetytu.
• Gorączka: w przypadku ciężkiego przebiegu choroby.
• Objawy pozajelitowe: takie jak zapalenie stawów, zapalenie spojówek, zmiany skórne.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego a choroba Crohna

WZJG i choroba Leśniowskiego-Crohna to dwie główne formy nieswoistych zapaleń jelit, jednak różnią się one pod wieloma względami:

Cecha	WZJG	Choroba Crohna
Lokalizacja	Jelito grube	Cały przewód pokarmowy
Ciągłość zmian	Ciągłe zmiany	Zmiany odcinkowe
Głębokość zapalenia	Błona śluzowa	Cała ściana jelita
Przetoki i zwężenia	Rzadko	Często
Leczenie chirurgiczne	Rzadziej konieczne	Często konieczne

Wpływ WZJG na inne narządy

WZJG może wpływać nie tylko na jelito grube, ale także na inne narządy i układy:

• Stawy: zapalenie stawów obwodowych i osiowych.
• Skóra: rumień guzowaty, piodermia zgorzelinowa.
• Oczy: zapalenie spojówek, naczyniówki.
• Wątroba i drogi żółciowe: pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych.

Diagnostyka WZJG

Rozpoznanie WZJG opiera się na:

• Wywiadzie i badaniu fizykalnym: ocena objawów klinicznych.
• Badaniach laboratoryjnych: morfologia krwi, CRP, OB, kalprotektyna w kale.
• Endoskopii: kolonoskopia z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego.
• Badaniach obrazowych: USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: leczenie

Leczenie WZJG ma na celu indukcję i utrzymanie remisji oraz poprawę jakości życia pacjenta. Wybór terapii zależy od lokalizacji i nasilenia choroby.

Farmakoterapia:

• Aminosalicylany (5-ASA): np. mesalazyna, stosowane w łagodnych i umiarkowanych postaciach choroby.
• Kortykosteroidy: np. prednizon, stosowane w zaostrzeniach choroby.
• Immunosupresanty: np. azatiopryna, merkaptopuryna, stosowane w celu utrzymania remisji.
• Leki biologiczne: np. infliksymab, adalimumab, stosowane w ciężkich postaciach choroby lub w przypadku braku odpowiedzi na inne leki.

Leczenie chirurgiczne:

W przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego, powikłań lub nowotworzenia może być konieczne usunięcie jelita grubego (kolektomia).

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego: dieta

Dieta odgrywa istotną rolę w zarządzaniu WZJG, choć nie jest bezpośrednią przyczyną choroby. Zalecenia dietetyczne obejmują:

• Dieta lekkostrawna: unikać produktów ciężkostrawnych, tłustych i smażonych.
• Unikanie błonnika nierozpuszczalnego: zwłaszcza w fazie zaostrzenia choroby – należy ograniczyć spożycie surowych warzyw, owoców ze skórką, pestek i orzechów.
• Odpowiednia podaż płynów: nawadnianie organizmu jest kluczowe przy częstych biegunkach.
• Suplementacja: w razie potrzeby należy uzupełniać niedobory witamin (B12, D) i mikroelementów (żelazo, wapń, magnez), szczególnie w okresach zaostrzeń.
• Indywidualizacja diety: nie ma jednej "diety przy WZJG" – sposób odżywiania należy dopasować do indywidualnej tolerancji pokarmów.

W okresie remisji można ostrożnie rozszerzać dietę, obserwując reakcję organizmu. Warto prowadzić dziennik żywieniowy, który pomoże identyfikować produkty nasilające objawy.

Czy da się całkowicie wyleczyć WZJG?

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego jest chorobą przewlekłą, na dzień dzisiejszy nieuleczalną farmakologicznie. Oznacza to, że nie istnieje lek, który pozwoliłby całkowicie usunąć chorobę i wyeliminować ryzyko nawrotów. Celem leczenia jest więc osiągnięcie i utrzymanie remisji oraz poprawa jakości życia chorego.

Jedynym sposobem całkowitego wyeliminowania zmian zapalnych jest chirurgiczne usunięcie całego jelita grubego (kolektomia). Niemniej jednak zabieg ten wiąże się z poważnymi konsekwencjami i nie jest stosowany rutynowo. Decyzję o jego wykonaniu podejmuje się w sytuacjach skrajnych, np. w przypadku oporności na leczenie, ryzyka nowotworzenia czy powikłań takich jak perforacja jelita.

Czy WZJG jest zaraźliwe?

Nie, wrzodziejące zapalenie jelita grubego nie jest chorobą zakaźną. Nie przenosi się z człowieka na człowieka drogą pokarmową, kropelkową, ani przez kontakt fizyczny. Mimo że objawy WZJG mogą przypominać zakaźne biegunki, etiologia choroby leży w nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego, a nie w infekcji.

Nie ma więc podstaw do izolowania chorego ani do ograniczania kontaktów społecznych. Kluczowe znaczenie ma edukacja otoczenia, które często – błędnie – może obawiać się zarażenia.

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to poważna, przewlekła choroba zapalna, która istotnie wpływa na jakość życia pacjentów. Mimo że jej przyczyny nie są w pełni poznane, rozwój terapii biologicznych i nowoczesna diagnostyka pozwalają skutecznie kontrolować przebieg choroby. Kluczem do sukcesu jest wczesne rozpoznanie, indywidualne podejście do leczenia oraz ścisła współpraca pacjenta z zespołem medycznym. Dzięki odpowiedniej terapii i stylowi życia, wiele osób z WZJG może prowadzić aktywne i pełne życie.

---

Przychodnia online Dimedic - wybierz konsultację:

E-recepta online

Lekarz rodzinny

Lekarz internista

Lekarz pediatra

---

Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.