Co to jest cholesterol i co powoduje? HDL, LDL, całkowity
Autor: Joanna Woźniak
W medycynie wyróżnia się dwie frakcje cholesterolu – LDL oraz HDL. Cholesterol LDL jest nazywany złym cholesterolem, gdyż jego nadmiar przyczynia się do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Cholesterol HDL natomiast chroni organizm przez groźnymi chorobami układami krwionośnego.
Co to jest cholesterol?
Cholesterol jest substancją tłuszczową (lipidem), która naturalnie występuje we wszystkich komórkach ciała. Jest człowiekowi niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Bierze udział w produkcji hormonów płciowych, kwasów żółciowych oraz w powstawaniu witaminy D.
Organizm samodzielnie produkuje cholesterol – jest on syntetyzowany w wątrobie oraz jelicie cienkim, ale niewielką jego część dostarczamy wraz z pożywieniem. Tak jak wszystkie lipidy, cholesterol jest transportowany wraz z białkami. Innymi słowy dociera do komórek organizmu pod postacią lipoprotein.
W medycynie wyróżnia się dwie frakcje cholesterolu – LDL oraz HDL. Nadmiar cholesterolu frakcji LDL jest przyczyną odkładania się w tętnicach złogów, nazywanych potocznie blaszką miażdżycową. HDL natomiast to dobry cholesterol, który chroni organizm przed miażdżycą. Utrzymywanie cholesterolu HDL i LDL na optymalnym poziomie, zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
Duży wpływ na układ krwionośny mają także trójglicerydy (TG), czyli tłuszcze proste, które dostarczane są do organizmu wraz z pożywieniem i stanowią materiał energetyczny. Trójglicerydy są niezbędne do codziennej pracy organizmu, ale ich nadmiar odkłada się pod postacią tkanki tłuszczowej. Wysoki poziom TG jest równie groźny dla zdrowia jak nadmiar cholesterolu LDL i niedobór HDL.
Cholesterol LDL
Cholesterol LDL, czyli tworzący razem z białkami lipoproteiny o niskiej gęstości (Low Density Lipoproteins), jest nazywany potocznie złym cholesterolem. Lipoproteiny o niskiej gęstości transportują cholesterol z wątroby do komórek ciała.
Jeśli ilość tego cholesterolu w organizmie jest zbyt duża, zaczyna się od odkładać w tętnicach, tworząc złogi, nazywane potocznie blaszką miażdżycową. Nadmiar cholesterolu LDL prowadzi do rozwoju wielu groźnych dla zdrowia i życia chorób układu sercowo-naczyniowego, z miażdżycą na czele, która polega na odkładaniu się złogów cholesterolu w naczyniach tętniczych, prowadząc do ich zwężenia.
Cholesterol HDL
Cholesterol HDL jest z kolei transportowany pod postacią lipoprotein o dużej gęstości (High Density Lipoproteins. Wędruje on w przeciwnym kierunku niż cholesterol LDL - jest transportowany do wątroby, gdzie ulega rozkładowi, a następnie jest usuwany z organizmu wraz z żółcią.
Cholesterol HDL jest nazywany dobry cholesterolem, ponieważ w czasie swojej wędrówki do wątroby usuwa on tzw. zły cholesterol z tkanek obwodowych i ścian naczyń krwionośnych. W ten sposób chroni organizm przed rozwojem miażdżycy. Im więcej cholesterolu HDL we krwi, tym niższe ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, aczkolwiek należy pamiętać, że bardzo wysokie stężenie HDL także nie jest wskazane.
Cholesterol całkowity i jego frakcje – jak zbadać?
Badanie, którego celem jest określenie stężenia cholesterolu w organizmie nazywane jest lipidogramem. Wykonuje się je głównie u pacjentów z podejrzeniem miażdżycy oraz innych chorób sercowo-naczyniowych, aczkolwiek lekarze zalecają, by każdy pacjent rutynowo sprawdzał poziom lipidów w organizmie, najlepiej raz w roku.
Na lipidogram składają się:
- stężenie cholesterolu całkowitego – czyli całościowy poziom cholesterolu w organizmie (zarówno endogennego, jak i egzogennego);
- stężenie cholesterolu LDL – stanowiącego 60-70 proc. cholesterolu całkowitego;
- stężenie cholesterolu HDL - stanowiącego około 20-30 proc. cholesterolu całkowitego;
- stężenie trójglicerydów, które stanowią 10-15 proc. cholesterolu całkowitego.
Cholesterol – norma
Za normę uznaje się wartość cholesterolu całkowitego wynoszącą poniżej 200 mg/dL. Cholesterol LDL powinien wynosić poniżej 100 mg/dL, zaś cholesterol HDL co najmniej 35 mg/dL u mężczyzn i nie mniej niż 45 mg/dL u kobiet. Im wyższy poziom dobrego cholesterolu, tym lepiej. Jeżeli chodzi trójglicerydy ich wartość nie powinna przekraczać 150 mg/dL.
Wysokie ryzyko chorób sercowo-naczyniowych stwierdza się przy cholesterolu całkowitym wynoszącym powyżej 240 mg/dL i przy cholesterolu LDL na poziomie 160-189 mg/dL. Niebezpieczne dla zdrowia jest także stężenie trójglicerydów powyżej 200 mg/dL.
Pacjenci z takimi wynikami badań muszą niezwłocznie zmienić dietę - przede wszystkim ograniczyć spożycie tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans, a zwiększyć ilość tłuszczów nienasyconych. Dieta w przypadku podwyższonego cholesterolu opiera się na jedzeniu dużej ilości warzyw oraz błonnika pokarmowego, który można znaleźć w pełnoziarnistym pieczywie, makaronach, kaszach. Przy wysokim stężeniu cholesterolu wprowadza się dodatkowo leczenie farmakologiczne.
Czytaj też:
- Produkty obniżające i podwyższające cholesterol. Tabela
- Poziom cholesterolu - prawidłowy a niebezpieczny? Normy
- Trójglicerydy - dieta obniżająca poziom we krwi. Co jeść?
Treści z działu "Wiedza o zdrowiu" z serwisu dimedic.eu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą.
Bibliografia do artykułu
- Użarowska M., Surman M., Janik M., Dwie twarze cholesterolu: znaczenie fizjologiczne i jego udział w patogenezie wybranych schorzeń, Kosmos – Problemy Nauk Biologicznych Tom 67, 2018, Numer 2 (319), s. 375-390
- Musialik K., Pupek-Musialik D., Cholesterol frakcji LDL— nowe możliwości terapii — jak osiągnąć cel?, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2010, tom 1, nr 1, 1–11
Podobne artykuły
